Аз замони сар задани вируси COVID-19 мардум баҳри ҳифзи саломатии худ ниқобҳои тиббӣ мепӯшанд. Ин осонтарин воситаи сироят наёфтан ба вируси мазкур мебошад. Аммо дар кишвари мо дар ин самт камбудиҳои зиёд мушоҳида мегардад. Ин ҳам бе ниқоб гашту гузор кардани кӯдакону ноболиғон ва истифодаи нодурусти он аз ҷониби эшон аст. Пешниҳоди тарҳи қонуни наве вобаста ба пешгирии ин вирус аз ҷониби порлумони кишвар, исботи гуфтаҳои болост. Доир ба ин мавзӯъ бо Гавҳар Саидмуродова - сармутахассиси Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон оиди бемориҳои кӯдакона, суҳбате доштем.

- Авҷи короновирус дар кишвар пушти сар шуд ё ҳанӯз не?

- Ҳоло вазъ нисбати охири моҳи апрел ва аввали моҳи май хеле хубтар шудааст. Зеро он моҳҳо шиддати мубталошавии шаҳрвандон зиёд ва таҷрибаҳои ин вируси нав кам буд. Ҳоло бошад, шумораи мубталоён нисбатан кам шуда, малакаи табибон низ беҳтар шудааст. Ҳамин тавр, давраи авҷ ва хурӯҷи ин вирус хеле коҳиш ёфта, беморони вазнин дар ҷумҳурӣ қариб ба назар намерасанд.

- Дар ҳамин ҳол дар кӯчаҳои пойтахт кӯдакону ноболиғон бисёр ба назар мерасанд, ки бе ниқоб гаштугузор доранд. Чунин амали онҳо боиси паҳншавии ин беморӣ шуда метавонад? Ҳамчунин, ақидаҳои зиёд аст, ки сироятёбии кӯдакон нисбати калонсолон камтар аст.

- Бемории сироятӣ намепурсад, ки ту калонсол ё хурдсол ҳастӣ. Вақте мо якумин беморро ба қайд гирифтему ин вирус дар Тоҷикистон тасдиқ шуд, медонед чаро Вазорати маориф ва илм таътили муваққатии кӯдаконро эълон кард? Барои он ки кӯдакон ҳам метавонанд аз ин вирус сироят ёбанд. Пас, набояд волидон бетаваҷҷуҳӣ зоҳир намоянд. Вақте ки ба кӯча мебароянд, барои чӣ худ ниқоб мепӯшанду ба фарзандонашон намепӯшонанд? Ба фарзандон низ ниқобҳои тиббӣ бояд пӯшонд. Ин як қонуни асосиест, ки дар ҳама кишварҳо аҳолӣ дар авҷи беморӣ, ҳассос мегардад, хоҳ хурдсол бошад ё калонсол. Мумкин, ки дар бисёр ахбор бештар оиди калонсолон ҳарф мезананд ва ин ҳолат диққати калонсолонро нисбати хурдсолон камтар кардааст. Ин хатост. Зеро дар баробари калонсолон кӯдакон низ бемор мешаванд.

Бисёр хуб кардем, ки дар ҷумҳурӣ таътили муваққатӣ эълон намудем. Аз ҳама бисёр наврасон фаъол мебошанд ва ин метавонад дар ҳолати беаҳамиятии волидон хатари ба хонаи худ бурдани вирусро дошта бошанд. Кӯдакону ноболиғон сироят мешаванд, дигаронро сироят мекунанд, лекин худашон инро сабук ва ба таври ноаён мегузаронанд.

- Порлумони кишвар ба қонунҳои амалкунанда тағйирот ворид намуд ки мувофиқи он сайругашт бе ниқоб боиси ҷаримабандӣ мегардад.

- Ниқоби тиббиро дар нақлиётҳои ҷамъиятӣ, ҳангоми муроҷиати шаҳрвандон ба коргоҳу муассисаҳо ва кӯчаҳо ҳатман пӯшидан зарур аст. Инро тамоми мутахассисони соҳаи тиб ва Созмони Умумиҷаҳонии Тандурустӣ тасдиқ кардааст. Инро ҳеҷ кас аз пеши худ тавсия надодааст. Пас хуб шуд, ки нисбати чунин шаҳрвандони бепарво ҷарима пешбинӣ гардид. Мо аз куҷо медонем, ки нафари дар кӯча буда бемор ҳаст ё не. Дар дигар давлатҳо низ ҷарима пешбинӣ шудааст. Мо сироятшавиро бояд паст кунем. Бе ниқоб гаштани шаҳрвандон бошад, сироятшавиро зиёд мекунад. Пас ҷаримабандӣ ҳамаро водор месозад, ки бе ниқоб нагарданд.

- Мутахасисони соҳаи тиб бар он назаранд, ки ниқобҳои тиббӣ низ зарар дорад. Оё ин дуруст аст?

- Бале. Ин дурурст аст. Чунки ниқобҳо чанд намуданд. Дар оби даҳон, бинӣ, хуллас дар ҳама узвҳои инсон микробҳои нисбатан шартӣ мавҷуданд, ки бе ин инсон зинда нест. Чаро ки инсон дар вакуум зиндагӣ намекунад. Вақте ки мо нафас мекашем, микробҳое, ки узвҳои баданамон ихроҷ кардаанд ва ҳангоми нафасгирӣ дар ниқоб ҷамъ шудаанд, ба дохили ҷисмамон ворид мешаванд. Аз ин рӯ, нафароне, ки ниқобҳои бисёркаратаро истифода мебаранд, бояд онро 3-4 соат пас бо маҳлулҳои зиддисироятӣ безарар гардонанд. Як чизи дигарро бояд мардум дар хотир доранд, ки ниқобҳои тиббиро бе зарурат набояд пӯшид. Дар он ҷойе, ки одамони зиёд набошанд ва ё одамон дар масофаи аз онҳо дуртар қарор дошта бошанд тамоман ниқобҳои худро напӯшанд.

- Як чиз боиси нигаронист, ки бисёриҳо дар нақлиёти ҷамъиятӣ бо ниқоб бинӣ нею танҳо даҳонашонро мебанданд. Ин рафтор оё боиси хурӯҷи вирус шуда метавонад?

- Албатта. Ин ҳамаро ман ҳам борҳо мушоҳада кардааму таъкидҳо низ. Узвҳои нафаскашӣ танҳо даҳон нест. Асосан нафаскашӣ аз берун ва тавассути бинӣ сурат мегирад. Вақте шахс бемор аст, вай аз худ ҳаво берун мекунад, дар чунин ҳолат вақте ки бинӣ бо ниқоб пӯшонида нашудааст, албатта хатарҳои зиёди мубталошавии вируси мазкур пайдо мешавад. Асоси бастани ниқоб ин барои муҳофизати худ тавассути роҳҳои нафас, ки бо бинӣ сурат мегирад, мебошад, на чизи дигар.

- Марҳила ба марҳила ошхонаву бозорҳоро мекушоянду мардум ба он ҷойҳо мераванд. Пас хавфи афзоиши мутбалошавӣ ба вирус вуҷуд дошта метавонад?

- Бозшавии маконҳои серодам маънии онро надорад, ки мардум бепарвоӣ зоҳир намоянд. Ин ҳама давра ба давра то охири сол сурат мегирад. Одамон низ фосилаи ҳамдигариро бояд нигоҳ доранд. Ин маънии онро дорад, ки дар ошхонаҳо як кас дар як миз ва дигаре дар мизи дигар бо нигоҳдошти фосила байни ҳам нишинанд. Баъдан набояд мардум бе ниқобҳои тиббӣ дар бозорҳо ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ ҳозир шаванд. Ҳамон гунае, ки қаблан амал мекарданд, бояд бимонанд. Яъне, пӯшидани ниқоб, нигоҳ доштани фосила ва зуд-зуд безаргардонии дастҳо бо маҳлулҳои зидисироятӣ.