Ё артиши шӯравӣ истироҳатгоҳ буду аллагӯён мехобониданд?

- Ман дар Сибир ду сол хизмат кардаам. Аз 15 давлати СССР намоянда буд. Аз пушти ман шуда дигар тоҷикҳо мехӯрданду мегаштанд, - бо ифтихор аз замони хизматаш қисса мекунад Давлати барқчӣ.

- Вақте маро ба қисми ҳарбӣ бурданд, мардуми қафқоз “гапзан” буд. Ҳами хел кардам, ки ҳамаш дидан баробар “чес” медоданд,- ба гап ҳамроҳ мешавад Холмаҳмади ронанда.

- И ду сол хизмати кардагии шуморо занакҳо ҳам мекунад. Ман 3 сол дар уқёнус хизмат кардам. 8 моҳ поҳом замина дидагӣ нест, - сухани Холмаҳмадро мебурад Маҳмади подабон.

- И ҳозирай, ки ҷавонон хизмат мераванд 24 соат ба телефон бо очаву оташон гап мезананду бечоранолӣ мекунанд. Дар вақташ мо ду сол падару модарамонро намедидем. Як мактуб бо матни умумӣ буд. Фақат номҳо ва суроғаро иваз карда, равон мекардем, - бо сиёсат сухан мекард Раҳими муҳосиб.

Онҳо назди мағозаи деҳа нишаста, шашкабозӣ мекарданду ҷавонони зиёде онҳоро иҳота карда, гуфтаҳояшонро мешуниданд. Манучеҳр, ҷавоне, ки аз Маркази миллии тестӣ нагузаштаву аз нахондани худ нею аз COVID-19 дар ҳама маъракаҳо гиламанд буд, дар он ҷо ҳузур дошт. Ба “тақдири бад”-и ӯ аз сабаби ин беморӣ роҳҳо банд гашту ӯ ба муҳоҷират рафта наметавонист.

Манучеҳрро то мавсими даъвати ҷавонон ба сафи Қувваҳои Мусаллаҳ дар деҳа бо риши “мудшуда”, либосҳои олуфта ва роҳгардии мағрурона ҳар лаҳза дидан мумкин. Баъдан ӯ чор моҳи сол (мавсимҳои даъвати ҷавонон ба сафи Артиши миллӣ)-ро бо “чилланишинӣ” сипарӣ мекунад. Дар ин давра ӯ ҷавони беозор аст. Ба касе ҳавсалаи суҳбат надорад. Ҳамаро аз зовияе нигоҳ мекунад, ки гӯё хабаркашанду аз ҳузураш дар хонаи падар ба комиссариат хабар медиҳанд. Роҳгардиаш ҳам тағйир меёбад. Гоҳ-гоҳ шабона барои харидани нос ба мағоза омада, дарҳол ба хона бармегардад. Дар ин гуна ҳолатҳо ӯ “гапзан”-и маҳалла нест...

Мавзӯи имрӯзаи суҳбати калонсолон барои ҷавонони дар маҳфил ҳузурдошта, хеле муҳим аст. Махсусан, барои Манучеҳр, ки то мавсими “чилланишинӣ”-аш рӯзҳои ба шумор мондааст. Калимаи “аблава” ӯро рӯҳан азият медиҳад. Аз ин рӯ, сухани Раҳими муҳосибро бурида: - Шуморо ҳам “аблава” карда ба хизмат бурдаанд? – гӯён суол дод.

- Э, он вақтҳо кор то ба “облава” намерасид. СССР хонаи очат набуд, ки эркагӣ карда, гапро ду кунӣ. Бо даъватнома ҳозир намешудӣ, рӯзата медидӣ. Барои рафтан ба хизмати ҳарбӣ гов мекуштем. Туй медодем... Қандата хуру саркашӣ кун!

Суҳбати гарми ду насли маҳалларо раиси ҷамоат ва корманди комиссариати ҳарбӣ халалдор намуданд. Корманди комиссариати ҳарбӣ баъди салом додан ба Давлати барқчӣ, Маҳмади подабон ва Раҳими муҳосиб давъатнома барои ҳозир шудани фарзандонашон ба комиссарияти ҳарбӣ супурд. “Манучеҳри бачаи Арафа (Манучеҳрро дар маҳалла аз сабаби зани ҷанҷолию ғавғобардор будани модараш бо номи падараш нею бо номи модараш мешинохтанд) куҷо шуд?”, - гӯён аз ҳозирин пурсид, раиси маҳалла. Аммо аз Манучеҳр танҳо пай монда буду халос. Ӯ баробари дидани сабукрави раиси маҳалла чунон моҳирона думро ҷониби “чиллахона” хода кард, ки касе пай набурд.

Баъди гирифтани даъватномаҳо даъвои падарони даъватшаванда зиёд шуду ҳар яке бо асабоният ҷониби раиси маҳалла ва намояндаи комиссариат шӯриданд.
Миёни онҳо танҳо Раҳими муҳосиб писханд карда, бо ифтихор мегуфт, ки писараш дар Русия асту ба наздикӣ намеояд. Дигарон бошанд, даҳҳо писарони хизматнорафтаи маҳалларо номбар карда, аз масъулин пурсон мешуданд, ки чаро писарони дигарон нею писарони онҳо бояд хизмат раванд?..

РS 1: Бо фаро расидани даъвати ҷавонони синни даъвати ҳарбӣ, ки соле ду маротиба ҷараён мегирад, миёни ҷомеа сару садоҳои зиёд баланд мешавад. Сомонаҳои иҷтимоиро видеоҳои аз ҳар гӯша бо номи “сарбозшикор” ва ё “аблава” пур мекунад. Мардум ба ду гурӯҳ ҷудо шуда, қисме аз ноуҳдабароии кормандони комиссариатҳои ҳарбӣ шиква доранду қисме аз тарсуии ҷавонон. Умуман, дар масъалагузориҳо ҳарду ҷониб ҷавононро айбдор меҳисобанд.

Вале бо рӯ ба рӯ шудан ба мавзӯи мазкур дар сомонаҳои иҷтимоӣ ҳодисаву саволҳои зиёд ба миён меояд. Агар дар маҳфилҳо гап сари хизмати ҳарбӣ равад, насли даврони шӯравӣ бо ифтихору виқор аз “корнамоиҳо”-и замони сарбозиашон нақл мекунанд. Чунон ба таъриф мепардозанд, ки гӯё давоми хизмат шаппотие нахӯрдаанду сарзанише аз ягон нафар нашунидаанд. Танҳо онҳо дигарҳоро латукӯб мекардаанду барои ватани “афсонавияшон” – СССР ҷоннисорӣ кардаанд. Аммо тааҷҷубовараш он аст, ки ҳамон нафарон, ки лофи мардона хизмат карданро назди дигарон мезананд, бо даъвати писари худ ба хизмати ҳарбӣ шабҳоро пушти дари комиссариатҳо рӯз карда, тамоми воситаро истифода месозанд. Ҳатто охирин чорвои дари хонаашро пешниҳод мекунанд, то писарашон ба хизмат наравад. Хизмате, ки бояд ҷавон рафта аз номуси хоҳару домони поки модар ҳимоят кунад...
Чаро насли калонсоли мо ба писаронашон намегӯянд, ки мо дур аз ватану падару модар мулки бегонаро посбонӣ кардем, шумо хоҳарону модарони худро ҳимоя карда, қарзи фарзандии хешро бояд ба ҷо оред?! Чаро насли калони мо замони шӯравиро ба имрӯз муқоиса карда, ҳолати хизмати ҳарбии кишварамонро ваҳим нишон медиҳанд?! Ё дар артиши шӯравӣ онҳоро панҷ вақт хӯроки гарм дода, пушту паҳлуяшонро молиш додаву аллагӯён мехобонданд? Шояд ҳамин гуна ҳам буду мо насли нав “афсус”, ки нодида мондем. Аммо касе намегӯяд, ки кӣ ҷавононро дар ҳамин руҳия тарбия кард? Кӣ дар дили ҷавонон ҳамин тарсу ваҳмро ҷорӣ намуд? Кӣ ба ҷои писарашро гурезонда, ба муҳоҷират равон кардан, аз дасташ гирифта ба комиссариати ҳарбӣ бурд?

PS 2: Ман намегӯям, ки дар артиши мо ягон мушкил несту кормандони комиссариати ҳарбӣ ҳама дар доираи қонун фаъолият доранд. Модоме, ки ВАТАН-МОДАР аст мегӯем, ба хотири камбудии ҳуснӣ ё рафтори модар намешавад аз баҳри модар гузашт. Модарро бо тамоми камбудиҳояш дар ҳама ҳолат нигоҳубин ва эҳтиромашро ба ҷо бояд овард...

Ҳар замон ба худ хубӣ ё бадие дорад. Шӯравӣ бо ҳама “хуби”-ҳояш рафт ва дигар барнамегардад. Насли ҷавононро дар руҳияи бечоранолию тарсуӣ ва афсӯс хӯрдан ба замони гузашта набояд тарбия кард. Ё ҷавонони мо ҳамин гуна тарсу аз батни модар ба замин меафтанд? Ниҳол аз боғбон умеди сар афрохтан дорад...

PS 3: Имрӯз кадом ҷавоне аз арзишҳои миллии худ дифоъ намояду дар баъзе масъалагузориҳо бартарии замони ҳозираро аз даврони шӯравӣ боло гузорад, ӯро ба он гунаҳгор мепиндоранд, ки замони шӯравиро надидаю аз он “лаззат” набурда ва беҳуда гап мезанад...