ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 05:47
Чанде қабл дар Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон рӯнамоии китоби дуҷилдаи “Хӯшаҳо аз киштаҳо” ва маҳфили эҷодии нависанда, публитсист, тарҷумон ва журналисти тоҷик Бахтиёр Муртазо баргузор гардид. Дар ин чорабинӣ, ки бо иштироки адибону рӯзноманигорони фарҳехта ҷараён гирифт, бобати эҷодиёти серсоҳаи Бахтиёр Муртазо, маҳорати эҷодӣ, забони фасеҳи асарҳояш ва луғатдонии адиб андешаҳои зиёде радду бадал гардид. Дар зимн перомуни нақши Бахтиёр Муртазо дар публитсистика ва адабиёти муосир чандин мақолаву мусоҳибаҳо чоп шуданд. Мо дар бораи бардоштҳои ин адиб аз зиндагӣ ва паҳлуҳои гуногуни фаъолияти ӯ бо эшон суҳбате анҷом додем, ки онро манзури хонанда мегардонем.
- Бахтиёр Муртазо дар ҷомеа ҳамчун рӯзноманигори собитқадам, нависандаи барҷаста ва тарҷумони чирадаст шинохта шудааст. Мо мехоҳем бифаҳмем, Бахтиёр Муртазо, ки ахиран ба унвони Нависандаи халқии Тоҷикистон мушарраф шуд, аз нигоҳи худаш кист?
- Ман бештар дар рӯзномаҳо фаъолият кардаам. Ҳаёти худро аз овони мактабхонӣ бо ин ришта гузаронида, ин касбро аз ҷавонӣ дӯст доштаам. Бахтиёр Муртазо аз нигоҳи ман рӯзноманигор ва нависандаву мутарҷим аст.
- Пӯшида нест, ки фаъолияти шумо самтҳои гуногунро дар бар мегирад. Дар мисоли устодон Мирзо Турсунзода, Лоиқ Шералӣ, Гулназар ва чандин адибони дигар барои мо маълум аст, ки як давраи ҳаёти худро эшон дар рӯзномаҳо ҳамчун рӯзноманигор сипарӣ кардаанд. Аммо имрӯз аз эшон танҳо бо унвони шоир ёд мекунанд. Шумо дар адабиёт ҳамчун кӣ мондан мехоҳед: рӯзноманигор, тарҷумон ё нависанда?
- Инро халқ, хонандагон мувофиқи асарҳои эҷодкардаи адиб муайян менамоянд. Вақте аз тарафи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ман унвони Нависандаи халқии Тоҷикистон дода шуд, аз нигоҳи ман дар ин ҷо хизматҳои камина ҳам дар матбуот, ҳам дар адабиёт ва ҳам дар тарҷумонӣ аст.
- Аз зиндагӣ чӣ чизро кам гирифтед ва чиро бештар?
- Дар зиндагӣ ҳадафам хизмат кардан ба халқ буд, ки то қадри имкон инро анҷом додаам.
- Зиндагӣ дар шинохти як нафаре, ки ҳамакнун зиёда аз 80 сол дорад, чист?
- Зиндагӣ барои ҳар як инсон ганҷинаи басо пурқимат аст. Ман чунин фикр дорам, ки одам бояд аз хеш номи неку осори нек боқӣ гузорад, ки мардум ӯро ёдоварӣ кунанд.
- Як нависандае, ки ҳамакнун ҳамчун Нависандаи халқӣ эътироф шудааст, боз чӣ орзуи дигар дорад?
- Вақте ман ин унвонро гирифтам, дар назди адабиёт, халқ ва зиндагӣ худамро қарздор меҳисобам Айни ҳол ба таълифи китоби “Роғун” масруф ҳастам. Чи тавре ки оқилон гуфтаанд, то дил дар тапиш аст, қалам дар лағзиш аст.
- Ин ҳама комёбиҳое, ки дар зиндагӣ доред, аз диди шумо баҳри кадом амал ё кори хайратон аст?
- Худо доност.
ЖУРНАЛИСТИКА, “ҶАВОНОНИ ТОҶИКИСТОН” ВА АДАБИЁТ
- Чаро журналистика? Магар омил ин буд, ки дар даври шумо рӯзноманигорон нуфузи бештар доштанд ва аз имтиёзҳои зиёде бархӯрдор буданд ё чизи дигаре?
- Ҳангоми наврасиву ҷавонӣ дар бораи шуҳрат доштани касби рӯзноманигорӣ ман тамоман хабардор набудам. Чунки он замон дар деҳа зиндагӣ мекардам ва аз ноҳияи мо он давр ҳеҷ кас ҳам журналист набуд. Сабаби ба журналистика пайваст шуданам он буд, ки дар синфи чоруми мактаб муаллимаамон Муяссара Қодирова, ки аҳли Бухоро буданд, ҳамаи мо шарикдарсонро ба рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” обуна карданд. Ҳамон рӯзнома бисёр шавқовар мебаромад, мақолаҳои аҷиб дошт, дар саҳифаи чорум ҳатман очерку ҳикояҳои шавқовар чоп мешуд.
Мутолиаи пайвастаи ин рӯзнома сабаб шуд, ки шавқи ман нисбати журналистика бедор шавад. Ҳамин гуна худам ба рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” хабар менавиштам. Дар синфи нуҳуми таҳсилам роҳбари синфамон маро муҳаррири рӯзномаи деворӣ таъйин карданд. Ду сол муҳаррирӣ кардам. Баъдан барои дохил шудан ба донишгоҳ омадам, соли аввал дохил нашудам. Соли дуюм ҳамчун сомеъ дар факултети филология дохил гаштам. Дар ин миён бо кӯшишҳое, ки нишон додам, дар нимаи соли аввал баъд аз супоридани имтиҳонҳо бо баҳои аъло соҳиби номи донишҷӯ шудам.
Баъд аз курси дуюм ҳаётам ба рӯзнома вобаста шуд ва дар рӯзномаи донишгоҳии “Ба қуллаҳои дониш” корро сар кардам. Ҳамин гуна бо “Комсомоли Тоҷикистон” ошноӣ пайдо кардам. Ва ҳаёти минбаъдаи худро ба ҳамин касб бахшидам. Дар баробари ин ҳарчанд маро ба корҳои дигар даъват карданд, нарафтам. Зеро ман бештар дар рӯзномаву маҷалла кор кардам ва бе инҳо ҳаётамро тасаввур карда наметавонистам.
- Агар як бори дигар ҳаёт аз нав ба Шумо дода шавад, кадом пешаро интихоб мекардед?
