Мусофирбари ҷамъиятӣ дар хатсайри 33 аз назди Комплекси таъбу нашри “Шарқи озод” мусофиронро савор кардаву бо шаст ба ҳаракат даромад. Ронанда ҷавони тақрибан 33-35-сола, нафари пулчин ҷавони 18-20-сола буданд. Ҷойи нишаст нест, эҳтимол мусофирон кори таъҷилие доранд, ки ҷой набошад ҳам, савор шуданд. Вақте ба истгоҳи корхонаи Нассоҷӣ наздик мешуд, ронанда аз оинаи шафат дид, ки мусофирбари дигари ҳамин хатсайр бо суръат меояд ва ба пулчинак хитоб кард: “Биги, биги ин одамоя, биги! Лекин тезтар кун, ки ёздаҳу ҳафтод омад!” (Шумо ҷои рақами мошин - ёздаҳу ҳафтод (11 70) ҳар рақми дигареро ва ҷои хатсайри 33 ҳар хатсайреро метавонед гузоред. Ман танҳо ҳамонеро дидам, ки мегӯям...) Ҷавони пулчин дигар худро идора карда наметавонист: “Э, хола тезтар кун, амакӣ даро, болотар равед, дар пеши дар наистед. Э биҷумб-биҷумб дер шуд, охир” гӯён мусофиронро саросема ба мошин савор мекард. Мусофири охир ҳанӯз пурра вориди мусофирбар нашуда, он дигарӣ ҳанӯз дар мошини пуродам ҷойи мувофиқеро барои доштан пайдо накарда, ронанда мошинро боз бо ҳамон суръати баланд ба роҳ даровард.

Баъд аз як истгоҳ, вақте мусофирбар мағозаи мавсум бо “Парасту”-ро гузашт, марди солманде (синнаш шояд аз 65 боло буд) савор шуд ва ҳамагӣ пас аз як истгоҳ хоҳиши фаромадан кард. Боз пулчини мусофирбар гуфт: “Амакӣ, тезтар шав, ай қафо мошин омадестай...” Мусофир оромона ҷониби дар рафтан гирифт ва гуфт: “Саросема нашав, бача, ин ҷо одамҳо нишастаанд, кӯдаки майда доранд, занҳо ҳастанд... Мошина бо ин ҳол чаппа карданат мумкин... Ман солҳои зиёд дар сохторҳои ин шаҳр кор кардам, вале ин тарзи мошинрониро пештар надидам. Партоед ин нағмаҳотона...” Аз гапи марди мусофир ғазаби ҷавони пулчин ҷӯшид, “Э амакӣ, биё вақтамона нагир, дер шуд” гуфт ӯ ва мусофир берун шудан баробар дарро сахт пӯшид.

Дар курсии назди ронанда як ҷавони дигар нишаста буд. Шояд “мушовир”-и ронанда буд ё аз пулчин, ки гуфт: “Ҳаминхелиҳоша бизан як шатта аз пушташу дарата пӯш...” Манзур аз “ҳаминхелиҳош” ҳамон мусофири аз мошин пиёдашуда буд, ки насиҳаташ ба “мушовир” хуш наомад.
***
Шаҳр. Қабати чоруми бинои нуҳошёна. Дар як тарафи даҳлез шохаҳои дарахтро ҷамъ карда гузоштаанд. Ҳар касе ҳам агар сар боло карда нигоҳ карданӣ шавад, мебинад. Вақте бори аввал дида пурсидам, ки ин шохаҳоро кӣ овардааст ва чи кор мекунад, яке гуфт: “Алов мекунанд. Ҳамин ки дилашон нони танӯрӣ хост, гирифта поён мефароранд ва нон мепазанд...”
***
Боз ҳам дар яке аз қабатҳои болоии бинои баландошёнае дар шаҳр. Дари хонае кушодааст ва даҳлези умумии ин қабатро бӯи равғани пахта печонида гирифтааст. Шиддати бӯй ба ҳадде баланд аст, ки ба ошёнаҳои поён ҳам фаромадааст. Вақте ба хонаи яке аз дӯстон дар ҳамон қабат меҳмон шуда, бӯи равғанро ҳис карда, балки аз он нафасгир шуда, пурсидем, дӯстамон бо чеҳраи гирифта ва андаке асабӣ шуда гуфт: “Ҳамсоя як одат дорад: доим равғани пахта истифода мебарад ва ҳар боре, ки онро доғ карданӣ шавад, дари хонаашро калон мекушояд, то бӯйи равған аз хона ба берун барояд...”
***
Ҳамсоя тӯй дорад. Духтарашро ба шавҳар доданист. Охири ҳафта ҷониби домод барои бурдани арӯс омадааст. Наворбардори ҷавон аз як тараф истода саҳни ҳавлиро навор бардоштанист. Чанд лаҳзаи маъқул бардошт ва хост тамоми биноро аз поён то боло ва аз ин бар то он бараш навор гирад. Ҳамин ки сар боло карда дастгоҳашро ба кор дароварданӣ шуд, таъбаш хира гашт. Зеро дар қабатҳои дуюму сеюму чоруми бино либосҳои овезонро дид. Шояд либосҳо танҳо аз куртаву шим... иборат мебуданд, ҷои хиратаъбии наворбардор набуд, вале миёни овезаҳо либосҳои дигар ҳам буданд...

...Ҳарчанд мустақилияти давлати моро чоряк аср сипарӣ шуд, вале, мутаассифона, ҳанӯз ҳам фарҳанги шаҳрнишинӣ дар мардуми мо шакл нагирифтааст. Ҳоло ҳам мо бо бӯйи равған ҳамсояамонро азият медиҳем, бо доду фарёд оромии дигаронро дар ҷамъият халалдор мекунем, бо овози баланд дар роҳ якдигарро қабеҳ мегӯем, аз худ калонро эҳтиром надорем ва ҳуқуқи мусофирро дар ҳама намуди нақлиёти ҷамъиятӣ зери по мекунем.

Кор то ба дараҷае расид, ки 15 феврали соли равон Пешвои миллат дар мулоқот бо фаъолон ва намояндагони сокинони шаҳри Душанбе аз ин масъала изҳори нигаронӣ кард. “Фарҳанги шаҳрдории мо беҳбудиро талаб карда, маданияти шаҳрнишинӣ дар бисёре аз маҳаллаҳои шаҳр, хонаҳои баландошёна риоя намешавад ва муомилаву муоширати сокинони шаҳр на ҳамеша мутобиқи суннатҳои мардуми куҳанбунёду бостонии мост”, - таъкид намуд Президенти мамлакат.

Мутаассифона, мисли ҳар масъалаи дигар мо интизор шудем, ки кай худи Президент ин масъаларо ба миён мегузорад, то аз пайи иҷрояш бишавем. Бисёр шармовар аст, ки касро барои тоза кардани пушти дараш, барои бо бӯйи хӯроку равған ҳамсояро озор надоданаш ва барои дар ҷомеа ором рафтор карданаш бигӯянд. Ҳол он ки ин масъала болотар аз фарҳанги шаҳрнишинӣ буда, маданияти инсонист. Одамгарист. Пас, зарур аст, ки шуури инсонгарии ҷомеа ташаккул ёбад. Барои боло рафтани фарҳангу маданият шахс бояд завқ дошта бошад. Завқ бошад парвариш мехоҳад. Ҷавононро, ки ояндагони миллатанд, мебояд маданияти шаҳрнишинӣ, инсонӣ ва завқи худро тарбият намоянд!

Башир УСМОН, “ҶТ”