ҶОМЕА
Ҷумъа 19 Апрел 2024 04:32
Дар Тоҷикистон тӯли 10 соли охир дар баробари мардон, шумораи занони муҳоҷир низ афзудааст, ки онҳо барои пеш бурдани зиндагии худ ва фарзандон ба муҳоҷират рӯ меоранд. Коршиносон бар он ақидаанд, ки занонро танҳоӣ ва бори гарони зиндагӣ маҷбур месозад, то муҳоҷир шаванд ва аз сабаби оне, ки имконияти бо худ бурдани фарзандонашонро надоранд, онҳоро зери нигоҳубини волидайн ё дигар хешовандон вогузор мекунанд.
Занони муҳоҷир меафзоянд?
Тибқи иттилои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2018 484 ҳазору 176 нафар шаҳрвандони кишвар ба муҳоҷирати меҳнатӣ сафар кардаанд, ки аз ин шумора 419 ҳазору 664 нафари онро мардон (86,7%) ва 64 ҳазору 512 нафарро занон (13,3%) ташкил медиҳанд. Дар ин муддат 463 ҳазору 252 нафар муҳоҷирони меҳнатии кишвар ба Русия (95,7) ва 13 ҳазору 586 (2,8%) нафар ба Қазоқистон сафар кардаанд.
Ҳамзамон, дар ин муддат аз хориҷи кишвар 424 ҳазору 490 нафар муҳоҷирони меҳнатӣ ба Тоҷикистон баргаштаанд, ки аз ин теъдод 352 ҳазору 245 нафарро мардон ва 72 ҳазору 245 нафари дигарро занон ташкил медиҳанд.
Занонро чӣ водор ба муҳоҷират мекунад?
Маҳбуба як сокини 40-солаи ноҳияи Файзобод аст, ки тӯли се сол мешавад пайи ҳам ба муҳоҷират рӯ меоварад. Ӯ, бо умеди он ки ояндаи фарзандони ноболиғашро беҳ гардонад, озими Русия шудааст ва дар он ҷо пайи фаъолият аст. Дар як тамоси телефонӣ ба мо гуфт, ки ду сол қабл аз шавҳараш ҷудо шуда, ба хонаи падару модараш рафт ва чун тӯли ин сол аз падари кӯдакон хату хабаре нашуд, Маҳбуба маҷбур шуд, барои пеш бурдани зиндагӣ ва бо орзуи он ки барои фарзандонаш сарпаноҳе харидорӣ кунад, роҳи муҳоҷиратро пеш гирад.
Дилрабо зане, ки яке аз хешовандони Маҳбуба маҳсуб меёбад, гуфт ки айни замон кӯдакон зери нигоҳубини онҳо қарор доранд.
“Гоҳе дар хонаи холаанду гоҳе дар хонаи тағо, ё дар хонаи дигар хешовандон рӯзашонро мегузаронанд. Ба ин кӯдакон дили кас месӯзад. Гарчанде мо хешовандон онҳоро хуб нигоҳубин мекунем, вале дар ҳар сурат кӯдакон бояд зери назорати падару модар ба камол расанд. Модарашон мехоҳад онҳоро бо худ гирифта барад, вале вазъи молӣ намегузорад ин корро кунад”.
Дар ҳоли ҳозир Маҳбуба аввалин зани тоҷике нест, ки барои ёфтани ризқу рӯзии хеш ба Русия ҳиҷрат кардааст. Дар баробари ин, занони зиёдеро вохӯрдан мумкин аст, ки дар муҳоҷират солҳои зиёд қарор доранд, ки фарзандонашон дар Тоҷикистон бе навозишҳои модар ба воя мерасанд.
Мавзуна зани 28-солаест, ки шавҳараш пас аз як соли зиндагии якҷоя дар тасодуфе, зери чархи мошин монда, ҷонашро аз даст медиҳад ва ӯ роҳ сӯи муҳоҷиратро мегирад, то ягона фарзанди ширмакашро, ба воя расонад. Ӯ инак панҷ сол мешавад, ки дар Русия дар як корхонаи равғанбарорӣ кор мекунад ва мегӯяд барои он ки фарзандаш эҳсоси бепадарӣ накунад ва ҳамаҷониба таъмин бошад, ин роҳро пеша кардааст.
Ӯ мегӯяд, ки тӯли ин панҷ сол чӣ рӯзҳое, ба сараш наомад, вале ба хотири фарзандаш сабру таҳаммул намуд.
- Аввалан орзуям ин буд, ки фарзандам сиҳату саломат ба воя расад ва дигар ин ки барои ояндаи фарзандам соҳиби хонае шавам ва имрӯз шукронаи Худованд ин орзӯҳоям ҷомаи амал пушиданд. То ин дам аз пули ба дастовардаам соҳиби хона шудам ва фарзандам низ камбудӣ надорад, вале барои зани танҳо агар ҳамсафари зиндагиаш наздаш набошад, бисёр душвор аст. Ҳар лаҳзаву ҳар соат, пазмони фарзанд шудан, аввалин қадамҳои ӯро надидан, аввалин ҳарфи гуфтаашро нашунидан, барои як модар сахттарин дардест, ки таҳаммулаш душвор аст. Аз ҷониби дигар, ёди Ватан, ёди азизон таҳаммулнопазир аст,” - гӯфт ҳамсуҳбати мо.
Таъсири муҳоҷират ба руҳу равони кӯдакон
Кӯдакон бе волидайн аз нигоҳи равонӣ чӣ гуна ба воя мерасанд? Онҳо дар оянда метавонанд фарзанди хубе барои волидон бошанд ё набудани волидон ба ҳолати руҳиву равонии онҳо чӣ гуна таъсир мерасонад?
Дар ин маврид равоншиноси тоҷик, Ёраҳмадов Алиаҳмад бар он назар аст, ки ин гуна кӯдакон хуб инкишоф намеёбанд ва аз ҷиҳати равонӣ ноустувор шуда, дар ҷамъият мақеи худро гум мекунанд. “Нафароне, ки кӯдаконашонро назди хешовандон монда, муҳоҷират мераванд, дар натиҷа онҳо шахсияти худро дарёфт карда наметавонанд ва аз дигар нафарон вобаста мешаванд. Ин гуна кӯдакон аз ҷиҳати равонӣ ноустувор мешаванд ва вақте кӯдак аз ҷиҳати равонӣ ноустувор шуд, дар ҷамъият мавқеъи худро гум мекунад. Ин гуна вазъият кӯдакро бештар ба ҳолати депрессионӣ оварда мерасонад,” - иброз дошт равоншинос.
Ҳамзамон, ба андешаи равоншинос, муносибати кӯдак бо волидон тағйир меёбад ва ба таври кофӣ меҳру муҳаббати худро ба падару модар дода наметавонад. “Дар баробари ин, муносибати кӯдак нисбати атрофиён манфӣ мегардад, чун дар лаҳзаҳое, ки меҳру муҳаббати волидон зарур буд, кӯдак онро дарёфт карда натавонист. Аз ин хотир, муҳим аст, ки кӯдак бо падару модар ба воя расад,” -илова намуд равоншинос.
Созмони ЮНИСЕФ низ бо анҷоми як тадқиқот фарзандони муҳоҷиронро бо сабаби аз волидон дур будан “саркаш, осебпазир ва таҳдиде ба ояндаи субот дар ҷомеа”, унвон карда буд. Дар ин тадқиқот, ки чанд сол қабл аз ҷониби ЮНИСЕФ анҷом дода шудааст, вазъи 5 ҳазор нафар аз хонаводаҳои муҳоҷирон пурсида шудааст. Аксарияти фарзандони то 15-сола гуфтаанд, ки худро танҳову азёдрафта ва бепуштибон эҳсос мекунанд.
Занон дигар хоҳиши ҳиҷратро надоранд
Имрӯз дар Тоҷикистон кӯдакони зиёдро вохӯрдан мумкин аст, ки волидон онҳоро дар тарбияи падару модар ё хешовандон гузошта, роҳи муҳоҷиратро пеш гирифтаанд. Созмонҳое, ки бо занон сарукор доранд, мегӯянд, шароити бади зиндагӣ, аз ҳам ҷудо шудани оилаҳо занҳоро маҷбур мекунад, то роҳи муҳоҷиратро пеш гиранд. Вале бештари онҳо баъди дубора баргаштан ба ватан дигарбора намехоҳанд ба ғарибӣ рӯ оваранд. Сумангул Тағойзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии кишвар дар нишасти матбуотии хеш қайд намуда буд, ки: “Дуруст аст, ки теъдоде аз онҳо ба сабаби зимистони сарди Русия ба ватан меоянд ва бо фарорасии фасли баҳор дубора ба Русия мераванд. Аммо ҳудуди 25 ҳазор нафар зан изҳор доштанд, ки намехоҳанд, дубора барои кор ба Русия раванд”.
Коршиносон бар онанд, ки барои ба воя расонидани насли солим бояд бо ворид намудани тағйирот дар қонунгузорӣ, масъалаи нафақапулии кӯдакони оилаҳои аз ҳам пошхӯрда, ҷиддан зери назорат гирифта шавад ва барои занон танҳо дар дохили кишвар шароити корӣ фароҳам гардад, то тавонанд ҳадди ақал, то ба воя расидани кӯдакон онҳоро аз меҳр ва тарбияи худ дур накунанд.
Фарзонаи УМАРАЛӢ, “ҶТ”
Занони муҳоҷир меафзоянд?
Тибқи иттилои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2018 484 ҳазору 176 нафар шаҳрвандони кишвар ба муҳоҷирати меҳнатӣ сафар кардаанд, ки аз ин шумора 419 ҳазору 664 нафари онро мардон (86,7%) ва 64 ҳазору 512 нафарро занон (13,3%) ташкил медиҳанд. Дар ин муддат 463 ҳазору 252 нафар муҳоҷирони меҳнатии кишвар ба Русия (95,7) ва 13 ҳазору 586 (2,8%) нафар ба Қазоқистон сафар кардаанд.
Ҳамзамон, дар ин муддат аз хориҷи кишвар 424 ҳазору 490 нафар муҳоҷирони меҳнатӣ ба Тоҷикистон баргаштаанд, ки аз ин теъдод 352 ҳазору 245 нафарро мардон ва 72 ҳазору 245 нафари дигарро занон ташкил медиҳанд.
Занонро чӣ водор ба муҳоҷират мекунад?
Маҳбуба як сокини 40-солаи ноҳияи Файзобод аст, ки тӯли се сол мешавад пайи ҳам ба муҳоҷират рӯ меоварад. Ӯ, бо умеди он ки ояндаи фарзандони ноболиғашро беҳ гардонад, озими Русия шудааст ва дар он ҷо пайи фаъолият аст. Дар як тамоси телефонӣ ба мо гуфт, ки ду сол қабл аз шавҳараш ҷудо шуда, ба хонаи падару модараш рафт ва чун тӯли ин сол аз падари кӯдакон хату хабаре нашуд, Маҳбуба маҷбур шуд, барои пеш бурдани зиндагӣ ва бо орзуи он ки барои фарзандонаш сарпаноҳе харидорӣ кунад, роҳи муҳоҷиратро пеш гирад.
Дилрабо зане, ки яке аз хешовандони Маҳбуба маҳсуб меёбад, гуфт ки айни замон кӯдакон зери нигоҳубини онҳо қарор доранд.
“Гоҳе дар хонаи холаанду гоҳе дар хонаи тағо, ё дар хонаи дигар хешовандон рӯзашонро мегузаронанд. Ба ин кӯдакон дили кас месӯзад. Гарчанде мо хешовандон онҳоро хуб нигоҳубин мекунем, вале дар ҳар сурат кӯдакон бояд зери назорати падару модар ба камол расанд. Модарашон мехоҳад онҳоро бо худ гирифта барад, вале вазъи молӣ намегузорад ин корро кунад”.
Дар ҳоли ҳозир Маҳбуба аввалин зани тоҷике нест, ки барои ёфтани ризқу рӯзии хеш ба Русия ҳиҷрат кардааст. Дар баробари ин, занони зиёдеро вохӯрдан мумкин аст, ки дар муҳоҷират солҳои зиёд қарор доранд, ки фарзандонашон дар Тоҷикистон бе навозишҳои модар ба воя мерасанд.
Мавзуна зани 28-солаест, ки шавҳараш пас аз як соли зиндагии якҷоя дар тасодуфе, зери чархи мошин монда, ҷонашро аз даст медиҳад ва ӯ роҳ сӯи муҳоҷиратро мегирад, то ягона фарзанди ширмакашро, ба воя расонад. Ӯ инак панҷ сол мешавад, ки дар Русия дар як корхонаи равғанбарорӣ кор мекунад ва мегӯяд барои он ки фарзандаш эҳсоси бепадарӣ накунад ва ҳамаҷониба таъмин бошад, ин роҳро пеша кардааст.
Ӯ мегӯяд, ки тӯли ин панҷ сол чӣ рӯзҳое, ба сараш наомад, вале ба хотири фарзандаш сабру таҳаммул намуд.
- Аввалан орзуям ин буд, ки фарзандам сиҳату саломат ба воя расад ва дигар ин ки барои ояндаи фарзандам соҳиби хонае шавам ва имрӯз шукронаи Худованд ин орзӯҳоям ҷомаи амал пушиданд. То ин дам аз пули ба дастовардаам соҳиби хона шудам ва фарзандам низ камбудӣ надорад, вале барои зани танҳо агар ҳамсафари зиндагиаш наздаш набошад, бисёр душвор аст. Ҳар лаҳзаву ҳар соат, пазмони фарзанд шудан, аввалин қадамҳои ӯро надидан, аввалин ҳарфи гуфтаашро нашунидан, барои як модар сахттарин дардест, ки таҳаммулаш душвор аст. Аз ҷониби дигар, ёди Ватан, ёди азизон таҳаммулнопазир аст,” - гӯфт ҳамсуҳбати мо.
Таъсири муҳоҷират ба руҳу равони кӯдакон
Кӯдакон бе волидайн аз нигоҳи равонӣ чӣ гуна ба воя мерасанд? Онҳо дар оянда метавонанд фарзанди хубе барои волидон бошанд ё набудани волидон ба ҳолати руҳиву равонии онҳо чӣ гуна таъсир мерасонад?
Дар ин маврид равоншиноси тоҷик, Ёраҳмадов Алиаҳмад бар он назар аст, ки ин гуна кӯдакон хуб инкишоф намеёбанд ва аз ҷиҳати равонӣ ноустувор шуда, дар ҷамъият мақеи худро гум мекунанд. “Нафароне, ки кӯдаконашонро назди хешовандон монда, муҳоҷират мераванд, дар натиҷа онҳо шахсияти худро дарёфт карда наметавонанд ва аз дигар нафарон вобаста мешаванд. Ин гуна кӯдакон аз ҷиҳати равонӣ ноустувор мешаванд ва вақте кӯдак аз ҷиҳати равонӣ ноустувор шуд, дар ҷамъият мавқеъи худро гум мекунад. Ин гуна вазъият кӯдакро бештар ба ҳолати депрессионӣ оварда мерасонад,” - иброз дошт равоншинос.
Ҳамзамон, ба андешаи равоншинос, муносибати кӯдак бо волидон тағйир меёбад ва ба таври кофӣ меҳру муҳаббати худро ба падару модар дода наметавонад. “Дар баробари ин, муносибати кӯдак нисбати атрофиён манфӣ мегардад, чун дар лаҳзаҳое, ки меҳру муҳаббати волидон зарур буд, кӯдак онро дарёфт карда натавонист. Аз ин хотир, муҳим аст, ки кӯдак бо падару модар ба воя расад,” -илова намуд равоншинос.
Созмони ЮНИСЕФ низ бо анҷоми як тадқиқот фарзандони муҳоҷиронро бо сабаби аз волидон дур будан “саркаш, осебпазир ва таҳдиде ба ояндаи субот дар ҷомеа”, унвон карда буд. Дар ин тадқиқот, ки чанд сол қабл аз ҷониби ЮНИСЕФ анҷом дода шудааст, вазъи 5 ҳазор нафар аз хонаводаҳои муҳоҷирон пурсида шудааст. Аксарияти фарзандони то 15-сола гуфтаанд, ки худро танҳову азёдрафта ва бепуштибон эҳсос мекунанд.
Занон дигар хоҳиши ҳиҷратро надоранд
Имрӯз дар Тоҷикистон кӯдакони зиёдро вохӯрдан мумкин аст, ки волидон онҳоро дар тарбияи падару модар ё хешовандон гузошта, роҳи муҳоҷиратро пеш гирифтаанд. Созмонҳое, ки бо занон сарукор доранд, мегӯянд, шароити бади зиндагӣ, аз ҳам ҷудо шудани оилаҳо занҳоро маҷбур мекунад, то роҳи муҳоҷиратро пеш гиранд. Вале бештари онҳо баъди дубора баргаштан ба ватан дигарбора намехоҳанд ба ғарибӣ рӯ оваранд. Сумангул Тағойзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии кишвар дар нишасти матбуотии хеш қайд намуда буд, ки: “Дуруст аст, ки теъдоде аз онҳо ба сабаби зимистони сарди Русия ба ватан меоянд ва бо фарорасии фасли баҳор дубора ба Русия мераванд. Аммо ҳудуди 25 ҳазор нафар зан изҳор доштанд, ки намехоҳанд, дубора барои кор ба Русия раванд”.
Коршиносон бар онанд, ки барои ба воя расонидани насли солим бояд бо ворид намудани тағйирот дар қонунгузорӣ, масъалаи нафақапулии кӯдакони оилаҳои аз ҳам пошхӯрда, ҷиддан зери назорат гирифта шавад ва барои занон танҳо дар дохили кишвар шароити корӣ фароҳам гардад, то тавонанд ҳадди ақал, то ба воя расидани кӯдакон онҳоро аз меҳр ва тарбияи худ дур накунанд.
Фарзонаи УМАРАЛӢ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед