Сабаби асосии худкушии мардум ҳамин аст

Вақтҳои охир дар кишвар худкушии, хусусан ҷавонон бисёр ба чашм мерасад. То ҳол мавридҳо ва сабабҳои ин рафтори мардум пурра таҳқиқ нашудааст. Чандин назарҳо дар мавриди даст ба худкушӣ задани ҷавонон вуҷуд дорад.
Худкушӣ яке аз мушкилоти ҷомеа мебо¬шад. Омӯзиши ин масъала бисёр печида аст. Мушкил дар он аст, ки худкушиҳо дар шакли категориявӣ ба вуҷуд меоянд. Фарқиятҳое вуҷуд доранд, ки ин тафовутҳо сабаби муш¬кил шудани омӯзиши худкушӣ мебошад. Худкушиҳо дар байни кӯдакон, ҷавонон, пиронсолон, занҳо ва мардон ба назар ме¬расад. Хусусиятҳои психологӣ ва физио¬логии ҳар категорияи одамон аз якдигар фарқ мекунанд. Мушкили асосӣ дар ҳамин аст. Олимон дар мавриди сабабҳои худкушӣ ақидаҳои гуногун доранд. Аммо то ҳол ягон олим дақиқ ва ба шакли конкрет нагуфтааст, ки сабаби асосии худкушӣ кадом аст. Ҳар донишманд аз назари ҷараёни фикрие, ки онро пайравӣ мекунад, ба ин проблема баҳо медиҳад. Дар омӯзиши ин проблема олимо¬ни соҳаҳои физиология, тиб, равоншиносӣ ва ҷомеашиносӣ ибрози ақида мекунанд. Як гурӯҳи олимон дар чунин ақида ҳастанд, ки сабаби даст ба худкушӣ задани инсон муш¬килоти фикрӣ ва зеҳнӣ аст. Олимони дигар ақида доранд, ки сабаби даст ба худкушӣ задани инсон муҳити иҷтимоӣ ва мушкило¬ти иҷтимоӣ мебошанд. Яке аз дигар омилҳои даст ба худкушӣ задан қарздор будан аз бонк мебошад.

Дар Тоҷикистон амалҳои даст ба худкушӣ задани одамон зиёд ба чашм мерасад. Сабабҳо гуногунанд. Яке аз сабабҳои даст ба худкушӣ задани одамон ишқи ноком аст. Ҳангоме ки ба издивоҷи дилдодагон аз тара¬фи волидайн розигӣ дода намешавад, онҳо метавонанд даст ба худкушӣ зананд. Саба¬би дигари даст ба худкушӣ задан латукӯб, таҳқир ва фишори аз андоза зиёд нисбат ба келини хонавода мебошад. Баъзеҳо дар натиҷаи афсурдагӣ низ даст ба худкушӣ ме-зананд. Афсурдагӣ ҳолатест, ки кас нафари дӯстдошта ва наздики худро аз даст медиҳад. Инсони наздик ба мисли зан, шавҳар ва фарзанд. Ҳолати дигари даст ба худкушӣ задан муносибатҳои печидаи байни инсонҳо ме¬бошад. Масалан, баъзан ҳолатҳое вуҷуд до¬рад, ки дар хонаводаҳо муносибатҳои хатарноки байни хоҳари шавҳар ва келин ба ин сабаб мешаванд.

Сабабҳои асосии худкушӣ дар байни ҷавонони то 25-сола инҳо мебошанд:

- дахолати падару модар ба зиндагонии оилаҳои ҷавон;
- ҷанҷолҳои оилавии байни хонаводаҳои зану шавҳар;
- хиёнати оилавӣ;
- бемории соматикӣ ё маюъбӣ;
- издивоҷи маҷбурӣ;
- ишқ, издивоҷ, рашк.

Хулоса, сабабҳои даст ба худкушӣ задани одамон гуногунанд. Ҳамаи сабабҳое, ки дар боло ишора шуданд, ба як масъала мебарад: набудани саодат ва хушбахтӣ дар зиндагии шахсии ҳамон гурӯҳи инсонҳо. Сабаби дигар кризиси инсондӯстӣ дар байни одамон ме¬бошад. Сабабҳои ваҳшоният, қатл ва даст ба худкушӣ задани инсонҳо, набудани саодат ва хушбахтӣ дар зиндагии шахсиашон аст. Ин¬сон барои саодатманд будан ва саодатманд шудан дар зиндагӣ ҳама чизро таҳаммул карда зиндагӣ мекунад. Аммо ҳангоме ба хулосае мерасад, ки дигар ӯ хушбахт ва са-одатманд нест ва дар оянда ҳам буда наме¬тавонад, даст ба худкушӣ мезанад. Чунки ӯ тасмим мегирад, ки бояд саодат ва хушбахтӣ асоси зиндагии ӯро ташкил диҳад. Инсон то вақте ки саодатманд аст, худро зинда ҳисоб мекунад. Ба назари аксари муҳаққиқон, ҷаҳони мо буҳрони сахти арзишҳои мусбати инсонӣ ва инсондӯстиро аз сар мегузаронад. Дар худкушиҳои замони мо бояд саҳми ин буҳронро фаромӯш накунем.

Дидавар БЕКЗОДА