ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 06:42
Дар ҳақиқат фарҳанг пойдевори камолоти маънавӣ ва сарвати бебаҳои инсон буда, ҳозираву гузашта ва ояндаи ҳар як халқу давлатро бозгӯй мекунад.
Дар марҳилаи ҷаҳонишавии босуръат маҳз таҳкими фарҳангу хештаншиносӣ имконият медиҳад, ки бо падидаву таҳдидҳои нав муқобилият нишон дода, ватандӯстӣ ва инсонпарварӣ ҳадафи асосӣ қарор гирад. Дар Паёми навбатии худ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъкид доштанд: “Мо дар замони соҳибистиқлолӣ ба рушди соҳаи фарҳанг ҳамчун таҷассумгари симои маънавии халқ, муттаҳидсозандаи неруҳои зеҳнӣ, баёнгари таърихи гузаштаву муосир, ойину анъана, дигар муқаддасоти миллӣ ва ташаккулдиҳандаи одобу ахлоқи ҳамида эътибори доимӣ медиҳем”. Ҳамин аст, ки солҳои охир дар мамлакат муассисаҳои зиёди фарҳангӣ бунёду азнавсозӣ гашта, дар ин самт Ҳукумати ҷумҳурӣ кӯшишҳои зиёдеро ба роҳ мондааст.
Феълан агар дар худи шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон гирем, аллакай қасрҳои боҳашамати фарҳангӣ қомат афрохта, сохтмони дигар иншоотҳои марбути соҳа бомаром ҷараён доранд. Аммо табиист, ки миёни сохтану мавриди баҳрабардорӣ қарор додан ва истифодаи самаранок аз муассисаҳои фарҳангӣ аз замин то осмон тафовут аст. Аз ин ҷиҳат, истифодабарӣ аз муассисаҳои фарҳангӣ, норасоии фарҳангчиён ва дигар масоил ҳанӯз ҳам ҷиддияти бештареро аз масъулини соҳа тақозо доранд.
Ба гуфтаи сармутахассиси Шуъбаи фарҳанги ВМКБ Силкабек Одинаев ҳоло қасрҳои фарҳангӣ дар ноҳияҳои Дарвоз, Ванҷ, Рӯшон, Роштқалъа ва Шуғнон мавҷуданду муассисаҳо дар ҳолати хуби корӣ қарор доранд. Танҳо дар қасри фарҳанги ноҳияи Ванҷ оид ба ташкил намудани воҳидҳои корӣ тадбирҳои иловагӣ рӯи кор хоҳанд омад.
- Мушкилии асосии Шуъбаи фарҳанги вилоят дар он аст, ки дар ВМКБ мисли вилоятҳои Суғду Хатлони ҷумҳурӣ раёсати фарҳанг вуҷуд надошта, танҳо шуъба анқариб 10 сол фаъолият мекунад ва мо чор нафар кормандони шуъба дар навбати худ ҳашт бахши навоҳиву маркази вилоятро мувофиқи талаб сарпарастӣ карда наметавонем. Бинобар ин, лозим аст, ки дар вилоят ҳам раёсати фарҳанг таъсис ёбад ва сарбории шуъба кам карда шавад, - изҳор дошт Силкабек Одинаев.
Бар замми ин, масъулини шуъбаи фарҳанги вилоят аз надоштани ҷойи муайяни корӣ, автомобили хизматӣ, камчинии асбобҳои мусиқӣ давоми солҳои зиёд танқисӣ кашида, бахусус баҳри иҷора гирифтани чунин асбобҳо дар як чорабинӣ ба иҷорадиҳандагони шахсӣ то 3 000 ҳазор сомонӣ маблағ месупоранд: “То ҳозир дар назди шуъба ансамблҳои “Навои Бадахшон” ва “Эҳё” фаъолият доранд ва баҳри машқу омодагӣ ба чорабиниҳои гуногун маҷбурем, ки барояшон дар утоқҳои матбааи вилоятӣ ва таҳхонаи бинои мақомоти ҳокимияти давлатии вилоят ҷой диҳем,” - афзуд С. Одинаев.
Назрӣ Офаридаев, профессори Донишгоҳи давлатии Хоруғ ба номи Моёншо Назаршоев мегӯяд, ки дар ҳолати кунунӣ истифодабарӣ аз қасрҳои фарҳангии вилоят чандон қонеъкунанда нест. Ба гуфтаи ӯ ҳамаи қасрҳои фарҳангии вилоят танҳо дар идҳои бузурги миллӣ ё чорабиниҳои сатҳи ноҳиявӣ истифода бурда мешаванду халос. Яъне бо сабаби кам будани музди меҳнати фарҳангчиёни шаҳру ноҳияҳои вилоят фаъолияти қасрҳои фарҳангӣ низ суст ба роҳ монда шудааст.
Аммо Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мусиқишинос Соҳибназари Имомназар бар он ақида аст, ки феълан дар соҳаи фарҳанги вилоят мушкилии тақсимоти кадрҳо дар ҷойи аввал меистад. Зеро дар баъзе ҳолатҳо мушоҳида мешавад, ки дар ин ё он мактаби мусиқӣ раққоса ё худ таърихчӣ ба сифати директор кор мекунад. Ҳол он ки чунин афрод, масалан дар бораи таълиму тадриси фанни назарияи мусиқӣ ё ки асбобҳои фортепиано, ғиҷҷаку пионино тасаввуроте ҳам надоранд. Аз ин хотир, дар вазифаҳои калидии соҳа пеш аз ҳама бояд хатмкунандагони муассисаҳои таълимии касбӣ ба кор ҷалб шаванд.
Дар мавриди дастрасӣ ба асбобҳои мусиқии халқӣ – анъанавӣ С. Имомназар афзуд, ки имрӯз устоҳои асбобтарош қариб дар ҳамаи шаҳру навоҳии вилоят ҳастанд ва бемамониат метавон асбобҳои халқӣ – анъанавиро аз онҳо бо нархи дастрасу арзон харидорӣ кард. Вале асбобҳои нафасиро метавон қулайтар аз шаҳри Душанбе харидорӣ намуд.
Паҳлуи дигари масъала дар тарғибу ҳавасманд кардани ҷавонону наврасон аст, зеро ба фарҳангчиён лозим меояд, ки барои фарогирӣ ва дарёфти истеъдодҳои нави санъату мусиқӣ корҳои ташвиқотиро дар мавсими муайян аз ҳарвақта бештар равнақ бахшанд ва дар ин ҷода тадбирҳои мушаххасро пиёда намоянд.
“Ҳозир худамон шоҳидем, масалан онҳое, ки шуъбаи асбобҳои нафасии омӯзишгоҳҳои касбиро хатм мекунанд, ҳам дар ватани худ ва ҳам берун аз он зуд соҳиби ҷойи кор мешаванд. Зеро барои ҳунарманди воқеӣ шудан чизе ё касе монеа шуда наметавонад,”- афзуд С. Имомназар.
Ҷомаешинос Юсуф Шодмонбеков гуфт, ки ба фарҳанги пурғановат ва анъанаҳои мардумии тоҷикон ҳанӯз аз замонҳои пеш олимону коршиносони забардасти соҳа таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуда, онро ҳамчун маҷмӯа ба шакли муайян дароварданд ва ҳамзамон ба фарҳангу маданияти халқ муносибати касбӣ буд.
- Кадрҳои риштаи фарҳангро барои омӯзиш ва мубодилаи таҷриба ба давлатҳои собиқ шӯравӣ ва берун аз он фиристода, касбияти онҳоро аз ҳар ҷиҳат тақвият медоданд. Баъдан аз шумули онҳо нафақат кадрҳои санъат ва мусиқӣ баромад, балки шахсиятҳои ворастаю комил ва олимоне ба камол расидаанд, ки дар риштаҳои гуногуни фарҳанг ҳамто надоштанд, - илова кард Юсуф Шодмонбеков.
