Ё гиряи мӯйсафеде, ки ҷавонияш қурбонии ҷанг шуд

Шомгоҳон Боғи фарҳангӣ – фароғатии “Кӯли ҷавонон”-и шаҳри Душанбе пур аз ҷавонон аст. Хандаи осмонкафи гурӯҳе аз дӯхтарон, ки назди фавораҳо нишастаанд, бо садои об форамии дигареро ба гӯш мерасонад. Ҷуфти оилаи ҷавоне, дунболи кӯдаке, ки нав қадамзаниро меомӯзад, медаванд. Ҳарду хандонанд. Вале таппиши дили модарро, ки аз ҳаяҷон ба чунин ҳолат гирифтор шудааст, дар чеҳрааш бараъло мушоҳида метавон кард. Ҷуфти дигари оила ба хотири завқи ситорашиносиро дар ниҳоди писарашон бедор кардан, ӯро назди асбоби оптикӣ, ки дар гӯшаи дигари боғ ҷойгир шудааст, мебаранд. Падаре ба хотири бароварда кардани орзуи кӯдакии писараш ӯро дар автомобили замонавӣ (кӯдакона) шинонидаасту аз ронандагии писараш лаззат мебарад. Пиру кампире дасти ҳам гирифта, нотавонмандона, вале дар лаб табассум лаб – лаби кӯл қадам мезананд. Гурӯҳи мардони миёнасол дар баробари истироҳат аз бобати масъалаҳои кории худ лаби соҳил нишаста, аз садои шарфаи об бошад, ки миёни ҳам бо садои баланд суҳбат доранд. Ҷуфти ҷавоне дар лаби об, дастҳо бар гардани ҳам печида ба мавҷҳои об назар карда, гоҳ – гоҳ бо якдигар ҳарф мезананд. Моҳтоб аз пушти биноҳои баланд-ошёна боло шуда, ба рӯи об ҷилои рушноӣ мебахшад. Ҷилои моҳ баъди ба об бар хӯрдан, ба чеҳраи ин ду ҷавон бархӯрда, онҳоро дар чашмони якдигар зеботар ҷилва медиҳад. Воқеан манзараи романтикӣ.

Каме дуртар аз ошиқон гурӯҳи ҷавонон дар лаби кӯл бо гитара якҷо суруд месароянд. Ба сурудхонии онҳо садои заврақҳое, ки аз як гӯшаи соҳил ба дигар гӯшаи он сокинонро ба тамошо мебаранду истироҳати одамонро таъмин мекунанд, халал ворид мекунад. Дар лаби соҳил, аз тарафи рост бошад, қисми дигари шаҳрвандон дар бинои муҳташаме бо номи Кохи “Наврӯз”, зери барномаи фарҳангӣ таоми шом мехӯранд ва садои шарфаи обу барномаи фарҳангӣ ҷавонони ҳаваскори роҳи санъатро маҷбур мекунад, ки барои сайқали садояшон зиёдтар овоз баланд созанд. Дар қисмати поёнии соҳил баробари наврасон, сокинони шаҳр ва сайёҳони хориҷӣ аспсаворӣ мекунанд. Яъне масъулини боғ барои бароварда кардани хоҳиши нафароне, ки аспсаворӣ орзуяшон асту имкони ба деҳот рафтанро надоранд, шароит муҳайё кардаанд.

Ман ҳам бо ҳамроҳии дӯстам Далер дар гӯшаи дигари боғ баъди ба варзиш машғул шудан, тасмим гирифтем, ки хӯроки шомро дар лаби соҳил тановул карда, аз мусиқии ройгону табиати нотакрор ва шароити фароҳамгашта барои сокинон, истироҳат мекунем. Бо ин мақсад, дар гӯшае аз соҳил ҷой гирифта, хӯрок фармоиш додем. Нишастан замон, дар мизи паҳлуямон нигоҳамон ба пирамарде афтод. Ӯ наздаш чойники чой дошт ва ба назар мерасид, ки ором мегиряду зуд – зуд бо дастонаш обҳои дидаашро пок мекунад. Баъди дидани ин манзара ҳисси кунҷковиямон бедор шуду тасмим гирифтем, бо ӯ ҳамнишин мешавем. Шояд эҳтиёҷе дораду ба ӯ кӯмаки худро дареғ надорем. Назди муйсафед рафта, иҷозати бо ӯ нишастанро пурсидем. Ӯ ашкҳояшро пок карду бо ишораи сар иҷозати нишастанро дод. Наз-даш нишастем. Аз чойники дар пешаш буда, ба мо чой дароз кард ва ба пешхизмат муроҷиат карда, як чойи дигар фармуд.

- Ман ба шумо чӣ хизмат кунам? – пешдастӣ карда, пурсид муйсафед.

- Мо барои хизмат кардан назди шумо омадем. Агар ягон хизмат бошад, мо омодаем. Чаро мегирйед, мушкиле доред, бобо? – пурсид Далер

- Одамӣ гоҳе механдаду гоҳе мегиряд. Дунё ҳамин гуна сохта шудааст. Баъд шумо касеро бинед, ки мегиряд наздаш меравед?- хандида гуфт муйсафед ва ҷавоби моро интизор нашуда илова намуд. – Ин коратон хуб аст. Ба ҳодисаҳое, ки дар ҷамъият рух медиҳад, бетараф нестед. Аз ҳама нафари хавфнок ва зараррасон дар ҷамъият нафарони бетарафанд.

- Номи ман Рашид, нафақахӯр, - бо ханда гуфт муйсафед

- Ман Далер, омӯзгор ва дӯстам Сайёд, журналист.

- Журналист ин касу шумо савол медиҳед, муаллим, - хандида гуфт бобои Рашид ва илова намуд. – Ду нафари фарҳангӣ. Аз чеҳраҳоятон маълум, ки ҷавонҳои хубед. Бо шумо чақ – чақ мекунем. Вале пешакӣ ёдрас мекунам, ки шумо ба ман ёрӣ расонида наметавонед. Натанҳо шумо, ҳеҷ кас. Кор аз кор гузаштааст, дер шуд. Барои ҳамин ман гоҳ – гоҳ гиря мекунам ва имрӯз ин ҷо нишаста зиёд алам кардам. Гиряи ман ба қавле аз “ҳасуд хӯрдан” аст. Ман шуморо дида, ҳасад мебарам. Ҷавониамро гум кардаам. Шумо ҷавонии маро ёфта, ба ман баргардонида метавонед? Не, ҳаргиз наметавонед ва ба ин қодир ҳам нестед,-гуфт бобои Рашид ва аз саргузашташ ба мо чунин қисса кард.

- Наврас будам, ки Ҷанги Бузурги Ватанӣ сар шуду падарамро ба ҷанг бурданд. Падарам рафту аз ҷанг барнагашт ва ба мо як хатчаи сиёҳ оварданд, ки падарам дар ҷанг қаҳрамонона ҳалок шудааст. Барои ду хоҳар масъулияти падарӣ ва машаққатҳои зиндагӣ болоям бор шуд. Мардум гурусна буд, хӯрока намерасид. Аз субҳ то шом дар саҳро кор мекардам. Кори саҳро барои мани наврас миёншикан буд. Ин ҳама машаққатҳо ба хотири зиндагии сатҳи баланду шоиста набуд, танҳо кӯшиш мекардем, ки аз гуруснагӣ ҳалок нашавем. Дар мактаб бо либосҳои рангорангу шинам хондан ва истироҳату тамошо аз гӯшаҳои зебои диёр аз ҳамон лаҳза барои мо бегона шуд. Бо модари раҳматиям бори гарони зиндагиро мекашидем. Хоҳаронамро оиладор карда, ба зиндагии мустақил гусел намудем. Модари бечораам шояд дар зиндагӣ рӯзе истироҳатро надида аз олам гузашт. Ҷавонии ман қурбони ҳамон ҶБВ шуд. Дар солҳои барқарорсозии хисороти ҷанг ҳам бо як машаққати сангин рӯзамон гузашт. Иттиҳоди Шӯравӣ барҳам хӯрд ва 15 давлати он соҳибистиқлол шуд.

Ба бахти мо аз миёни 15 давлати шӯравӣ дар Тоҷикистон ҷанги шаҳрвандӣ сар зад (акнун фаҳмидем, ки ин ҷанг ҳам таҳмилӣ будааст). Боз ҳамон ҷанги хонумонсӯзу боз гуруснагӣ ва боз дар пайи ҳифзи ҷони худ. Ҷанги шаҳрвандӣ қомати нав аз ҶБВ рост кардаамонро хамтар кард. Ба хотири як нон рӯз то бегоҳ дар нав-бат меистодем. Шомгоҳон ба сайру- гашт баромадан афсонаро мемонд. Сайругашт як тараф истад, ҷуръати барои партофтани партови хонаро бо фарзандон надоштем. Шумо, ҷавонҳо тасаввур карда наметавонед, ки фарзанд, махсусан духтар лаҳзае аз назди падару модар дур мешуд, то баргашта омаданаш чӣ фикрҳое аз сари волидайн мегузашт. Шумо ҳоло чашми чори фарзандро, нигоҳи илтиҷоомези онро сӯи дастони падар, ки охирин умед аст, надидаед. Шумо сари болини фарзанди гуруснаатон то субҳ бе садо нагиристаед, шумо куртаи тани худро пора карда, барои ду фарзандатон пироҳан тайёр накардаед, шумо барои бароварда кардани хоҳиши фарзанди хурдсолатон, ки ҳамон ҳам як ширинӣ буд, борҳо дурӯғгӯ нашудаед, шумо ҳар рӯз аз хона баромадан бо наздиконатон барои мабодо барнагаштанатон худоҳофизӣ накардаед, шумо.... ва Худо ин ҳодисаҳоро ҳеҷ гоҳ набинед.

Ҳамин аст сабаби ашк рехтани ман. Ашки ман аз як ҷиҳат аз “рашк” нисбати ҷавонони замон бошад, аз ҷиҳати дигар ашки шукрона аст. Шук-ронаи тинҷию ободӣ, шукронаи серию пуриву хотири ҷамъ. Бинед, ки ман бо набераҳоям соатҳо шуд барои сайругашт ба кӯча баромадаем. Падару модари онҳо ба мо як маротиба ҳам занг назаданд, ки куҷо шудед. Зеро хотири ҷамъи онҳо ман не, балки тинҷиву оромии кишвар аст. Онҳо ба ҳамин хотир бо дили пур аз паи кори худанд ва боварии онҳо дар кишвари амн зиндагӣ кардани онҳост. Мо дар арафаи таҷлил аз ҷашни 30 – солагии Истиқлолият қарор дорем. Мафҳуми Истиқлолиятро ҳар кас ба тарзи фаҳмиши худ шарҳ медиҳад. Истиқлолият озодӣ аст, истиқлолият неъмат аст ва ғайраҳо. Вале ҷавоби онҳо маро қонеъ намекунад. Ҳама он азобҳое, ки насли даврони мо кашид, таърих шуд. Аммо он чизе, ки имрӯз дар даврони пирӣ мо дида истодаем, афсонаест, ки ба ҳақиқат табдил ёфтааст ва ман истиқлолиятро аз хандаи ширину беғаши набераҳоям дарёфтам. Истиқлоли Ватан муборак шаҳдгирандаҳои истиқлол, - гуфт бобои Рашид ва бо табассум аз мо иҷозати рафтан гирифту ҷониби набераҳои хандонаш, ки саргарми бозӣ буданд, роҳсипор шуд...

Ибораи “Истиқлолияти Ватан муборак, ҳамватан!” анҷоми суҳбати мо буд...