ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 05:08
Сабаби иҷро нагардидани нақшаи қабул дар чист?
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз кам шудани шумораи донишҷӯён дар кишвар нигаронӣ карда, изҳор дошт, ки аз 106 ҳазор нафар хатмкунанда танҳо 35 ҳазор нафар барои дохил шудан ба мактабҳои олӣ роҳхат гирифтаанд.
Сарвари давлат ин нуктаро дар суханронӣ бахшида ба Рӯзи дониш дар Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон дар ноҳияи Данғара иброз доштанд.
- Солҳои охир ба таври зарурӣ иҷро нагардидани нақшаи қабули довталабон ба муассисаҳои ҳамаи зинаҳои таҳсилоти касбии мамлакат ба як масъалаи нигаронкунанда табдил ёфтааст. Тибқи натиҷаи марҳалаи аввали қабули довталабон тариқи Маркази миллии тестӣ аз 106 ҳазор нафар хатмкунанда ҳамагӣ 35 ҳазор нафар барои дохил шудан ба мактабҳои олӣ роҳхат гирифтааст, - гуфтанд Пешвои миллат.
Инчунин Сарвари давлат иброз намуданд, ки вазъият дар минтақаҳои дурдасти кишвар нигаронкунанда аст ва ба беҳбудии ҷиддӣ ниёз дорад.
- Масалан, дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон аз 2400 нафар хатмкунанда 993 нафар ба мактабҳои олӣ дохил гардидааст, ки ин ҳарчанд дар сатҳи кишвар нишондиҳандаи хуб аст, вале ҳанӯз кифоя нест,- баён доштанд Роҳбари давлат.
Президенти кишвар дар ин хусус ба роҳбарони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дас-тур доданд, ки дар якҷоягӣ бо Вазорати маориф ва илм, Маркази миллии тестӣ ва Агентии назорат дар соҳаи маориф натиҷаҳои имтиҳони қабулро дар ҳар як муассисаи таълимӣ ҳамаҷониба таҳлилу баррасӣ карда, фаъолияти роҳбарони муассисаҳои таълимӣ ва раёсату шуъбаҳои маорифро аз рӯйи сатҳи дониш ва натиҷаи дар имтиҳоноти қабул нишондодаи шогирдони онҳо арзёбӣ намоянд.
ЧАРО ШУМОРАИ ДОНИШҶӮЁН КАМ ШУДААСТ?
Дар баробари ин чанде қабл Маркази миллии тестии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон низ аз коҳиш ёфтани шумораи довталабон иттилоъ дод.
Бино ба иттилои ин марказ имсол аз 74 ҳазору 601 хатмкунандаи синфи 11, ки ба Маркази миллии тестӣ барои дохил шудан ба муассисаҳои олии кишвар ҳуҷҷат супорида буданд, 51 ҳазору 711 нафар сазовори унвони донишҷӯ гардидаанд.
Шодиниё Абдулбосит, муовини якуми директори Маркази миллии тестии кишвар яке аз сабабҳои коҳиш ёфтани теъдоди дов-талабонро дар кам будани шумораи хатм-кунандагони синфҳои 11 дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ рабт медиҳад.
Ба гуфтаи ӯ, шумораи хатмкунандагони синфи 11 соли 2023 беш аз 107,4 ҳазор нафарро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2022 тақрибан 13 ҳазору 800 нафар кам мебошад.
Яъне, агар ҳиссаи хатмкунандагони синфи 11-уми дар соли ҷорӣ номнависшударо бо ҳамин нишондиҳандаи соли 2022 муқоиса кунем, фарқи онҳо 3,48 фисад аст.
Соли гузашта аз 113,2 ҳазор хатмкунанда 82,2 ҳазор нафар тариқи ММТ ҳуҷҷат супорида, танҳо 69 ҳазорашон дар имтиҳонҳо иштирок доштанд. Аз ин 59,8 ҳазор нафар ба мактабҳои олии кишвар дохил шуда буданд.
ММТ бо сабаби иҷро нагардидани нақшаи қабули донишҷӯён, даври сеюми такрорӣ баргузор кард ва он довталабоне, ки дар даври якум ва дуюм нугузашта буданд, имкони бори сеюм супоридани имтиҳонро доранд.
Тибқи омори расмӣ, дар муассисаҳои олии касбии кишвар 239,5 ҳазор донишҷӯ таҳсил менамояд, ки шумораи онҳо нисбат ба ҳамин давраи соли хониши 2021-2022, 2,6 дарсад кам шудааст.
ОМИЛ – ТАҲСИЛ ДАР ХОРИҶИ КИШВАР?
Яке аз омилҳои асосии кам гардидани донишҷӯён дар муассисаҳои таълимии кишвар таҳсил дар хориҷ дониста мешавад. Дар ин маврид Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронии хеш дар Рӯзи дониш зикр намуданд, ки нисбати солҳои қабл шумораи донишҷӯёни дар хориҷ таҳсилкунанда афзоиш ёфтааст.
- Дар соли 2023 беш аз 5000 нафар ҷавон барои таҳсил ба кишварҳои хориҷа фиристода шуданд. Дар солҳои қабл аз Истиқлол шумораи ҷавононе, ки ба хориҷи кишвар барои таҳсил фиристода мешуданд, ангуштшумор буд,- зикр карданд Сарвари давлат.
Ҳамзамон 3 августи соли равон дар нишасти матбуотии ММТ намояндагони ин ниҳод гуфтанд, тибқи як пурсише, ки аз ҷониби ин марказ миёни зиёда аз 10 ҳазор нафар довталаб гузаронида шудааст, бештаре аз онҳо сабаби асосиро таҳсил дар хориҷи кишвар арзёбӣ намудаанд.
“Дар ин ҷо, масалан, таъсири бештар таҳсил дар хориҷа дошт. Ҳамагӣ 7,8%-и довталабони пурсидашуда ҷавоб доданд, ки сабаби дар ИМД иштирок накардани ҳамсинфони онҳо таҳсил дар хориҷи кишвар аст”,-илова кард ин масъули Маркази миллии тестӣ.
Қисми дигари довталабон муҳоҷиратро яке аз омилҳои дигари коҳиши довталабон гуфтаанд.
Дар ин бора Рамазон Одиназода, роҳбари муассисаи давлатии “Маркази барномаҳои байналмилалӣ” низ ба нашрияи “Ҷумҳурият” гуфтааст, ки беш аз 2 ҳазор донишҷӯ тавассути ин марказ аз Тоҷикистон дар хориҷи кишвар, аз ҷумла дар давлатҳои пешрафта ба таҳсил фаро гирифта шудаанд.
ҚОНУНИ ХИЗМАТИ ҲАРБӢ ЯКЕ АЗ ОМИЛҲО?
Дар ҳамин ҳол, тибқи таҳлилҳо ҷавонписарон дар соли 2020 57 дарсади довталабонро ташкил медоданд, ки ин шумора дар соли 2022 ба 53 дарсад расидааст. Коршиносон омили онро ба қонуни нав “Дар бораи уҳдадории ҳарбӣ ва хидмати ҳарбӣ” рабт медиҳанд.
Қаблан низ профессор Абдураҳмон Қурбонов, сардори Раёсати таҳлили масъалаҳои иҷтимоии Маркази тадқиқоти стратегӣ, яке аз сабабҳои коҳиши шумори донишҷӯёнро қонуни нави даъват ба артиш номида буд. “Қабул гардидани қонуни мазкур ба низоми мактабҳои олӣ ва муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотӣ таъсири ҷиддии манфӣ расонд. Пеш аз ҳама бо қабул гардидани ин қонун сатҳи нуфуз ва эътибори мактаби олӣ, майлу хоҳиши ҷавонон барои таҳсил дар ин муассисаҳо коҳиш ёфт”.
Аммо намояндагони ММТ иброз медоранд, ки ҳамагӣ ним дарсади пурсидашудагон, яъне 52 нафар сабаби дар имтиҳонҳои марказонидашудаи дохилшавӣ иштирок накардани ҳамсинфонашонро ҳатмӣ будани хизмати ҳарбӣ баъди хатми донишгоҳ гуфтаанд.
Вале коршиносон мегӯянд, ҳадафи қабули қонуни мазкур баланд бардоштани сатҳу сифати хидмати ҳарбӣ дар кишвар аст. Чун бештари ҷавонон донишгоҳҳои кишварро ба хотири кафедраи ҳарбӣ интихоб мекарданд ва давраи донишҷӯиро як фурсати фирор аз хизмати ҳарбӣ мешумурданд. Акнун пас аз ин бояд аскару афсар шуданро рисолати шаҳрвандии худ бидонанд.
Профессор Абдураҳмон Қурбонов мегӯяд, ин қонун дар худ метавонад паёмадҳои нохуб дошта бошад, чун кам гардидани муҳассилини макотиби олии кишвар оқибат ба соҳаи илму маориф метавонад, зарбаи сахт занад ва ислоҳи он комилан ғайриимкон мегардад.
Аммо масъулини Вазораи мудофиаи кишвар қабули ин қонунро ба нафъи шаҳрвандони кишвар ва ҷавобгӯи шароити имрӯза медонанд.
ЧӢ ТАДБИРҲО АНДЕШИДА МЕШАВАД?
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханрониашон дар Рӯзи дониш инчунин изҳор доштанд, ки барои рафъи ин мушкил аз ҷониби Ҳукумати кишвар чораҳои зарурӣ анҷом дода мешавад.
Вобаста ба рафъи ин масъала ҳоло дар соҳаи маорифи мамлакат ду стратегия қабул шуда, дар асоси онҳо амалисозии ҳашт барномаи давлатӣ идома дорад, ки умед аст, дар доираи он ин мушкилиҳо ҳалли худро ёбанд.
- Бо чунин тадбирҳо ва маблағгузорӣ Тоҷикистон ба ҳалли мушкилоти калидӣ дар соҳаи маориф ва афзоиши дастрасии имкониятҳои таълимӣ барои насли наврас саъй дорад”,-илова намуданд Президенти кишвар.
Инчунин, Сарвари давлат таъкид намуданд, ки зарур аст, ба масъалаҳои омодагӣ ва гузариш ба низоми бисёрхолаи арзёбии дониши хонандагон, назорати қатъии таъмин намудани давоми таҳсилот дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ва ба таҳсилоти тафриқавӣ гузаронидани хонандагони синфҳои 5-11 эътибори ҷиддӣ зоҳир карда шавад.
Бояд гуфт ки дар соли ҷорӣ барои соҳаи маориф 7,2 миллиард сомонӣ ҷудо карда шудааст, ки нисбат ба соли 2022 14 фоиз зиёд буда, қариб 19 фоизи буҷети солонаи давлатиро ташкил медиҳад.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз кам шудани шумораи донишҷӯён дар кишвар нигаронӣ карда, изҳор дошт, ки аз 106 ҳазор нафар хатмкунанда танҳо 35 ҳазор нафар барои дохил шудан ба мактабҳои олӣ роҳхат гирифтаанд.
Сарвари давлат ин нуктаро дар суханронӣ бахшида ба Рӯзи дониш дар Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон дар ноҳияи Данғара иброз доштанд.
- Солҳои охир ба таври зарурӣ иҷро нагардидани нақшаи қабули довталабон ба муассисаҳои ҳамаи зинаҳои таҳсилоти касбии мамлакат ба як масъалаи нигаронкунанда табдил ёфтааст. Тибқи натиҷаи марҳалаи аввали қабули довталабон тариқи Маркази миллии тестӣ аз 106 ҳазор нафар хатмкунанда ҳамагӣ 35 ҳазор нафар барои дохил шудан ба мактабҳои олӣ роҳхат гирифтааст, - гуфтанд Пешвои миллат.
Инчунин Сарвари давлат иброз намуданд, ки вазъият дар минтақаҳои дурдасти кишвар нигаронкунанда аст ва ба беҳбудии ҷиддӣ ниёз дорад.
- Масалан, дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон аз 2400 нафар хатмкунанда 993 нафар ба мактабҳои олӣ дохил гардидааст, ки ин ҳарчанд дар сатҳи кишвар нишондиҳандаи хуб аст, вале ҳанӯз кифоя нест,- баён доштанд Роҳбари давлат.
Президенти кишвар дар ин хусус ба роҳбарони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дас-тур доданд, ки дар якҷоягӣ бо Вазорати маориф ва илм, Маркази миллии тестӣ ва Агентии назорат дар соҳаи маориф натиҷаҳои имтиҳони қабулро дар ҳар як муассисаи таълимӣ ҳамаҷониба таҳлилу баррасӣ карда, фаъолияти роҳбарони муассисаҳои таълимӣ ва раёсату шуъбаҳои маорифро аз рӯйи сатҳи дониш ва натиҷаи дар имтиҳоноти қабул нишондодаи шогирдони онҳо арзёбӣ намоянд.
ЧАРО ШУМОРАИ ДОНИШҶӮЁН КАМ ШУДААСТ?
Дар баробари ин чанде қабл Маркази миллии тестии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон низ аз коҳиш ёфтани шумораи довталабон иттилоъ дод.
Бино ба иттилои ин марказ имсол аз 74 ҳазору 601 хатмкунандаи синфи 11, ки ба Маркази миллии тестӣ барои дохил шудан ба муассисаҳои олии кишвар ҳуҷҷат супорида буданд, 51 ҳазору 711 нафар сазовори унвони донишҷӯ гардидаанд.
Шодиниё Абдулбосит, муовини якуми директори Маркази миллии тестии кишвар яке аз сабабҳои коҳиш ёфтани теъдоди дов-талабонро дар кам будани шумораи хатм-кунандагони синфҳои 11 дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ рабт медиҳад.
Ба гуфтаи ӯ, шумораи хатмкунандагони синфи 11 соли 2023 беш аз 107,4 ҳазор нафарро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2022 тақрибан 13 ҳазору 800 нафар кам мебошад.
Яъне, агар ҳиссаи хатмкунандагони синфи 11-уми дар соли ҷорӣ номнависшударо бо ҳамин нишондиҳандаи соли 2022 муқоиса кунем, фарқи онҳо 3,48 фисад аст.
Соли гузашта аз 113,2 ҳазор хатмкунанда 82,2 ҳазор нафар тариқи ММТ ҳуҷҷат супорида, танҳо 69 ҳазорашон дар имтиҳонҳо иштирок доштанд. Аз ин 59,8 ҳазор нафар ба мактабҳои олии кишвар дохил шуда буданд.
ММТ бо сабаби иҷро нагардидани нақшаи қабули донишҷӯён, даври сеюми такрорӣ баргузор кард ва он довталабоне, ки дар даври якум ва дуюм нугузашта буданд, имкони бори сеюм супоридани имтиҳонро доранд.
Тибқи омори расмӣ, дар муассисаҳои олии касбии кишвар 239,5 ҳазор донишҷӯ таҳсил менамояд, ки шумораи онҳо нисбат ба ҳамин давраи соли хониши 2021-2022, 2,6 дарсад кам шудааст.
ОМИЛ – ТАҲСИЛ ДАР ХОРИҶИ КИШВАР?
Яке аз омилҳои асосии кам гардидани донишҷӯён дар муассисаҳои таълимии кишвар таҳсил дар хориҷ дониста мешавад. Дар ин маврид Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронии хеш дар Рӯзи дониш зикр намуданд, ки нисбати солҳои қабл шумораи донишҷӯёни дар хориҷ таҳсилкунанда афзоиш ёфтааст.
- Дар соли 2023 беш аз 5000 нафар ҷавон барои таҳсил ба кишварҳои хориҷа фиристода шуданд. Дар солҳои қабл аз Истиқлол шумораи ҷавононе, ки ба хориҷи кишвар барои таҳсил фиристода мешуданд, ангуштшумор буд,- зикр карданд Сарвари давлат.
Ҳамзамон 3 августи соли равон дар нишасти матбуотии ММТ намояндагони ин ниҳод гуфтанд, тибқи як пурсише, ки аз ҷониби ин марказ миёни зиёда аз 10 ҳазор нафар довталаб гузаронида шудааст, бештаре аз онҳо сабаби асосиро таҳсил дар хориҷи кишвар арзёбӣ намудаанд.
“Дар ин ҷо, масалан, таъсири бештар таҳсил дар хориҷа дошт. Ҳамагӣ 7,8%-и довталабони пурсидашуда ҷавоб доданд, ки сабаби дар ИМД иштирок накардани ҳамсинфони онҳо таҳсил дар хориҷи кишвар аст”,-илова кард ин масъули Маркази миллии тестӣ.
Қисми дигари довталабон муҳоҷиратро яке аз омилҳои дигари коҳиши довталабон гуфтаанд.
Дар ин бора Рамазон Одиназода, роҳбари муассисаи давлатии “Маркази барномаҳои байналмилалӣ” низ ба нашрияи “Ҷумҳурият” гуфтааст, ки беш аз 2 ҳазор донишҷӯ тавассути ин марказ аз Тоҷикистон дар хориҷи кишвар, аз ҷумла дар давлатҳои пешрафта ба таҳсил фаро гирифта шудаанд.
ҚОНУНИ ХИЗМАТИ ҲАРБӢ ЯКЕ АЗ ОМИЛҲО?
Дар ҳамин ҳол, тибқи таҳлилҳо ҷавонписарон дар соли 2020 57 дарсади довталабонро ташкил медоданд, ки ин шумора дар соли 2022 ба 53 дарсад расидааст. Коршиносон омили онро ба қонуни нав “Дар бораи уҳдадории ҳарбӣ ва хидмати ҳарбӣ” рабт медиҳанд.
Қаблан низ профессор Абдураҳмон Қурбонов, сардори Раёсати таҳлили масъалаҳои иҷтимоии Маркази тадқиқоти стратегӣ, яке аз сабабҳои коҳиши шумори донишҷӯёнро қонуни нави даъват ба артиш номида буд. “Қабул гардидани қонуни мазкур ба низоми мактабҳои олӣ ва муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотӣ таъсири ҷиддии манфӣ расонд. Пеш аз ҳама бо қабул гардидани ин қонун сатҳи нуфуз ва эътибори мактаби олӣ, майлу хоҳиши ҷавонон барои таҳсил дар ин муассисаҳо коҳиш ёфт”.
Аммо намояндагони ММТ иброз медоранд, ки ҳамагӣ ним дарсади пурсидашудагон, яъне 52 нафар сабаби дар имтиҳонҳои марказонидашудаи дохилшавӣ иштирок накардани ҳамсинфонашонро ҳатмӣ будани хизмати ҳарбӣ баъди хатми донишгоҳ гуфтаанд.
Вале коршиносон мегӯянд, ҳадафи қабули қонуни мазкур баланд бардоштани сатҳу сифати хидмати ҳарбӣ дар кишвар аст. Чун бештари ҷавонон донишгоҳҳои кишварро ба хотири кафедраи ҳарбӣ интихоб мекарданд ва давраи донишҷӯиро як фурсати фирор аз хизмати ҳарбӣ мешумурданд. Акнун пас аз ин бояд аскару афсар шуданро рисолати шаҳрвандии худ бидонанд.
Профессор Абдураҳмон Қурбонов мегӯяд, ин қонун дар худ метавонад паёмадҳои нохуб дошта бошад, чун кам гардидани муҳассилини макотиби олии кишвар оқибат ба соҳаи илму маориф метавонад, зарбаи сахт занад ва ислоҳи он комилан ғайриимкон мегардад.
Аммо масъулини Вазораи мудофиаи кишвар қабули ин қонунро ба нафъи шаҳрвандони кишвар ва ҷавобгӯи шароити имрӯза медонанд.
ЧӢ ТАДБИРҲО АНДЕШИДА МЕШАВАД?
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханрониашон дар Рӯзи дониш инчунин изҳор доштанд, ки барои рафъи ин мушкил аз ҷониби Ҳукумати кишвар чораҳои зарурӣ анҷом дода мешавад.
Вобаста ба рафъи ин масъала ҳоло дар соҳаи маорифи мамлакат ду стратегия қабул шуда, дар асоси онҳо амалисозии ҳашт барномаи давлатӣ идома дорад, ки умед аст, дар доираи он ин мушкилиҳо ҳалли худро ёбанд.
- Бо чунин тадбирҳо ва маблағгузорӣ Тоҷикистон ба ҳалли мушкилоти калидӣ дар соҳаи маориф ва афзоиши дастрасии имкониятҳои таълимӣ барои насли наврас саъй дорад”,-илова намуданд Президенти кишвар.
Инчунин, Сарвари давлат таъкид намуданд, ки зарур аст, ба масъалаҳои омодагӣ ва гузариш ба низоми бисёрхолаи арзёбии дониши хонандагон, назорати қатъии таъмин намудани давоми таҳсилот дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ва ба таҳсилоти тафриқавӣ гузаронидани хонандагони синфҳои 5-11 эътибори ҷиддӣ зоҳир карда шавад.
Бояд гуфт ки дар соли ҷорӣ барои соҳаи маориф 7,2 миллиард сомонӣ ҷудо карда шудааст, ки нисбат ба соли 2022 14 фоиз зиёд буда, қариб 19 фоизи буҷети солонаи давлатиро ташкил медиҳад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед