Ҷумҳурии Тоҷикистон дар харитаи сиёсии ҷаҳо-ни имрӯза ҳамчун давлати соҳибихтиёру соҳиб-истиқлол ва дорои ҳамаи аломату рукнҳои давлат-дорӣ, умумияти забону ҳудуд ва фарҳанг, халқи дорои тамаддуни оламшумул, рамзҳои давлатӣ, пойтахт, пули миллӣ ва яке аз марказҳои тамаддуни ҷаҳонӣ дар сарзамини Шарқ арзи ҳастӣ дорад. Ин ҳама маншаъ аз истиқлолияти давлатӣ гирифта, боиси ифтихори ватандории ҳар як сокини шарафманди кишвар мебошад.

Воқеан, истиқлолияти давлатӣ рамзи пойдорӣ ва бардавомии давлатдории тоҷикон, ифтихор аз таъриху фарҳанг, тарғибгари андешаи миллӣ, натиҷаи заҳмату талошҳои фарзандони фарзонаи миллат, дарки масъулияти баланд барои ҳаёти созанда, бунёди ҷомеаи адолатпарвар ва ифодакунандаи мақсаду мароми халқи тоҷик аз қадиммулаём ба ҳисоб меравад.

Истиқлолияти давлатӣ яке аз омилҳои сарнавиштсоз, пойдевори ҳастии давлату миллат ва арзиши муҳимтарини фарҳанги ҷаҳонӣ ба ҳисоб меравад. Он хусусияти таърихӣ ва миллиашро танҳо дар доираи ташаккулу инкишофи давлати миллӣ пайдо карда, дар заминаи гуногунрангии сиёсӣ ва идеологияи миллӣ устувор гардида, мавриди татбиқ қарор мегирад.

Ба қавли Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Истиқлолияти давлатӣ рамзи гӯёи озодии миллат ва кишвар аст”.

Маҳз тавассути истиқлолияти давлатӣ ва тарғибҳои пайвастаю заминагузорандаи ғояҳои истиқлолпазирӣ буд, ки Тоҷикистон дар як муддати кӯтоҳи таърих ба арсаи сиёсати байналмилалӣ ворид гашта, дар самти таҳкими сулҳ ва амнияти байналмилалӣ, ёрии байниҳамдигарӣ ба давлатҳои ҳамҷавор, мубориза бо терроризм ва экстремизм, проблемаҳои об ва экология, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ба дастовардҳои назаррас ноил гардид, ки самараи онро дар ҳаёти ҳаррӯза чашида истодаем.

Баъди даст ёфтан ба истиқлолияти давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон заминаҳои боэътимоди ҳуқуқиву ташкилӣ ва сиёсию иқтисодӣ дар самти тақвият ва густариши минбаъдаи ҳокимияти судӣ, низоми судӣ ва адолати судӣ рӯи кор омад. Бояд гуфт, ки дар натиҷаи татбиқи мақсаднок ва бомароми ислоҳотҳои судӣ-ҳуқуқӣ дар кишвар шароити мусоиду мувофиқ барои фаъолияти ҳокимияти судӣ дар самти ба амал баровардани адолати судӣ фароҳам оварда шудаанд.

Яке аз масъалаҳои муҳиме, ки дар Паёми соли 2018 ироа гашта буд, ин таҳкими минбаъдаи ҳокимияти судӣ ба ҳисоб меравад. Бо дарназардошти ин таъкид карда шуд, ки тақвияти минбаъдаи фаъолияти ҳокимияти судӣ яке аз самтҳои асосии сиёсати давлатӣ мебошад, зеро фаъолияти ҳокимияти судӣ ба инсон ва хуқуқу озодиҳои ӯ, манфиати давлату ҷомеа алоқамандии зич дорад. Бо мақсади таҳкими минбаъдаи ҳокимияти судӣ Президенти кишвар ниҳодҳои дахлдорро супориш дод, ки барномаи нави ислоҳоти судӣ-ҳуқуқиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2019-2021 ҳарчи зудтар таҳия ва пешниҳод намоянд. Мақсади асосии ислоҳоти судӣ-ҳуқуқӣ ин таҳким ва тақвияти минбаъдаи ҳокимияти судӣ, аз байн бурдани мураккабии ҷараёни мурофиаи судӣ, баланд бардоштани мақоми ҳокимияти судӣ дар ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, ҳимояи манфиати давлат, ташкилоту муассисаҳо, таъмини қонуният ва адолати судӣ ва дар заминаи он такмили сохтору фаъолияти мақомоти судии кишвар мебошад.

Дар шароити ҷаҳонишавӣ, ки бадалшавии тадриҷии фазои ҷаҳонӣ ба минтақаи ягона мебошад, мақсади стратегии ҷомеаи навини мо сохтани давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, иҷтимоӣ ва дунявӣ, таъмини волоияти қонун ва тартиботи ҳуқуқӣ, амнияти ҷомеа, ҳимояи манфиатҳои шаҳрвандони кишвар ва такмили ҷомеаи шаҳрвандӣ мебошад.

Дар ин замина, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳокимияти судиро ҳамчун шохаи мустақили ҳокимияти давлатӣ эълон намудааст, ки бояд дар таҳкими қонуният ва тартиботи ҳуқуқӣ, таъмини адолати иҷтимоӣ, сохтани давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ҷомеаи шаҳрвандии пурқуввату инкишофёфта, саҳми арзанда дошта бошад.

Дар шароити имрӯза ҷомеаи башарӣ дигаргуниҳои куллиеро аз cap гузаронида истодааст, ки он тамоми соҳаҳои фаъолияти ҳаёти ҷамъиятӣ ва давлатиро фаро мегирад. Бинобар ин, масъалаи инсон ва ҳуқуқу озодиҳои ӯ зина ба зина ба яке аз масъалаҳои муҳим ва марказии ҳокимияти давлатӣ мубаддал мегардад. Аз ин лиҳоз, механизмҳо ва чораҳои ҳифзкунандае лозим меояд, ки ин масъалаи муҳимро аз нигоҳи нав танзим намояд.

Бояд гуфт, ки дар миёни механизмҳои ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ҳимояи судӣ ҳамчун механизми миллӣ ҷои махсусро ишғол менамояд. Яъне, нақши ҳокимияти судӣ дар ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиати давлат, ташкилоту муассисаҳо ва қонунияту адолат дар Ҷумҳурии Тоҷикистон назаррас мебошад.

Сохтмони давлати ҳуқуқбунёд ва амалӣ намудани принсипи конститутсионии арзиши олӣ доштани ҳуқуқу озодиҳои инсон маҳз ба фаъолият ва кафолати ҳифзи судӣ эҳтиёҷ дорад.

Мавриди зикр аст, ки баъди ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ ва инкишофи муносибатҳои ҷамъиятӣ зарурати гузаронидани ислоҳоти сиёсиву ҳуқуқиро ба миён овард.

Бинобар ҳамин, бояд ислоҳотро дар соҳаи судӣ-ҳуқуқӣ низ ба роҳ монд. Яъне, гузаронидани ислоҳот дар ин самт баҳри мустаҳкам намудани сохтор ва низоми судӣ, салоҳият ва ваколати судяҳо нақши бузургро мебозад.
Муҳимияти ислоҳоти мазкур аз Паёми болозикр, ки дар он зарурият ва аҳамияти гузаронидани ислоҳот дар соҳаи адолати судӣ сухан меравад, бармеояд.

Давра ба давра татбиқ гардидани ислоҳоти судӣ-ҳуқуқӣ, ки ҳар кадом идомабахши якдигар мебошад, барои расидан ба ҳадаф ва мақсадҳои ҳокимияти судӣ ва дар маҷмӯъ ҳадафҳои олии ҳукумату давлати Тоҷикистон нақши муассири худро гузошта, ифодакунандаи татбиқи бомароми сиёсати пешгирифтаи давлату ҳукумати кишвар мебошад, ки ин ҳама аз истиқлолияти комили кишвари маҳбубамон маншаъ мегирад.

Н. АМОНЗОДА, судяи суди шаҳри Душанбе,
Самандари ҚАЛАНДАР, корманди дастгоҳи суди
шаҳри Душанбе