Баъди он ки бародарам аз сафи Қувваҳои Мусаллаҳ аз хизмати Ватан – Модар баргашт, волидонам тасмим гирифтанд, ки оиладораш кунанд. Бо ин мақсад дар ҷустуҷӯи арӯс шуданд. Аммо ҳар, ки ба падарам занг мезадам, як ҷумларо такрор мекард: “Барои гузаронидаи маъракаи тӯй бояд аз бонк ё ягон нафар қарз гирам, набошад пули дар даст доштаамон камӣ мекунад”. Ман бошам ба падарам ёдрас мешудам, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросимҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”- ро фаромӯш накунанд, чун он ба ҳама осонӣ овардааст. Дигар чун гузашта масраф намекунанд. Акнун бо маблағи кам ҳам метавон тӯю маъракаҳоро гузаронд. Аммо бо ин суханҳо падарамро натавонистам розӣ кунонам. Чун муҳимият ва мақсаду мароми дилхоҳ қарору қонунро замоне дарк мекунем, ки он ба ҳаёти мо коромад шаваду сабукӣ ба бор орад.

То шурӯи моҳи шарифи Рамазон ҳамагӣ 10 рӯз монда буд, ки волидонам барои бародарам номзад ёфтанд. Тасмим гирифтанд, ки пеш аз моҳи шарифи Рамазон тӯйро баргузор кунанд. Муҳлати кӯтоҳи тасмим ҳаросро дар дили падару модарам боз ҳам зиёд кард, ки “Мабодо пуламон камӣ кунад, дар вақти кӯтоҳ аз куҷо пул меёбем”.

Дар бадали як ҳафта тӯй баргузор гардид. Бо харҷи каму дар доираи он чи ки дар қонун зикр шудааст. Хостам рӯҳияи волидонамро баъди гузаронидани тӯй фаҳмам, ки оё воқеан Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросимҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба камхарҷ шудани тӯю маъракаҳо таъсир кардааст ё не? Бо амалӣ шудани қонуни мазкур оё сабукиро эҳсос намуданд? Ба ҳамин саволҳо субҳи баъдӣ, пас аз гузаронидани маъракаи хонадоршавии бародарам, аз падарам пурсон шудам:

“Замоне, ки бародари калониатро хонадор кардем, ҳам ман ва ҳам модарат кор мекардем. Бародарат ҳам барои хонадоршавиаш ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта буд. Бо ин ният қариб ду сол пул ҷамъ кардем. Тӯй кардему қарздор ҳам шудем. Он замон на танзим буду на осонӣ. Барои кӣ ва барои чӣ харҷ карданамонро намедонистем. Фоидаи ин қонунро дирӯз дарк кардам. Пештар дар хоб медидем, ки дар як ҳафта аз хостгорӣ то тӯй ҳамаро бо харҷи кам дар муддати кӯтоҳ баргузор кунем. Бисёр расму русуми нодаркор, ки ҳамагӣ харҷи зиёдатиро талаб мекарданд, дигар нестанд. Бо шарофати қонуни мазкур бе ҳеҷ сарфи зиёдатӣ маъракаро гузаронидем. Кош аз аввал медонистаму ин қадар ғам намехурдам,”- гуфт падарам. Модарам бошад, гаштаву баргашта ба қабулкунандагони ин қонуни файзовар дуои нек мекарду меболид, ки бе ҳеҷ қарзу қавола бародарамро хонадор кардааст.

Шояд баъзе ҷавонон то ҳол ин нуктаро дарк накунанд ва сари он наандешанд, аммо аз хотири волидони мо ҳеҷ гоҳ намеравад, ки даҳ сол қабл ҳангоми доир намудани тӯю маъракаҳо баҳри бодабдаба гузаронидани он чӣ қадар ҷаҳду талош мекарданд. Аксарият ба ин андеша буданд, ки аз ҳамсоя қафо намонем, дӯстону наздикон чӣ мегӯянд, аз ёру ошно ва бонк қарз мегирифтанд. Рафтору одат ва қоидаву қонуни нонавиштае, ки дар байни эшон буд, водор мекард, ки худнамоӣ кунанду солҳо аз пайи баргардондани қарз овора гарданд ва кор то ба ҷое мерасид, ки мушкили он оилаҳоро барҳам мезад. Гузашта аз ин, худнамоӣ дар маросими азо низ ба чашм мерасид. Маъракаҳои сею чилу сари сол, ҷумъагиву хотирҷамъӣ бо забҳи чорвои калон соҳибмаъракаро то ба касодӣ оварда мерасонд.