Ба гуфтаи Саодат Бозидова, мудири Бахши фарҳанги ноҳияи Рӯшон, дари қасри фарҳанги ноҳия мунтазам барои ҳамаи табақаҳои аҳолии ноҳия боз аст ва дар он қариб ҳама гуна чорабиниҳо баргузор мегарданд. Лекин мушкилоти камчинии воҳидҳои корӣ ва фарсуда будани лавозимоти техникӣ муддатҳои зиёд ҳалли худро намеёбанд, агарчи оид ба ин масъала ба идораҳои дахлдор чанд бор муроҷиат ҳам кардем.
Хуршед Ғаффоров, корманди Бахши кор бо ҷавонон ва варзиши ноҳияи Дарвоз бошад, мегӯяд: “Қасри фарҳанги ба номи Акашариф Ҷӯраеви ноҳия рӯзе нест, ки фаъолият накарда бошад. Ҳамарӯза ҳатто худи ҷавонону наврасони ноҳия иқдом карда, дар қаср ҷорабиниҳои фарҳангӣ – фароғативу маърифатӣ мегузаронанд. Аз ҷумла, чорабинии “Шоми ҷавонӣ” дар он муттасил мегузарад ва то ҳоло дар кору фаъолияти қаср ягон монеа мушоҳида нашудааст”, - афзуд Хуршед Ғаффоров.
Хушбахтона, феълан бо шарофати соҳибистиқлолии кишвар чунин имкониятҳо бештар шуданд ва диққати ҳаматарафаи Ҳукумати мамлакат ба таълимоти касбӣ фаро гирифтани наслҳои имрӯзу фардо ва пешрафти фарҳанги миллӣ равона гардидааст. Дар ин росто чорабиниҳои гуногун, озмунҳои сатҳи байналмилаливу ҷумҳуриявӣ ва минтақавӣ гузаронида мешаванд, ки ҳамаи ин танҳо ба хотири беҳбудии рӯзгор ва баланд бардоштани некӯаҳволии мардуми кишвар аст. Аммо то ҳол на ҳамаи шаҳрвандон аз чунин имкониятҳо истифода мебаранд.
Дар марҳилаи ҷаҳонишавии босуръат маҳз таҳкими фарҳангу хештаншиносӣ имконият медиҳад, ки бо падидаву таҳдидҳои нав муқобилият нишон дода, ватандӯстӣ ва инсонпарварӣ ҳадафи асосӣ қарор гирад. Дар Паёми навбатии худ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъкид доштанд: “Мо дар замони соҳибистиқлолӣ ба рушди соҳаи фарҳанг ҳамчун таҷассумгари симои маънавии халқ, муттаҳидсозандаи неруҳои зеҳнӣ, баёнгари таърихи гузаштаву муосир, ойину анъана, дигар муқаддасоти миллӣ ва ташаккулдиҳандаи одобу ахлоқи ҳамида эътибори доимӣ медиҳем”. Ҳамин аст, ки солҳои охир дар мамлакат муассисаҳои зиёди фарҳангӣ бунёду азнавсозӣ гашта, дар ин самт Ҳукумати ҷумҳурӣ кӯшишҳои зиёдеро ба роҳ мондааст.
Феълан агар дар худи шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон гирем, аллакай қасрҳои боҳашамати фарҳангӣ қомат афрохта, сохтмони дигар иншоотҳои марбути соҳа бомаром ҷараён доранд. Аммо табиист, ки миёни сохтану мавриди баҳрабардорӣ қарор додан ва истифодаи самаранок аз муассисаҳои фарҳангӣ аз замин то осмон тафовут аст. Аз ин ҷиҳат, истифодабарӣ аз муассисаҳои фарҳангӣ, норасоии фарҳангчиён ва дигар масоил ҳанӯз ҳам ҷиддияти бештареро аз масъулини соҳа тақозо доранд.
Ба гуфтаи сармутахассиси Шуъбаи фарҳанги ВМКБ Силкабек Одинаев ҳоло қасрҳои фарҳангӣ дар ноҳияҳои Дарвоз, Ванҷ, Рӯшон, Роштқалъа ва Шуғнон мавҷуданду муассисаҳо дар ҳолати хуби корӣ қарор доранд. Танҳо дар қасри фарҳанги ноҳияи Ванҷ оид ба ташкил намудани воҳидҳои корӣ тадбирҳои иловагӣ рӯи кор хоҳанд омад.
- Мушкилии асосии Шуъбаи фарҳанги вилоят дар он аст, ки дар ВМКБ мисли вилоятҳои Суғду Хатлони ҷумҳурӣ раёсати фарҳанг вуҷуд надошта, танҳо шуъба анқариб 10 сол фаъолият мекунад ва мо чор нафар кормандони шуъба дар навбати худ ҳашт бахши навоҳиву маркази вилоятро мувофиқи талаб сарпарастӣ карда наметавонем. Бинобар ин, лозим аст, ки дар вилоят ҳам раёсати фарҳанг таъсис ёбад ва сарбории шуъба кам карда шавад, - изҳор дошт Силкабек Одинаев.
Бар замми ин, масъулини шуъбаи фарҳанги вилоят аз надоштани ҷойи муайяни корӣ, автомобили хизматӣ, камчинии асбобҳои мусиқӣ давоми солҳои зиёд танқисӣ кашида, бахусус баҳри иҷора гирифтани чунин асбобҳо дар як чорабинӣ ба иҷорадиҳандагони шахсӣ то 3 000 ҳазор сомонӣ маблағ месупоранд: “То ҳозир дар назди шуъба ансамблҳои “Навои Бадахшон” ва “Эҳё” фаъолият доранд ва баҳри машқу омодагӣ ба чорабиниҳои гуногун маҷбурем, ки барояшон дар утоқҳои матбааи вилоятӣ ва таҳхонаи бинои мақомоти ҳокимияти давлатии вилоят ҷой диҳем,” - афзуд С. Одинаев.
Назрӣ Офаридаев, профессори Донишгоҳи давлатии Хоруғ ба номи Моёншо Назаршоев мегӯяд, ки дар ҳолати кунунӣ истифодабарӣ аз қасрҳои фарҳангии вилоят чандон қонеъкунанда нест. Ба гуфтаи ӯ ҳамаи қасрҳои фарҳангии вилоят танҳо дар идҳои бузурги миллӣ ё чорабиниҳои сатҳи ноҳиявӣ истифода бурда мешаванду халос. Яъне бо сабаби кам будани музди меҳнати фарҳангчиёни шаҳру ноҳияҳои вилоят фаъолияти қасрҳои фарҳангӣ низ суст ба роҳ монда шудааст.
Аммо Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мусиқишинос Соҳибназари Имомназар бар он ақида аст, ки феълан дар соҳаи фарҳанги вилоят мушкилии тақсимоти кадрҳо дар ҷойи аввал меистад. Зеро дар баъзе ҳолатҳо мушоҳида мешавад, ки дар ин ё он мактаби мусиқӣ раққоса ё худ таърихчӣ ба сифати директор кор мекунад. Ҳол он ки чунин афрод, масалан дар бораи таълиму тадриси фанни назарияи мусиқӣ ё ки асбобҳои фортепиано, ғиҷҷаку пионино тасаввуроте ҳам надоранд. Аз ин хотир, дар вазифаҳои калидии соҳа пеш аз ҳама бояд хатмкунандагони муассисаҳои таълимии касбӣ ба кор ҷалб шаванд.
Дар мавриди дастрасӣ ба асбобҳои мусиқии халқӣ – анъанавӣ С. Имомназар афзуд, ки имрӯз устоҳои асбобтарош қариб дар ҳамаи шаҳру навоҳии вилоят ҳастанд ва бемамониат метавон асбобҳои халқӣ – анъанавиро аз онҳо бо нархи дастрасу арзон харидорӣ кард. Вале асбобҳои нафасиро метавон қулайтар аз шаҳри Душанбе харидорӣ намуд.
Паҳлуи дигари масъала дар тарғибу ҳавасманд кардани ҷавонону наврасон аст, зеро ба фарҳангчиён лозим меояд, ки барои фарогирӣ ва дарёфти истеъдодҳои нави санъату мусиқӣ корҳои ташвиқотиро дар мавсими муайян аз ҳарвақта бештар равнақ бахшанд ва дар ин ҷода тадбирҳои мушаххасро пиёда намоянд.
“Ҳозир худамон шоҳидем, масалан онҳое, ки шуъбаи асбобҳои нафасии омӯзишгоҳҳои касбиро хатм мекунанд, ҳам дар ватани худ ва ҳам берун аз он зуд соҳиби ҷойи кор мешаванд. Зеро барои ҳунарманди воқеӣ шудан чизе ё касе монеа шуда наметавонад,”- афзуд С. Имомназар.
Ҷомаешинос Юсуф Шодмонбеков гуфт, ки ба фарҳанги пурғановат ва анъанаҳои мардумии тоҷикон ҳанӯз аз замонҳои пеш олимону коршиносони забардасти соҳа таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуда, онро ҳамчун маҷмӯа ба шакли муайян дароварданд ва ҳамзамон ба фарҳангу маданияти халқ муносибати касбӣ буд.
- Кадрҳои риштаи фарҳангро барои омӯзиш ва мубодилаи таҷриба ба давлатҳои собиқ шӯравӣ ва берун аз он фиристода, касбияти онҳоро аз ҳар ҷиҳат тақвият медоданд. Баъдан аз шумули онҳо нафақат кадрҳои санъат ва мусиқӣ баромад, балки шахсиятҳои ворастаю комил ва олимоне ба камол расидаанд, ки дар риштаҳои гуногуни фарҳанг ҳамто надоштанд, - илова кард Юсуф Шодмонбеков.
Ба гуфтаи Саодат Бозидова, мудири Бахши фарҳанги ноҳияи Рӯшон, дари қасри фарҳанги ноҳия мунтазам барои ҳамаи табақаҳои аҳолии ноҳия боз аст ва дар он қариб ҳама гуна чорабиниҳо баргузор мегарданд. Лекин мушкилоти камчинии воҳидҳои корӣ ва фарсуда будани лавозимоти техникӣ муддатҳои зиёд ҳалли худро намеёбанд, агарчи оид ба ин масъала ба идораҳои дахлдор чанд бор муроҷиат ҳам кардем.
Хуршед Ғаффоров, корманди Бахши кор бо ҷавонон ва варзиши ноҳияи Дарвоз бошад, мегӯяд: “Қасри фарҳанги ба номи Акашариф Ҷӯраеви ноҳия рӯзе нест, ки фаъолият накарда бошад. Ҳамарӯза ҳатто худи ҷавонону наврасони ноҳия иқдом карда, дар қаср ҷорабиниҳои фарҳангӣ – фароғативу маърифатӣ мегузаронанд. Аз ҷумла, чорабинии “Шоми ҷавонӣ” дар он муттасил мегузарад ва то ҳоло дар кору фаъолияти қаср ягон монеа мушоҳида нашудааст”, - афзуд Хуршед Ғаффоров.
Хушбахтона, феълан бо шарофати соҳибистиқлолии кишвар чунин имкониятҳо бештар шуданд ва диққати ҳаматарафаи Ҳукумати мамлакат ба таълимоти касбӣ фаро гирифтани наслҳои имрӯзу фардо ва пешрафти фарҳанги миллӣ равона гардидааст. Дар ин росто чорабиниҳои гуногун, озмунҳои сатҳи байналмилаливу ҷумҳуриявӣ ва минтақавӣ гузаронида мешаванд, ки ҳамаи ин танҳо ба хотири беҳбудии рӯзгор ва баланд бардоштани некӯаҳволии мардуми кишвар аст. Аммо то ҳол на ҳамаи шаҳрвандон аз чунин имкониятҳо истифода мебаранд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед