Ватани азизи мо - Тоҷикистон дорои неъматҳоест нотакрору безавол ва Худодод. Табиати зебо, оби зулоли чашмасорон, гулу гиёҳи шифобахшу ҳавои софу беғубораш ба чашмҳо нуру ба дилҳо сурур мебахшад.

Инсон дар ҳама вазъ ва дар ҳама замону макон ниёз дорад ба табиат ва муъҷизаҳои он. Бидуни табиат ҳаёт дар ягон давру замон пойдор буда наметавонад, чун ҳастии ҳар як ҷисми зинда рабт дорад ба об, хок ва боду ҳаво. Қарзи ҳар як инсони асил аст ободии кишвар, тоза нигоҳ доштани муҳити зист, эҳтиром гузоштан ба табиати нотакрор ва истифодаи самараноки сарватҳои он. Бешак, ободии ҳар кишваре ва тозагии муҳити зист танҳо вобастагӣ дорад ба инсонҳо.

ИНСОН ВА ТАБИАТ

Мутаассифона, мо шоҳиди он мешавем, ки солҳои охир низоми табиат бо дасти худи инсон халалдор мегардад. Муносибати сарди инсон бо табиат аст, ки боис мегардад ба афзоиши фалокатҳои азим. Танҳо бо дасти инсонҳо сол то сол садҳо боғу ҷангалзор харобу валангор, шумораи баъзе намуди ҳайвонот кам мешавад. Танҳо бо дасти инсонҳо оби дар-ёву чашмаҳо ифлос мегардаду дарахтон решакан ва гулу гиёҳҳо поймолу афсурда. Танҳо бо дасти инсонҳо ҳавои гирду атроф бо дуди сӯзишвориҳои ғализ ифлос мешаваду насли ҳайвоноти ваҳшии ҷангалзорҳо аз байн меравад.

Шояд дар чунин аъмоли одамон манфиате бошад барои худу наздиконашон. Ва ё шояд нохудогоҳ даст ба чунин аъмоли нохушоянд мезананду андешаи фардову ояндаи фарзандонро надоранд. Аммо набояд фаромӯш кард, ки инсон ягона махлуқест, ки бо шуурнокӣ аз дигар махлуқоти зинда тафовут дорад. Ва моро мебояд, мулоҳизакор бошем, зебоии табиатро, гарави рӯзгори осудаҳолона будани сарватҳои табиатро дарк ва ҳифз намоем.

Басабаб нест, ки Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ аз шаҳрвандон даъват ба амал оварда, ҳамагонро талқин ба ҳифзу ҳимояи арзишҳои табиат, тозаву озода нигоҳ доштани хонаву манзил, роҳу кӯча ва муҳити зист намуданд. Нуктаи ҷолиби таъкидҳои Пешвои миллат ҳамин буд, ки барои нафароне, ки тозагии муҳитро халалдор мекунанд, бояд ҷарима таъин карда шавад.

“КИШВАРИ ҶАРИМАҲО”
Воқеан, дар бархе аз кишварҳои пешрафта барои ифлос кардани муҳити зист, ҳатто ба замин партофтани пӯчоқи офтобпараст ҷарима таъин шудааст. Масалан, Сингапурро “кишвари ҷаримаҳо” меноманд. Гарчанде сокинони маҳаллӣ ин ибораро ҳазломез ба забон биёранд, дар асл ҷорӣ гардидани чунин як низоми қатъии ҷаримабандӣ тавонистааст, ин кишварро ба қуллаҳои баланди рушду тараққиёт расонад. Ин ҷо барои берун аз партовқуттӣ гузоштани партов, ғизо хӯрдан дар дохили нақлиёт, роҳро аз ҷойҳои номуайян убур намудан, сигор кашидан дар ҷойи номуайян ба андозаи аз 400 то 500 доллари амрикоӣ ҷарима муқаррар шудааст. Ин аст, ки дар ин кишвар тартибу низом, эҳтироми байниякдигарии сокинону меҳмонон аз арзишҳои олӣ ба шумор меравад.

ҲИФЗИ ТАБИАТ ҲИФЗИ ВАТАН АСТ!

Табиатшиноси рус М. Пришвин дар мавриди муҳофизати табиат андешаи ҷолиберо баён доштааст: “Мо соҳиби табиати худ ҳастем ва он барои мо маҳзани Офтобро мемонад, ки пур аз ганҷинаи ҳаёт аст. Ин ганҷинаи бебаҳоро ҳифз кардан кам аст, дари онро кушодан ва намоиш додан лозим аст. Ба моҳӣ – об, ба паранда – ҳаво, ба ҳайвоноти ваҳшӣ – бешазор ва кӯҳсор, ба одам – Ватан лозим аст. Пас, ҳифзи табиат ҳифзи Ватан аст”.

Воқеан ҳам, тозаву озода нигоҳ дош-тани макони зисти худ, гӯшаи ноободеро ба гулистон табдил додан ва муносибати ғамхорона ба набототу ҳайвонот аз муҳимтарини аркони дӯстдорию эҳтиром гузоштан нисбат ба Ватан мебошад. Шахсе, ки муҳофизи табиат бошад, бегумон муҳофизи Ватани худ, марзу буми худ, авлоду аҷдоди худ буда метавонад. Ҳифзи табиат ҳифзи Ватан аст ва дӯст доштани табиат дӯст доштани Ватан!

Мо, инсонҳо махлуқи аҷибем. Дӯст медорем дар табиати зебо истироҳат карданро, аз ҳавои софу беғубор нафас кашиданро, вале дӯст намедорем тоза кардани муҳити зистамонро. Биёед, боре аз сари инсоф дар баъзе кӯчаву хиёбонҳо қадам задаву назаре афканем ба атроф. Чиро мебинем? Қуттиҳои холишудаи сигору ҳар гуна шириниҳову пӯчоқи донаи офтобпараст, шишаҳои пластикии холишуда ва боз чандин партовҳое, ки бояд дар ҷойҳои муайяншуда партофта ва ё ҷамъоварӣ шаванд. Агар майли истироҳат дар соҳили дарё ё кӯле намоем, нахуст бояд муддатҳои зиёд партовҳои гирду атрофи онро, ки истироҳаткунандагони қаблӣ аз худ ба “ёдгор” гузоштаанд, ҷамъ оварем. Албатта, дар шафати кӯлу дарёҳо шустани нақлиёти шахсӣ ва гардолуд шудани ҳаво аз таъсири корхонаҳои саноатӣ ин мавзуи баҳси дигар аст. Вале бо дасти худи инсонҳо халалдор шудани муҳити атроф, ифлос шудани он амалест нохубу нобахшиданӣ.
Магар ҳамагон медонем, ки ашёи пластикӣ ё металҳое, ки ба замин партофта мешаванд, таркиби хокро ифлосу беҳосил ва сабзиши растаниҳои фоиданокро халалдор мекунанд? Хоса батарейкаҳои истифодашуда ва ҳароратсанҷҳо. Дар баъзе хиёбонҳо ва мағозаҳои калон зарфҳои махсуси бузург барои партофтани чунин ашё гузошта шудааст. Аммо магар ҳамаи мо хоҳиши ҷамъ овардану ба чунин зарфҳо партофтани онҳоро дорем? Албатта, барои мо осонтар аст партофтани онҳо бе ягон андешаи зарари онҳо ба муҳити атроф ё ба саломатии худи мо.

Дуруст аст, ки дар кӯдакистону макотиби миёна машғулияту дарсҳо доир ба ҳифзи табиату тозагии муҳити зист гузаронида мешавад, ба кӯдакон нафъу зарари ашё ва растаниву наботот фаҳмонида мешавад. Аммо ин танҳо дар муҳити кӯдакистону мактаб аст. Дар хона чӣ? Набояд фаромӯш кард, ки ҳама гуна таълим ва тарбият аз оила шуруъ мешавад. Мутаассифона, то ҳол дар кӯчаву паскӯчаҳо хасу хошокро ғарам намудаву оташ мезанем ва заррае намеандешем аз зарару оқибатҳои он ба муҳити зисти худамон ва саломатии фарзандонамон. Тавре мутахассисон мегӯянд, аз баргҳои хушке, ки дар тирамоҳ оташ мезанем, миқдори хеле зиёди моддаҳои зарарнок ба ҳаво хориҷ мешавад, Кӯдакон бошанд, тақлидкоранду на ҳама вақт чизеро, ки меомӯзанд, ба он пайравӣ мекунанд, балки он чизеро, ки бо чашм мебинанд, қабул ва ба он тақлид мекунанд.

Баъзан дар партовгоҳҳо ҷой ва ё қуттиҳои алоҳида барои партофтани ҳар гуна партовҳо гузошта шудааст ва шаҳрвандонро мебояд партовҳоро ба ҳар навъ ҷудо карда, ба қуттиҳо партоянд. Масалан, қоғазу қуттиҳои қоғазӣ алоҳида, қуттиҳои пластикии аз ҳар гуна маводҳои кимиёвӣ холишуда алоҳида... Ва танҳо чизе, ки аз мо тақозо мешавад, ҳамин аст, ки партовҳоро ба қуттиҳои муйаяншуда партоем. Агар ҳамин як қоидаи оддӣ аз ҷониби мо, шаҳрвандон риоя шавад, ба андозаи кӯчаке ҳам бошад, саҳм гузошта метавонем дар тозагии муҳити зисти худ.

ТОЗАГИИ МУҲИТИ ЗИСТ – КАФИЛИ СОЛИМИИ МО

Табиат, чун омили бузурги ҳаёт, дар тамоми давру замон ниёз ба дастгирии мо, одамон дорад. Набояд фаромӯш кард, ки мо – одамон танҳо аз ҳавои тоза нафаси озодаву бароҳат мегирем, нашъунамо меёбем, тансиҳату осуда зиндагӣ мекунем. Ифлосии муҳити атроф ба афзоиши бемориҳо оварда мерасонад. Мисоли возеҳи ин гуфтаҳо сол то сол афзоиш ёфтани бемории саратон дар ҷаҳон мебошад, ки бевосита рабт дорад ба тозагии муҳити зист. Тавре таҳлилҳо нишон додаанд, дар кишварҳое, ки муҳити тозаи экологӣ доранд, ин навъи беморӣ хеле кам ба назар мерасад. Бешубҳа, ҳар яки мо мехоҳем, ки фарзандону набераҳоямон дар муҳити тозаи экологӣ ба воя расанд. Барои ин чӣ бояд кард? Тозагиро аз худ, аз муҳити хонаи худ шуруъ бояд кард. На фардо! Балки худи имрӯз ва ҳоло!
Биёед, тозакору муҳитпарвар ва бунёдкори ҳаёти бофароғати хеш мешавем! Биёед, муҳити хуби зист ва сарватҳоеро, ки табиати муъҷизакор бароямон муҳайё намудааст, поку беолоиш нигоҳ дошта, ба ояндагон ба мерос мегузорем!

Ба таъкиди Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон: “Биёед, табиати Тоҷикистони биҳиштосоямонро ба гулистон табдил медиҳем!”.