Ҳам дар маъракаҳои тӯй ва ҳам азодорӣ қабл аз қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бори танзими анъана ва ҷашну маросимҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” расму одатҳои хурофотии зиёде мавҷуд буд, ки гузаронидани ҳар кадоми он аз соҳибмаърака маблағу саргардонии зиёдеро талаб мекард. Масалан, одат шуда буд, ки зимни гузаронидани тӯйи ақди никоҳ, маросиме, ба монанди маъракаи бодабдабаи хостгорӣ, ноншиканон, фотиҳа, сарупобарон, ордбезон, сарупобинон, чойгаштаки духтарон, нишастҳои дӯстони домод, ақди никоҳи давлатӣ, оши наҳор, тӯйи калон, рӯбинон, домодталбон, қудоталбон ва даҳҳои дигар дар ҳар минтақаи кишвар бо шаклу шеваи ба худ хос доир мегардиданд, ки оилаҳоро ба таҳлука меовард ва солу моҳи дароз сарсону саргардон менамуданд.

Бадии кор дар он буд, ки мардуми одӣ, ки на чандон зиндагии хуб доштанд, бо вуҷуди камбизоат ва эҳтиёҷманд буданашон, бо таассубу пайравӣ мехостанд, ки маъракаҳояшонро бо ҳашамат доир намоянд. Ҳамин омилҳои нохуб боис шуду дар кишвари мо зарурати қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросимҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" ба миён омад.

Чуноне Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд намуданд: “Бунёди ҷомеаи мутамаддин тақозо мекунад, ки расму оинҳоро аз зуҳуроти барои имрӯз ва ояндаи ҷамъият номатлуб тоза созем, онҳоро мутобиқи вазъи кунунии сиёсӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ танзим намоем”.

Воқеан, замони он фаро расидааст, ки ҷомеаи суннатии мо аз ҳар гуна хурофоту одатҳои зиёновар пок карда шавад. Шароити кунунӣ низ тақозо мекунад, ки ба ҷои харҷи беҳудаи маблағ онро бояд сарфакорона дар роҳи дуруст истифода кард. Дар муддати кӯтоҳ иҷрои қонуни мазкур ба тадриҷ мушкилоти зиёди мардумро осон намуда, ба некӯаҳволии мардум сабаб гардид. Аз ҷумла тӯли даҳ соли фаъолияти қонун низому тартиботи ягонаи баргузории чорабиниҳои милливу мардумӣ дар тамоми манотиқи кишвар ҷорӣ гардид, дар андешаи мардум миёни хурофоту таассуб ва аҳкомои динӣ фарқ гузошта шуд, сатҳи камбизоатии мардум паст гардида, шумораи оилаҳои ҷавон ба маротиб афзуд, маданияти гузаронидани маъракаҳо боло рафта, гузаронидани тӯю маъракаҳо камхарҷ гардид ва дар ин замина буҷаи оилаҳо ғанӣ шуда, ҳамчунин дар ин давра хайру эҳсонкорӣ, кӯмак ба ятимону барҷомондагон ба ҳукми анъана даромад.

Аз ин ҳама метавон хулоса кард, ки қонуни танзим дорои хусусияти мардумӣ, мазмун ва муҳтавои фарогири ҳамаи қишрҳои ҷомеа буда, аз таваллуд то марг ҳамсафари ҳаёти мост. Замони он фаро расидааст, ки аз қонуни мазкур ба хубӣ кор гирем. Ҳар нуктаи онро ба пуррагӣ омӯхта, дар ҳаёт татбиқ намоем. Дарк кунем, ки ин қонун бевосита барои беҳ намудани ҳаёти мо равона карда шудааст. Дуруст аст, ки асрҳо миллати тоҷик оину анъана ва ҷашну маросими худро дошт ва чун дигар арзишҳои миллӣ онҳоро ҳифз намуда, то ба имрӯз расонидааст. Аммо имрӯз бояд дар шинохту фаҳмиши мо оину анъана ва ҷашну маросими сирф миллӣ ҷо гирад, на ҳар гуна хурофоти зиёдатӣ, ки таҷлил ва истиқбол аз он ба харҷи миёншикан оварда мерасонад.