Тобистон. Фасле пур аз лаҳзаҳои хушу гуворо ва хотирмон. Аҷаб ҳаловате дорад сайругашт дар боғу гулгаштҳо зери шуои нурбахши офтоб, оббозӣ дар кӯлу дарёҳои бешумор, тамошои ҷойҳои таърихӣ, шиносоиҳои наву дӯстони нав, вохӯрӣ бо дӯстони дерин, сафар ба минтақаҳои фароғатию истироҳатӣ, саёҳат ба кишварҳои хориҷи дуру наздик бо волидону наздикон ва болотар аз ҳама чашидани меваҳои шаҳдбори боғу роғи бобову бибӣ.

АЙЁМИ ХУШ ВА ТАНТАНАИ ОЗОДӢ

Ҳар як хонандаи мактаб фарорасии тобистонро бо шавқу шӯри зиёд ва бесаброна истизорӣ мекашад, чун дар ин фасл мавсими таътили тобистона низ фаро мерасад.

Таътил, ин айёми хуш ва тантанаи озодӣ тамоми тобистон идома меёбад. Ва дар ин муддат мо имкони зиёде дорем барои анҷом додани бисёр корҳои муҳим. Агар нафаре дар ин давра моҳигирӣ омӯзад, дигаре шиноварӣ ёд мегирад, сеюмӣ аспсаворию чорумӣ футболбозӣ мекунад. Ва бешак, баъди ин ҳама машғулиятҳо бегоҳирӯзӣ мутолиаи китоби шавқовару хонданбоб кайфияте дорад беназиру сутуданӣ.

ҚИССАҲОИ АЙЁМИ ТАЪТИЛ

Аз Алберт Эйнштейн суол кардаанд, ки чӣ бояд кард, то фарзандони мо боақлу закӣ бошанд. Ҷавоби ӯ муқаррарӣ ва ҳакимона буд: “Агар хоҳед, ки фарзандони шумо боақл бошанд, барояшон афсона хонед. Агар хоҳед, ки онҳо беш аз ин боақлу закитабъ бошанд, барояшон бештар афсона хонед”.

Аз мутолиаи қиссаву афсона ва китобҳои бачагона як чизро метавон дарёфт, ки дар аксари китобҳои саргузаштию ёддоштӣ воқеаву ҳодисаҳои шавқовару хотирмон маҳз дар фасли тобистон ва маҳз дар давраи таътил ба вуқӯъ мепайванданд, ки “Қиссаҳои айёми таътил”-и Азизи Азиз аз зумраи онҳост. Мутахассисон барои мутолиа дар давраи таътил ба хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёна китобҳои “Афсонаҳои халқи тоҷик”, достонҳои “Ҳафт хони Рустам”, “Сиёвуш”, “Рустам ва Суҳроб” - и А. Фирдавсӣ, “Панднома”-и Аттори Нишопурӣ, повести “Одина”-и С. Айнӣ, “Модарнома”-и Эраҷ Мирзо, “Хайр ва Шар”-и Н. Ганҷавӣ, “Рисолаи дилкушо”-и У. Зоконӣ, “Муқаддасоти Ватан”-и Н. Салоҳиддинзода, достонҳои “Тоҷикистон-исми ман” ва “Гаҳвораи Сино”-и М. Қаноат ва амсоли инро тавсия медиҳанд.

Маҳз таътили тобистона, ки айёми истироҳату хушгузаронист, барои мутолиаи китобҳои бадеӣ мувофиқу созгор аст ва ҳеҷ истироҳат ба лаззати маънавие, ки кас аз мутолиаи китобҳои бадеӣ дарёфт мекунад, баробар нест. Мутолиаи китобҳои бадеӣ илова ба ғизои маънавӣ ба кас неруву тавон мебахшад, барои хонанда дари илмҳои дигарро боз мекунад, барои кашфи илмҳои дигар замина муҳайё месозад ва завқи кашфиёту ихтирооти ҷадидро дар ботини хонанда таҳрик мебахшад.

Дар қиссаву афсонаҳои кӯдакона илова ба тасвиру суханпардозиҳо орзуву омоли инсонҳо ба қалам дода мешавад, яъне орзуву омоли инсонист, ки тадриҷан, бо рушди илму техника ба воқеият табдил меёбад. Дар маҷмӯъ, заминагузори тамоми илмҳои замонавӣ ҳамон қиссаву афсонаҳо ва асарҳои бадеӣ мебошанд.

ХОНДАН ИН ЛАЗЗАТ БУРДАН ВА ҲУЗУРУ ҲАЛОВАТ АСТ

Ба андешаи нависандаи англис Нил Гейман аз хусусиятҳои асосии китобхонӣ ҳамин аст, ки он дар ниҳоди мо вобастагиеро ба хондан ба вуҷуд меорад. “Хоҳиши зиёди донистани он, ки давоми қисса чӣ мешавад, шавқи сафҳагардонӣ, зарурати идома додан, ҳатто агар ин душвор ҳам бошад, зеро нафаре дучори бадбахтие гаштаасту ту бояд донӣ, ки он воқеа бо чӣ меанҷомад... Ин шуморо водор месозад, ки бо калимаву ибораҳои нав шинос шавед, фикррониатонро тағйир диҳед ва ба пеш рафтанро идома диҳед. Ва оқибат дарк намоед, ки хондан ин худ лаззат бурдан ва ҳузуру ҳаловат аст. Як дафъа инро дарк намоед ва шумо аллакай дар роҳи мутолиаи доимӣ қарор мегиред”, - мегӯяд ӯ.

Ҷои дигар ӯ мегӯяд: “Мо бояд ба фарзандонамон бо овози баланд китоб хонем. Бо онҳо чизеро хонем, ки барояшон фараҳу шодмонӣ мебахшад, саргузаштҳоеро бо онҳо мутолиа кунем, ки худ аз онҳо аллакай хаста шудаем. Бо садоҳои мухталиф бо онҳо гуфтугӯ кунем, завқи онҳоро бедор созем ва танҳо ба хотири он ки худашон хонданро омӯхтанд, мутолиаро қатъ насозем. Дар лаҳзаҳои танҳоӣ китоб бояд хонд, он лаҳзаҳое, ки бо садои баланд китоб мехонед, набояд касе машғули телефон, телевизор ва ё дигар корҳо бошад, яъне ҳини китоб хондан тамоми ҷаззобият ва дилфиребиҳои ин дунёро як тараф бояд гузошт”.

Воқеан, волидон дар китобхон шудани фарзанд саҳми хеле бориз доранд. Маҳз онҳо бояд талқинкунандаи он бошанд, ки хониши муқаррарӣ кафили боҳушу бомаърифат ба воя расидани кӯдакон мебошад. Барои ин шавқи хонишро дар ниҳоди онҳо бедор намудан даркор аст, то дарк кунанд, ки хондан ин машғулияти хушу гуворост. Муҳимтар аз ҳама ба кӯдакон кумак кунанд, китобҳое пайдо намоянд, ки мутобиқ ба завқу хоҳиш ва дастраси онҳоянд ва барои китоб хонданашон шароит фароҳам созанд.

КИТОБҲОИ БАДЕӢ - ОМӮЗГОРОНИ БЕМУЗДУ МИННАТ

Барои кӯдакон муаллифони бад вуҷуд надоранд, онҳо саргузаштҳои барояшон ҷолибро мехонанд ва худ низ ба ин қиссаву саргузаштҳо ворид мегарданд. Матнҳои ба назари калонсолон куҳнаю забонзада барои онҳо куҳнаю забонзада нестанд. Чун кӯдак онҳоро бори нахуст кашф мекунад ва табъу завқи ҳар яки онҳо гуногун аст. Ҳаргиз кӯдаконро бо андешаи он ки онҳо адабиёти ба калонсолон писанд набударо мутолиа мекунанд, набояд аз хондан боздошт. Шояд маҳз адабиёте, ки писанди мо нест, роҳкушояшон бошад барои мутолиаи доимии асарҳои бадеӣ.

Дар маҷмӯъ, китобҳои бадеӣ омӯзгорони бемузду миннатеанд, ки моро тарбия намуда, барои пайдо намудани масири ягонаи худ, мавқеи худ дар ҷомеа роҳнамо мешаванд, худшиносии миллиро таҳким мебашанд, дар шинохти нек аз бад кумак мерасонанд. Чи қадар ки саргузаштҳои ҷолиб ҳам дар ҳаёт ва ҳам дар саҳифаҳои китобҳои мутолианамудаамон бештар бошанд, ҳамон андоза тобистони мо шавқовартару хотирмон мегузарад.

Умедворем, ки мутолиаи китобҳои бадеӣ истироҳати тобистонаи моро мукаммал ва рангину шавқовар мегардонад.