Новобаста аз оне ки дар марҳилаи ҷаҳонишавӣ қарор дорем, то ҳол миёни ҷомеаи мо камбудиҳои бартарафношуда зиёд ба назар мерасад. Яке аз чунин мушкилоти ҷойдошта, бемасъулиятии бархе аз сокинон мебошад, ки бо амалҳои ношоиста ҳусни шаҳрро коста мегардонанд. Инро дар мисоли партовҳои мардум, ки дар кӯчаҳо, канори роҳҳо ва назди биноҳо мепартоянд, баръало мушоҳида кардан мумкин аст. Имрӯз ин мушкиле мебошад, ки воқеан ҳам нигаронкунанда аст. Дар партовгоҳҳои ҳудуди шаҳр бархе аз сокинон партовҳоро берун аз партовгоҳҳо дар ҷойҳои ғайримуқаррарӣ мегузоранд. Ин аз зумраи он мушкилотест, ки то ҳол миёни ҷомеа ҳалли худро мехоҳад.

Тозагӣ гарави саломатӣ буда, баҳри пойдории он моро лозим аст, ҳамеша муҳити зист ва атрофи худро тозаю озода нигоҳ дорем. Шуруъ аз назди хона, то гулгашту хиёбонҳо. Бо идомаи ин амали нек метавонем маърифати шаҳрнишинӣ ва фарҳанги истифодаи дурусти муҳити зистро ба атрофиён нишон диҳем. Ин омили накӯ метавонад баҳри пойбарҷоии ҷомеаи шаҳрвандӣ заминаи мусоид дошта бошад.

Бар хилофи ин гуфтаҳо имрӯз аз ҷониби баъзе аз шаҳрнишинон нисбат ба муҳити зист ва атрофи он бетарафӣ зоҳир мегардад. Вобаста ба тоза нигоҳ доштани ҳудуди шаҳр аз соли 2010 инҷониб Қарори раиси шаҳри Душанбе “Дар бораи қоидаҳои баровардан, коркард ва безараргардонии партовҳои сахти маишӣ дар пойтахт” амал менамояд. Бо вуҷуди ин ҳангоми гузар намудан аз назди партовгоҳҳо ва баъзе аз биноҳои истиқоматӣ бӯи ғализ ва партовҳои зиёд ба назар мерасад, ки ин намои шаҳрро куллан тағйир медиҳад. Хусусан дар фасли гармо ин ҳолат зиёд буда, аз қуттиҳои партов оби ифлосу ғализ рехта, ба канори роҳ ҷорӣ мешавад. Ҳоло ки фасли сармо аст, ин ҳолат камтар ба назар мерасад, аммо ҳанӯз ҳам канори роҳ ва партовгоҳҳо бӯйи табъхиракунанда доранд. Вобаста ба ин мавзӯъ сармутахассиси раёсати ҳифзи муҳити зисти шаҳри Душанбе Саидаҳмад Саидов чунин мегӯяд: “Тибқи талаботи қонунҳои амалкунанда, шаҳрвандон вазифадоранд, ки муҳити зистро ҳифз ва ҷиҳати баланд бардоштани маърифати экологӣ корҳои заруриро анҷом бидиҳанд. Дар нуҳ моҳи соли ҷорӣ барои риоя накардани қонунгузориҳо дар самти муҳити зист нисбат ба 392 нафар шахсони ҳуқуқӣ ва мансабдор барои иҷро нагардидани талабот ва 479 нафар шахсони воқеӣ барои партофтани партовҳо дар ҷойҳои ғайримуқаррарӣ протоколҳои маъмурӣ тартиб дода шудааст.”

Дар ҳоле ки сокинони пойтахт ба тартибот риоя накарда, фарҳанги шаҳрнишиниро поймол намуда, дар дилхоҳ ҷой партовҳоро мегузоранд, пас чӣ гуна метавонем ҷомеаи навинро ба хештаншиносиву худогоҳӣ талқин намоем? Аз ҷиҳати тиббӣ низ ин ҳолат ба саломатии инсон хатарзост. Ҳифзи муҳити зист ва риояи дурусти қоидаҳои шаҳрнишинӣ аз муҳити оила ва тарбияи дурусти волидайн маншаъ мегирад. Аксаран дар назди партовгоҳҳо кӯдакони хурдсол ва наврасонро мушоҳида менамоем, ки партовҳоро берун аз қуттиҳо ва ё дар байни роҳ гузошта, мераванд.

Мо аз ин кӯдакон сабаб пурсон шудем, аксари онҳо чунин посух мегӯянд: “Модарам гуфт, ки партовҳоро партоям, қуттиҳо баланд асту қади мо намерасад, аз ин лиҳоз ба канори роҳ ва ё берун аз қуттиҳо мегузорем”.

Чаро бархе аз волидайн ин масъулиятро, ки ҳифзи муҳити зист ва тоза нигоҳ доштани атроф аст, ба фарзандони хурдсолашон вогузор мекунанд? Ба ин суол занон аксар серкориро баҳона мекунанд.

Ёдовар мешавем, ки барои сатҳи хуби зиндагии сокинон, гулгулшукуфоии пойтахти азизамон ҳамарӯза аз ҷониби раиси шаҳри Душанбе Рустами Эмомалӣ иқдомҳои наҷибу созанда пешниҳод мешавад. Дар идомаи ин иқдом соли ҷорӣ шаҳрдорӣ иқдоми “Шаҳри сабз”-ро роҳандозӣ намуд, ки ин ташаббуси наҷиб барои бунёдкорӣ, кабудизоркунии пойтахт заминаи хуб ба шумор меравад. Дар ин ҳошия аз сокинон даъват ба амал оварда мешавад, ки ҷиҳати ҳифзи муҳити зист ва тоза нигоҳ доштани атрофи он, инчунин дар истифодаи дурусти партовгоҳҳою роҳравҳо саҳмгузор бошанд.

Мутаассифона, баъзан шаҳрвандон ба қонуншиканӣ роҳ дода, пасмондаҳои худро ба канори роҳ мегузоранд, ҳол он, ки сари ҳар қадаме қуттиҳои партов гузошта шудааст. Ҳангоми гузар намудан аз назди хиёбонҳои канори шаҳр бахусус биноҳои истиқоматии баландошёна ин ҳолати нигаронкунанда мушоҳида мегардад. Лаби ҷӯйборҳо, майдончаҳои назди бино ва канори роҳҳо пур аз партову ифлосӣ аст.

Зебо Қурбонова, сокини пойтахт аз чунин бетарафӣ ва бемасъулиятии шаҳрвандон изҳори нигаронӣ намуда, чунин гуфт: “Он ифлосиҳое, ки дар канори роҳу ҷӯйборҳо ва кӯчаҳо назди биноҳо ба назар мерасад, аз маърифати пасти баъзе шаҳрнишинон далолат медиҳад. Агар ҳар яки мо назди худ масъулият эҳсос карда, партоверо аз пеши роҳамон гирифта, ба қуттиҳо гузорем, итминон дорам, ки ин амали неки мо ба атрофиён намунае хоҳад буд. Борҳо мушоҳида намудам, ки сокинони шаҳр партовҳоро дар ҷойҳои ғайримуқаррарӣ мегузоранд. Каме дуртар аз бинои истиқоматиамон партовгоҳ ҳаст, вале баъзе ҳамсоягон партовҳоро дар паси биноҳо мегузоранд.”

Асрор Ғаюров, муовини директори КВД “Нақлиёти махсуси партовкашонии сахти маишӣ”-и ноҳияи Синои пойтахт мегӯяд: “Ҳудуди шаҳракҳои ноҳия ҳамарӯза аз партов тоза карда мешаванд, аммо аз норасоии нақлиёти партовкашонӣ партовҳои канори ноҳия дар се рӯз як маротиба гирифта мешаванд. Дар маҷмӯъ ҳамарӯза зиёда аз 350 тонна партов аз партовгоҳҳо ва канори роҳ гирифта мешаванд.”

Бо вуҷуди он ки партовҳоро кормандони масъул ба ҷойҳои махсус мебаранд, аммо дар ҳамин ҳол боз ин мушкилӣ ба назар мерасад. Мутаассифона, то кунун баъзе аз сокинон маърифати дурусти шаҳрнишиниро риоя намекунанд. Доири ин масъала ҳам масъулин ва ҳам сокинон бояд фикр кунанд.

Мо аз ҷомеаи шаҳрвандӣ даъват ба амал меорем, ки ҳар як назди худ масъул бошад. Бо чунин бетарафӣ ва маърифати шаҳрнишинӣ мо наметавонем иттифоқу сарҷамъ бошем. Зеро сарҷамъии якояки мо ободиву беҳбудии ҷомеа аст. Худ қазоват намоед, шаҳрдорӣ бе ҳамоҳангии мо наметавонад, ободонии тамоми шаҳрро ба танзим дарорад. Мебояд, ки иқдомҳои созандаи шаҳрдориро ҷонибдорӣ намуда, баҳри амалигардии он саҳмгузор бошем. Зеро пойтахти кишварамон –шаҳри Душанбе симои воқеӣ ва муаррифгари Тоҷикистони азизамон дар арсаи ҷаҳонӣ ба шумор меравад.