Коронавирус. Истилоҳи шинохтаю машҳур дар соли ҷорӣ миёни мо ва аҳли сайёра. Агар дар аввал баёнаш изтиробнок ва баъзан даҳшатнок буд, аммо ҳоло ба як калимаи одию оммафаҳм табдил ёфтааст. Мисле ки мардум ба он хӯ гирифтанд. Таваҷҷуҳ нисбаташ коҳиш ёфтааст. Аммо ин мафҳум наметавонад табдили одат гардад. Наметавонад бо инсон созгор бошад. Наметавонад холӣ аз паёмадҳои манфӣ бошаду дур аз таъсир.

Ин беморӣ чун зилзилае Заминро такон дод. Қалбҳоро ба шӯр овард. Ҷонҳоро ба хатар мувоҷеҳ сохт. Табъҳоро аз хушӣ боздошт. Ин беморӣ тарсро дар миёни мо афзуду фосиларо ҷорӣ кард. Ҳарчанд ғолибони муборизаи “Коронавирус”-у инсон кам нестанд, аммо ҳоло низ бар муқобилаш танҳо ҳамин мафҳум меистад – ЭҲТИЁТ!

Одатан, дар рӯзҳои истироҳатӣ Душанбешаҳр пурғавғою пуршӯр мегардад. Хусусан бозорҳо аз одам пуранд. Чун харидуфурӯш низ яке аз талаботҳои зистан аст ва бояд иҷро шавад. Нигоҳ накарда ба ҳолати имрӯзаю бемории зикршуда, мардум равуо менамоянд. Дар ҳамаи бозорҳо аз ҷониби назоратчиҳо таъкид мегардад, ки ниқобҳо ба рӯ кашида шаванд. Баъзеи онҳо нарм, баъзе дурушт баъзе ноилоҷу маҷбурона ба мардуми бозор ин талаботро мефаҳмонанд. Аммо аз ҳама бештар ниқобфурӯшон ба “фикр”-и халқанду “ғам”-и онҳоро мехӯранд. Баланд фарёд мезананд. Ҳамаро ба гирифтани ниқоб даъват менамоянд. Мисле ки мардумро метарсонанд. Аммо на аз хатари беморӣ, балки аз дохил нагардидан ба бозор. Ниқобҳои дасти онҳо чун санги миёни дарё зуд зуд “шӯста” мешаванд. Бо чангу гарди роҳ. Бо тӯдаи зиёди мардум, ки ба китфи ҳам мехӯранд. Ва ин ҳам он ниқобҳое, ки бояд поку тоза бошанд. Он ниқобҳое, ки бояд моро аз беморӣ муҳофизат намоянд. Он ниқобҳое, ки бо вуҷуди ҳамаи ин, ба рӯ мекашему эҳсоси амн аз хатари маризӣ мекунем.

Дар яке аз рӯзҳои истироҳатӣ гузорам ба бозори “Саховат”-и пойтахт афтод. Қиёми рӯз буд. Хуршед медурахшид. Ҳарчанд тирамоҳ бошад ҳам, ҳаво бе чангу ғубор буд. Бозор серодам. Ҳар яке банд бо кори худ. Гурӯҳе халтаҳои бор дар даст, ниқобҳо зери манаҳ, хастаҳолона роҳ мерафтанд. Гурӯҳе зуд-зуд даст ба ниқобҳои рӯи худ мерасониданду шитобон дохили бозор мешуданд. Дар нафарони гурӯҳи сеюм осоре аз эҳтиёт дида намешуд. Яке аз онҳо ниқобро чун як дастбанди қиматбаҳо ба даст гузошта буд. Дигаре бепарвоёна мегузашт. Гӯё аз бемории оламгиру хатарҳои он ноогоҳ аст.

 Аробакашон низ равуо доштанд. Онҳо бо наздик шудан ба даромадгоҳ ба рӯй ниқоби муҳофизатӣ мекашиданд. Барои онҳо муҳим танҳо доштани ниқоб буд. Барои чӣ, чанд бор ва чӣ тарз истифода шудани онҳо не. Ниқобфурӯшон низ озодона “фаъолият” доштанд. Онҳо ҳарчӣ бештар мехостанд, дучори нафарони бениқоб гарданд. Таблиғи молашон дар авҷ буд.

Ҳангоми наздик шудан ба даромадгоҳи бозор садои баланди марде ба гӯш мерасид. Маълум гардид, ки вазифаи назоратчиро адо мекунад. Зеро барои ҳар нафари бозор медаромада пӯшидани ниқобро таъкид мекард. Яке баъди аз киса ё ҷузвдон пайдо кардани ниқоб онро норозиёна ба рӯй мекашид. Гӯё супориши бузургеро сари дӯшаш гузоштанд. Дигаре чун эҳсоскунандаи “гуноҳ”-и худ бо сари хам ниқобро ба рӯй мепӯшонду зуд мегузашт. Гурӯҳи сеюм сарбаландона дохил мерафтанд. Албатта, онҳо ниқобдорон буданд.

Ҳамроҳам, ки аъзои гурӯҳи сеюм буд, ба осонӣ дохили бозор гардид. Азбаски бо мо кӯдаке низ буд, ман даромаданро лозим надонистам. Мо ва якчанд “бениқоб”-и дигар пушти дар мондем. Яке афсӯс мехӯрд барои бо худ нагирифтани ниқоб. Дигаре мехост бо истифода аз зорию хоҳишҳои зиёд дохили бозор гардад. Севвумӣ зуд ба харидорияш мепардохт, хондам.

Баъди гузаштани ҳамагӣ чанд лаҳза марде назди ин назоратчии бозор омада, “Ака и одами маяй, мон дароя”-гуфта ба зани бениқоби дар канораш буда, ишора кард. Зан бепарвоёна ва бо ифтихор ба бозор дохил шуд. Чун иҷрокунандагони корнамоиҳои бемисл. Нафари таъкидкунанда гӯё ворид шудани занро аслан надиду дубора бо ҳамон садои қаблӣ ба муроҷиат шурӯъ кард. Акнун хостам таҳсини хондаамро пас гирам ва ҷояшро бо нафрин пур созам. Зеро ин ҳолат бетаъсир набуд ва боис ба ҳуҷуми андешаҳо дар сарам гардид.

Мо бо истилоҳҳои “тағобозӣ” ё “через” кайҳост, ки ошноем. Аз мақсадаш, ки манфиат бахшидан ба як ҷониб аст, огоҳем. Аммо ин гуна созиш дар ин ҳолат воқеан таассуфовар аст. Зеро ин ҳолат ҷои мувофиқа надораду ин ҳамраъйӣ ба касе манфиат намебахшад. Баръакс, ин мувофиқа хатарҳои зиёдеро ба бор дорад. На танҳо ба худи созишкунандагон, балки ба ҷони ҳазорҳо. Ин мувофиқа ҳамфикрии беморӣ бо солимист. Ин мувофиқа созиши марг бо зиндагист.

Манфиат ҷустан аз ин беморӣ моро ба хавфи он наздиктар мекунад. Ба ҳамон хатаре, ки барои худи ман низ бетаъсир нахоҳад буд. Пас, мо бо чунин “эҳтиёт” ба ҷони худ душмане мегардем.

Банди чунин андешаҳо шудам. То чӣ ҳад сӯзон шудани нурҳои хуршед ба болои сарамро эҳсос накардаам. Беқарориҳои кӯдаки дар паҳлуям буда низ аз таваҷҷуҳам дур мондааст. Садои ҳамроҳам, ки дохили бозор буд, маро ба дарки ин ҳолат овард. Маълум шуд, ки вақти рафтанамон расидааст. Зери гармии хуршеди тобони тирамоҳӣ, ки дар назарам боз сӯзонтар гардида буд, ба роҳ баромадем.