- Ман бе шакку шубҳа мегӯям, шавқ ва завқе, ки нисбати журналистика дорам, то ҳол хело зиёд аст. Аз ин лиҳоз боз журналистикаро интихоб мекардам.
- Журналистика, яъне чӣ?
- Бидуни журналистика миллат вуҷуд дошта наметавонад, зеро таърихи миллату давлатро журналистон менависанд. Аз рӯйи навиштаҳои имрӯза ояндаро меомӯзанд. Журналистика таърихи ояндаро имрӯз ба авроқ меорад.
- Фарқи журналистикаи мо аз даврони шумо?
- Журналистика дар даврони ҷавонии мо бисёр кори пурмасъул ва шавқангез буд. Журналистонро то дараҷае фарзандони эркаи давлати советӣ ном барем, хато намешавад. Имконияти давлат дар он давр барои рӯзноманигорон зиёд буд. Ҳамин аст, ки ман бо шаҳодатномаи “Комсомоли Тоҷикистон” то кишвари Хабаровск рафтаам. Ҳамаи нақлиёти ҷамъиятӣ он вақт барои рӯзноманигорон ройгон буд. Ҳамчун рӯзноманигори рӯзномаи “Ҷавонон...” қариб ними сарзамини шӯравиро дидаам.
Имрӯз ҳам эътибори журналистика баланд аст, лекин вазъияти иқтисодиямон нисбат ба он давра албатта баробар нест. Баъди пош хӯрдани ИҶШС ва сар задани ҷангҳои бемаънӣ дар сарзаминамон бисёр харобиҳо оварданд. Аз ин ҷиҳат мо бисёр талафоти ҳам молӣ ва ҷонӣ додем. Ҳамаи ин чизҳо ба ҳаёти мо таъсири худро расониданд.
Бо вуҷуди ин ҳама Пешвои муаззами миллат аҳли қаламро бис-ёр дастгирӣ мекунанд. Ман дар як вохӯрии Роҳбари давлат бо аҳли зиё шоҳид будам, ки муҳтарам Президент гуфтанд, ки ман шоирон ва аҳли қаламро дӯст медорам. Ин маънии онро дорад, ки рӯзноманигорону аҳли қалам зери таваҷҷуҳи Сарвари давлат қарор доранд ва ояндаи рӯшанеро ҳам хоҳанд дошт.
- Мо медонем, ки тамоми дастовардҳои Шумо бо журналистика тавъам аст. Мехоҳем донем, ки бо журналистика чиро аз даст додед?
- Ман тамоми ҳаётамро ба журналистика бахшидаам. Ҷавониам низ сарфи ҳамин пеша шуд.
- “Ҷавонони Тоҷикистон” аз нигоҳи нафаре, ки худ дар бисёр мусоҳибаҳо қоил шудааст, ки варо тарбия кард, чист?
- Аз нигоҳи ман рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” як донишгоҳи ҳақиқӣ буд ва ман онро ҳамин гуна қабул дорам. Ман вақте донишгоҳро хатм кардам, гӯё аз як донишгоҳ ба дигар донишгоҳ омадам. Барои ман ин ҷарида як донишгоҳи бузург дар боби омӯхтани касби рӯзноманигорӣ гардид.
Ман дар идораи рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” бо чор нафар муҳаррир кор кардаам. Аввал Мутеулло Наҷмиддинов-устоди забардасти ҳамаи кормандони ҷавони рӯзнома буданд. Вақте ки ман дар курси панҷуми Университети давлатии Тоҷикистон, ҳоло Донишгоҳи миллӣ таҳсил мекардам, бо “Комсомоли Тоҷикистон” ҳамкорӣ доштам ва тарҷумаю мақолаҳоям дар саҳифаҳои ин рӯзнома чоп мешуданд. Ҳар гоҳ, ки ягон матлабам дар рӯзнома дарҷ мегардид, он рӯз бароям гӯё ид буд. Устод Мутеулло Наҷмиддинов ба навиштаҳоям баҳо дода, маро барои кор даъват намуданд. Ва ман ба сифати ходими адабӣ ба кор шурӯъ кардам. Муҳаррири рӯзнома Мутеулло Наҷмиддинов очеркнависи номвар буданд ва мо ба он кас пайравӣ менамудем, устод воқеан ҳам ба рӯзноманигорони ҷавон роҳнамоӣ менамуданд. Сонитар он кас қиссаҳову роман навиштанд, тарҷумаҳои хубро анҷом доданд. Ман ҳамон вақт повести “Роҳи каҳкашон”-и нависандаи машҳури қирғиз Чингиз Айматовро бо ҳамроҳии фолклоршинос ва тарҷумони қирғиз Тойтӯра Ботирқулов тарҷума кардам.
Устод Мутеулло Наҷмиддинов тарҷумаи моро мутолиа намуда, ба чоп иҷозат доданд. Ба ҳамин минвол тарҷумаи ин повест пурра дар рӯзнома интишор ёфт. Устод Мутеулло Наҷмиддинов ба таҳсили мактаби ҳизбии шаҳри Маскав рафтанд ва ба ҷойи он пас шогирдашон Ибод Файзуллоев муҳаррир тасдиқ шуданд. Ибод Файзуллоев низ устоди рӯзноманигорон ва фелетоннависи оташинсухан сипас қиссаҳо ва романҳо эҷод кардаанд. Он кас ҳам анъанаҳои хуби эҷодиро нигоҳ медоштанд ва фаъолияти мо бо шавқу завқ пеш мерафт. Пас аз якчанд моҳи корам бо роҳбарии Ибод Файзуллоев маро ба хизмати аксарӣ даъват намуданд. Ва маҳали хизматам дар шаҳри Ленинград, ҳоло Санкт-Петербург мувофиқ омад. Давраи хизматам дар саросари мамлакати шӯравӣ тайёрӣ ба ҷашни бистсолагии Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ ҷараён дошт. Ва ман ҳам фурсат ёфта, дар мавзӯи ҷанг ва муҳосираи Ленинград ҳар моҳ тақрибан як мақола менавиштам ва ё дар ҳамин бобат ягон мақоларо тарҷума намуда, ба идораи “Комсомоли Тоҷикистон” мефиристодам. Ва ин мақолаҳо ва тарҷумаҳоям пайваста чоп мешуданд. Дӯстон ва ҳамкорон ин ҳолатро мушоҳида намуда, шӯхиомез мегуфтаанд: “Бахтиёр дар аскарӣ не, балки дар сафари хизматӣ аст”. Пас аз ҳафт моҳи хизматам дар Ленинград маро барои идомаи аскарӣ ба шаҳри Иркутск равон намуданд. Панҷ моҳи хизмат дар соҳили кӯли афсонавии Байкал сипарӣ гардид. Дар ин ҷо низ баробари адои хизмати аскарӣ вазифаи хабарнигориро анҷом медодам. Боре аз муовини қумондон оид ба корҳои сиёсӣ рухсатии серӯза гирифта, ба Пажӯҳишгоҳи кӯлшиносӣ омадам ва бо олимони он мулоқот намудам. Пажӯҳишгоҳ якчанд сол боз бо омӯзиши табиати кӯл ва олами ҳайвоноту набототи он машғул будааст. Дар паҳлуи пажӯҳишгоҳ осорхонаи кӯли Байкал низ фаъолият дошта, дар бораи ин мӯъҷизаи табиат маводи фаровоне медод. Сипас, бо киштии сайёҳӣ савор шуда, тӯлу бари кӯли Байкалро тамошо намудам. Алғараз, бо маводи ба тӯли се рӯзи мулоқоту суҳбат ва мушоҳидаҳо ба даст омада, очерки калонҳаҷми “Сафинаи Байкал”- ро навиштам. Ин очерк дар панҷ шумораи “Комсомоли Тоҷикистон” пай дар ҳам чоп гардид.
Пас аз хизмати аскарӣ бо муҳаррир Абдулло Зокир, очеркнавис ва тарҷумони забардаст кор кардам, он кас маро мудири шуъбаи пропаганда ва агитатсия, яъне таблиғу ташвиқ таъин намуданд. Ин шуъба дар баробари шуъбаи ҳаёти комсомолӣ аз ҷумлаи шуъбаҳои асосӣ ҳисоб меёфт. Пас аз ду сол дар вазифаи котиби масъул кор кардам. Ва баъд аз ду сол аз тарафи вазорати нақлиёти ҳукумати даври шӯравӣ тарҷумони сохтмони шоҳроҳҳои самти шимоли кишвари Афғонистон муваззаф шудам. Ҳамин рӯзҳои сафариам дар саҳифаҳои рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” қиссаи ҳуҷҷатиам таҳти унвони “Ҷонбохтаи Роҳатӣ” чоп мешуд.
Қароргоҳи мутахассисини шӯравӣ дар шаҳри Мазори Шариф воқеъ буд. Муаззини навбатдор соати чори субҳдам азони бомдодро мехонд. Ман ҳамон вақт аз хоб бархеста, дасту рӯ мешустаму то соати ҳафт бо тарҷумаи романи “Сурх ва Сиёҳ”-и нависандаи бузурги фаронсавӣ Стендал машғул мешудам. Соати ҳафтуним наҳорӣ карда, ба кор мерафтам. Ба ҳамин васила тақрибан тӯли дуним сол тарҷумаи ҳамон асарро ба анҷом расонидам. Ростӣ, ки аз ҳамин шуғли некманиш дар ниҳоди хеш як ҷаҳон фараҳмандӣ ва шавқу завқ эҳсос намудам. Баъди бозгашт боз дар вазифаи котиби масъул хизматро идома додам. Муҳаррири рӯзнома Муқим Абдураҳмонов очеркнависи тавоно буданд, он кас собиқан дар маснади ҷонишини муҳаррир ифои вазифа менамуданд. Ман чанде дар вазифаи ҷонишини муҳаррир хизмат намуда, сипас муҳаррир таъ-ин гардидам ва қариб се сол дар ин вазифа кор кардам. Чор нафар муҳаррироне, ки таҳти роҳбарии онон кор кардаам, шахсони донишманд ва дар иҷрои вазифаҳои хеш садоқати баланд доштанд. Аз онҳо бисёр чизҳои некро ёд гирифтаам. Умуман дар чордаҳ соли корӣ ин ҷо бароям мактаби бузурги маърифат ҳисоб меёбад, аз хурду калони ин даргоҳ сабақу ҳикмат омӯхтаам. Дар идораи рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” бо бисёр одамони хуб ва покниҳод ҳамкору ҳамнишин будам ва фазилату некуиҳои онҳоро ҳаргиз фаромӯш намекунам.
- Ин мактаб ба шумо чӣ дод?
- Бо шарофати ҳамин мактаби маърифату одамият баъдан ман вазифаҳои хеле масъулро иҷро намудаам: мудири шуъба ва узви ҳайати таҳрири ҳафтаномаи “Адабиёт ва санъат”, муаҳаррири бахши публитсистикаи маҷаллаи “Садои Шарқ”, ҷонишини сармуҳаррири рӯзномаи порлумонии “Садои мардум” ва аввалин сармуҳаррири нашрияи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон “Минбари халқ” ва замимаҳои он бо забони русӣ- “Народная трибуна”, бо забони ӯзбекӣ “Халқ минбари”.
Барандаи ҷоизаи адабии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ, ҷоизаи Иттифоқи журналистони Тоҷикистон ба номи А. Лоҳутӣ ҳастам.
Корманди шоистаи Тоҷикистон мебошам. Барои хизматҳои башардӯстона бо нишони Ситораи сурх, ҳафт медали ҷангӣ ва Ифтихорномаи Президуми Шӯрои Олии СССР шарафёб гаштаам. Дар Намоиши Ҳафтуми байналхалқии китоби Душанбе (соли 2018) барои тарҷумаи “Садбарги заррин”-и К. Паустовский дар озмуни “Беҳтарин тарҷумони сол” ғолиб омада, ба дипломи дараҷаи аввал сарфароз шудаам.
Дар арафаи 30-солагии Истиқлолияти Тоҷикистон бо фармони Пешвои муаззами миллат ба унвони фахрии Нависандаи халқии Тоҷикистон мушарраф гардидам.
- Ато Ҳамдам дар як мусоҳиба гуфтааст, ки вақте маро ба “Ҷавонони Тоҷикистон” таъйин карданд, аввалин коре кардаам ин буд, ки команда сохтам ва тамоми дастовардҳои рӯзнома он солҳо дар ин буд, ки як тими мустаҳкам доштем. Дар роҳбарии Шумо “Ҷавонони Тоҷикистон” чӣ ҳол дошт?
- “Ҷавонони Тоҷикистон” аз замони М. Наҷмиддинов як тим буд ва мо ҳамон анъанаро давом додем.
- Устод, шумо чордаҳ сол дар “Комсомоли Тоҷикистон” фаъолият кардед. Оё ҳанӯз ҳам ба ин нашрия дилбастагӣ доред?
- Такрор ҳам шавад мегӯям, ки маро “Комсомоли Тоҷикистон” тарбия кардааст. Бисёр чизҳоро он ҷо омӯхтаам. Беҳтарин давраи ҳаётам ҳам дар он ҷо гузаштааст. Ҳеҷ гоҳ ман ин даргоҳро фаромӯш намекунам. Дар он айём намедонистам фасли тобистон чӣ гуна сипарӣ мешуду сармо чӣ гуна мегузашт. Фаъолият дар “Комсомоли Тоҷикистон” бароям ниҳоят шавқовар буд.
- Муайян аст, ки пас аз рафтан аз “Ҷавонони Тоҷикистон” роҳи шумо васеътар шуд ва ба журналистика боз ҳам ҷиддитар машғул шудед. Маводҳое, ки дар аввали солҳои 90-ум навиштед, ба зиндагии шумо то чӣ андоза таъсир гузошт?
- Агар манзуратон мақолаи “Наҳанги ҷумҳурӣ” ва силсилаи мақолаҳои танқидие, ки он давр навиштаам бошад, албатта таъсири худро расонд, зеро пас аз нашри он мақола маро бисёр таҳдидҳо карданд.
- Чаро бо вуҷуди ҳама ошкоргӯиҳое, ки дар солҳои аввали соҳибистиқлолӣ доштед, расонаи худро накушодед?
- Ман ҳеҷ гоҳ ба фикри он набудам, ки як рӯзномаи шахсӣ дошта бошам.
- Баҳои Шумо ба журналистикаи имрӯза.
- Ба журналистикаи имрӯза баҳои хуб медиҳам. Чунки журналистони имрӯза бо вуҷуди душвориҳои иқтисодие, ки ҳаст, кӯшиш доранд, то ҳаётро ба таври шоиста инъикос намоянд. Баъдан духтарон дар ин соҳа имрӯз бисёр таваҷҷуҳ менамоянд, ки дар даврони мо ин чиз тамоман кам буд. Ҳамаи ин нишонаи он аст, ки вазъи журналистика хуб аст.
ПУБЛИТСИСТИКА ВА АДАБИЁТ
- Устод, маҳфили рӯнамоии китоби тозанашратон “Хӯшаҳо аз киштаҳо” бисёр хуб баргузор гардид ва ин китоб аз ҷониби аҳли қалам ба хубӣ истиқбол шуд. Мегуфтед, ки дар ҷавҳари ин китоб чӣ меистад?
- Бале, “Хӯшаҳо аз киштаҳо” иборат аз ду ҷилд буда, дар ин китобҳо гулчини асарҳо мураттаб шудааст. Аз ҷумла, очеркҳои проблемавии “Садди сойи Оби Шӯр” ва “Бригадаи аввалини нақбканон” ба заҳмати фидокоронаи бунёдгарони нерӯгоҳи барқии обии Роғун бахшида шудаанд.
Ба мутолиини хушзавқ инчунин дар ҷилди якум асарҳои “Чашмаҷон”, “Нури ҷовидони зӯзанаб”, “Сухангустураи дарёдил”, “Падари халқ”, “Ҳикмати ҷомаи саркор”, “Муҳориба бо оташ” ва ғайра пешниҳод гаштаанд.
Албатта, қиссаи мустанади “Чашмаи офтоб”, ки меҳнати қаҳрамононаи заминкушоёни Бешкандро тасвир менамояд, барои хонанда шавқангез хоҳад буд. Дар ин қисса бисёр мушкилоти кошифони навбати аввали ободии навзамини Бешканд ба риштаи тасвир кашида шудаанд. Дар пеш навбати дуюми обод кардани заминҳои Бешканд истодааст, ки ислоҳи мушкилоти навбати аввал барои кошифони имрӯзаи ин диёри ганҷ сабақомӯз мебошад.
Ду очерки аввали китоби “Хушаҳо аз киштаҳо” ҷилди дуюм бо унвонҳои “Рисолати беназирии таърихӣ” ва “Барномаи аввалини давлатсозӣ” буда, дар онҳо тадбирҳои бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи ободонии кишвар баён ёфтаанд. Дар замони Истиқлолияти Ватан аввалин иншооте, ки Сардори давлат эҳё намуданд, нақби Истиқлол мебошад. Зимни эҳёи ин нақб барои раҳоӣ бахшидани кишвар аз бунбасти коммуникатсионӣ Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 20 майи соли 1999 чунин суханони таърихиро ироа намуда буданд:
“Ба нохун бошад ҳам, бояд аз дили санги хоро роҳ кушоем!”. Очерки “Барномаи аввалини давлатсозӣ” доир ба ҷаҳду талошҳо, ҷоннисориҳою фидокориҳои Пешвои муаззами миллат ҳикоя менамояд, ки аз минбари мубораки Иҷлосияи XVI суханони муъҷизавии дили бузурги худро изҳор намуда буданд. “Бо тамоми ҳастии худ ба муқобили ҷанг мубориза мебарам ва дар берун аз хоки ҷумҳурӣ то як нафар мондани муҳоҷирон ором намегирам”. Сардори давлат ба минтақаҳои хатарнок рафта, барои ба ҷойҳои муқимӣ баргардондани гурезаҳо хизматҳои беназир кардаанд.
Инчунин дар ҷилди дуюм низ очеркҳои “Оташи қалби инсон”, “Роҳи Нурафшон”, “Оғози сохтмонро дӯст дорам” ба ҳаёт ва меҳнати гаронқадри бунёдкорони неругоҳи Роғун бахшида шудаанд.
Дар ин ҷилд очеркҳои “Зиёрати оромгоҳи Носири Хусрави Қубодиёнӣ”, “Аллома Бобоҷон Ғафуров ва сарнавишти шогирди ӯ”, “Дарахти умри инсон”, “Чароғи равшани устод”, “Теғи синои ба каф”, “Рӯҳи бешикаст”, “Уқоби қафасшикан”, “Ситораи дӯст”, “Оҳан механдад” ва ғайра ба хонандагон пешкаш шудаанд.
Тавре ки маълум аст, камина аз ҷумлаи қаламкашони ҷумҳурӣ аввалин шуда солҳои ҳафтодуми асри гузашта ба сохтмони овозадори роҳи оҳани Иттиҳоди Шӯравӣ ба Сибир ва Шарқи Дур се маротиба сафар намуда, дар бораи корнамоии ҷавонони Тоҷикистон як силсила очеркҳо навишта будам, ки баъди интишор ёфтан дар рӯзномаҳо ва маҷаллаҳо ҳамон вақт аз тарафи нашриёти “Ирфон” ва “Маориф” дар шакли китобҳои алоҳида бо унвонҳои “Қасидаи бародарӣ” ва “Чинор дар Солони” ба табъ расида буданд. Ин очеркҳо низ бо таҷдиди назар интихобан дар ҷилди дуюми “Хӯшаҳо аз киштаҳо” ҷой дода шудаанд. Ва албатта, дар ин ҷилд ҳам қиссаи мустанад дохил шудааст, ки “Ман чароғ афрӯхтам” ном дошта, заҳмати ононеро инъикос менамояд, ки регзорро ба боғистон табдил додаанд. Ва мутолиаи он барои хонандаи ҷавон пурманофеъ хоҳад буд.
Хуршед ХОВАРӢ,
Саҳоба ШАРИФОВА,
“ҶТ”
- Бахтиёр Муртазо дар ҷомеа ҳамчун рӯзноманигори собитқадам, нависандаи барҷаста ва тарҷумони чирадаст шинохта шудааст. Мо мехоҳем бифаҳмем, Бахтиёр Муртазо, ки ахиран ба унвони Нависандаи халқии Тоҷикистон мушарраф шуд, аз нигоҳи худаш кист?
- Ман бештар дар рӯзномаҳо фаъолият кардаам. Ҳаёти худро аз овони мактабхонӣ бо ин ришта гузаронида, ин касбро аз ҷавонӣ дӯст доштаам. Бахтиёр Муртазо аз нигоҳи ман рӯзноманигор ва нависандаву мутарҷим аст.
- Пӯшида нест, ки фаъолияти шумо самтҳои гуногунро дар бар мегирад. Дар мисоли устодон Мирзо Турсунзода, Лоиқ Шералӣ, Гулназар ва чандин адибони дигар барои мо маълум аст, ки як давраи ҳаёти худро эшон дар рӯзномаҳо ҳамчун рӯзноманигор сипарӣ кардаанд. Аммо имрӯз аз эшон танҳо бо унвони шоир ёд мекунанд. Шумо дар адабиёт ҳамчун кӣ мондан мехоҳед: рӯзноманигор, тарҷумон ё нависанда?
- Инро халқ, хонандагон мувофиқи асарҳои эҷодкардаи адиб муайян менамоянд. Вақте аз тарафи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ман унвони Нависандаи халқии Тоҷикистон дода шуд, аз нигоҳи ман дар ин ҷо хизматҳои камина ҳам дар матбуот, ҳам дар адабиёт ва ҳам дар тарҷумонӣ аст.
- Аз зиндагӣ чӣ чизро кам гирифтед ва чиро бештар?
- Дар зиндагӣ ҳадафам хизмат кардан ба халқ буд, ки то қадри имкон инро анҷом додаам.
- Зиндагӣ дар шинохти як нафаре, ки ҳамакнун зиёда аз 80 сол дорад, чист?
- Зиндагӣ барои ҳар як инсон ганҷинаи басо пурқимат аст. Ман чунин фикр дорам, ки одам бояд аз хеш номи неку осори нек боқӣ гузорад, ки мардум ӯро ёдоварӣ кунанд.
- Як нависандае, ки ҳамакнун ҳамчун Нависандаи халқӣ эътироф шудааст, боз чӣ орзуи дигар дорад?
- Вақте ман ин унвонро гирифтам, дар назди адабиёт, халқ ва зиндагӣ худамро қарздор меҳисобам Айни ҳол ба таълифи китоби “Роғун” масруф ҳастам. Чи тавре ки оқилон гуфтаанд, то дил дар тапиш аст, қалам дар лағзиш аст.
- Ин ҳама комёбиҳое, ки дар зиндагӣ доред, аз диди шумо баҳри кадом амал ё кори хайратон аст?
- Худо доност.
ЖУРНАЛИСТИКА, “ҶАВОНОНИ ТОҶИКИСТОН” ВА АДАБИЁТ
- Чаро журналистика? Магар омил ин буд, ки дар даври шумо рӯзноманигорон нуфузи бештар доштанд ва аз имтиёзҳои зиёде бархӯрдор буданд ё чизи дигаре?
- Ҳангоми наврасиву ҷавонӣ дар бораи шуҳрат доштани касби рӯзноманигорӣ ман тамоман хабардор набудам. Чунки он замон дар деҳа зиндагӣ мекардам ва аз ноҳияи мо он давр ҳеҷ кас ҳам журналист набуд. Сабаби ба журналистика пайваст шуданам он буд, ки дар синфи чоруми мактаб муаллимаамон Муяссара Қодирова, ки аҳли Бухоро буданд, ҳамаи мо шарикдарсонро ба рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” обуна карданд. Ҳамон рӯзнома бисёр шавқовар мебаромад, мақолаҳои аҷиб дошт, дар саҳифаи чорум ҳатман очерку ҳикояҳои шавқовар чоп мешуд.
Мутолиаи пайвастаи ин рӯзнома сабаб шуд, ки шавқи ман нисбати журналистика бедор шавад. Ҳамин гуна худам ба рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” хабар менавиштам. Дар синфи нуҳуми таҳсилам роҳбари синфамон маро муҳаррири рӯзномаи деворӣ таъйин карданд. Ду сол муҳаррирӣ кардам. Баъдан барои дохил шудан ба донишгоҳ омадам, соли аввал дохил нашудам. Соли дуюм ҳамчун сомеъ дар факултети филология дохил гаштам. Дар ин миён бо кӯшишҳое, ки нишон додам, дар нимаи соли аввал баъд аз супоридани имтиҳонҳо бо баҳои аъло соҳиби номи донишҷӯ шудам.
Баъд аз курси дуюм ҳаётам ба рӯзнома вобаста шуд ва дар рӯзномаи донишгоҳии “Ба қуллаҳои дониш” корро сар кардам. Ҳамин гуна бо “Комсомоли Тоҷикистон” ошноӣ пайдо кардам. Ва ҳаёти минбаъдаи худро ба ҳамин касб бахшидам. Дар баробари ин ҳарчанд маро ба корҳои дигар даъват карданд, нарафтам. Зеро ман бештар дар рӯзномаву маҷалла кор кардам ва бе инҳо ҳаётамро тасаввур карда наметавонистам.
- Агар як бори дигар ҳаёт аз нав ба Шумо дода шавад, кадом пешаро интихоб мекардед?
- Ман бе шакку шубҳа мегӯям, шавқ ва завқе, ки нисбати журналистика дорам, то ҳол хело зиёд аст. Аз ин лиҳоз боз журналистикаро интихоб мекардам.
- Журналистика, яъне чӣ?
- Бидуни журналистика миллат вуҷуд дошта наметавонад, зеро таърихи миллату давлатро журналистон менависанд. Аз рӯйи навиштаҳои имрӯза ояндаро меомӯзанд. Журналистика таърихи ояндаро имрӯз ба авроқ меорад.
- Фарқи журналистикаи мо аз даврони шумо?
- Журналистика дар даврони ҷавонии мо бисёр кори пурмасъул ва шавқангез буд. Журналистонро то дараҷае фарзандони эркаи давлати советӣ ном барем, хато намешавад. Имконияти давлат дар он давр барои рӯзноманигорон зиёд буд. Ҳамин аст, ки ман бо шаҳодатномаи “Комсомоли Тоҷикистон” то кишвари Хабаровск рафтаам. Ҳамаи нақлиёти ҷамъиятӣ он вақт барои рӯзноманигорон ройгон буд. Ҳамчун рӯзноманигори рӯзномаи “Ҷавонон...” қариб ними сарзамини шӯравиро дидаам.
Имрӯз ҳам эътибори журналистика баланд аст, лекин вазъияти иқтисодиямон нисбат ба он давра албатта баробар нест. Баъди пош хӯрдани ИҶШС ва сар задани ҷангҳои бемаънӣ дар сарзаминамон бисёр харобиҳо оварданд. Аз ин ҷиҳат мо бисёр талафоти ҳам молӣ ва ҷонӣ додем. Ҳамаи ин чизҳо ба ҳаёти мо таъсири худро расониданд.
Бо вуҷуди ин ҳама Пешвои муаззами миллат аҳли қаламро бис-ёр дастгирӣ мекунанд. Ман дар як вохӯрии Роҳбари давлат бо аҳли зиё шоҳид будам, ки муҳтарам Президент гуфтанд, ки ман шоирон ва аҳли қаламро дӯст медорам. Ин маънии онро дорад, ки рӯзноманигорону аҳли қалам зери таваҷҷуҳи Сарвари давлат қарор доранд ва ояндаи рӯшанеро ҳам хоҳанд дошт.
- Мо медонем, ки тамоми дастовардҳои Шумо бо журналистика тавъам аст. Мехоҳем донем, ки бо журналистика чиро аз даст додед?
- Ман тамоми ҳаётамро ба журналистика бахшидаам. Ҷавониам низ сарфи ҳамин пеша шуд.
- “Ҷавонони Тоҷикистон” аз нигоҳи нафаре, ки худ дар бисёр мусоҳибаҳо қоил шудааст, ки варо тарбия кард, чист?
- Аз нигоҳи ман рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” як донишгоҳи ҳақиқӣ буд ва ман онро ҳамин гуна қабул дорам. Ман вақте донишгоҳро хатм кардам, гӯё аз як донишгоҳ ба дигар донишгоҳ омадам. Барои ман ин ҷарида як донишгоҳи бузург дар боби омӯхтани касби рӯзноманигорӣ гардид.
Ман дар идораи рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” бо чор нафар муҳаррир кор кардаам. Аввал Мутеулло Наҷмиддинов-устоди забардасти ҳамаи кормандони ҷавони рӯзнома буданд. Вақте ки ман дар курси панҷуми Университети давлатии Тоҷикистон, ҳоло Донишгоҳи миллӣ таҳсил мекардам, бо “Комсомоли Тоҷикистон” ҳамкорӣ доштам ва тарҷумаю мақолаҳоям дар саҳифаҳои ин рӯзнома чоп мешуданд. Ҳар гоҳ, ки ягон матлабам дар рӯзнома дарҷ мегардид, он рӯз бароям гӯё ид буд. Устод Мутеулло Наҷмиддинов ба навиштаҳоям баҳо дода, маро барои кор даъват намуданд. Ва ман ба сифати ходими адабӣ ба кор шурӯъ кардам. Муҳаррири рӯзнома Мутеулло Наҷмиддинов очеркнависи номвар буданд ва мо ба он кас пайравӣ менамудем, устод воқеан ҳам ба рӯзноманигорони ҷавон роҳнамоӣ менамуданд. Сонитар он кас қиссаҳову роман навиштанд, тарҷумаҳои хубро анҷом доданд. Ман ҳамон вақт повести “Роҳи каҳкашон”-и нависандаи машҳури қирғиз Чингиз Айматовро бо ҳамроҳии фолклоршинос ва тарҷумони қирғиз Тойтӯра Ботирқулов тарҷума кардам.
Устод Мутеулло Наҷмиддинов тарҷумаи моро мутолиа намуда, ба чоп иҷозат доданд. Ба ҳамин минвол тарҷумаи ин повест пурра дар рӯзнома интишор ёфт. Устод Мутеулло Наҷмиддинов ба таҳсили мактаби ҳизбии шаҳри Маскав рафтанд ва ба ҷойи он пас шогирдашон Ибод Файзуллоев муҳаррир тасдиқ шуданд. Ибод Файзуллоев низ устоди рӯзноманигорон ва фелетоннависи оташинсухан сипас қиссаҳо ва романҳо эҷод кардаанд. Он кас ҳам анъанаҳои хуби эҷодиро нигоҳ медоштанд ва фаъолияти мо бо шавқу завқ пеш мерафт. Пас аз якчанд моҳи корам бо роҳбарии Ибод Файзуллоев маро ба хизмати аксарӣ даъват намуданд. Ва маҳали хизматам дар шаҳри Ленинград, ҳоло Санкт-Петербург мувофиқ омад. Давраи хизматам дар саросари мамлакати шӯравӣ тайёрӣ ба ҷашни бистсолагии Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ ҷараён дошт. Ва ман ҳам фурсат ёфта, дар мавзӯи ҷанг ва муҳосираи Ленинград ҳар моҳ тақрибан як мақола менавиштам ва ё дар ҳамин бобат ягон мақоларо тарҷума намуда, ба идораи “Комсомоли Тоҷикистон” мефиристодам. Ва ин мақолаҳо ва тарҷумаҳоям пайваста чоп мешуданд. Дӯстон ва ҳамкорон ин ҳолатро мушоҳида намуда, шӯхиомез мегуфтаанд: “Бахтиёр дар аскарӣ не, балки дар сафари хизматӣ аст”. Пас аз ҳафт моҳи хизматам дар Ленинград маро барои идомаи аскарӣ ба шаҳри Иркутск равон намуданд. Панҷ моҳи хизмат дар соҳили кӯли афсонавии Байкал сипарӣ гардид. Дар ин ҷо низ баробари адои хизмати аскарӣ вазифаи хабарнигориро анҷом медодам. Боре аз муовини қумондон оид ба корҳои сиёсӣ рухсатии серӯза гирифта, ба Пажӯҳишгоҳи кӯлшиносӣ омадам ва бо олимони он мулоқот намудам. Пажӯҳишгоҳ якчанд сол боз бо омӯзиши табиати кӯл ва олами ҳайвоноту набототи он машғул будааст. Дар паҳлуи пажӯҳишгоҳ осорхонаи кӯли Байкал низ фаъолият дошта, дар бораи ин мӯъҷизаи табиат маводи фаровоне медод. Сипас, бо киштии сайёҳӣ савор шуда, тӯлу бари кӯли Байкалро тамошо намудам. Алғараз, бо маводи ба тӯли се рӯзи мулоқоту суҳбат ва мушоҳидаҳо ба даст омада, очерки калонҳаҷми “Сафинаи Байкал”- ро навиштам. Ин очерк дар панҷ шумораи “Комсомоли Тоҷикистон” пай дар ҳам чоп гардид.
Пас аз хизмати аскарӣ бо муҳаррир Абдулло Зокир, очеркнавис ва тарҷумони забардаст кор кардам, он кас маро мудири шуъбаи пропаганда ва агитатсия, яъне таблиғу ташвиқ таъин намуданд. Ин шуъба дар баробари шуъбаи ҳаёти комсомолӣ аз ҷумлаи шуъбаҳои асосӣ ҳисоб меёфт. Пас аз ду сол дар вазифаи котиби масъул кор кардам. Ва баъд аз ду сол аз тарафи вазорати нақлиёти ҳукумати даври шӯравӣ тарҷумони сохтмони шоҳроҳҳои самти шимоли кишвари Афғонистон муваззаф шудам. Ҳамин рӯзҳои сафариам дар саҳифаҳои рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” қиссаи ҳуҷҷатиам таҳти унвони “Ҷонбохтаи Роҳатӣ” чоп мешуд.
Қароргоҳи мутахассисини шӯравӣ дар шаҳри Мазори Шариф воқеъ буд. Муаззини навбатдор соати чори субҳдам азони бомдодро мехонд. Ман ҳамон вақт аз хоб бархеста, дасту рӯ мешустаму то соати ҳафт бо тарҷумаи романи “Сурх ва Сиёҳ”-и нависандаи бузурги фаронсавӣ Стендал машғул мешудам. Соати ҳафтуним наҳорӣ карда, ба кор мерафтам. Ба ҳамин васила тақрибан тӯли дуним сол тарҷумаи ҳамон асарро ба анҷом расонидам. Ростӣ, ки аз ҳамин шуғли некманиш дар ниҳоди хеш як ҷаҳон фараҳмандӣ ва шавқу завқ эҳсос намудам. Баъди бозгашт боз дар вазифаи котиби масъул хизматро идома додам. Муҳаррири рӯзнома Муқим Абдураҳмонов очеркнависи тавоно буданд, он кас собиқан дар маснади ҷонишини муҳаррир ифои вазифа менамуданд. Ман чанде дар вазифаи ҷонишини муҳаррир хизмат намуда, сипас муҳаррир таъ-ин гардидам ва қариб се сол дар ин вазифа кор кардам. Чор нафар муҳаррироне, ки таҳти роҳбарии онон кор кардаам, шахсони донишманд ва дар иҷрои вазифаҳои хеш садоқати баланд доштанд. Аз онҳо бисёр чизҳои некро ёд гирифтаам. Умуман дар чордаҳ соли корӣ ин ҷо бароям мактаби бузурги маърифат ҳисоб меёбад, аз хурду калони ин даргоҳ сабақу ҳикмат омӯхтаам. Дар идораи рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” бо бисёр одамони хуб ва покниҳод ҳамкору ҳамнишин будам ва фазилату некуиҳои онҳоро ҳаргиз фаромӯш намекунам.
- Ин мактаб ба шумо чӣ дод?
- Бо шарофати ҳамин мактаби маърифату одамият баъдан ман вазифаҳои хеле масъулро иҷро намудаам: мудири шуъба ва узви ҳайати таҳрири ҳафтаномаи “Адабиёт ва санъат”, муаҳаррири бахши публитсистикаи маҷаллаи “Садои Шарқ”, ҷонишини сармуҳаррири рӯзномаи порлумонии “Садои мардум” ва аввалин сармуҳаррири нашрияи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон “Минбари халқ” ва замимаҳои он бо забони русӣ- “Народная трибуна”, бо забони ӯзбекӣ “Халқ минбари”.
Барандаи ҷоизаи адабии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ, ҷоизаи Иттифоқи журналистони Тоҷикистон ба номи А. Лоҳутӣ ҳастам.
Корманди шоистаи Тоҷикистон мебошам. Барои хизматҳои башардӯстона бо нишони Ситораи сурх, ҳафт медали ҷангӣ ва Ифтихорномаи Президуми Шӯрои Олии СССР шарафёб гаштаам. Дар Намоиши Ҳафтуми байналхалқии китоби Душанбе (соли 2018) барои тарҷумаи “Садбарги заррин”-и К. Паустовский дар озмуни “Беҳтарин тарҷумони сол” ғолиб омада, ба дипломи дараҷаи аввал сарфароз шудаам.
Дар арафаи 30-солагии Истиқлолияти Тоҷикистон бо фармони Пешвои муаззами миллат ба унвони фахрии Нависандаи халқии Тоҷикистон мушарраф гардидам.
- Ато Ҳамдам дар як мусоҳиба гуфтааст, ки вақте маро ба “Ҷавонони Тоҷикистон” таъйин карданд, аввалин коре кардаам ин буд, ки команда сохтам ва тамоми дастовардҳои рӯзнома он солҳо дар ин буд, ки як тими мустаҳкам доштем. Дар роҳбарии Шумо “Ҷавонони Тоҷикистон” чӣ ҳол дошт?
- “Ҷавонони Тоҷикистон” аз замони М. Наҷмиддинов як тим буд ва мо ҳамон анъанаро давом додем.
- Устод, шумо чордаҳ сол дар “Комсомоли Тоҷикистон” фаъолият кардед. Оё ҳанӯз ҳам ба ин нашрия дилбастагӣ доред?
- Такрор ҳам шавад мегӯям, ки маро “Комсомоли Тоҷикистон” тарбия кардааст. Бисёр чизҳоро он ҷо омӯхтаам. Беҳтарин давраи ҳаётам ҳам дар он ҷо гузаштааст. Ҳеҷ гоҳ ман ин даргоҳро фаромӯш намекунам. Дар он айём намедонистам фасли тобистон чӣ гуна сипарӣ мешуду сармо чӣ гуна мегузашт. Фаъолият дар “Комсомоли Тоҷикистон” бароям ниҳоят шавқовар буд.
- Муайян аст, ки пас аз рафтан аз “Ҷавонони Тоҷикистон” роҳи шумо васеътар шуд ва ба журналистика боз ҳам ҷиддитар машғул шудед. Маводҳое, ки дар аввали солҳои 90-ум навиштед, ба зиндагии шумо то чӣ андоза таъсир гузошт?
- Агар манзуратон мақолаи “Наҳанги ҷумҳурӣ” ва силсилаи мақолаҳои танқидие, ки он давр навиштаам бошад, албатта таъсири худро расонд, зеро пас аз нашри он мақола маро бисёр таҳдидҳо карданд.
- Чаро бо вуҷуди ҳама ошкоргӯиҳое, ки дар солҳои аввали соҳибистиқлолӣ доштед, расонаи худро накушодед?
- Ман ҳеҷ гоҳ ба фикри он набудам, ки як рӯзномаи шахсӣ дошта бошам.
- Баҳои Шумо ба журналистикаи имрӯза.
- Ба журналистикаи имрӯза баҳои хуб медиҳам. Чунки журналистони имрӯза бо вуҷуди душвориҳои иқтисодие, ки ҳаст, кӯшиш доранд, то ҳаётро ба таври шоиста инъикос намоянд. Баъдан духтарон дар ин соҳа имрӯз бисёр таваҷҷуҳ менамоянд, ки дар даврони мо ин чиз тамоман кам буд. Ҳамаи ин нишонаи он аст, ки вазъи журналистика хуб аст.
ПУБЛИТСИСТИКА ВА АДАБИЁТ
- Устод, маҳфили рӯнамоии китоби тозанашратон “Хӯшаҳо аз киштаҳо” бисёр хуб баргузор гардид ва ин китоб аз ҷониби аҳли қалам ба хубӣ истиқбол шуд. Мегуфтед, ки дар ҷавҳари ин китоб чӣ меистад?
- Бале, “Хӯшаҳо аз киштаҳо” иборат аз ду ҷилд буда, дар ин китобҳо гулчини асарҳо мураттаб шудааст. Аз ҷумла, очеркҳои проблемавии “Садди сойи Оби Шӯр” ва “Бригадаи аввалини нақбканон” ба заҳмати фидокоронаи бунёдгарони нерӯгоҳи барқии обии Роғун бахшида шудаанд.
Ба мутолиини хушзавқ инчунин дар ҷилди якум асарҳои “Чашмаҷон”, “Нури ҷовидони зӯзанаб”, “Сухангустураи дарёдил”, “Падари халқ”, “Ҳикмати ҷомаи саркор”, “Муҳориба бо оташ” ва ғайра пешниҳод гаштаанд.
Албатта, қиссаи мустанади “Чашмаи офтоб”, ки меҳнати қаҳрамононаи заминкушоёни Бешкандро тасвир менамояд, барои хонанда шавқангез хоҳад буд. Дар ин қисса бисёр мушкилоти кошифони навбати аввали ободии навзамини Бешканд ба риштаи тасвир кашида шудаанд. Дар пеш навбати дуюми обод кардани заминҳои Бешканд истодааст, ки ислоҳи мушкилоти навбати аввал барои кошифони имрӯзаи ин диёри ганҷ сабақомӯз мебошад.
Ду очерки аввали китоби “Хушаҳо аз киштаҳо” ҷилди дуюм бо унвонҳои “Рисолати беназирии таърихӣ” ва “Барномаи аввалини давлатсозӣ” буда, дар онҳо тадбирҳои бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи ободонии кишвар баён ёфтаанд. Дар замони Истиқлолияти Ватан аввалин иншооте, ки Сардори давлат эҳё намуданд, нақби Истиқлол мебошад. Зимни эҳёи ин нақб барои раҳоӣ бахшидани кишвар аз бунбасти коммуникатсионӣ Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 20 майи соли 1999 чунин суханони таърихиро ироа намуда буданд:
“Ба нохун бошад ҳам, бояд аз дили санги хоро роҳ кушоем!”. Очерки “Барномаи аввалини давлатсозӣ” доир ба ҷаҳду талошҳо, ҷоннисориҳою фидокориҳои Пешвои муаззами миллат ҳикоя менамояд, ки аз минбари мубораки Иҷлосияи XVI суханони муъҷизавии дили бузурги худро изҳор намуда буданд. “Бо тамоми ҳастии худ ба муқобили ҷанг мубориза мебарам ва дар берун аз хоки ҷумҳурӣ то як нафар мондани муҳоҷирон ором намегирам”. Сардори давлат ба минтақаҳои хатарнок рафта, барои ба ҷойҳои муқимӣ баргардондани гурезаҳо хизматҳои беназир кардаанд.
Инчунин дар ҷилди дуюм низ очеркҳои “Оташи қалби инсон”, “Роҳи Нурафшон”, “Оғози сохтмонро дӯст дорам” ба ҳаёт ва меҳнати гаронқадри бунёдкорони неругоҳи Роғун бахшида шудаанд.
Дар ин ҷилд очеркҳои “Зиёрати оромгоҳи Носири Хусрави Қубодиёнӣ”, “Аллома Бобоҷон Ғафуров ва сарнавишти шогирди ӯ”, “Дарахти умри инсон”, “Чароғи равшани устод”, “Теғи синои ба каф”, “Рӯҳи бешикаст”, “Уқоби қафасшикан”, “Ситораи дӯст”, “Оҳан механдад” ва ғайра ба хонандагон пешкаш шудаанд.
Тавре ки маълум аст, камина аз ҷумлаи қаламкашони ҷумҳурӣ аввалин шуда солҳои ҳафтодуми асри гузашта ба сохтмони овозадори роҳи оҳани Иттиҳоди Шӯравӣ ба Сибир ва Шарқи Дур се маротиба сафар намуда, дар бораи корнамоии ҷавонони Тоҷикистон як силсила очеркҳо навишта будам, ки баъди интишор ёфтан дар рӯзномаҳо ва маҷаллаҳо ҳамон вақт аз тарафи нашриёти “Ирфон” ва “Маориф” дар шакли китобҳои алоҳида бо унвонҳои “Қасидаи бародарӣ” ва “Чинор дар Солони” ба табъ расида буданд. Ин очеркҳо низ бо таҷдиди назар интихобан дар ҷилди дуюми “Хӯшаҳо аз киштаҳо” ҷой дода шудаанд. Ва албатта, дар ин ҷилд ҳам қиссаи мустанад дохил шудааст, ки “Ман чароғ афрӯхтам” ном дошта, заҳмати ононеро инъикос менамояд, ки регзорро ба боғистон табдил додаанд. Ва мутолиаи он барои хонандаи ҷавон пурманофеъ хоҳад буд.
Хуршед ХОВАРӢ,
Саҳоба ШАРИФОВА,
“ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед