ҶОМЕА
Шанбе 27 Июл 2024 05:44
Халқи тоҷик аз даврони куҳан бо тамаддуну фарҳанги худ аз дигар миллату халқиятҳо фарқ карда, ба китоб майлу рағбати беандоза дорад. Тамоми мамлакатҳои рӯи дунё моро ҳамчун миллати китобдӯст мешиносанд. Инро ба инобат гирифта, дар замони соҳибистиқлолии миллӣ низ аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ ва бо ташаббусу дастгириҳои бевоситаи Сарвари давлат дар қатори самтҳои гуногун ба соҳаи илму маориф ва китобу китобдорӣ низ таваҷҷуҳи хосса зоҳир гардид.
Яке аз дастовардҳои фарҳангии даврони истиқлол, ин ташкили озмунҳои гуногуни илмиву фарҳангӣ ба шумор мераванд, ки тайи чанд сол аст, дар кишвар ҷараён доранд. Мисоли ин гуфтаҳо ташкили озмунҳои ҷумҳуриявии “Фурӯғи сӯбҳи доноӣ китоб аст”, “Тоҷикистон – Ватани азизи ман” ва “Илм - фурӯғи маърифат” мебошанд. Ин озмунҳо боис гашт, ки теъдоди нафарони китобхон дар кишвар рӯз аз рӯз зиёд гардад.
“ФУРӮҒ...” ФУРӮҒЕ ДАР МАФКУРАҲО
Мутахассисони соха ба он назаранд, ки баргузории озмунҳои ҷумҳуриявӣ метавонад, боис ба он гардад, ки насли ҷавон аз гузаштаи хеш огаҳӣ пайдо намоянд.
Сироҷиддини Эмомалӣ, доктори илмҳои филологӣ ва яке аз доварони озмуни “Фурӯғи субҳи доноӣ...” гуфт:
- Озмунҳои ҷумҳуриявӣ яке аз дастовардҳои беҳтарин ва муҳимтарини замони соҳибистиқлолии кишвар ба ҳисоб мераванд. Ин иқдоми наҷиб таҳти сарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати талқин намудани китобхонӣ миёни ҳамаи қишрҳои ҷомеа роҳандозӣ гардид. Чуноне ки ба назар мерасад, тӯли ин чанд соле, ки озмунҳои ҷумҳуриявӣ чараён доранд, майлу рағбати ҳам ҷавонон ва ҳам калонсолон ба китобхонӣ бештар гашт. Соли қабл дар ин озмунҳо мо шоҳид будем, ки нафарони аз 7 то 70-сола иштирокчии ин озмунҳо буданд, ки аз манфиатнок будани онҳо дарак медиҳад.
Номбурда ба он назар аст, ки сулҳу субот дар кишвар ба он шарт устувор мемонад, ки ҷомеа донишманд ва аз гузаштаи худ бохабар бошад. Барои ин бояд мутолиаи китобҳои таърихӣ ва бадеиро бештар кард.
- Ҳоло мардум нақши ин озмунҳоро дар соҳибистиқлолии кишвар ба хубӣ дарк кардаанд. Дар замони пеш ҳарчанд ҷомеа ба китобхонӣ машғул буд, аммо теъдоди онҳо ба он андозае набуд, ки ҳоло ҳаст. Хушбахтона, ин озмунҳо боис гашт, то ҷавонон ва калонсолон ҳама рӯ ба китобхонӣ биёранд. Соли гузашта ҳатто занҳои хонашин низ дар ин озмун иштирок намуданд, ки ин боиси хушҳолӣ ва сарфарозист, - илова кард С. Эмомалӣ.
ТАКОНЕ ДАР МУСИҚИИ СУННАТӢ
Ҳарчанд роҳҳо ва вазифаҳои озмунҳои ҷумҳуриявӣ аз ҳамдигар фарқкунанда бошанд ҳам, аммо мақсад ва ҳадафи онҳо яктост, яъне баланд бардоштани маърифати мардум. Ҳар як озмун вазифаи хоси худро дошта, барои устувор мондани фарҳангу тамаддуни халқи мо саҳми босазо гузошта истодааст. “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” аз зумраи чунин озмунҳо аст, ки мақсад аз баргузор намудани он саҳм гузоштан ба рушди ҳунару мусиқии асили миллати тоҷик аст.
Ба гуфтаи Амирбеки Мӯсо, оҳангсоз ва ҳамзамон раиси Иттифоқи компазиторони Тоҷикистон, нақши озмунҳои ҷумҳуриявӣ дар замони соҳибистиқлолӣ хеле калидӣ аст. Ӯ манфиатҳои озмунҳои ҷумҳуриявиро дар мисоли озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” шарҳ дод.
Ба ақидаи ин хамсуҳбати мо озмунҳои ҷумҳуриявӣ бисёр манфиатҳои боризро дар зеҳни мардум гузошт. Халқро аз хоб бедор кард ва шуълаи меҳру муҳаббат нисбат ба ватану миллатро дар дили онҳо барафрохт. Ӯ гуфт:
- Озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” барои пешрафти мусиқии миллӣ ва касбии миллати тоҷик такони бузурге хоҳад дод. Ин яке аз озмунҳои бонуфуз аст, ки соли чорум аст, дар кишвар баргузор шуда истодааст. Иштирокчиёне, ки дар озмуни мазкур ғолиб мегарданд, имтиёзи дохил шудан ба донишгоҳҳои олии мусиқӣ ва иштирок дар озмунҳои байналмилалии навозандагӣ ва сарояндагиро метавонанд ба даст оваранд. Дар давоми чор соле, ки озмуни мазкур доир гашт, чеҳраҳои нав ва ҷавон пайдо гардиданд.
АЗ ҲИССИ ВАТАНДОРӢ ТО РАСИДАН БА ҲАДАФИ ЧОРУМИ СТРАТЕГӢ
Имрӯзҳо ҳеҷ халқу миллатро бе соҳаи техникаву технология тасаввур карда намешавад. Зеро асри 21 худ асри техникаву технология аст. Инро ба инобат гирифта, солҳои 2020-2040 дар Тоҷикистон “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон гардид. Бахшида ба рушди ин соҳаҳо озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” ташкил карда шуд. Ин озмун пурра ба фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ бахшида шуда, соли дуюм аст, ки баргузор шуда истодааст. Барои дарёфти истеъдодҳои нодир ва муаррифии онҳо ин озмун нақши сазовор хоҳад гузошт.
Тавре Хайëм Раҳмонов, корманди Институти физикаю техникаи АМИТ ва ҳамчунин яке аз доварони озмуни “Илм- фурӯғи маърифат” мегӯяд, ҳамаи имконоте, ки барои ҷавонон фароҳам оварда шудааст, ба шарофати соҳибистиқлол будани кишвари маҳбубамон мебошад.
Ба гуфтаи ӯ аз иқдомҳои шоистае, ки дар даврони соҳибистиқлолӣ рӯи кор омаданд, ташкили озмунҳо барои рушди зеҳниву боло бурдани маърифати шаҳрвандон аст.
- Агар озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман”, “Фурӯғи субҳи доноӣ...” ҳисси ватандӯстиро дар дили инсон бедор созаду таркиби китобхонии тафаккури ҷомеаро рушд диҳад, озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” метавонад, тафаккури техникии ҷомеаро боло барад. Дар ҳамбастагӣ натиҷаи ин озмунҳо метавонад, аҳолии кишвари моро боз ҳам равшанфикр гардонад, то замина гардад, барои расидан ба ҳадафи 4-уми стратегии кишвар, яъне саноатикунонии босуръат,- гуфт Х. Раҳмонов.
Ба андешаи ин ҳамсуҳбати мо эълон гардидани 20-солаи рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ низ яке аз чораҳои муҳиму тақдирсоз аст. Барои ояндаи дурахшон ва бадал гаштани кишвари маҳбубамон ба як давлати аз ҷиҳати техника ва технология рушдкарда, бисёр ҳам иқдоми саривақтӣ ба шумор меравад.
“ТОҶИКОН” - ШИНОСНОМАИ МИЛЛАТ
Қайд кардан ба маврид аст, ки дар қатори ин се озмуне, ки дар мавриди онҳо суҳбат кардем, бо амри Президенти кишвар соли 2023 баргузории озмуни дигаре низ ба нақша гирифта шудааст бо номи ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат”, ки ба 115-солагии Бобоҷон Ғафуров бахшида мешавад.
Муҳтарам Ҳотам, шоир ва пажӯҳишгари тоҷик, зимни суҳбат бо мо қайд кард, ки мақсади ташкил ва баргузор намудани озмунҳои ҷумҳуриявӣ ин баланд бардоштани завқи китобхонӣ, тақвияти неруи зеҳнӣ, дарёфти чеҳраҳои нави суханвару сухандон, арҷ гузоштан ба арзишҳои миллию фарҳангӣ, инкишофи қобилияти эҷодӣ, таҳкими эҳсоси худогоҳию худшиносӣ, такмили захираи луғавӣ ва тақвияти ҷаҳони маънавӣ миёни аҳолии мамлакат мебошад.
Ӯ мегӯяд, мардум дар даврони соҳибистиқлолии кишвар ба таври бесобиқа ба китобу китобхонӣ рӯ оварданд, ки моҳият ва бардошти он дар солҳои наздик баръало намоён шуда истодааст.
- Озмуни ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат” ҷиҳати омӯзиши таърихи пурифтихори халқамон, арҷгузорӣ ба арзишҳои волои таъриху фарҳанги миллат, тарбияи ҳувияти миллӣ, эҳсоси ватандорӣ, нақши ниёгони тоҷикон дар бунёдгузории тамаддунҳои бостон ва дигар паҳлуҳои миллӣ-таърихӣ моҳияти бузург хоҳад дошт, - гуфт М. Ҳотам.
Ин ҳамсуҳбати мо ба он назар аст, ки китоби “Тоҷикон” шиносномаи миллати тоҷик аст. Шиносномаи миллатест, ки дар ҳазорсолаҳои таърих дар муқобили фоҷиаҳои бешумору шадид таъриху ҳастии худро устувор дошт, ба даҳҳо халқияту миллатҳои дигар дарси фарҳангу тамаддун омӯзонд. “Тоҷикон” ба дифои тоҷикон мисли кӯҳи устувор қомат барафрохт. Дирӯз, имрӯз ва фардои онро ҳомиву нигаҳбон гардид.
“Пешвои миллат моҳияти омӯзиши таърих, аз ҷумла китоби “Тоҷикон”-ро хеле воқеъбинона дарк намуда, изҳор медорад, ки агар кас гузаштаи халқи худро надонад, инсони комил нест. Ҳеҷ фард бе омӯзиши кишвари худ аслу насаб ва маърифати бумиашро пойдору бегазанд нигоҳ дошта наметавонад. Аз решаи хеш дур ё канда шуда, ба вартаи гумномӣ ё фано қадам мениҳад ва ба таъбири имрӯзиён “манқурт” мешавад” ,- гуфт дар идомаи сухбат М. Ҳотам.
Ба андешаи ӯ, иштироки фаъолона дар озмуни ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат” шарти муҳимми тарбияи ватандӯстӣ, ҳувияти миллӣ ва ифтихор аз арзишҳои миллӣ мебошад. Зеро “Тоҷикон” китобест, ки таърихи кишвари мо дар он нуҳуфтааст.
Ҳошим РАҲМАТУЛЛОЕВ, “ҶТ”
Яке аз дастовардҳои фарҳангии даврони истиқлол, ин ташкили озмунҳои гуногуни илмиву фарҳангӣ ба шумор мераванд, ки тайи чанд сол аст, дар кишвар ҷараён доранд. Мисоли ин гуфтаҳо ташкили озмунҳои ҷумҳуриявии “Фурӯғи сӯбҳи доноӣ китоб аст”, “Тоҷикистон – Ватани азизи ман” ва “Илм - фурӯғи маърифат” мебошанд. Ин озмунҳо боис гашт, ки теъдоди нафарони китобхон дар кишвар рӯз аз рӯз зиёд гардад.
“ФУРӮҒ...” ФУРӮҒЕ ДАР МАФКУРАҲО
Мутахассисони соха ба он назаранд, ки баргузории озмунҳои ҷумҳуриявӣ метавонад, боис ба он гардад, ки насли ҷавон аз гузаштаи хеш огаҳӣ пайдо намоянд.
Сироҷиддини Эмомалӣ, доктори илмҳои филологӣ ва яке аз доварони озмуни “Фурӯғи субҳи доноӣ...” гуфт:
- Озмунҳои ҷумҳуриявӣ яке аз дастовардҳои беҳтарин ва муҳимтарини замони соҳибистиқлолии кишвар ба ҳисоб мераванд. Ин иқдоми наҷиб таҳти сарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати талқин намудани китобхонӣ миёни ҳамаи қишрҳои ҷомеа роҳандозӣ гардид. Чуноне ки ба назар мерасад, тӯли ин чанд соле, ки озмунҳои ҷумҳуриявӣ чараён доранд, майлу рағбати ҳам ҷавонон ва ҳам калонсолон ба китобхонӣ бештар гашт. Соли қабл дар ин озмунҳо мо шоҳид будем, ки нафарони аз 7 то 70-сола иштирокчии ин озмунҳо буданд, ки аз манфиатнок будани онҳо дарак медиҳад.
Номбурда ба он назар аст, ки сулҳу субот дар кишвар ба он шарт устувор мемонад, ки ҷомеа донишманд ва аз гузаштаи худ бохабар бошад. Барои ин бояд мутолиаи китобҳои таърихӣ ва бадеиро бештар кард.
- Ҳоло мардум нақши ин озмунҳоро дар соҳибистиқлолии кишвар ба хубӣ дарк кардаанд. Дар замони пеш ҳарчанд ҷомеа ба китобхонӣ машғул буд, аммо теъдоди онҳо ба он андозае набуд, ки ҳоло ҳаст. Хушбахтона, ин озмунҳо боис гашт, то ҷавонон ва калонсолон ҳама рӯ ба китобхонӣ биёранд. Соли гузашта ҳатто занҳои хонашин низ дар ин озмун иштирок намуданд, ки ин боиси хушҳолӣ ва сарфарозист, - илова кард С. Эмомалӣ.
ТАКОНЕ ДАР МУСИҚИИ СУННАТӢ
Ҳарчанд роҳҳо ва вазифаҳои озмунҳои ҷумҳуриявӣ аз ҳамдигар фарқкунанда бошанд ҳам, аммо мақсад ва ҳадафи онҳо яктост, яъне баланд бардоштани маърифати мардум. Ҳар як озмун вазифаи хоси худро дошта, барои устувор мондани фарҳангу тамаддуни халқи мо саҳми босазо гузошта истодааст. “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” аз зумраи чунин озмунҳо аст, ки мақсад аз баргузор намудани он саҳм гузоштан ба рушди ҳунару мусиқии асили миллати тоҷик аст.
Ба гуфтаи Амирбеки Мӯсо, оҳангсоз ва ҳамзамон раиси Иттифоқи компазиторони Тоҷикистон, нақши озмунҳои ҷумҳуриявӣ дар замони соҳибистиқлолӣ хеле калидӣ аст. Ӯ манфиатҳои озмунҳои ҷумҳуриявиро дар мисоли озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” шарҳ дод.
Ба ақидаи ин хамсуҳбати мо озмунҳои ҷумҳуриявӣ бисёр манфиатҳои боризро дар зеҳни мардум гузошт. Халқро аз хоб бедор кард ва шуълаи меҳру муҳаббат нисбат ба ватану миллатро дар дили онҳо барафрохт. Ӯ гуфт:
- Озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” барои пешрафти мусиқии миллӣ ва касбии миллати тоҷик такони бузурге хоҳад дод. Ин яке аз озмунҳои бонуфуз аст, ки соли чорум аст, дар кишвар баргузор шуда истодааст. Иштирокчиёне, ки дар озмуни мазкур ғолиб мегарданд, имтиёзи дохил шудан ба донишгоҳҳои олии мусиқӣ ва иштирок дар озмунҳои байналмилалии навозандагӣ ва сарояндагиро метавонанд ба даст оваранд. Дар давоми чор соле, ки озмуни мазкур доир гашт, чеҳраҳои нав ва ҷавон пайдо гардиданд.
АЗ ҲИССИ ВАТАНДОРӢ ТО РАСИДАН БА ҲАДАФИ ЧОРУМИ СТРАТЕГӢ
Имрӯзҳо ҳеҷ халқу миллатро бе соҳаи техникаву технология тасаввур карда намешавад. Зеро асри 21 худ асри техникаву технология аст. Инро ба инобат гирифта, солҳои 2020-2040 дар Тоҷикистон “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон гардид. Бахшида ба рушди ин соҳаҳо озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” ташкил карда шуд. Ин озмун пурра ба фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ бахшида шуда, соли дуюм аст, ки баргузор шуда истодааст. Барои дарёфти истеъдодҳои нодир ва муаррифии онҳо ин озмун нақши сазовор хоҳад гузошт.
Тавре Хайëм Раҳмонов, корманди Институти физикаю техникаи АМИТ ва ҳамчунин яке аз доварони озмуни “Илм- фурӯғи маърифат” мегӯяд, ҳамаи имконоте, ки барои ҷавонон фароҳам оварда шудааст, ба шарофати соҳибистиқлол будани кишвари маҳбубамон мебошад.
Ба гуфтаи ӯ аз иқдомҳои шоистае, ки дар даврони соҳибистиқлолӣ рӯи кор омаданд, ташкили озмунҳо барои рушди зеҳниву боло бурдани маърифати шаҳрвандон аст.
- Агар озмуни “Тоҷикистон - Ватани азизи ман”, “Фурӯғи субҳи доноӣ...” ҳисси ватандӯстиро дар дили инсон бедор созаду таркиби китобхонии тафаккури ҷомеаро рушд диҳад, озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” метавонад, тафаккури техникии ҷомеаро боло барад. Дар ҳамбастагӣ натиҷаи ин озмунҳо метавонад, аҳолии кишвари моро боз ҳам равшанфикр гардонад, то замина гардад, барои расидан ба ҳадафи 4-уми стратегии кишвар, яъне саноатикунонии босуръат,- гуфт Х. Раҳмонов.
Ба андешаи ин ҳамсуҳбати мо эълон гардидани 20-солаи рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ низ яке аз чораҳои муҳиму тақдирсоз аст. Барои ояндаи дурахшон ва бадал гаштани кишвари маҳбубамон ба як давлати аз ҷиҳати техника ва технология рушдкарда, бисёр ҳам иқдоми саривақтӣ ба шумор меравад.
“ТОҶИКОН” - ШИНОСНОМАИ МИЛЛАТ
Қайд кардан ба маврид аст, ки дар қатори ин се озмуне, ки дар мавриди онҳо суҳбат кардем, бо амри Президенти кишвар соли 2023 баргузории озмуни дигаре низ ба нақша гирифта шудааст бо номи ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат”, ки ба 115-солагии Бобоҷон Ғафуров бахшида мешавад.
Муҳтарам Ҳотам, шоир ва пажӯҳишгари тоҷик, зимни суҳбат бо мо қайд кард, ки мақсади ташкил ва баргузор намудани озмунҳои ҷумҳуриявӣ ин баланд бардоштани завқи китобхонӣ, тақвияти неруи зеҳнӣ, дарёфти чеҳраҳои нави суханвару сухандон, арҷ гузоштан ба арзишҳои миллию фарҳангӣ, инкишофи қобилияти эҷодӣ, таҳкими эҳсоси худогоҳию худшиносӣ, такмили захираи луғавӣ ва тақвияти ҷаҳони маънавӣ миёни аҳолии мамлакат мебошад.
Ӯ мегӯяд, мардум дар даврони соҳибистиқлолии кишвар ба таври бесобиқа ба китобу китобхонӣ рӯ оварданд, ки моҳият ва бардошти он дар солҳои наздик баръало намоён шуда истодааст.
- Озмуни ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат” ҷиҳати омӯзиши таърихи пурифтихори халқамон, арҷгузорӣ ба арзишҳои волои таъриху фарҳанги миллат, тарбияи ҳувияти миллӣ, эҳсоси ватандорӣ, нақши ниёгони тоҷикон дар бунёдгузории тамаддунҳои бостон ва дигар паҳлуҳои миллӣ-таърихӣ моҳияти бузург хоҳад дошт, - гуфт М. Ҳотам.
Ин ҳамсуҳбати мо ба он назар аст, ки китоби “Тоҷикон” шиносномаи миллати тоҷик аст. Шиносномаи миллатест, ки дар ҳазорсолаҳои таърих дар муқобили фоҷиаҳои бешумору шадид таъриху ҳастии худро устувор дошт, ба даҳҳо халқияту миллатҳои дигар дарси фарҳангу тамаддун омӯзонд. “Тоҷикон” ба дифои тоҷикон мисли кӯҳи устувор қомат барафрохт. Дирӯз, имрӯз ва фардои онро ҳомиву нигаҳбон гардид.
“Пешвои миллат моҳияти омӯзиши таърих, аз ҷумла китоби “Тоҷикон”-ро хеле воқеъбинона дарк намуда, изҳор медорад, ки агар кас гузаштаи халқи худро надонад, инсони комил нест. Ҳеҷ фард бе омӯзиши кишвари худ аслу насаб ва маърифати бумиашро пойдору бегазанд нигоҳ дошта наметавонад. Аз решаи хеш дур ё канда шуда, ба вартаи гумномӣ ё фано қадам мениҳад ва ба таъбири имрӯзиён “манқурт” мешавад” ,- гуфт дар идомаи сухбат М. Ҳотам.
Ба андешаи ӯ, иштироки фаъолона дар озмуни ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат” шарти муҳимми тарбияи ватандӯстӣ, ҳувияти миллӣ ва ифтихор аз арзишҳои миллӣ мебошад. Зеро “Тоҷикон” китобест, ки таърихи кишвари мо дар он нуҳуфтааст.
Ҳошим РАҲМАТУЛЛОЕВ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед