Ё чаро ба қаҳрамонони худ тақлид накунем?

Барои ватандӯстдорӣ баъзе нозукиҳоро бояд ба мо донишмандон омӯзонанд. Аз таҷриба, аз илму донишашон ба мо ёд диҳанд, ки Ватан чисту ҳифзу гиромидошти арзишҳои он чист? Вале дар баъзе ҳолатҳо мо бидуни роҳбару роҳбалад, бехудона бояд ба қадри арзишҳои миллиамон расем. Мисли он ки бояд иродаву ғайрат ва ҷавонмардии мо нагузорад, ки фарҳанги дигареро аз расму оин ва фарҳанги худ боло донем. Агарчи он беҳтару хубтар ба назар намояд ҳам, вале бояд ба ин амал роҳ надиҳем. Чаро ки фарҳанги онҳоро низ афроде аз миёни эшон ба сатҳи воло расонидаю муаррифӣ намудаанд. Лиҳозо ин ҳолат бояд нохун дар нангу номуси ватандории мо занад, ки чаро баъзеҳо тавонистанд, бо донишу заковат, бо мардонагию далерӣ, бо варзишу мусиқӣ, фарҳангу миллати худро ба ҷаҳониён шиносониданду мо не?

Аз касе пайравӣ намудану онро барои худ намуна пиндоштан нишонаи заифӣ ва беиродагӣ нест. Аммо бояд донист, ки ҳадафи пайравӣ чист? Масалан ҳеҷ ҷои бадӣ надорад, вақте ки мо аз адиби машҳуре пайравӣ карда, кӯшиш кунем, ки дар сатҳи ӯ нависему навиштаи мо фаротар аз кишварамон хонанда ёбаду ба ҳамин васила миллату давлат муаррифӣ шавад. Ё ба варзишгаре, ки қаҳрамон ва машҳури дунёст. Аммо додаи фарҳанг ва миллати ӯ шудан нишони заифӣ ва беиродагист. Чаро ки ҳадафи ҳама заҳматҳо пеш аз ҳама бояд муаррифии ватану миллат ва таблиғи фарҳанги худ бошад.

Варзишгар нафаре буда метавонад, ки дар тамрину машқ ва иштирок дар мусобиқаҳо танҳо як ҳадаф дорад – обрӯ ва нуфӯзи миллату давлатро боло бардорам ва фарҳанги кишварамро ба ҷаҳониён муаррифӣ созам. Варзишгаре, ки дар дил чунин ҳадафу мақсад надошта бошад, бешаку шубҳа агар ба зинаҳои баланди қаҳрамонӣ расад ҳам, гӯё коре накардааст. Мухлисӣ ба варзишгар ва каси дигар низ ҳамин хусусиятро дар худ доро мебошад. Баъди разми Ҳабиб Нурмагомедови доғистонӣ ва Конор Макгрегори ирландӣ иддае аз ҷавонони мо ҳамин нозукиро дарк накарданд. Дили ташна ба мухлисиашонро бо “папахаи” Ҳабиб об доданд. Бехабар аз расму оин, ноогоҳона аз феълу рафтор, ба таблиғи фарҳанге гаравиданд, ки аз буну решааш сари мӯе дарак надоранд. Дар ҳоле, ки волотарину намунатарин фарҳанг ин фарҳанги тоҷикон аст.

Агарчи пос доштани арзишҳои миллӣ ва эҳтироми онҳо амали инфиродии ҳар фард аст, аммо хушбахтона ин раванд масъулини моро нигарон намуда, барои ҷилавгирӣ аз он чораҳо андешиданд. Далер Фозилов, сармураббии тими мунтахаби Тоҷикистон оид ба таэквандо ВТФ доир ба ин масъла чунин ибрози назар намуд: “Чанд вақт пеш дар миёни ҷавонон пӯшидани “макасин”-и сурх ва шимҳои танг, ки худро ба мардуми доғистонӣ монанд мекарданд, муд шуда буд. Ба бар кардани либос бо навиштаҷоти “я дагестанец”-ро ҷавонон меписандиданд. Ё аксҳои ба ин гуна навиштаҷотҳову либос ба баркуниҳоро дар шабакаҳои иҷтимоӣ мегузоштанду таблиғ мекарданд. Ҳамон замон ман дар шабакаҳои иҷтимоӣ баҳс мекардам, ки ин амали ҷавонон бояд пешгирӣ карда шавад. Дар ҳоле, ки мо ғанитарин фарҳангро дорем, зеботарин либосҳо аз мост, чӣ ҷои он дорад, ки чанг ба фарҳанги бегона занем. Магар мо ба мисли Ҳабиб қаҳрамон надорем? Ҳатто аз ӯ болотар дорем. Дар ҳама намуди варзиш қаҳрамон дорем, чаро ба қаҳрамонҳои худамон тақлид накунем? Ман ҳамеша ба шогирдонам ин масъаларо таъкид мекунам. Ба онҳо ҳар дам мефаҳмонам, ки фарҳанги миллатамонро бо қаҳрамониҳои варзишиатон якҷо таблиғ кунед, чун мо фарҳанге дорем, беназир.”

Аммо олими ҷавон Илҳомҷон Ҳамидиён андеша дорад, ки ин масъала ҳалли худро бо маҳдудкунию маҷбурсозии ҷавонон намеёбад ва набояд зуҳуроти мазкурро танҳо ба сари ҷавонон ҳавола кард: “Вақте ки мо дар бораи сарпӯшу пояфзолҳои дигар халқу миллатҳо гап мезанем, фикр мекунам, танҳо маҳдуд кардану сарзаниш намудани ҷавонон роҳи ҳалли масъала нест. Масалан Дилшод Назаров дар Бозиҳои олимпии Рио-де-Жанейро соҳиби медали тилло шуду Парчами Тоҷикистонро болои китф бардошт, даст болои сина монд ва Суруди миллиро хонд, бубинед, чӣ қадар таваҷҷуҳ зиёд шуд. Аз тоҷик будани худ тамоми миллат ифтихор карду хеле зиёд болидем. Ё вақте Мавзуна Чориева дар Бозиҳои тобистонаи олимпии Лондон барандаи медал шуд ва бо куртаи чакан рӯи саҳна баромад, ҳамагон ба ӯ таваҷҷуҳ карданд. Яъне, мо бояд бисёр аз ҷавонон домангир нашавем. Варзишгарон, шахсиятҳои шинохта, санъаткорон ва ҳама онҳое, ки аз номи Тоҷикистон дар минбарҳои баланди илмию варзишӣ ва мусиқавӣ баромад мекунанд, чаро дар либосашон ҷузъиёти миллӣ набошад? Чаро тоқии зебои хатлонӣ, суғдӣ ва бадахшӣ дар сарашон намонанд? Чаро куртаи зебои атласу чакан дар тан надошта бошанд? Вақте ҷавонони мо онҳоро мебинанд, албатта пайравӣ мекунанд. Зимнан, барои боло бурдани худшиносии миллии ин гурӯҳи ҷавонон ва дар замири онҳо ҷой кардани эҳсоси ватандӯстӣ, доштани як намуна бисёр муҳим аст. Намунае кӯчаке дошта бошем, ки ифтихороти миллиро чунин ё чунон ба намоиш гузорем. Парчам, тоқӣ, чакану атлас ва боз чизҳои дигар,” - афзуд И. Ҳамидиён.

Қаҳрамони ҷаҳон оид ба самбо, Хушқадам Хусравов бошад чунин андеша дорад, ки имрӯз баъзе ҷавонон қаҳрамонони кишвари худамонро намедонанду аз давлатҳои дигарро медонанд, ки сабаби аслиаш таблиғ намудани онҳо ба воситаи ҳар гуна либос аст: “Агар мо ҳам дар либосҳоямон аксҳои варзишгаронамонро таблиғ кунем, онҳоро ҳама хурду калон мешиносанд. Ва агар қаҳрамони тоҷик фарҳанги тоҷикиро дар мусобиқаҳо таблиғ кунад, бешак ҷавонони кишвар низ ба ӯ тақлид карда, ҳамин корро мекунанд,”-гуфт Х. Хусравов.

Дилшод Назаров, қаҳрамони Бозиҳои олимпӣ, дар ин росто ба ин назар аст, ки: “Ҷавонон бояд на аз ҷиҳати фарҳангӣ ба ин ё он варзишгар тақлид кунанд, балки ба дастоварду чи гуна муваффақ шудани онҳо дар ҷодаи пешакардаашон пайравӣ намоянд. Танҳо ин тарзи тақлиду пайравӣ метавонад, онҳоро низ дар ҷодаҳои гуногун муваффақ гардонад”.

Андешаҳо перомуни ин рафтори баъзе ҷавонон мухталифанд. Гурӯҳе онро чун ҳавову ҳаваси ҷавонӣ медонанд. Аммо гурӯҳи дигар онро ба як будани эътиқод ба варзишкори доғистонӣ рабт медиҳанд. Олими ҷавон Илҳомҷон Ҳамидиён зуҳуроти чанд моҳи охир миёни ҷавонон паҳнгаштаро аз нигоҳи равонию фалсафӣ омӯзанда арзёбӣ намуда, андеша дорад, ки ба ин масъала аз ду нуқтаи назар бояд бархурд намуд: “Ба андешаи ман, нуктаи мубрам ва муассири масъалаи пӯшидани сарпӯшҳои доғистонӣ, ки миёни ҷавонони мо чанд вақт боз мӯд шудааст, пеш аз ҳама, ба дину мазҳаб алоқамандӣ дорад. Зеро варзишгаре, ки дар мусобиқа ғолибият ба даст овард, мусалмон аст. Аз он ки ҷавонони мо низ мусалмонанд ва ба дини аждодӣ эҳтироми хос қоиланд, вақте ин гуна эътимоду эътиқод ва самимиятро дар симои як мусалмон мебинанд, мехоҳанд чун ӯ бошанд. Паҳлӯи дигари масъала ин аст, ки мо пеш аз ҳама, ҳувияти миллӣ, худшиносии миллӣ ва дигар арзишҳои волотарин дорем ва онҳо болотар аз боварҳо ва ҳама гуна эътиқод бояд истанд. Зеро мо пеш аз он ки мусалмон бошем, тоҷик ҳастем.”

Аммо бояд перомуни ин масъала ҳам андеша кард, ки дар сарпӯши Ҳабиб ҳеҷ рамзи диниву мазҳабие нануҳуфтааст, ки мо шефтагии мазҳабӣ пайдо кунем. Зимнан мебояд ҷавонон худ бояд боирода бошанд. Дар шинохти арзишҳои динию мазҳабӣ ба саҳв роҳ надиҳанд ва онҳоро ба арзишҳои миллӣ ҳамроҳ накунанд. Дар ҳар вазъ эҳсоси худро нигоҳ доранд ва агар мухлисӣ мекунанд бо урфу одат ва рафтори тоҷикона кунанд. И. Ҳамидиён барои пешгирӣ намудани ҷавонон аз таблиғи фарҳанг ва арзишҳои бегона чунин пешниҳод дорад: “Ҷиҳати боз ҳам боло бурдан ё афзун намудани худшиносии ҷавонон фақат баргузор кардани мизҳои мудаввару конфронс ва ба онҳо даъват кардани чеҳраҳои ба ҷомеа шинос дигар роҳи ҳалли масъала нест. Имрӯз барои мову шумо, ки ҳамагӣ дар таблиғи сиёсати давлатии ҷавонон масъулияти хеле муҳимро бар дӯш дорем, зарур аст аз толорҳо ба шаҳрҳою ноҳияҳо ва кӯчаву маҳаллаҳо рӯ орем. Ҳатто хона ба хона рафта, ба ҳамсолони худ роҷеъ ба муҳимтарин арзишҳои миллӣ суҳбатҳои бештар дошта бошем.”