ҶОМЕА
Сешанбе 23 Апрел 2024 05:01
ё чашмандозе ба касбияти баъзе “ҳунармандон”
Гузаштагонамон гуфтаанд, ки “Мусиқӣ рӯҳро навозиш мекунад”. Бигузор чунин бошад. Аммо ба худ меандешам, ки “охир бо кадом мусиқӣ имрӯзҳо рӯҳамро навозишу қалбу ҷонамро таскин бахшам?” Кӣ сурудҳои орому таскинбахшро дар хонаву корхона, дӯконҳои фиттафурӯшӣ ва нақлиёти ҷамъиятӣ ёд кардааст? Шояд баъзеҳо не, аммо бовар дорам, аксарият сахт пазмони шунидани чунин сурудҳо гаштаанд.
Мутаассифона, имрӯҳо метавон дар ҳар макон худро дар тӯйхонаву тарабхона тасаввур кард. Дигар на корманди дӯкони фиттафурӯшӣ, на ронандаи нақлиёти ҷамъиятӣ парвои нафари аз кор баргаштаи хаста ё зани дардманду азодорро надорад. Ронандаи нақлиёти ҷамъиятӣ базми тӯёнаи сарояндаеро баланд кардаву дар ҳавои он чандин чароғакро сурх мегузарад ва дигар парвои онро надорад, ки дар дохили нақлиёташ кӣ бо чӣ рӯҳия нишастааст. Аҷабо, чӣ кайфияти баде! Хайр инро як сӯ гузорем. Мо ба бефарҳангии баъзе ронандаву фурӯшандаи дукони фиттафурӯшӣ кор надорем. Аммо асли масъала ба он рабт мегирад, ки имрӯз сарояндагони мо аз касбият канор рафтаву худро ба тӯю маъракаҳо задаанд. Кӣ парвои шеъри баланд ва оҳанги хубро кунад?
Ба қавли Момаи Баргигул ва Бобои Файз “Думбразан ҳам як шуда, дойразан ҳам як шуда”. Сарояндае замоне бо оромӣ шашмақому фалак мехонд, имрӯз бо шуру шавқ рӯ оварда ба сароиши таронаҳои тӯёна. Агар аз ин қабил сарояндаҳо бипурсӣ, ки чанд соли охир чӣ сурудеро дар жанри худат эҷод кардӣ, шояд забонаш лол монад. Кӣ чӣ андеша дорад, он мавқеи ӯст. Аммо медонам бисёриҳо ҳамчун роғибони санъати хуб аз шунидани ин қабил мусиқиҳо сахт хаста шудаанд. Воқеан чаро таронаҳои тоҷик хусусияти тӯёна гирифтаанд? Сабаб чист, ки сарояндаҳо аз касбият дур шуда, ҳама думболи тӯю маъракаҳоро гирифтаанд? Омили рӯ овардани онҳо ба ин қабил суруд чист? Пахши бемавқеи сурудҳои тӯёнаро дар кӯчаву бозор ва нақлиёти ҷамъиятӣ бояд кӣ мазаммат кунад?
Бешак сабаби аслии сароиши таронаҳои тӯёна набудани роҳҳои дигари даромад дар сарояндагони тоҷик мебошад. Дар ин самт сарояндаҳо миёни ҳам рақобат карда, бо сабту наворбардории базмороии худ ва гузоштани рақами телефон дар зери навор кӯшиш мекунанд, ки ҳарчи бештар муштарӣ пайдо созанд. Ҳатто маъруфтарин сарояндаҳои тоҷик, чун Шабнами Сурайё, Садриддини Наҷмиддин, Фирӯза Ҳафизова, Зулайхо Маҳмадшоева ва дигару дигар бо сабти базмороҳои бисёрдақиқагӣ “маъруф” гаштаанд.
Ҳусейн Шарипов, навозанда ва овозхони ҷавон чунин андеша дорад, ки имрӯз бештари сарояндаҳои тоҷик баҳри исботи он ки онҳо маҳорати хуби тӯйгузаронӣ доранд, ба ингуна сурудҳо рӯ овардаанд. Чуноне ӯ мегӯяд: “Дар ҳоле, ки ҳунармандони пешин, Одина Ҳошим, Муқаддас Набиева, Зафар Нозим, Кароматуллоҳи Қурбон, Нигина Раупова бе пешниҳоди сабти таронаҳои тӯёнаи худ пайваста ба маъракаҳои мардум даъват мешуданд. Ҳунарманди ҳирфаиро бе гӯш кардани базморояш дар фитаву интернет ба тӯю маъракаҳо даъват мекунанд. Зарурат нест, ки бо сабти таронаҳои тӯёна ба мардум исбот намоӣ, ки “ман тӯй гузаронида метавонам”. Сарояндаҳо имрӯз таҳти унвони “попурӣ”, ки дар ҷодаи мусиқӣ суруди сеқисмаро гӯянд, ба мардум исбот карданӣ мешаванд, ки онҳо сарояндаи тӯёободкун ҳастанд”.
Дирӯз, дар “Youtube” навореро доир ба нарху навои сарояндаҳои тӯйгарди тоҷик тамошо кардам. То куҷо ҳақиқат дораду то куҷо не, инро ба муаллифи навор (шабакаи “БА ФИКР”) ҳавола мекунем, аммо дар ин навор гуфта мешавад, ки Қадами Қурбон аз 300 то 500, Бобораҷаб аз 400 то 600, Рустами Нур аз 600 то 1200, Сангалӣ Мирзоев аз 700 то 1000, Зафар Аюбӣ аз 700 то 1000, Фариддуни Хуршед аз 900 то 1500, Валиҷон Азиз аз 1500 то 2300, Садриддини Наҷмиддин аз 2800 то 4000, Фирӯза Ҳафизоа аз 700 то 1500, Фарзонаи Хуршед аз 1200 то 2400, Нигина Амонқулова аз 1800 то 3300 ва Шабнами Сурайё аз 2800 то 5200 доллар барои гузаронидани як тӯй давоми се соат мегиранд. Вақте ин маблағи ҳангуфтро бе дарди миён, давоми се соат онҳо аз худ кунанд, то замоне касе ба онҳо муқобилият накунад, чӣ парвои нестшавии фарҳану мусиқӣ ва хароб кардани асаби мардумро доранд? Балки дилхоҳ шеърро оҳанги “базморо” баста мехонанд:
Ҷон бачаи нағмагар,
Ҷомаи махмал ба бар.
Кошкӣ шави астарш,
Ғамза кнм дар барш.
Ин мисраҳо аз суруди базморои Ситораи Кароматулло мебошанд. Ӯ бо маҳорати хуби шашмақомсароӣ ба ҷодаи санъати тоҷик ворид шуд. Аммо чандест аз нағмаҳои ким-кадом бачаи нағмагару ҷилва кардани астар қисса мекунад. Мо ку ҷилваи астарро надидаем:
Меваи дилм хомай,
Ин дилакм дар домай.
Оҳ чӣ кнм, ки ёрм,
Кафтараки ҳар бомай.
Мо ҳаргиз мухолифи пешниҳоди сурудҳои тӯёна нестем, вале чун баъзе аз сарояндагон мақоли “Ҳар касеро баҳри коре сохтаанд”-ро сарфи назар кардаву аз касбият дур мешаванд, басо дилгиркунанда аст. Як сабаби рушд накардани жанрҳои миллӣ шашмақому фалак дар он аст, ки имрӯз шашмақомхон мақом намесарояду фалаксаро фалак. Шояд баъзан кам будани маош сарояндаҳоро маҷбур мекунад, ки ба сабку услубашон хусусияти тӯёна бахшанд. Аммо месазад, ки сарояндаҳо баъзан барои рушди овозхонии касбӣ дар кишвар ба зиндагии мушкилу кампайса каме ҳам бошад тоқат намоянд. Мушоҳида мешавад, ки баъзе овозхонҳои моро на роҳи кампулӣ балки ҳирси доштани мошинҳои гаронқимат ба ғалатхонию тӯёнаҳои сабуки подарҳаво маҷбур месозад:
Сидот-сидот мекнм азизам,
Дздида нигот мекнм азизам,
Агар биёй ба наздам э азизам,
Ҷонма фидот мекнм азизам.
