Баланд бардоштани саводнокии молиявии аҳолӣ дар соҳаи молия ва технологияҳои муосир вазифаи муҳими самти бонкдорӣ маҳсуб меёбад. Имрӯз бонкҳо бо мақсади баланд бардоштани сатҳи саводнокии молиявии аҳолӣ тадбирҳо меандешанд.

POS-ТЕРМИНАЛ - ВОСИТАИ АСОСИИ ПАРДОХТИ ҒАЙРИНАҚДӢ

Тавре ба мушоҳида мерасад, солҳои охир тамоми кишварҳои мутараққӣ пардохти молу маҳсулотро ба таври ғайринақдӣ, бо истифода аз кортҳои пардохтии бонкӣ анҷом медиҳанд. Ин раванд дар кишвари мо низ рӯз то рӯз меафзояд.

Имрӯзҳо дар қисми зиёди нуқтаҳои савдо таҷҳизоти махсус барои гузаронидани пардохтҳои ғайринақдӣ (POS-терминалҳо) насб гардидаанд.

Бояд гуфт, ки рушди босуръати технология дар ҷаҳони молиявӣ зарурати истифодаи чунин намуди пардохтҳоро, ба мисли пардохтҳои ғайринақдӣ тақозо мекунад. Имконияти гузаронидани пардохт тавассути POS-терминалҳо қадами муҳим барои амалисозӣ ва рушди пардохтҳои ғайринақдӣ дар мамлакат мебошад. Имрӯз дар аксари марказҳои савдову хизматрасонӣ, мағозаҳо, тарабхонаҳо, қаҳвахонаҳо, меҳмонхонаҳо ва ғайраҳо POS-терминалҳои электронӣ насб шудаанд, ки шаҳрвандон метавонанд ҳангоми хариди мол ё хизматрасонӣ озодона аз ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ истифода кунанд.

Тавре мутахассисон иброз медоранд, насбу истифодаи POS-терминалҳо дар муассисаҳои савдову хизматрасонӣ ҳатмӣ буда, ҳангоми риоя накардани истифодаи дурусти POS-терминалҳо дар асоси талаботи санадҳои меъёрии дахлдор ҷазои маъмурӣ татбиқ мешавад.

Аз афзалиятҳои пардохтҳои ғайринақдиро мутахассисон дар осон будани истифодаи онҳо маънидод карда, таъкид мекунанд, ки истифодабарандагон маҷбур нестанд, ки аз банкомат ҳатман пули нақд гиранд, балки онҳо метавонанд барои хизматрасонии коммуналӣ, мобилӣ, ашёи рӯзгор ва ғайра пардохтро ба таври ғайринақдӣ ба роҳ монанд.

QR-РАМЗҲО – УСУЛИ БЕХАТАРИ ПАРДОХТИ ҒАЙРИНАҚДӢ

Аз воситаҳои дигари пардохтҳои ғайринақдӣ ин QR-рамзҳо мебошад, ки дар нуқтаҳои савдо истифода мешаванд. Тибқи иттилои Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон то моҳи июли соли ҷорӣ дар ҳудуди ҷумҳурӣ 8124 адад QR-рамзҳо дар нуқтаҳои савдо ва хизматрасонӣ насб карда шудаанд, ки назар ба ҳамин давраи соли гузашта 4260 адад зиёд мебошад.

Айни замон дар аксари марказҳои савдо ва нуқтаҳои хизматрасонӣ дар баробари истифодаи POS-терминалҳои электронӣ аз QR-рамзҳо низ истифода менамоянд. Ҳамчунин, дар бештари марказҳои савдо намунаи QR-рамзҳо гузошта шудааст, ки мизоҷон метавонанд пардохтро ба воситаи ҳамёни электронӣ анҷом диҳанд.

Соҳибкори инфиродӣ Даврон Орзуев мегӯяд, аз хизматрасонии POS-терминалҳо ва QR-рамзҳо дар марказҳои хизматрасонӣ ба таври васеъ истифода мекунад. “Одатан савдои бештари молу маҳсулот аз ҷониби корхонаву муассисаҳо тавассути кортҳои пардохтӣ анҷом дода мешавад, - гуфт ин соҳибкор. –Чунин пардохтҳо аз ҷониби шарҳрвандон низ сурат мегирад, вале кам. Яке аз бартариятҳои ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ ин бехатарӣ аст, яъне ин усули нисбатан бехатари пардохти мол ё хизматрасонӣ мебошад.”
Бояд гуфт, ки аксари шаҳрвандоне, ки аз чунин пардохтҳои ғайринақдӣ истифода мекунанд, бехатарии чунин хизматрасониро махсус таъкид мекунанд. Масалан, дар сурати гум шудани ҳамён пули нақдро баргардонида намешавад, аммо маблағи корти пардохтии бонкиро дарҳол банд кардан мумкин аст.

Ҷамшед Шодиев, сокини пойтахт, ки чанд сол боз хариди маводи ғизоӣ, пардохти маблағҳои коммуналӣ ва сӯзишвориро тариқи пардохтҳои ғайринақдӣ анҷом медиҳад, чунин мегӯяд: “Яке аз афзалиятҳои пардохтҳои ғайринақдӣ ин истифодаи ҳамёни электронӣ аст. Ин бисёр қулай аст, чун ман дигар бо худ маблағи калон ва корти бонкӣ намегардонам, барои гирифтани маблағи худ дар назди банкомат дар навбати дурудароз намеистам. Аз бақияи маблағҳои кортам тавассути СМС-паёмҳо дар телефони мобилиам огоҳ мешавам.”
Дар баробари ин, кормандони марказҳои хизматрасонӣ изҳор медоранд, ки талаботи мизоҷон дар пардохтҳои ғайринақдӣ кам ба мушоҳида мерасад. Дар ҳоле ки истифодаи чунин технологияи муосир ҳам ба манфиати соҳибкор асту ҳам ба манфиати мизоҷ. Ба таъкиди мутахассисон истеъмолкунандагон аз бартариятҳои истифодаи POS-терминалҳо ва QR-рамзҳо фаҳмиши кофӣ надоранд. Ин аст, ки истифодаи ин намуди пардохтҳо ҳоло ҳам маҳдуд аст.

Мавриди зикр аст, ки афзоиш ёфтани пардохтҳои ғайринақдӣ яке аз омилҳои рушди иқтисоди миллӣ маҳсуб ёфта, ҷиҳати таъмини бехатарии маблағҳо, шаффофияти ҳисоббаробаркунӣ миёни фурӯшанда ва харидор мусоидат мекунад.