Ба озмуни "Ҷавонони Тоҷикистон"

Ту ҳамсини манӣ дохундабунёд,
Ту ҳамсони манӣ дохундаобод.
Ту ҳамҷинси манӣ дохундаавлод,
Ало шаҳри ҷавонӣ, шаҳри ҷонӣ.

Ҳамаи зебоиву ҳусну тароват, накҳати гулу себаргаву мехчагули арғувониву ширчоиранг ва гули атрогини сафеду гулобиро мо – ҷавонони солҳои 70 – 80 - уми асри бист аз шеъру таронаҳои дилошӯби ба васфи Душанбеи азиз сурудаи устод Бозор Собир байту мисраъҳои нотакрори ӯро зери лаб дар гулгашту хиёбонҳои пойтахт зам-зама.

Вале шеъри устод Бозор “Ало шаҳри ҷавонӣ, шаҳри ҷонӣ”, ки саропо муҳаббатномае аз рӯзгори солҳои донишҷӯиву ёди дӯстони ба ҷон баробари ӯянд, дар кӯчаву паскӯчаҳои хокии Сталинободи солҳои 60 – и навбунёд, ки шоир ин хотираҳои ширинро дар яке аз мақолаҳояш низ дар китоби “Шоиру шеъре агар ҳаст”, чунин ёдовар мешавад:

“Ҳамин кӯчаи марказӣ аз бозори деҳқони Путовский то варзишгоҳи “Спартак”, театри опера ва балети Айнӣ, тоҷҳои меҳмонхонаи “Душанбе”, хонаҳои пастаки лойи чойхонаву корвонсаройҳо. Дарсу машғулиятҳо дар ҳар гӯшаҳои мухталифи шаҳр ба он гӯшаи шаҳр пои пиёда раҳсипор мегаштанд. Хусусан, айёми боду боронҳо дар кӯчаҳои лой, кӯлмакҳои об пешпо хурда, бо сару афзоли нимдошт чӣ Теша Раҷабу Раҳими Мусулмониён, чӣ Абдулло Хоксории азиз бо суми пойи нимбараҳна пайроҳаҳоро суфта менамуданд. Аз ҷойе мегузаштем, ки нақши пайи панҷаи гирое болойи лой “сабту муҳр” гардида, мо рафиқон аниқ медонистем, ки ин пайи панҷаи Маҳбубшоҳи Муҳаббатшо аст. Чунки як кафши пойи “тачак” надошту пойи урён кулмакҳоро убур мекард, то аз машғулиятҳову лексияи устодони донишгоҳ ақиб намонад. Давродаври ҳамин Сталинободакро рӯзе ду бору се бор давр задаву шом бемаҳал хаставу лакот бо шиками нимгурусна худро ба кулбаву манзиле мерасонидем. Бо ҳама мушкиливу нодориҳо бесарупову таги як ҷилд либоси обшуста гаштанҳо ҳамсабақон як - як аз роҳ боло шуданд. Ба мавқеву манзалате расида, ба минбарҳо баромадаву ҳар се соҳиби обрӯву иззат гашт. Ба ҷуз Абдуллоҳи Хоксории Дӯст, ки ҳама рӯзу солу моҳаш ба як ҷома гашту ва борҳову борҳое хоки пойи хоксоронаи Хоксориро ба дидаҳои хеш молидаву гарди пояш рӯи мижгон доштаам».

Баъдҳо дар ашъори устод Бозор «Ишқи тиллоӣ”, ки шеъри олии тасвирии айёми ҷавониҳост ин байтҳои “тиллоӣ”-ро зам-зама мекунем:

Беҳтар аз рӯзанд, шабҳои ҷавонӣ,
Ишқомӯзанд, шабҳои ҷавонӣ,
Шаб ҳама шаб ҷӯйи об аз ошиқон аст,
Шаб ҳама маҳтоб аз ошиқон аст,
Кӯчабоғи ошиқон то Каҳкашон аст,
Э ҷавонӣ, э ҷавонӣ, садқаи ин зиндагонӣ.

Насли ҷавони солҳои 70 – 80 – ум мисли садҳо нафари эҷодкор, ки дар Душанбе таҳсил намудаву гулу гулгаштҳоро пои пиёда тай намудаанд, муҳаббатномаҳои беҳини худро ба васфи пойтахти тоҷдорони тоҷбарсар қаламӣ намудаву аз зебоиҳои ин шаҳри ҳамешасабз шеъру достонҳо сурудаанд. Ҳаққо ин шаҳри азиз пайроҳаи эҷоду ормону умедҳои тамоми эҷодкорони асили тоҷик, гаҳвораи мардони нотакрору тамаддунофари Тоҷикистон дар қисмати ҳар нафаре, ки дӯсташ медорад, нақши босазои худро гузоштааст.
Банда аз он мефахрам, ки солҳои беҳтарини ҳаётам, айёми донишҷӯиву сабақомӯзиям охири солҳои 80 – ум дар кӯчаю гулгаштҳо қадам зада, шабҳо дар пайи омӯзиш дар толорҳои китобхонаи Фирдавсии Душанбешаҳр сипарӣ гардид. Аз беҳтарин устодони риштаи забону адабиёти Донишгоҳи омӯзгории пойтахт сабақи зиндагӣ омӯхтам. Маҳфилҳои осмонкафи шеъру сухани волоро дар хонаи адибони ба номи устод М. Турсунзода, ки садрашон устоди зиндаёд Лоиқ буданду як ҷо бо Мӯъмин Қаноату Бозору Гулрухсор шеър мехонданд, думболагирӣ доштам. Аз наздик дидани чеҳраи тобноки абармардони майдони адабиёт ва гирифтани соядастҳо аз ин шоирон мани дилбохтаи илму адабро беҳтарин ҳадяе буд. Баъзан, «олиҳиммати» - е намудаву гоҳе дар ошхонаи Иттифоқи нависандагон пиёлаи чойе мегирифтем. Ба дил мегуфтем, шояд дар ҳамин пиёла устод Бозор чой нӯшидааст. Ҳангоми шеърхонӣ, шояд чумчаеро ба даст мегирӣ, ки ба он дасти он азизон расидааст. Ҳеҷ аз ёдам намеравад, вақте Гулрухсор бо ҳамон қалами талабагии худам ба китоби “Оташи Суғд” - аш соядасте гузошту дар баргардонидани қалам ба лаҳни хоси хеш ҳамин мисраъро ҳадяам намуд:

“Соҳибқаламон, қалам силоҳу сипар аст…”. Аз соли сеюми таҳсил бошад, сайъе намудаму ба нашриёти “Ирфон” ба ҳайси мусаҳҳеҳ ба кор даромадам. Оғози соли 1987 нашриёти “Адиб” ҷудо шуду дар “Ирфон” беш аз 70 нафар адои вазифа менамуданд. Кору таҳсил ва ҳавои ҳар рӯз фурӯ мекашидаам аз Душанбеи азиз, пайу пайроҳаҳои ба дил наздик. Байни коллективи эҷодӣ, хусусан, ҷавонони эҷодкор Қодири Рустам, Маҳмадназар, Фаридун, Азизулло, Шералӣ, Тоҷинисо кору фаъолият намудан бароям боз як “ҳадя”-и тақдир буд. Бо дастгирии роҳбари иттифоқи касаба Ҷӯрабек Шарифов боз ҳам маҳфилу базмҳои адабиро дар пойтахт “гарм” нигоҳ медоштем. Боз ҳам бо аҳли адаби кишвар, ҳам бо қалам, ҳам бо қадам ҳаммарому ҳамнафас будем, набзи ҳаёти пойтахт дар раги шарёни мо ҷорӣ буд…

Шомгоҳоне, ки аз болои қабати дуюми эстакадаи купрӯки маҳаллаи 82 шаҳри чароғонро, биноҳои боҳашамати баландошёнаву бо тарҳи нави меъморӣ сохташударо тамошо намудаву ростӣ худро дар Порису Женева, Сан-Франсиско ва Дубай тасаввур мекардам. Ва Парчами сар ба афлок кашидаи шаъну эътибори тоҷикон алвонҷ хурдаву моро ҳушдор медиҳад, дӯстдори ин меҳану шаҳри биҳиштосоямон Душанбе бошем.

Дар партави нишондодҳову амри Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳар як гӯшаи боғу гулгашти пойтахт ба чаманистону гулистони афсонавие мубаддал гаштааст. Барҳақ, Душанбе имрӯз дар қатори шаҳрҳои зеботарини дунё мавқеи хосаеро касб намудааст.

Гулбоғу чаманистони сарсабзаш, кушку қасрҳои боҳашаматаш дилу дидаи касро мунаввар месозад.

Маҳмадмуроди САЙДАЛӢ,
омӯзгор