Боиси таассуф аст, ки имрӯзҳо баъзе ҷавонони солиму тавоно ба талбандагӣ машғул мешаванд. Ва бадтар аз ҳама он аст, тибқи мушоҳида ин раванд рӯз то рӯз дар ҳоли афзоиш аст ва он метавонад, ба ҷомеаи мо таъсири манфие дошта бошад.

“Ака, ҳой ака! Ҳамин як сомониро рафта нон бихарам?! Акаи кандуктор! Як сомон намедиҳӣ, то як нон бихарам?!”. Ӯ бисëр хуб медонад, ки айни замон дар ҳеҷ мағозае бо як сомонӣ нон пайдо намешавад.

Қурбон Маҳмадов, ҷавони 29-солаест, ки аз субҳ то шом аз як хатсайр фаромада ба дигараш мешинаду бо шеваи дар боло зикршуда, пешаи талбандагиро барои худ касб кардааст.

Ҷои таассуф аст, ки ин ҷавон бо сару либоси зебое ин корро мекунад, ки дили касе барояш набояд сӯзад. Аммо бо вуҷуди ин аксари мусофирони хатсайри №25 ба ӯ хайр мекарданд.

Дар ҷомеа ҳоло ҳар қадам як кӯдак, ҷавон ва ë миëнасолеро вохӯрдан мумкин аст, ки ë пулашро гум кардааст, ë фарзандаш бемор аст ва ë ба нони хӯрдан зор аст. Аммо пас аз гузашти замоне аён мегардад, ки ин ҳама роҳҳои асосии ба даст овардани маблағи муфт асту халос.

ТАЛБАНДАГӢ БА МУФТХӮРӢ ТАБДИЛ ЁФТААСТ

Мафтуна Султонова, донишҷӯи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон бо номи Садриддин Айнӣ дар мавриди фирефтаи ин гуна ҷавони талбанда шудан ва аз фарҷоми ин воқеа ба дигарон ҳушдор дода, мегӯяд:

- Вақте аз деҳа омадам, дар соли аввали таҳсил бо ҷавони зебое вохӯрдам, ки аз сару либоси пӯшидааш ҳеҷ ба талбанда монандӣ надошт. Ҷавон мегуфт фарзандаш дар беморхонаи Қарияи боло дар ҳоли марг асту бояд ба ӯ кумак кунам. Ман ба ӯ 20 сомонӣ бароварда додам. Ҳамин хел чанд маротибаи дигар ба ӯ бо баҳонаи бемор доштанаш хайр кардаму кор ба ҷое расид, ки суроби чеҳрааш дар хотирам нақш баст. Вақте соли аввали таҳсил дар ҳоли ба охир расидан буд, ин ҷавонро дидам, ки аз дигаре бо ҳамин баҳона маблағ металабид. Ин ҳолатро дида, ғазабнок шудаму гуфтамаш, ки фарзандаш дар ин як сол ҳанӯз ҳам шифо наëфтааст? Ӯ ба гӯшам оҳистакак гуфт: - Фарзанде, ки ҳанӯз ба дунë наомада бошад, куҷо шифо ëбад?

Бархе аз ҷавонон бо анҷом додани чунин корҳо дар ҷомеа танбалу муфтхӯр шудаанд, ки онҳо на танҳо дар чашми Мафтуна, балки дар чашми бисëри шаҳрвандон намоëнанд.

Вобаста ба талбандагӣ ë худ дастнигарии аз меъëр зиëди бархе ашхос Хушмаҳмад Муиддинов, имомхатиби Масҷиди марказии шаҳри Душанбе гуфт: “Аз нигоҳи динӣ, ҳайр кардан дар ҳар қишри ҷомеа мамнуъ нест. Ҳар нафаре, ки хайр мекунад, хайре барои ҷони худ кардааст ва подоши онро як рӯз мегирад. Лекин дар ҷомеаи мо имрӯзҳо баъзе нафарони тансиҳат тамаъҷӯиро барои худ касб кардаанд, ки шариат ин гуна нафаронро маҳкум мекунад. Тамаъ кардан дар ислом дуруст нест. Ҳатто дар ҳадисҳо низ омадааст, ки хуб мешавад агар нафаре дастро аз талбандагӣ боз дораду аз кӯҳе ҳезум оварда, онро фурӯшад. Кори ин нафар беҳтар аз кори он нафарест, ки ба тарафи мардум даст дароз мекунад”.

Ба ақидаи имомхатиби Масҷиди марказӣ, мо бояд дар ҷомеа дастдароз бошему дасткӯтоҳ не ва нафароне, ки солим ҳастанду талбандагиро ба худ касб кардаанд, бояд аз ин кори худ бозистанд.

ДОҒЕ БАРОИ ҶОМЕА

Бобоҷон Шафеъ, коршиноси тоҷик мегӯяд, ҷавоне ки худро бардурӯғ маъюб нишон додаву талбандагӣ мекунад ва ё худро бемори рӯҳӣ нишон медиҳад, аз худ девона месозаду маблағ металабад, на танҳо айб, балки сазовари накуҳишу дашном ҳам ҳаст.

-Аслан ман худ боре надидам, ки ҷавон солим бошаду талбандагӣ кунад. Чун ҳамеша мебинам, ки он ҷавон худро ё нобино нишон медиҳад ё гунг ва ё ягон оризаи дигар, ки ба чашм менамояд. Маъмулан, худам ба ин гунаҳо агар маблағ дошта бошам, медиҳам. Чун мо аз падар панд дорем, ки дасти хайр ҳамеша боз бошад, бигзор ба миқдори ночиз, вале ҳамеша бошад. Аммо вақтҳои охир сарусадоҳо дар бораи он мешунавам, ки ҷавонони солим худро маъюб вонамуд карда, ё бечораву мискин нишон дода, талбандагӣ мекунанд. Мо мутаассифона, онҳоро ба дурустӣ намешиносем, вагарна як тинро ҳам ҳайф медонем”.

Ба андешаи ҳамсуҳбати мо, ҷавонони солиме, ки худро маъюб вонамуд карда, ва ë бечораву мискин нишон дода, талбандагӣ мекунанд, ин амал доғе барои ҷомеа аст. Аммо мутаассифона, ингунаҳо ҳастанд ва парвои доғу нанг ҳам надоранд. Мехоҳанд кор накарда, заҳмат накашида, қут хӯранд.
Ҳамсуҳбати мо иловатан мегӯяд, ки талбандагии пири бемор агар фарзанд надошта бошад, айбе надорад, ё вақте кумак барои фарзандони беморашон мепурсанд, айбе надорад.

“Модаронеро бо тифлони аробасаворашон мебинам, ки бемориҳои гуногун доранд ва маълум аст, ки онҳо дурӯғ намегӯянд. Ба онҳо низ агар садақа диҳанд, боке нест. Вале барои ҷавони солим садақа кардан, ин як нанг аст”, - гуфт ӯ.

Рамеш Марамов, ҷомеашинос дар ин росто гуфт: “Дар давраҳои пеш талбандагӣ як гурӯҳи муайяни худро дошт, ки ба лӯлиҳо тааллуқ дошт. Аммо имрӯзҳо дар роҳравҳо одамоне пайдо шудаанд, ки аз лиҳози ҷисмонӣ хело хубанд. Ин одамон рӯ ба муфтхӯрӣ овардаанд, ки ин ҳам як таъсири манфии худашро дорад. Масалан, инсонро аз меҳнати солим ва ҷомеаро аз рақобатпазирӣ дур мекунад, ки асоси иттифоқии ҷомеа аз рақобатпазирӣ бисëр вобастагии калон дорад. Вале ин намуди корҳо ҷамеаро нофаъол мегардонд”.

ШЕВАИ МУБОРИЗА БО ИН РАВАНД ЧӢ ГУНА АСТ?

Ба ақидаи ҷомеашинос ин гуна корҳо ҷомеаро камфаъол мекунад. Ӯ гуфт:

-Талбандагӣ ҳар рӯз як шохаи навро ба худ касб карда истодаасту агар ин хел рафтан гирад, он оқибати хуб надорад. Албатта, на ҳамаи хоҳишҳои мо зуд бароварда мешавад, вале пеш гирифтани ин гуна корҳо аслан хуб нест. Ҳастанд баъзе ҷавонони солиме, ки роҳи осони зиндагӣ, яъне талбандагиро касб карда, худро дигар озор додан намехоҳанд”.

Ҳамсуҳбати мо иловатан пешниҳод кард, ки барои мубориза бо ин раванд Агентии шуғли аҳолӣ дар якҷоягӣ бо дигар сохтору мақомот бояд бо ҷавонони солиме, ки ба талбандагӣ машғуланд, корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида, садди роҳи онҳо шаванд ва ин қишрро ба меҳнати ҷисмонӣ водор созанд.
Сироҷиддин Шакури, сардори маркази матбуоти Раëсати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе мегӯяд, ҷиҳати пешгирии ин гуна нафарон дар кӯчаю хиëбонҳои пойтахт корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронанд:

- Дар ҳақиқат, талбандагӣ миëни нав-расону ҷавонон дар шаҳри Душанбе ба мушоҳида мерасад. Ин яке аз эродҳои Вазорати корҳои дохилӣ низ ҳаст. Ва ин метавонад ба имиҷи давлату миллати мо низ дар миëни ташкилотҳои хориҷии сайëҳон латма ворид кунад. Аз ин лиҳоз, дар Раëсати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе гурӯҳҳои корӣ таъсис дода шудааст, ки рейдҳо гузаронида мешавад. Махсусан, Хадамоти ҳуқуқвайронкунӣ миёни ноболиғон ба таври ҳамешагӣ кор карда, ҷиҳати пешгирӣ дар кӯчаю хиëбонҳои пойтахт корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида мешавад. Дар ҳолати мушоҳидаи нафароне, ки ба талбандагӣ машғуланд, барои қонунвайронкунӣ бо моддаи 91-ум чораҳои зарурӣ андешида мешаванд.

Меҳнати ҳалолу покиза ва бидуни тамаъ яке аз хислатҳои накӯтарини инсонӣ мебошад. Ва модоме, ки тани сиҳат дорем, ҳеҷ зебанда нест, ки ҷои машғул шудан ба кору фаъолияти рӯзмарраву маъмулӣ ба талбандагӣ пардозем.

Зуҳро РИЗОЗОДА, “ҶТ”