ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 04:41
ё чаро он ба ҷои коҳиш афзоиш ёфтааст?!
Моҳбибӣ Қаюмова яке аз он нафаронест, ки бештари вақт ҳангоми харидории маҳсулоти хӯрокворӣ ба таърихи барориш ва сифати он аҳамият медиҳаду ҳамеша маҳсулоти босифат ва муҳлати истеъмолашон нагузаштаро харидорӣ менамояд. Зимни суҳбат ӯ гуфт: “Ростӣ, ба ин чиз аз ибтидо огоҳам, ки маҳсулоти муҳлати истеъмолашон гузашта ба саломатии инсон таъсири манфӣ дорад. Бинобар ин, вақте ки ба бозор ва ё мағозаҳо меравам, аввалан ба муҳлатнокии онҳо эътибор медиҳам ва мехарам. Ҳар нафар низ бояд ба ин чиз аҳамият диҳаду саломатии худу атрофиёнашро дар хатар нагузорад”.
Воқеан, яке аз мушкилоте, ки дар баробари андешидани чораҳои зарурӣ ҳамеша ҷой дорад, ин дар фурӯш будани маҳсулоти муҳлаташон гузашта ва пастсифат мебошад, ки боиси нигаронист. Зеро ба саломатии инсон хатарнок аст.
Аз мушоҳида бармеояд, ки бо вуҷуди тарғибу ташвиқ дар ин самт то ҳол баъзе аз сокинон дар вақти харидории маҳсулот ба муҳлати истифодаи он ва сифати маҳсулот диққат намедиҳанд ва агар диққат ҳам диҳанд, шуморашон хеле кам ва ангуштшумор аст. Атрофи ин масъала гарчанде пеш аз ин матлабҳо нашру пешкаши аҳолӣ шуда бошанд ҳам, вале бори дигар таваҷҷуҳ намудан ба он айни муддаост.
Зеро дар шароити имрӯза нафаре нест, ки рӯзе аз мағозаҳои хӯрокворӣ чизе нахарад, чунки дар ҷараёни фаъолияти ҳаррӯза лозим аст, ки баҳри қонеъ гардонидани талаботи хеш чизҳои лозимиро харидорӣ намоем. Ҳар як истеъмолкунанда ҳуқуқ дорад, ки аз маҳсулоти мавриди ниёзаш, ки тару тоза ва аз ҷиҳати стандартӣ истеъмолиянд, истифода барад. Аммо баъзан ин ҳуқуқи онҳоро баъзе аз субъектҳои хоҷагидор поймол менамоянду маҳсулотҳои ғайристандартиро ба фурӯш мегузоранд.
Бино ба иттилои Агентии Тоҷикстандарт, дар самти назорати бозори истеъмолӣ (нозироти савдо, натиҷаи ташхис дар озмоишгоҳҳо) дар ин давра фаъолияти соҳа тақвият дода шуда, ҷиҳати ҳимояи он аз воридоти молу маҳсулоти пастсифат ва хатарнок чораҳои зарурӣ андешида шуданд. Аз ҷумла, дар якҷоягӣ бо мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар нуҳ моҳи соли 2018 ба миқдори 1 879 115 кило маҳсулоти хӯроквории ғайристандартӣ ошкор гардид, ки аз ин 1 027 918 кило аз рӯи сифат ва бехатарӣ, 851 197 кило аз рӯи тамғагузорӣ ба талабот ҷавобгӯй набуданд.
Дар озмоишгоҳҳои ташхисии маҳсулоти ғизоии Агентии Тоҷикстандарт аз рӯи сифату бехатарӣ ва тамғагузорӣ 934 118 кило маҳсулоти гӯштӣ, 28 317 кило равғани растанӣ, 2 837 кило маҳсулоти макаронӣ, 76 104 литр нӯшокиҳои спиртӣ, 44 172 литр нӯшокиҳои ғайриспиртӣ, 117 645 кило маҳсулоти қаннодӣ, 92 157 дона қандакҳои хитойӣ, 5 918 кило маҳсулоти ширӣ, 5 305 кило консерваҳо, 59 010 кило чой, какао, қаҳва, 127 714 кило иловагиҳои ғизоӣ, 136 167 кило қанду набот, 300 кило чарбуи чорво, 5200 кило меваю сабзавот, 795 334 дона тухми мурғ ва дигар маҳсулот, ки қисми зиёдашон маҳсулоти воридотӣ ба ҳисоб мераванд, ғайристандартӣ дониста шуда, нисбати субъектҳои хоҷагидор тибқи тартиби муқарраргардида чораҳои маъмурӣ, дар шакли ҷаримабандӣ андешида шуданд.
Аз ин бармеояд, ки то ҳол мушкилоти маҳсулотҳои ғайристандартӣ ҷой дорад, ки суханони боло далели ин гуфтаҳост. Чун ҳар мушкилоте, ки ба вуҷуд меояд, ҳалли он дар баробари сохторҳои дахлдор ба шаҳрвандон низ то андозае вобастагӣ дорад. Маҳсулоте, ки муҳлати истеъмолашон гузаштаасту пастсифат мебошанд, яке аз онҳост. Агар ҳар шаҳрванд ҳуқуқҳои истеъмолии худро донаду ҳангоми харидории маҳсулот ба сифат муҳлати истифодаи он диққат намояду баъдан онро харидорӣ кунад, метавон гуфт, ки ин мушкилӣ қисман ҳал шудааст. Барои ба чунин натиҷа расидан, пеш аз ҳама маърифати ҳуқуқии шаҳрвандонро баланд бардоштан лозим аст.
Дар робита ба ин Қадамзода Сабоҳат, сокини пойтахт андеша дорад, ки эътибор додан ҳангоми харидории дилхоҳ маҳсулот яке аз роҳҳои коҳишёбии маҳсулоти ғайристандартист. “Чун бештар ман аз маҳсулоти ширӣ харидорӣ менамоям, ҳамеша қабл аз харидан, ба таърихи истеъмоли он назар карда, сифати онро диққат медиҳам. Агар он босифату муҳлаташ нагузашта бошад, баъдан онро мехарам. Чунки дар ҳолати беэътиноӣ намудан нисбати ин гуна маҳсулот, он метавонад, ки ба саломатии мо зиён орад”, - гуфт Қадамзода С.
Дар ин радиф ҳастанд нафароне, ки ҳангоми харидорӣ ба сифат ва санаи бароришу муҳлати истифодаи маҳсулот эътибор надода, харидорӣ менамоянд, вале бехабар аз он ки ба саломатии хеш зарар харидаанд.
Чун дар боло ёдовар гардидем, ки аз ҷониби мақомоти дахлдор маҳсулоти зиёди ғайристандартӣ ошкору мусодира гардидааст, пас таваҷҷуҳ бояд ба он равона карда шавад, ки онҳое чунин маҳсулотҳоро ба бозори истеъмолӣ ворид месозанд, субъектҳои хоҷагидор, яъне соҳибкоронанд. Пас, дар ин росто бояд пеш аз ҳама соҳибкорон масъулият эҳсос намоянду маҳсулотҳои пастсифатро харидорӣ ва ба фуруш нагузоранд. Зеро дар натиҷаи истеъмоли дилхоҳ навъи он зарар ба саломатии инсонҳост. Дар баробари аз ҷониби масъулин ҷиҳати бартараф намудани мушкилоти мазкур андешида шудани чораҳои дахлдор пеш аз ҳама соҳибкоронро зарур аст, ки қабл аз баровардани маҳсулоти хеш ба фурӯш солимии аҳолиро андешанду маҳсулоти тару тоза ва истеъмолиро пешкаши мизоҷон намоянд.
Зимнан, масъулини Агентии Тоҷикстандарт мегӯянд, дар нуҳ моҳи соли ҷорӣ ҷиҳати ҳимояи бозори истеъмолӣ аз воридоти маҳсулоти пастсифат ва ба саломатӣ хатарнок дар доираи ҳамкориҳо бо мақомоти давлатии назоратӣ дар ин самт, аз ҷумла Кумитаи бехатарии озуқавории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти таъсиси гурӯҳҳои корӣ корҳои мушаххас ба анҷом расонида, аз натиҷаи он мунтазам ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба бехатарии маҳсулоти хӯрокворӣ маълумот манзур карда шудааст. Ҳамзамон масъалаҳои вобаста ба пешгирии воридоти маҳсулоти ба саломатӣ хатарнок ва таъмини рақобатпазирии истеҳсолоти ватанӣ дар ҷаласаҳои Шӯро мавриди баррасӣ қарор дода мешаванд. Дар самти ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон, таъмини риояи талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ дар раванди гузаронидани назорати давлатӣ дар субъектҳои хоҷагидори ҷумҳурӣ аз ҷониби мутахассисони Агентӣ барои риоя накардани талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрӣ-техникӣ, вориду фурӯши маҳсулоти бесифат ва хатарнок, риоя накардани ҳуқуқи истеъмолкунандагон дар 4717 ҳолат, ба маблағи умумии 1 232 550 сомонӣ ҷарима таъин карда шуда, маблағҳо ба буҷаи давлатӣ пардохт гардиданд, ки ҳаҷми умумии маблағи ҷаримаҳо нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта беш аз 200 ҳазор сомонӣ (нуҳмоҳаи соли 2017 – 991,2 ҳазор сомонӣ) зиёд мебошад.
Зиёд гардидани ҷаримаҳо дар самти вориду фурӯши маҳсулоти бесифат ва хатарнок, риоя накардани ҳуқуқи истеъмолкунандагон далели он аст, ки бо вуҷуди андешидани чораҳои дахлдор мушкилоти мазкур на ин ки коҳиш ёфтааст, балки дар ҳоли афзоиш қарор дораду дар ин самт корро боз ҳам ҷоннок бояд кард.
Аз ин рӯ, ҳар маҳсулоте, ки пастсифат асту муҳлати истеъмолаш гузашта, он ҳатман зарар дорад. Пас, барои он ки чунин мушкилот ба миён наояду маҳсулотҳои ғайристандартӣ ба бозору мағозаҳо роҳ наёбанд, назорати ҳамешагии сохторҳои дахлдор лозим аст. Инчунин, дар ин росто бояд фурӯшандаҳо масъулият дарк намоянду барои солимии ҷомеа аз савдои ҳар гуна маҳсулоти ғайриистеъмолӣ даст кашида, дар рушди савдои дохилӣ ва иқтисодиёти кишвар саҳмгузор бошанд.
Моҳбибӣ Қаюмова яке аз он нафаронест, ки бештари вақт ҳангоми харидории маҳсулоти хӯрокворӣ ба таърихи барориш ва сифати он аҳамият медиҳаду ҳамеша маҳсулоти босифат ва муҳлати истеъмолашон нагузаштаро харидорӣ менамояд. Зимни суҳбат ӯ гуфт: “Ростӣ, ба ин чиз аз ибтидо огоҳам, ки маҳсулоти муҳлати истеъмолашон гузашта ба саломатии инсон таъсири манфӣ дорад. Бинобар ин, вақте ки ба бозор ва ё мағозаҳо меравам, аввалан ба муҳлатнокии онҳо эътибор медиҳам ва мехарам. Ҳар нафар низ бояд ба ин чиз аҳамият диҳаду саломатии худу атрофиёнашро дар хатар нагузорад”.
Воқеан, яке аз мушкилоте, ки дар баробари андешидани чораҳои зарурӣ ҳамеша ҷой дорад, ин дар фурӯш будани маҳсулоти муҳлаташон гузашта ва пастсифат мебошад, ки боиси нигаронист. Зеро ба саломатии инсон хатарнок аст.
Аз мушоҳида бармеояд, ки бо вуҷуди тарғибу ташвиқ дар ин самт то ҳол баъзе аз сокинон дар вақти харидории маҳсулот ба муҳлати истифодаи он ва сифати маҳсулот диққат намедиҳанд ва агар диққат ҳам диҳанд, шуморашон хеле кам ва ангуштшумор аст. Атрофи ин масъала гарчанде пеш аз ин матлабҳо нашру пешкаши аҳолӣ шуда бошанд ҳам, вале бори дигар таваҷҷуҳ намудан ба он айни муддаост.
Зеро дар шароити имрӯза нафаре нест, ки рӯзе аз мағозаҳои хӯрокворӣ чизе нахарад, чунки дар ҷараёни фаъолияти ҳаррӯза лозим аст, ки баҳри қонеъ гардонидани талаботи хеш чизҳои лозимиро харидорӣ намоем. Ҳар як истеъмолкунанда ҳуқуқ дорад, ки аз маҳсулоти мавриди ниёзаш, ки тару тоза ва аз ҷиҳати стандартӣ истеъмолиянд, истифода барад. Аммо баъзан ин ҳуқуқи онҳоро баъзе аз субъектҳои хоҷагидор поймол менамоянду маҳсулотҳои ғайристандартиро ба фурӯш мегузоранд.
Бино ба иттилои Агентии Тоҷикстандарт, дар самти назорати бозори истеъмолӣ (нозироти савдо, натиҷаи ташхис дар озмоишгоҳҳо) дар ин давра фаъолияти соҳа тақвият дода шуда, ҷиҳати ҳимояи он аз воридоти молу маҳсулоти пастсифат ва хатарнок чораҳои зарурӣ андешида шуданд. Аз ҷумла, дар якҷоягӣ бо мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар нуҳ моҳи соли 2018 ба миқдори 1 879 115 кило маҳсулоти хӯроквории ғайристандартӣ ошкор гардид, ки аз ин 1 027 918 кило аз рӯи сифат ва бехатарӣ, 851 197 кило аз рӯи тамғагузорӣ ба талабот ҷавобгӯй набуданд.
Дар озмоишгоҳҳои ташхисии маҳсулоти ғизоии Агентии Тоҷикстандарт аз рӯи сифату бехатарӣ ва тамғагузорӣ 934 118 кило маҳсулоти гӯштӣ, 28 317 кило равғани растанӣ, 2 837 кило маҳсулоти макаронӣ, 76 104 литр нӯшокиҳои спиртӣ, 44 172 литр нӯшокиҳои ғайриспиртӣ, 117 645 кило маҳсулоти қаннодӣ, 92 157 дона қандакҳои хитойӣ, 5 918 кило маҳсулоти ширӣ, 5 305 кило консерваҳо, 59 010 кило чой, какао, қаҳва, 127 714 кило иловагиҳои ғизоӣ, 136 167 кило қанду набот, 300 кило чарбуи чорво, 5200 кило меваю сабзавот, 795 334 дона тухми мурғ ва дигар маҳсулот, ки қисми зиёдашон маҳсулоти воридотӣ ба ҳисоб мераванд, ғайристандартӣ дониста шуда, нисбати субъектҳои хоҷагидор тибқи тартиби муқарраргардида чораҳои маъмурӣ, дар шакли ҷаримабандӣ андешида шуданд.
Аз ин бармеояд, ки то ҳол мушкилоти маҳсулотҳои ғайристандартӣ ҷой дорад, ки суханони боло далели ин гуфтаҳост. Чун ҳар мушкилоте, ки ба вуҷуд меояд, ҳалли он дар баробари сохторҳои дахлдор ба шаҳрвандон низ то андозае вобастагӣ дорад. Маҳсулоте, ки муҳлати истеъмолашон гузаштаасту пастсифат мебошанд, яке аз онҳост. Агар ҳар шаҳрванд ҳуқуқҳои истеъмолии худро донаду ҳангоми харидории маҳсулот ба сифат муҳлати истифодаи он диққат намояду баъдан онро харидорӣ кунад, метавон гуфт, ки ин мушкилӣ қисман ҳал шудааст. Барои ба чунин натиҷа расидан, пеш аз ҳама маърифати ҳуқуқии шаҳрвандонро баланд бардоштан лозим аст.
Дар робита ба ин Қадамзода Сабоҳат, сокини пойтахт андеша дорад, ки эътибор додан ҳангоми харидории дилхоҳ маҳсулот яке аз роҳҳои коҳишёбии маҳсулоти ғайристандартист. “Чун бештар ман аз маҳсулоти ширӣ харидорӣ менамоям, ҳамеша қабл аз харидан, ба таърихи истеъмоли он назар карда, сифати онро диққат медиҳам. Агар он босифату муҳлаташ нагузашта бошад, баъдан онро мехарам. Чунки дар ҳолати беэътиноӣ намудан нисбати ин гуна маҳсулот, он метавонад, ки ба саломатии мо зиён орад”, - гуфт Қадамзода С.
Дар ин радиф ҳастанд нафароне, ки ҳангоми харидорӣ ба сифат ва санаи бароришу муҳлати истифодаи маҳсулот эътибор надода, харидорӣ менамоянд, вале бехабар аз он ки ба саломатии хеш зарар харидаанд.
Чун дар боло ёдовар гардидем, ки аз ҷониби мақомоти дахлдор маҳсулоти зиёди ғайристандартӣ ошкору мусодира гардидааст, пас таваҷҷуҳ бояд ба он равона карда шавад, ки онҳое чунин маҳсулотҳоро ба бозори истеъмолӣ ворид месозанд, субъектҳои хоҷагидор, яъне соҳибкоронанд. Пас, дар ин росто бояд пеш аз ҳама соҳибкорон масъулият эҳсос намоянду маҳсулотҳои пастсифатро харидорӣ ва ба фуруш нагузоранд. Зеро дар натиҷаи истеъмоли дилхоҳ навъи он зарар ба саломатии инсонҳост. Дар баробари аз ҷониби масъулин ҷиҳати бартараф намудани мушкилоти мазкур андешида шудани чораҳои дахлдор пеш аз ҳама соҳибкоронро зарур аст, ки қабл аз баровардани маҳсулоти хеш ба фурӯш солимии аҳолиро андешанду маҳсулоти тару тоза ва истеъмолиро пешкаши мизоҷон намоянд.
Зимнан, масъулини Агентии Тоҷикстандарт мегӯянд, дар нуҳ моҳи соли ҷорӣ ҷиҳати ҳимояи бозори истеъмолӣ аз воридоти маҳсулоти пастсифат ва ба саломатӣ хатарнок дар доираи ҳамкориҳо бо мақомоти давлатии назоратӣ дар ин самт, аз ҷумла Кумитаи бехатарии озуқавории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти таъсиси гурӯҳҳои корӣ корҳои мушаххас ба анҷом расонида, аз натиҷаи он мунтазам ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба бехатарии маҳсулоти хӯрокворӣ маълумот манзур карда шудааст. Ҳамзамон масъалаҳои вобаста ба пешгирии воридоти маҳсулоти ба саломатӣ хатарнок ва таъмини рақобатпазирии истеҳсолоти ватанӣ дар ҷаласаҳои Шӯро мавриди баррасӣ қарор дода мешаванд. Дар самти ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон, таъмини риояи талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ дар раванди гузаронидани назорати давлатӣ дар субъектҳои хоҷагидори ҷумҳурӣ аз ҷониби мутахассисони Агентӣ барои риоя накардани талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрӣ-техникӣ, вориду фурӯши маҳсулоти бесифат ва хатарнок, риоя накардани ҳуқуқи истеъмолкунандагон дар 4717 ҳолат, ба маблағи умумии 1 232 550 сомонӣ ҷарима таъин карда шуда, маблағҳо ба буҷаи давлатӣ пардохт гардиданд, ки ҳаҷми умумии маблағи ҷаримаҳо нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта беш аз 200 ҳазор сомонӣ (нуҳмоҳаи соли 2017 – 991,2 ҳазор сомонӣ) зиёд мебошад.
Зиёд гардидани ҷаримаҳо дар самти вориду фурӯши маҳсулоти бесифат ва хатарнок, риоя накардани ҳуқуқи истеъмолкунандагон далели он аст, ки бо вуҷуди андешидани чораҳои дахлдор мушкилоти мазкур на ин ки коҳиш ёфтааст, балки дар ҳоли афзоиш қарор дораду дар ин самт корро боз ҳам ҷоннок бояд кард.
Аз ин рӯ, ҳар маҳсулоте, ки пастсифат асту муҳлати истеъмолаш гузашта, он ҳатман зарар дорад. Пас, барои он ки чунин мушкилот ба миён наояду маҳсулотҳои ғайристандартӣ ба бозору мағозаҳо роҳ наёбанд, назорати ҳамешагии сохторҳои дахлдор лозим аст. Инчунин, дар ин росто бояд фурӯшандаҳо масъулият дарк намоянду барои солимии ҷомеа аз савдои ҳар гуна маҳсулоти ғайриистеъмолӣ даст кашида, дар рушди савдои дохилӣ ва иқтисодиёти кишвар саҳмгузор бошанд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед