Дар ҷомеаи мо бо нафарони зиёде дучор омадан мумкин аст, ки дар либоспӯшӣ ба фарҳанги бегона тақлид намуда, аз доираи арзишҳои миллии худ берун мераванд. Бархе аз блогерон ва истифодабарандагони шабакаҳои иҷтимоӣ дар саҳифаҳои худ бо либосҳои нимурён акс ва наворҳоеро паҳн мекунанд, ки дигар истифодабарандагон аз тамошои он нороҳат мешаванд.

Шабакаҳои иҷтимоӣ, ки ба таври маҷозӣ ҳамчун макони ҷамъиятӣ шинохта мешаванд, доираи талабот ва одобу ахлоқи худро дош-та, ҳар як нафар онро мебояд хуб ва дар доираи одобу ахлоқ истифода барад.

Чанде пеш аз ҷониби кормандони Раёсати ВКД дар шаҳри Душанбе дар асоси муроҷиатҳои зиёди шаҳрвандони кишвар барои нашру паҳнсозии аксу наворҳои нимурёну ғайриахлоқӣ, шаҳрванд Ҷӯраева Мукаррамахон Беҳзодовна ва Муҳаммадиева Ҳусноро, истиқоматкунандагони шаҳри Душанбе дастгир ва ба мақомоти милитсия дастрас карда шуданд.

Зимни санҷиш муайян гардид, ки номбурдаҳо дар шабакаи иҷтимоии “Instаgram” саҳифаи шахсии худро таъсис дода, бо мақсади зиёд намудани шумораи обуначиёни худ мунтазам расм ва наворҳои нимурёну ғайриахлоқии худро нашр кардаанд. Воқеан, чунин амали ношоиста, ки берун аз одобу ахлоқи ҳамидаи инсонӣ ва дур аз оини миллист, ба зеҳну ахлоқи наврасон таъсири манфии худро мерасонад. Ҳамчунин, ба шаъну шарафи зан-модари тоҷик иснод меорад.

Вобаста ба ҳолати мазкур нисбати Муҳаммадиева Ҳусноро маводҳои зарурӣ тартиб дода шуда, барои андешидани чораҳои дахлдори қонунӣ ба Суд ирсол карда шудааст.

Ҷӯраева Мукаррамахон зимни суҳбат ва баргузории корҳои фаҳмондадиҳӣ аз амалҳои содирнамудаи худ сидқан изҳори пушаймонӣ намуда, ҳамзамон ҷиҳати минбаъд ба чунин кирдор даст назадан қатъиян огоҳонида шуд.

Бо назардошти ҳолатҳои мазкур, Раёсати ВКД дар шаҳри Душанбе шаҳрвандонро огоҳ месозад, ки зимни истифодабарии шабакаҳои иҷтимоӣ аз доираи одобу ахлоқ ва талаботи қонунҳои амалкунанда берун нараванд, зеро ҳар амалу рафтори ношоиста дар баробари ҷавобгарӣ дар назди қонун, ҳамзамон ба ахлоқ ва тафаккуру андешаи наврасон бетаъсир намемонад.

Чунин ҳолатҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ бисёр ба назар мерасад, ки мардумро нигарон намудааст. Бештари мардум дар он падару модарро гунаҳкор мекунанд.

Масрур Файзиев, истифодабарандаи фаъоли шабакаи “Facebook”, дар зери хабари нашршудаи Раёсати ВКД дар шаҳри Душанбе чунин шарҳ навиштааст: “Пеш аз ҳама беназоратии падару модар аст, ки фарзанди онҳо бо либоси нимбараҳна аксҳои худро дар саҳифаи иҷтимоиаш паҳн мекунад. Дар ҳақиқат, аксу наворҳое, ки дар саҳифаи мавсуф ҷой доштанд, боиси костагии шаъну эътибор ва обруи зан-модари тоҷик гардиданд. Боиси хушнудист, ки боз яке аз чунин нафарон ислоҳ гардид. Ростӣ, аз тоҷик будани чунин духтарон шармам меояд, зеро ин гуна либосе, ки ба бар мекунанд, хоси духтари тоҷик нест. Бисёр хуб мешавад, ки ин иқдоми мақомотҳои дахлдор идома ёфта, шумораи чунин афродро дар шабакаҳо кам кунанд”.

Фирӯз Аминов, истифодабарандаи дигари шабакаҳои иҷтимоӣ, низ падару модарро гунаҳкор дониста, навиштааст, ки “бисёр хуб мешуд, дар қатори ин духтарон падар ё модари онҳоро низ даъват намуда, бо онҳо суҳбатҳо доир ба таълиму тарбияи фарзанд гузаронанд. Шояд аз ҳоли ин гуна ҷавондухтарон падару модарашон огоҳ набошанд, онҳоро бояд хотиррасон кард, то ки фарзанди онҳо ин амалҳои бади худро дигар такрор накунад. Аз беназоратии падару модар духтарони ҷавон истифода бурда, аз ҳар гуна либосҳои нимбараҳна истифода мекунанд ва тариқи навор ва расмҳо худро ба обуначиён нишон медиҳанд”.

Фарҳангшиносон низ бар онанд, ки тақлиди либоспӯшӣ байни баъзе бонувон омилҳои гуногун дорад. Якум ин ки тавассути васоити нави иттилоотӣ, аз ҷумла, шабакаҳои телевизионии моҳвораӣ, интернет, шабакаҳои иҷтимоӣ ҷавондухтарон бо намунаҳои либосҳои мӯди замонавӣ ошно мешаванд, ба қаҳрамонони силсилафилмҳои туркӣ, ҳиндӣ, арабӣ, русӣ ва ғайра пайравӣ мекунанд. Дар даҳсолаҳои охир ба воситаи муҳоҷирати меҳнатӣ, хондан, кор ва сайёҳӣ бонувони тоҷик ҳам ба кишварҳои хориҷа бисёр сафар мекунанд ва тарҳу намуди баъзе либосҳоро аз он ҷо интихоб менамоянд.

Фарҳангшиноси тоҷик Дилшод Раҳимӣ мегӯяд, “вазъи тақлид дар шаҳр дигар асту дар деҳот дигартар. Бонувони ҷавони шаҳрӣ бештар ба либоспӯшии занони Русия ва Аврупову Амрико тақлид мекунанд, ба онҳо шиму поафзоли варзишӣ ва пироҳанҳои сабуки ҳарир ё пахтагин писанд аст. Аммо дар деҳот духтарону занҳо нисбатан суннати либоспӯшии тоҷиконро нигаҳ доштаанд, агар онҳо тақлид ҳам кунанд, ба бонувони мусулмони турк ва араб тақлид мекунанд”.

- Ин ҳама тақлидҳо дар либоспӯшӣ ва бегонапарастӣ нишонаи заифии ҳувияти миллии онҳост. Бархе ҳувияти диниашон боло гирифта, худро ба матоъҳои сиёҳи ба ном “сатр” ё “ҳиҷоб” мепечонанд. Баъзеҳо пайкари худро намоиш доданӣ шуда, пироҳанҳои шаффоф ба бар мекунанд, яъне барои онҳо менталитет ё ғурури миллӣ мавҷуд нест. Чунин мушкилот дар бисёр кишварҳои ҷаҳон ба назар мерасад. Ба ҳар сурат, бояд тарроҳону дӯзандагон имрӯзҳо бояд ба рушди тарҳу ороиши либосҳои миллӣ аҳамият диҳанд. Дар пояи либосҳои анъанавӣ, бо назардошти хушсифату безарар будани матоъҳо, бояд навовариҳо сурат бигиранд. Ҷаҳон пеш меравад, арзишҳо хоҳу нохоҳ иваз мешаванд, барои ҳамин ҳама чиз анъанавӣ буда наметавонад, баъзе либосҳоро ба равандҳои неки замона мутобиқ кардан мумкин аст, - мегӯяд ин фарҳангшинос.

Нигина Икромова, тарроҳ ин масъаларо доғи рӯз гуфта, иброз дошт, ки “имрӯз он талаботе, ки худи бонувони тоҷик доранд ва ба хости дилашон либос мепӯшанд, моро вазифадор мекунанд, то тибқи гуфтаи онҳо кор кунем. Ҳастанд духтарони ҷавоне, ки матои тоҷикиро ба тарзи аврупоӣ дӯхта мепӯшанд. Метавон аз худи атлас чанд намуди либос дӯхт. Аз он шиму юбка ё куртаи дарози беос-тин дӯхта, пешкаши мардум мекунем. Умуман, либоспӯшӣ фарҳанги хоси худро дорад. Бонувоне ҳастанд, ки либоси оддӣ мепӯшанд ва боз ҷавондухтароне ҳастанд, ки зебопарастанд ва мехоҳанд боз ҳам зеботар бошанд. Бинобар ин, мо ба хости дили онҳо либос медӯзем”.

Равоншиносон бар онанд, ки баъзе духтарони ҷавон ҳамеша мехоҳанд, ки зоҳиран зебо бошанд. Онҳо барои зебо буданашон ҳамеша дар талошанд. Агар рӯзе дар саҳифаи худ сурати зебою диққатҷалбкунанда нагузоранд, бемор мешаванд.

Аюб Бозоров, равоншинос, бар он аст, ки “дар давраи наврасию ҷавонӣ волидон бояд бо фарзандони худ мисли дӯст рафтор карда, дар таҳлил ва баҳогузории ҳар як вазъияти баамаломада кӯмак расонанд. Пеш аз ҳама ба либоспӯшию рафтору кирдорашон аҳамияти хосса диҳанд. Ба насли наврасу ҷавон дар ҷомеа чӣ гуна рафтор кардан, бархӯрд ба вазъиятҳои гуногун ва роҳи баромадан аз онҳо, ҳамчунин бар дӯш гирифтани масъулиятро барои ҳар як амал ва рафтори худ омӯзонидан лозим аст. Ин барои рушди онҳо ҳамчун шахсият ёрӣ мерасонад”.

- Пеши роҳи онҳоро гирифтан мумкин аст, агар падару модар бо равоншиносон ва мақомотҳои дахлдор ҳамеша дар суҳбат бошанд. Аммо, мутаассифона, аксари падару модарон худро оқилу доно ҳисобида, “ман таҷрибаи бойи зиндагӣ дорам ва худам барои фарзандам психолог ҳастам” мегӯянд. Эҳтимол таҷрибаи зиндагӣ инсонро то ҷое равоншинос месозад, аммо дар чунин ҳолатҳо панду насиҳат ба кор нарафта, ёрии равоншиноси касбӣ зарур аст, - гуфт Аюб Бозоров.

Рамеш Марамов, коршинос бар он аст, ки “баъзе духтарони тоҷик ҳамарӯза чандин аксу видеоро дар саҳифаҳои худ мегузоранду сабаби асосии муваффақ ва шуҳратёр гардидани худро дар суҳбатҳои озод ва мустақиму бепарда намоиш додани розҳои зиндагиашон медонанд. Аммо лаҳзае фикр намекунанд, ки оянда онҳоро чӣ интизор аст. Онҳо лаҳзае фикр намекунанд, ки бо либоси нимбараҳнаи худ ҳаргиз зебо намешаванд. Онҳо лаҳзае фикр намекунанд, ки обуначиёнашон онҳоро нафрат мегӯянду бетарбият мешуморанд. Аз ин лиҳоз, барои пешгирии ҳар гуна амалҳои номатлуб ва ё истифодаи нодурусту ғайримақсадноки муштариёни интернетӣ чораҷӯии қатъӣ намудан лозим аст. Аз ин рӯ, дар тамоми муассисаҳои таълимии кишвар бояд корҳои фаҳмондадиҳӣ доир ба фарҳанги истифодаи телефонҳои мобилӣ ва ҳамчунин шабакаҳои интернетиро доимо ва амалан баргузор намуда, аз пайомадҳои манфии истифодаи нодурусту ғайримақсадноки онҳо ба наврасону ҷавонон далелҳои илмӣ-амалӣ пешниҳод гардад”.

Наҷиба МУРОДБЕКОВА, “ҶТ”