Фарҳоди Дарё, сарояндаи маҳбуби афғон дар мусоҳибааш гуфтааст, ки аз ҳад зиёд шудани овозхон ба ҷашнҳои арӯсӣ ва пайваста эҷод кардани таронаҳои тӯёна боиси рушд накардани касбияти ҳунарманд мешавад. Овозхонҳо овораи тӯю маъракаҳо шуда, оқибат умрашон мегузараду аз худ чизе боқӣ намемонанд: “Аз баски дар аксар кишварҳои Осиёи Миёна сарояндаҳо бо дигар роҳҳо имконияти пул ба даст оварданро надоранд, маҷбур мешаванд, ки рӯ биёранд ба тӯёнахонӣ. Мо бузургтарин ҳунармандонро дар тӯйҳо аз даст додем. Онҳо метавонистанд, ки сурудҳои мондагоре аз худ боқӣ гузоранд. Бояд ҳунарманди тӯйрав ҷудо бошаду ҳунарманди касбӣ ҷудо,”-афзуда буд ин ҳунарманди мумтоз.
Очама мегум атам таксӣ мезана,
Кӯлобу Дшанбею Данғара мезана.
Литсензияву ГАИ-ра дилша ёфтайе,
Ӯ маст шидай, қатии мо гап намезана.
Очама мегум, очама мегумееееееее
Мисраъҳои боло баёнгари онанд, ки баъзе сарояндаҳо на барои рушди санъати мусиқӣ, балки барои тӯйҳо кӯр-кӯрона суруд месароянд ва худ гоҳе суруд эҷод мекунанд. Рӯзноманигор, Фирӯз Комилов ин андешаро тақвият дода мегӯяд: “Сарвати моддӣ муваққатист, дер намепояд. Аммо сарвати маънавии ҳунарманд, ки он сурудаҳои пурмазмунаш мебошанд, мондагор ва солҳо боқӣ мемонанд. Мисли таронаҳои марғуби Аҳмад Зоҳир”.
Дунёи савдо бигзарад,
Андӯҳи дилҳо бигзарад...
Ҳамчун замини бекарон,
Некӣ бимонад ҷовидон.
Чӣ зебо, чӣ дилнишин, чӣ гуворо ва чӣ таскинбахш месарояд Далер Назар. Бовар дорам, асрҳои аср ин мисраъҳо бо овози форами ин сарояндаи маҳбуб ҷовидонӣ хоҳанд шуд. Аммо чаро ин сарояндаҳои тӯйгард намеандешанд, ки аз касбият дур нашудани Далер Назар ӯро камбағалу гумном не, балки машҳури ҷаҳон гардонид. Фақр ҳеҷ гоҳ ёри ҳунарманди воқеӣ намешавад. Зеро сарвати ӯ суруду тарона ва оҳангҳои пурмазмунест, ки пешниҳоди аҳли зиё намудааст. Сурудҳои рақсӣ бояд бошанд. Аммо ҳар услубро салиқаест. Чаро дигар Аҳмад Зоҳир, Кароматуллоҳи Қурбон, Одина Ҳошими нав пайдо намешавад? Чаро чизе нав ба санъат ворид намекунад, ки то ояндагон бо сурудаҳои онҳо нозанд? Чаро сурудҳои Одина Ҳошиму Аҳмад Зоҳирро сад даъфа гӯш кунем, хаста ва дилгир намешавем?
Ай дил, ай дил, ай дилме,
Ай ғамакот бемор шидай дилме...
Мисраъ не, ҳарзае аз суруди тӯёна аст. На овозе, на овое, на навое. Сад ҳайфи санъати тоҷик, ба ин қабил сарояндаҳо! Чаро ин сарояндаҳо чунин менигоранд, ки барои матнҳои сурудҳои тӯёна на вазн лозим асту на маънию на қофия. Чӣ, онҳо фикр мекунанд, ки дар тӯй ба матнҳои сароидаашон касе диққат намедиҳад? Бадбахтона агар дар ин базмороҳои аксари сарояндаҳои тоҷик мантиқу маъно ва таносуби суханро бо заррабин ҷустуҷӯ намоем, пайдо карда наметавонем. Балки онҳоро лабрез аз алфози фаҳшу қабеҳ дармеёбем. Шояд “пиш-пиш” гуфтанҳои “сароянда”- и кӯчагие бо номи Қадами Қурбон ба пишакҳои қади дара ба аксари тӯйбошиҳо писанд бошад, ки ӯ пайваста ба даст тапончаву камон гирифта, ба эҷоди сурудҳои фашҳ машғул аст:
Пиш-пиш мегум, пшкакои дарара,
Ёр мегирм дхтари Сарчшмара...
Чӣ завқи пасте.
Бузургони санъати мусиқии тоҷик барои пешбурд ва муаррифии санъати мусиқии тоҷик кушишҳо ба қиммати ҷон намудаанд. Рисолаҳои “Китоб-ул-мусиқӣ-ал-кабир” Абӯнасри Форобӣ, “Қитоб-уш-шифо”, “Китоб-ун-наҷот”, “Рисола фи-л-мусиқӣ” қисматҳои алоҳидаи “Донишнома”-и Абӯалӣ ибни Сино, “Рисола-уш-шарафия” ва “Китоб-ул-адвор”-и Абдулмӯъмин Саифиуддини Урмавӣ, “Рисолаи мусиқӣ”-и Абдураҳмони Ҷомӣ ва даҳҳо асари дигарро метавон дар бораи тамаддуни мусиқии тоҷик ном бурд. Аммо “Хар чӣ донад хӯрдани қанду набот”... Нуқта намегузорем. Ҳатман перомуни дигар паҳлӯҳои ин масъала шумораи баъдӣ равшанӣ меандозем.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”,
Бахтиёр РАҲМОНИЁН, рӯзноманигор
Гузаштагонамон гуфтаанд, ки “Мусиқӣ рӯҳро навозиш мекунад”. Бигузор чунин бошад. Аммо ба худ меандешам, ки “охир бо кадом мусиқӣ имрӯзҳо рӯҳамро навозишу қалбу ҷонамро таскин бахшам?” Кӣ сурудҳои орому таскинбахшро дар хонаву корхона, дӯконҳои фиттафурӯшӣ ва нақлиёти ҷамъиятӣ ёд кардааст? Шояд баъзеҳо не, аммо бовар дорам, аксарият сахт пазмони шунидани чунин сурудҳо гаштаанд.
Мутаассифона, имрӯҳо метавон дар ҳар макон худро дар тӯйхонаву тарабхона тасаввур кард. Дигар на корманди дӯкони фиттафурӯшӣ, на ронандаи нақлиёти ҷамъиятӣ парвои нафари аз кор баргаштаи хаста ё зани дардманду азодорро надорад. Ронандаи нақлиёти ҷамъиятӣ базми тӯёнаи сарояндаеро баланд кардаву дар ҳавои он чандин чароғакро сурх мегузарад ва дигар парвои онро надорад, ки дар дохили нақлиёташ кӣ бо чӣ рӯҳия нишастааст. Аҷабо, чӣ кайфияти баде! Хайр инро як сӯ гузорем. Мо ба бефарҳангии баъзе ронандаву фурӯшандаи дукони фиттафурӯшӣ кор надорем. Аммо асли масъала ба он рабт мегирад, ки имрӯз сарояндагони мо аз касбият канор рафтаву худро ба тӯю маъракаҳо задаанд. Кӣ парвои шеъри баланд ва оҳанги хубро кунад?
Ба қавли Момаи Баргигул ва Бобои Файз “Думбразан ҳам як шуда, дойразан ҳам як шуда”. Сарояндае замоне бо оромӣ шашмақому фалак мехонд, имрӯз бо шуру шавқ рӯ оварда ба сароиши таронаҳои тӯёна. Агар аз ин қабил сарояндаҳо бипурсӣ, ки чанд соли охир чӣ сурудеро дар жанри худат эҷод кардӣ, шояд забонаш лол монад. Кӣ чӣ андеша дорад, он мавқеи ӯст. Аммо медонам бисёриҳо ҳамчун роғибони санъати хуб аз шунидани ин қабил мусиқиҳо сахт хаста шудаанд. Воқеан чаро таронаҳои тоҷик хусусияти тӯёна гирифтаанд? Сабаб чист, ки сарояндаҳо аз касбият дур шуда, ҳама думболи тӯю маъракаҳоро гирифтаанд? Омили рӯ овардани онҳо ба ин қабил суруд чист? Пахши бемавқеи сурудҳои тӯёнаро дар кӯчаву бозор ва нақлиёти ҷамъиятӣ бояд кӣ мазаммат кунад?
Бешак сабаби аслии сароиши таронаҳои тӯёна набудани роҳҳои дигари даромад дар сарояндагони тоҷик мебошад. Дар ин самт сарояндаҳо миёни ҳам рақобат карда, бо сабту наворбардории базмороии худ ва гузоштани рақами телефон дар зери навор кӯшиш мекунанд, ки ҳарчи бештар муштарӣ пайдо созанд. Ҳатто маъруфтарин сарояндаҳои тоҷик, чун Шабнами Сурайё, Садриддини Наҷмиддин, Фирӯза Ҳафизова, Зулайхо Маҳмадшоева ва дигару дигар бо сабти базмороҳои бисёрдақиқагӣ “маъруф” гаштаанд.
Ҳусейн Шарипов, навозанда ва овозхони ҷавон чунин андеша дорад, ки имрӯз бештари сарояндаҳои тоҷик баҳри исботи он ки онҳо маҳорати хуби тӯйгузаронӣ доранд, ба ингуна сурудҳо рӯ овардаанд. Чуноне ӯ мегӯяд: “Дар ҳоле, ки ҳунармандони пешин, Одина Ҳошим, Муқаддас Набиева, Зафар Нозим, Кароматуллоҳи Қурбон, Нигина Раупова бе пешниҳоди сабти таронаҳои тӯёнаи худ пайваста ба маъракаҳои мардум даъват мешуданд. Ҳунарманди ҳирфаиро бе гӯш кардани базморояш дар фитаву интернет ба тӯю маъракаҳо даъват мекунанд. Зарурат нест, ки бо сабти таронаҳои тӯёна ба мардум исбот намоӣ, ки “ман тӯй гузаронида метавонам”. Сарояндаҳо имрӯз таҳти унвони “попурӣ”, ки дар ҷодаи мусиқӣ суруди сеқисмаро гӯянд, ба мардум исбот карданӣ мешаванд, ки онҳо сарояндаи тӯёободкун ҳастанд”.
Дирӯз, дар “Youtube” навореро доир ба нарху навои сарояндаҳои тӯйгарди тоҷик тамошо кардам. То куҷо ҳақиқат дораду то куҷо не, инро ба муаллифи навор (шабакаи “БА ФИКР”) ҳавола мекунем, аммо дар ин навор гуфта мешавад, ки Қадами Қурбон аз 300 то 500, Бобораҷаб аз 400 то 600, Рустами Нур аз 600 то 1200, Сангалӣ Мирзоев аз 700 то 1000, Зафар Аюбӣ аз 700 то 1000, Фариддуни Хуршед аз 900 то 1500, Валиҷон Азиз аз 1500 то 2300, Садриддини Наҷмиддин аз 2800 то 4000, Фирӯза Ҳафизоа аз 700 то 1500, Фарзонаи Хуршед аз 1200 то 2400, Нигина Амонқулова аз 1800 то 3300 ва Шабнами Сурайё аз 2800 то 5200 доллар барои гузаронидани як тӯй давоми се соат мегиранд. Вақте ин маблағи ҳангуфтро бе дарди миён, давоми се соат онҳо аз худ кунанд, то замоне касе ба онҳо муқобилият накунад, чӣ парвои нестшавии фарҳану мусиқӣ ва хароб кардани асаби мардумро доранд? Балки дилхоҳ шеърро оҳанги “базморо” баста мехонанд:
Ҷон бачаи нағмагар,
Ҷомаи махмал ба бар.
Кошкӣ шави астарш,
Ғамза кнм дар барш.
Ин мисраҳо аз суруди базморои Ситораи Кароматулло мебошанд. Ӯ бо маҳорати хуби шашмақомсароӣ ба ҷодаи санъати тоҷик ворид шуд. Аммо чандест аз нағмаҳои ким-кадом бачаи нағмагару ҷилва кардани астар қисса мекунад. Мо ку ҷилваи астарро надидаем:
Меваи дилм хомай,
Ин дилакм дар домай.
Оҳ чӣ кнм, ки ёрм,
Кафтараки ҳар бомай.
Мо ҳаргиз мухолифи пешниҳоди сурудҳои тӯёна нестем, вале чун баъзе аз сарояндагон мақоли “Ҳар касеро баҳри коре сохтаанд”-ро сарфи назар кардаву аз касбият дур мешаванд, басо дилгиркунанда аст. Як сабаби рушд накардани жанрҳои миллӣ шашмақому фалак дар он аст, ки имрӯз шашмақомхон мақом намесарояду фалаксаро фалак. Шояд баъзан кам будани маош сарояндаҳоро маҷбур мекунад, ки ба сабку услубашон хусусияти тӯёна бахшанд. Аммо месазад, ки сарояндаҳо баъзан барои рушди овозхонии касбӣ дар кишвар ба зиндагии мушкилу кампайса каме ҳам бошад тоқат намоянд. Мушоҳида мешавад, ки баъзе овозхонҳои моро на роҳи кампулӣ балки ҳирси доштани мошинҳои гаронқимат ба ғалатхонию тӯёнаҳои сабуки подарҳаво маҷбур месозад:
Сидот-сидот мекнм азизам,
Дздида нигот мекнм азизам,
Агар биёй ба наздам э азизам,
Ҷонма фидот мекнм азизам.
Фарҳоди Дарё, сарояндаи маҳбуби афғон дар мусоҳибааш гуфтааст, ки аз ҳад зиёд шудани овозхон ба ҷашнҳои арӯсӣ ва пайваста эҷод кардани таронаҳои тӯёна боиси рушд накардани касбияти ҳунарманд мешавад. Овозхонҳо овораи тӯю маъракаҳо шуда, оқибат умрашон мегузараду аз худ чизе боқӣ намемонанд: “Аз баски дар аксар кишварҳои Осиёи Миёна сарояндаҳо бо дигар роҳҳо имконияти пул ба даст оварданро надоранд, маҷбур мешаванд, ки рӯ биёранд ба тӯёнахонӣ. Мо бузургтарин ҳунармандонро дар тӯйҳо аз даст додем. Онҳо метавонистанд, ки сурудҳои мондагоре аз худ боқӣ гузоранд. Бояд ҳунарманди тӯйрав ҷудо бошаду ҳунарманди касбӣ ҷудо,”-афзуда буд ин ҳунарманди мумтоз.
Очама мегум атам таксӣ мезана,
Кӯлобу Дшанбею Данғара мезана.
Литсензияву ГАИ-ра дилша ёфтайе,
Ӯ маст шидай, қатии мо гап намезана.
Очама мегум, очама мегумееееееее
Мисраъҳои боло баёнгари онанд, ки баъзе сарояндаҳо на барои рушди санъати мусиқӣ, балки барои тӯйҳо кӯр-кӯрона суруд месароянд ва худ гоҳе суруд эҷод мекунанд. Рӯзноманигор, Фирӯз Комилов ин андешаро тақвият дода мегӯяд: “Сарвати моддӣ муваққатист, дер намепояд. Аммо сарвати маънавии ҳунарманд, ки он сурудаҳои пурмазмунаш мебошанд, мондагор ва солҳо боқӣ мемонанд. Мисли таронаҳои марғуби Аҳмад Зоҳир”.
Дунёи савдо бигзарад,
Андӯҳи дилҳо бигзарад...
Ҳамчун замини бекарон,
Некӣ бимонад ҷовидон.
Чӣ зебо, чӣ дилнишин, чӣ гуворо ва чӣ таскинбахш месарояд Далер Назар. Бовар дорам, асрҳои аср ин мисраъҳо бо овози форами ин сарояндаи маҳбуб ҷовидонӣ хоҳанд шуд. Аммо чаро ин сарояндаҳои тӯйгард намеандешанд, ки аз касбият дур нашудани Далер Назар ӯро камбағалу гумном не, балки машҳури ҷаҳон гардонид. Фақр ҳеҷ гоҳ ёри ҳунарманди воқеӣ намешавад. Зеро сарвати ӯ суруду тарона ва оҳангҳои пурмазмунест, ки пешниҳоди аҳли зиё намудааст. Сурудҳои рақсӣ бояд бошанд. Аммо ҳар услубро салиқаест. Чаро дигар Аҳмад Зоҳир, Кароматуллоҳи Қурбон, Одина Ҳошими нав пайдо намешавад? Чаро чизе нав ба санъат ворид намекунад, ки то ояндагон бо сурудаҳои онҳо нозанд? Чаро сурудҳои Одина Ҳошиму Аҳмад Зоҳирро сад даъфа гӯш кунем, хаста ва дилгир намешавем?
Ай дил, ай дил, ай дилме,
Ай ғамакот бемор шидай дилме...
Мисраъ не, ҳарзае аз суруди тӯёна аст. На овозе, на овое, на навое. Сад ҳайфи санъати тоҷик, ба ин қабил сарояндаҳо! Чаро ин сарояндаҳо чунин менигоранд, ки барои матнҳои сурудҳои тӯёна на вазн лозим асту на маънию на қофия. Чӣ, онҳо фикр мекунанд, ки дар тӯй ба матнҳои сароидаашон касе диққат намедиҳад? Бадбахтона агар дар ин базмороҳои аксари сарояндаҳои тоҷик мантиқу маъно ва таносуби суханро бо заррабин ҷустуҷӯ намоем, пайдо карда наметавонем. Балки онҳоро лабрез аз алфози фаҳшу қабеҳ дармеёбем. Шояд “пиш-пиш” гуфтанҳои “сароянда”- и кӯчагие бо номи Қадами Қурбон ба пишакҳои қади дара ба аксари тӯйбошиҳо писанд бошад, ки ӯ пайваста ба даст тапончаву камон гирифта, ба эҷоди сурудҳои фашҳ машғул аст:
Пиш-пиш мегум, пшкакои дарара,
Ёр мегирм дхтари Сарчшмара...
Чӣ завқи пасте.
Бузургони санъати мусиқии тоҷик барои пешбурд ва муаррифии санъати мусиқии тоҷик кушишҳо ба қиммати ҷон намудаанд. Рисолаҳои “Китоб-ул-мусиқӣ-ал-кабир” Абӯнасри Форобӣ, “Қитоб-уш-шифо”, “Китоб-ун-наҷот”, “Рисола фи-л-мусиқӣ” қисматҳои алоҳидаи “Донишнома”-и Абӯалӣ ибни Сино, “Рисола-уш-шарафия” ва “Китоб-ул-адвор”-и Абдулмӯъмин Саифиуддини Урмавӣ, “Рисолаи мусиқӣ”-и Абдураҳмони Ҷомӣ ва даҳҳо асари дигарро метавон дар бораи тамаддуни мусиқии тоҷик ном бурд. Аммо “Хар чӣ донад хӯрдани қанду набот”... Нуқта намегузорем. Ҳатман перомуни дигар паҳлӯҳои ин масъала шумораи баъдӣ равшанӣ меандозем.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”,
Бахтиёр РАҲМОНИЁН, рӯзноманигор
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед