ҶОМЕА
Якшанбе 22 Декабр 2024 10:59
Чанде пеш дар Донишкадаи соҳибкорӣ ва хизмат мулоқоти донишҷӯён бо нависандаи маъруф, дорандаи Ҷоизаи давлатии ба номи Абуабдуллоҳ Рӯдакӣ Саттор Турсун баргузор гардид. Ректори донишкада Диловар Қодирзода мухтасар дар бораи фаъолияти Саттор Турсун маълумот дода, аз донишҷӯён даъват ба амал овард, ки аз ҳузури ин адиби варзида самаранок истифода баранд.
СОҲИБКОРӢ ВА АХЛОҚ
- Ҳам соҳибкор будан ва ҳам дар соҳаи хизматрасонӣ фаъолият кардан бе ахлоқи хуб маънӣ надорад, - гуфт Саттор Турсун. - Барои ахлоқи нек доштан донишу ҷаҳонбинии васеъ зарур аст. Шахс ҳарчанд молу сарвати зиёд дошта бошад ҳам, бе ҷаҳонбинии васеъ мукаммал нест. Кас метавонад дар ягон соҳа доктори илму профессор шавад, аммо агар ҷаҳонбинӣ надошта бошад, аз забону таърихи халқи худ огоҳ набошад, ӯ олими комил шуда наметавонад.
Адиби маъруф дар бораи манфиати мутолиаи китоб дар донишандӯзӣ сухан карда гуфт: “Иддае аз ҷавонон гумон мекунанд, ки бинобар мавҷуд будани интернет китоб хондан шарт нест. Чунин ақида хатост, зеро интернет ҷойи китобро гирифта наметавонад. Агар интернет ҷойи китобро мегирифт, дар он кишварҳое, ки дастрасӣ ба компютеру интернет бештар аст, ҳар сол миллионҳо ҷилд китоб чоп намекарданд. Мардуми кишварҳои пешрафта бо вуҷуди дастрасӣ доштан ба интернет китобҳои зиёди илмию бадеӣ мехонанд. Асари бадеӣ танҳо барои филолог не, балки барои ҳама аст. Як олими физик, химик, математик, иқтисодшинос ва ғайра, агар китоби бадеӣ хонад, фикррониаш чуқур, ҷаҳонбиниаш васеъ ва суханрониаш беҳтар мешавад. Ҳама илмҳо бидуни забону адабиёт инсонро ташаккул намедиҳанд. Кӯдак бо адабиёт, ҳатто бо афсона ташаккул меёбад. Имрӯз модарон афсона гуфтан ба кӯдакони худро фаромӯш кардаанд. Аксари модарони имрӯза афсонаро намедонанд. Дар дунё миллате, ки афсона надорад, мисли хори мағелон аст. Миллати мо ҷилд-ҷилд афсона дорад. Кӯдак, вақте афсона мешунавад, дарк мекунад, ки бадӣ чисту некӣ чист, муҳаббату шафқату адолатхоҳӣ чист.
Ба гуфтаи Саттор Турсун, асоси сарватмандӣ маданият аст. Агар шахс маданият ва ҷаҳонбинии васеъ дошта бошад, роҳу равиши дурусти соҳибкориро ёфта, сарватманд мешавад. Дар кишварҳои пешрафта сарватмандон барои пешрафти миллату ватани худ ба корҳои зиёди хайриявӣ даст мезананд. Масалан, миллиарддори машҳур Алишер Усмонов баҳри рушди варзиш, санъат ва адабиёт маблағгузориҳои зиёд мекунад. Мо бояд ҳаёти чунин сарватмандонро омӯхта, аз онҳо ибрат гирем. Аксари онҳо бо вуҷуди доштани сармояи зиёд хоксорона зиндагӣ мекунанд. Чунончӣ, аз ду костюм зиёд надоранд ва мошини чандон қиматбаҳо намехаранд. Карру фарр ва намоишкориро дӯст намедоранд. Намоишкорӣ аз бедонишӣ аст. Шахсе, ки донишу фарҳанг надорад, худнишондиҳӣ мекунад.
ХАТАРИ БЕДОНИШӢ
Бехабарию бедонишӣ ғафлати бузурганд. Баъзе ҷавонон дар бораи дини мубини ислом тасаввуроти нодуруст доранд. Решаи «ислом» мисли «салом» аз «силм» гирифта шуда, маънояш сулҳ, бародарӣ, ҳамдигарфаҳмӣ мебошад. Имрӯз ҷавононе, ки аз ҷавҳари ин дини поку сулҳпарвар огоҳӣ надоранд, ба ҷои обод кардани ватани худ ба Сурияву Ироқ рафта, даст ба куштор мезананд. Шахси ноогоҳу бедониш намедонад, ки чӣ тавр ба бало гирифтор шудааст. Онҳое, ки хизмати падару модару Ватанро монда, дар Сурияву Ироқ ҷанг мекунанд, бехабару бедониш ҳастанд. Онҳо намедонанд, ки ҳаракатҳои ифротиро душманони ислом ташкил кардаанд. Ҷангхоҳон мусулмононро саргарми муноқишаҳои низомӣ намуда, худашон дороиҳои сарзамини онҳоро ғорат мекунанд. Мехоҳанд, ки мардуми азияткашида ҳамеша муҳтоҷи кӯмаки онон бошад. Ҳадафи нерӯҳои ҷангхоҳ идора кардани ҷаҳон ба воситаи паҳн кардани бетартибӣ мебошад.
- Ман соли 2014 дар Ҷумҳурии Ироқ будам, - гуфт Саттор Турсун. - Дар ин кишвари азияткашида мардум ҳеҷ гоҳ хоҳони ҷанг нестанд. Ин аҷнабиёни сарватҷӯ ҳастанд, ки ба хотири манфиатҳои худ ин сарзаминро ба коми ҷанг кашиданд.
Устод Саттор Турсун донишҷӯёнро даъват намуд, ки ба қадри ватани орому зебо бирасанд.
- Ҷаҳоне, ки насли моро ба дунё овард, бисёр хашин (дурушт, дағал) ва пуртазоду сахтгир буд, - гуфт Саттор Турсун. – Он либосу лавозимоти хонише, ки шумо имрӯз доред, мо аз сад яктояшро ҳам надоштем. Барои мо харидани куртаву пойафзоли оддию арзон хушбахтӣ буд. Телевизор он тараф истад, бисёриҳо ҳатто радио надоштанд. Имрӯз қариб тамоми донишҷӯён ба васоити электронӣ дастрасӣ доранд.
Солҳои сиюм-чилуми асри гузашта, ки «Давраи репрессияи бузург» ном дошт, аз лиҳози иқтисодӣ мушкил буд. Садҳо нафар дар кӯчаҳои Вашингтону Ню-Йорк аз гуруснагӣ мемурданд. Касе ба гӯронидани онҳо иқдом намекард. Дар ҷанги шаҳрвандии солҳои навадум, ҳарчанд барои мардуми тоҷик душвортарин айём бошад ҳам, ҳодисаҳои аз гуруснагӣ фавтидани одамонро нашунидем. Зеро дар мардуми мо қавмдорӣ, ҳамсоядорӣ, одамгарӣ барин хислатҳои ҳамидаи инсонӣ боқӣ мондааст. Ору номус, дастгирии хешу табор дар ҳолатҳои душвор тӯли ҳазорон сол дар мардуми мо вуҷуд дорад. Мо бояд, ана, ҳамин одату анъанаҳои неки миллатамонро гум накунем.
АСАРҲОИ АЙНИЮ УЛУҒЗОДАРО ХОНЕД
- Барои таҳкими худшиносии миллӣ асарҳои адибони бузурги мо – Садриддин Айнӣ, Сотим Улуғзода, Ҷалол Икромӣ, Мирзо Турсунзода, Фазлиддин Муҳаммадиев ва дигаронро мутолиа бояд кард, - гуфт устод Саттор Турсун. – Соли 1958 дар Анҷумани нависандагони Осиё ва Африқо, ки дар шаҳри Қоҳира баргузор гардид, вакилон ба хулосае омаданд, ки Шарқ 4 нависандаи бузург дорад: Робиндранат Такур (Ҳиндустон), Лу Син (Чин), Тоҳо Ҳусайн (Миср) ва Садриддин Айнӣ (Тоҷикистон).
- Кадоме аз шумо романи «Духтари оташ»-и Ҷалол Икромиро хондаед? Ин романро дар вақташ аз тоҷикӣ ба фаронсавӣ тарҷума карданд. Сипас аз фаронсавӣ ба арабӣ тарҷума карда, дар Кувайт филми 40-сериягӣ ба навор гирифтанд, - гуфт Саттор Турсун.
Нависанда дар бораи ба забони тоҷикӣ фасеҳу равон сухан кардан андешаҳои худро баён намуда, изҳор кард, ки шиносномаи ҳар миллат забони ӯст.
Баъзеҳо барои китобу рӯзнома нахонданашон баҳона пеш меоранд, ки «мо баъзе калимаҳоро намефаҳмем». Чаро ин баҳонаҷӯён барои фаҳмидани як калимаи англисӣ 2-3 китоби луғатро варақ мезананду барои фаҳмидани забони худ ҷустуҷӯ намекунанд?
Саттор Турсун дар поёни суҳбат ба ректори Донишкадаи соҳибкорӣ ва хизмат Диловар Қодирзода барои доир намудани мулоқот изҳори сипос намуда, чунин гуфт: “Ман аз тартибу интизом, ободкориҳо ва эҳтироме, ки миёни устодону шогирдон дар ин донишкада ҳукмфармост, хеле шод шудам. Миёни донишҷӯёни ин боргоҳи таълимӣ соҳибистеъдодон ва касоне, ки оянда бо донишу малакаи худ дар пешрафти кишвар саҳм мегузоранд, зиёданд. Умед дорем, ки ҳама дастпарварони донишкадаи мазкур софдилона ба Ватану миллат хизмат мекунанд.
С. АМИНИЁН
СОҲИБКОРӢ ВА АХЛОҚ
- Ҳам соҳибкор будан ва ҳам дар соҳаи хизматрасонӣ фаъолият кардан бе ахлоқи хуб маънӣ надорад, - гуфт Саттор Турсун. - Барои ахлоқи нек доштан донишу ҷаҳонбинии васеъ зарур аст. Шахс ҳарчанд молу сарвати зиёд дошта бошад ҳам, бе ҷаҳонбинии васеъ мукаммал нест. Кас метавонад дар ягон соҳа доктори илму профессор шавад, аммо агар ҷаҳонбинӣ надошта бошад, аз забону таърихи халқи худ огоҳ набошад, ӯ олими комил шуда наметавонад.
Адиби маъруф дар бораи манфиати мутолиаи китоб дар донишандӯзӣ сухан карда гуфт: “Иддае аз ҷавонон гумон мекунанд, ки бинобар мавҷуд будани интернет китоб хондан шарт нест. Чунин ақида хатост, зеро интернет ҷойи китобро гирифта наметавонад. Агар интернет ҷойи китобро мегирифт, дар он кишварҳое, ки дастрасӣ ба компютеру интернет бештар аст, ҳар сол миллионҳо ҷилд китоб чоп намекарданд. Мардуми кишварҳои пешрафта бо вуҷуди дастрасӣ доштан ба интернет китобҳои зиёди илмию бадеӣ мехонанд. Асари бадеӣ танҳо барои филолог не, балки барои ҳама аст. Як олими физик, химик, математик, иқтисодшинос ва ғайра, агар китоби бадеӣ хонад, фикррониаш чуқур, ҷаҳонбиниаш васеъ ва суханрониаш беҳтар мешавад. Ҳама илмҳо бидуни забону адабиёт инсонро ташаккул намедиҳанд. Кӯдак бо адабиёт, ҳатто бо афсона ташаккул меёбад. Имрӯз модарон афсона гуфтан ба кӯдакони худро фаромӯш кардаанд. Аксари модарони имрӯза афсонаро намедонанд. Дар дунё миллате, ки афсона надорад, мисли хори мағелон аст. Миллати мо ҷилд-ҷилд афсона дорад. Кӯдак, вақте афсона мешунавад, дарк мекунад, ки бадӣ чисту некӣ чист, муҳаббату шафқату адолатхоҳӣ чист.
Ба гуфтаи Саттор Турсун, асоси сарватмандӣ маданият аст. Агар шахс маданият ва ҷаҳонбинии васеъ дошта бошад, роҳу равиши дурусти соҳибкориро ёфта, сарватманд мешавад. Дар кишварҳои пешрафта сарватмандон барои пешрафти миллату ватани худ ба корҳои зиёди хайриявӣ даст мезананд. Масалан, миллиарддори машҳур Алишер Усмонов баҳри рушди варзиш, санъат ва адабиёт маблағгузориҳои зиёд мекунад. Мо бояд ҳаёти чунин сарватмандонро омӯхта, аз онҳо ибрат гирем. Аксари онҳо бо вуҷуди доштани сармояи зиёд хоксорона зиндагӣ мекунанд. Чунончӣ, аз ду костюм зиёд надоранд ва мошини чандон қиматбаҳо намехаранд. Карру фарр ва намоишкориро дӯст намедоранд. Намоишкорӣ аз бедонишӣ аст. Шахсе, ки донишу фарҳанг надорад, худнишондиҳӣ мекунад.
ХАТАРИ БЕДОНИШӢ
Бехабарию бедонишӣ ғафлати бузурганд. Баъзе ҷавонон дар бораи дини мубини ислом тасаввуроти нодуруст доранд. Решаи «ислом» мисли «салом» аз «силм» гирифта шуда, маънояш сулҳ, бародарӣ, ҳамдигарфаҳмӣ мебошад. Имрӯз ҷавононе, ки аз ҷавҳари ин дини поку сулҳпарвар огоҳӣ надоранд, ба ҷои обод кардани ватани худ ба Сурияву Ироқ рафта, даст ба куштор мезананд. Шахси ноогоҳу бедониш намедонад, ки чӣ тавр ба бало гирифтор шудааст. Онҳое, ки хизмати падару модару Ватанро монда, дар Сурияву Ироқ ҷанг мекунанд, бехабару бедониш ҳастанд. Онҳо намедонанд, ки ҳаракатҳои ифротиро душманони ислом ташкил кардаанд. Ҷангхоҳон мусулмононро саргарми муноқишаҳои низомӣ намуда, худашон дороиҳои сарзамини онҳоро ғорат мекунанд. Мехоҳанд, ки мардуми азияткашида ҳамеша муҳтоҷи кӯмаки онон бошад. Ҳадафи нерӯҳои ҷангхоҳ идора кардани ҷаҳон ба воситаи паҳн кардани бетартибӣ мебошад.
- Ман соли 2014 дар Ҷумҳурии Ироқ будам, - гуфт Саттор Турсун. - Дар ин кишвари азияткашида мардум ҳеҷ гоҳ хоҳони ҷанг нестанд. Ин аҷнабиёни сарватҷӯ ҳастанд, ки ба хотири манфиатҳои худ ин сарзаминро ба коми ҷанг кашиданд.
Устод Саттор Турсун донишҷӯёнро даъват намуд, ки ба қадри ватани орому зебо бирасанд.
- Ҷаҳоне, ки насли моро ба дунё овард, бисёр хашин (дурушт, дағал) ва пуртазоду сахтгир буд, - гуфт Саттор Турсун. – Он либосу лавозимоти хонише, ки шумо имрӯз доред, мо аз сад яктояшро ҳам надоштем. Барои мо харидани куртаву пойафзоли оддию арзон хушбахтӣ буд. Телевизор он тараф истад, бисёриҳо ҳатто радио надоштанд. Имрӯз қариб тамоми донишҷӯён ба васоити электронӣ дастрасӣ доранд.
Солҳои сиюм-чилуми асри гузашта, ки «Давраи репрессияи бузург» ном дошт, аз лиҳози иқтисодӣ мушкил буд. Садҳо нафар дар кӯчаҳои Вашингтону Ню-Йорк аз гуруснагӣ мемурданд. Касе ба гӯронидани онҳо иқдом намекард. Дар ҷанги шаҳрвандии солҳои навадум, ҳарчанд барои мардуми тоҷик душвортарин айём бошад ҳам, ҳодисаҳои аз гуруснагӣ фавтидани одамонро нашунидем. Зеро дар мардуми мо қавмдорӣ, ҳамсоядорӣ, одамгарӣ барин хислатҳои ҳамидаи инсонӣ боқӣ мондааст. Ору номус, дастгирии хешу табор дар ҳолатҳои душвор тӯли ҳазорон сол дар мардуми мо вуҷуд дорад. Мо бояд, ана, ҳамин одату анъанаҳои неки миллатамонро гум накунем.
АСАРҲОИ АЙНИЮ УЛУҒЗОДАРО ХОНЕД
- Барои таҳкими худшиносии миллӣ асарҳои адибони бузурги мо – Садриддин Айнӣ, Сотим Улуғзода, Ҷалол Икромӣ, Мирзо Турсунзода, Фазлиддин Муҳаммадиев ва дигаронро мутолиа бояд кард, - гуфт устод Саттор Турсун. – Соли 1958 дар Анҷумани нависандагони Осиё ва Африқо, ки дар шаҳри Қоҳира баргузор гардид, вакилон ба хулосае омаданд, ки Шарқ 4 нависандаи бузург дорад: Робиндранат Такур (Ҳиндустон), Лу Син (Чин), Тоҳо Ҳусайн (Миср) ва Садриддин Айнӣ (Тоҷикистон).
- Кадоме аз шумо романи «Духтари оташ»-и Ҷалол Икромиро хондаед? Ин романро дар вақташ аз тоҷикӣ ба фаронсавӣ тарҷума карданд. Сипас аз фаронсавӣ ба арабӣ тарҷума карда, дар Кувайт филми 40-сериягӣ ба навор гирифтанд, - гуфт Саттор Турсун.
Нависанда дар бораи ба забони тоҷикӣ фасеҳу равон сухан кардан андешаҳои худро баён намуда, изҳор кард, ки шиносномаи ҳар миллат забони ӯст.
Баъзеҳо барои китобу рӯзнома нахонданашон баҳона пеш меоранд, ки «мо баъзе калимаҳоро намефаҳмем». Чаро ин баҳонаҷӯён барои фаҳмидани як калимаи англисӣ 2-3 китоби луғатро варақ мезананду барои фаҳмидани забони худ ҷустуҷӯ намекунанд?
Саттор Турсун дар поёни суҳбат ба ректори Донишкадаи соҳибкорӣ ва хизмат Диловар Қодирзода барои доир намудани мулоқот изҳори сипос намуда, чунин гуфт: “Ман аз тартибу интизом, ободкориҳо ва эҳтироме, ки миёни устодону шогирдон дар ин донишкада ҳукмфармост, хеле шод шудам. Миёни донишҷӯёни ин боргоҳи таълимӣ соҳибистеъдодон ва касоне, ки оянда бо донишу малакаи худ дар пешрафти кишвар саҳм мегузоранд, зиёданд. Умед дорем, ки ҳама дастпарварони донишкадаи мазкур софдилона ба Ватану миллат хизмат мекунанд.
С. АМИНИЁН
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед