ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 01:04
сухане чанд доир ба суду зиёни телефонҳои мобилӣ
Мактаббачаи хурдсоле, ки бо азоб сумкаи вазнину пурборро кашола карда меравад, бо ҳавсалаи зиёд ва бо қиёфаи ҷиддӣ дар бораи чизе тавассути телефони мобилӣ суҳбат мекунад... Чунин манзараро бешак ҳар яки мо ҳамарӯза дар кӯчаву хиёбонҳо, дохили нақлиёти ҷамъиятӣ, хуллас дар сари ҳар қадам мушоҳида мекунем. Агар аз як тараф ин рушд ва тараққиёти рӯзгори моро нишон диҳад, аз ҷониби дигар дар ниҳоди мо эҳсоси нигарониеро низ бедор месозад.
Имрӯз телефонҳои мобилӣ аз ҷузъиёти асосии рӯзгори мо маҳсуб ёфта, нафаре ҳатто як лаҳзаи умри худро бе телефони мобилӣ тасаввур карда наметавонад. Кӯдакон низ дар қатори калонсолон ончунон вобастаи телефон гаштаанд, ки гуфтан мумкин аст, он бештар аз ҳама навъи машғулият, яъне бозиву дилхушӣ, китобхониву варзиш, тамошои филмҳои тасвириву монанди инҳо онҳоро машғул медорад. Бо телефон мехобанду аз хоб бармехезанд, роҳ мераванд, хӯрок мехӯранд, ҳатто ба ҳаммому ҳоҷатхона низ бе телефони мобилӣ ворид шуда наметавонанд. Ҳодисаҳои ҳангоми бо телефони мобилӣ банд будан ё бо гӯшмонакҳо гӯш кардани мусиқӣ ба садамаҳо дучор шудани наврасон низ зиёд ба мушоҳида мерасад. Дар чунин лаҳзаҳо тамоми фикру зикри наврас ба садои телефон банд шудаву ӯ мошин ва ё хатари дигари аз рӯ ба рӯяш омадаро аслан мушоҳида намекунад.
Мутаассифона, кӯдакони имрӯз, (хосса кӯдакони шаҳр) доир ба бозиҳои сирф кӯдакона, аз қабили рустшавакону биҷилбозӣ, қуличабозӣ, чилик-дангал, зудавонак, панҷакбозӣ, ланкабозӣ ва мак-макбозӣ қариб ки тасаввурот надоранд.
Кӯдакон на танҳо хурдсолони болиғанд, балки зеҳн, қобилият ва бадани зуд инкишофёбандаашон онҳоро ба таъсири муҳити атроф осебпазир мегардонад, ки телефони мобилӣ яке аз онҳост. Дар замони муосир, замони рушди босуръати технология, ба кӯдакон фаҳмондани суду зиёни телефонҳои мобилӣ хеле муҳим арзёбӣ мегардад.
Олимон собит сохтаанд, ки ду навъи шуоъафканӣ вуҷуд дорад: шуоъафкании иондор (масалан шуоъафкании рентгенӣ, радон, нури офтоб), ки зиёд ба назар мерасад ва нерӯи бузург дорад ва шуоъафкании беион, яъне камтаъсир.
Телефонҳои мобилӣ дорои шуоъафкании камтаъсир мебошанд. Телефонҳо мавҷҳои радиоиро аз антеннаҳои худ ба бурҷҳои ҳамшафати алоқаҳои мобилӣ интиқол медиҳанд. Вақте шумо занг мезанед, паёмак мефиристед ва ё аз маълумотҳо истифода мебаред, телефони шумо мавҷҳои радиоиро бо антеннаи худ аз бурҷҳои алоқаҳои мобилӣ қабул мекунад.
Бояд қайд намуд, ки маҳз ҳамин шуоъҳо, ки тавассути антеннаҳо паҳн мешаванд, боиси зарар ба саломатии инсонҳо мегарданд. Телефонҳои мобилӣ ба кӯдакон ҳанӯз ҳангоми дар батни модар буданашон зарари худро расонида метавонанд. Олимон тасдиқ намудаанд, ки аз модароне, ки ҳангоми ҳомиладорӣ аз телефонҳои мобилӣ зиёд истифода менамоянд, 54% бештар кӯдакони маъюб ва нуқсондор тавлид меёбанд. Олимони соҳаи генетика бошанд, бар онанд, ки шуоъафкании телефонҳои мобилӣ ба сохти ҳуҷайраҳои организми модар таъсири манфӣ мерасонад, ки ба инкишофёбии нодурусти ҷисми тифли оянда оварда мерасонад.
Таъсири манфии телефони мобилӣ ба организми кӯдакон нисбати калонсолон дучанд аст. Чун организми инкишофёбандаи кӯдак нисбати майдони электромагнитӣ нисбатан ҳассос ва осебпазир мебошад.
Табиби оилавӣ Нурия Худойназарова мегӯяд: “Агар оқибатҳои имконпазирро ба инобат гирем, дар кӯдакони то 18-солае, ки аз телефонҳои мобилӣ истифода менамоянд, бештар имкони вайрон шудани қувваи ҳофиза, реҷаи хоб, ҳамчунин дарди сар, зудранҷию асабоният ба мушоҳида мерасад. Хонандагоне, ки аз телефонҳои мобилӣ зиёд истифода менамоянд, парешонхотир буда, ҳини азхудкунии мавзуъҳои дарсӣ мушкилӣ мекашанд. Вобастагии зиёд ба телефони мобилӣ кӯдаконро аз муҳити атроф канда ва нисбати воқеаву рӯйдодҳо беаҳамияту хунсард мегардонад. Онҳо дамдузду одамгурез ва аз ҷамъияти ҳамсолон дур мешаванд”.
Илова бар ин, телефонҳои мобилӣ вақти моро, ки хеле сармояи бебаҳост, пурра мекушанд, яъне кӯдакони мо барои дарстайёркунӣ, сайругашт, варзиш, китоб хондан ва дигар бозиҳои шавқовару муфид дигар куллан фурсат намеёбанд.
Ҷанбаи дигари манфии истифодаи телефонҳои мобилӣ, ки асоси онҳоро ҳар гуна бозиҳои шавқовар ва албатта интернету дигар шабакаҳои иҷтимоӣ ташкил медиҳад, ин аст, ки онҳо ба буҷаи хонавода зарари зиёдӣ моддӣ мерасонанд.
Барои аниқ кардани он, ки оё истифодаи телефони мобилӣ метавонад боиси пайдо шудани бемории саратон гардад, аз ҷониби мутахассисон чандин тадқиқотҳо гузаронида шудаанд. Ин навъи тадқиқотҳо дар одамон хавфи зиёди пайдоиши бемории саратонро ҳангоми истифодаи телефонҳои мобилӣ нишон надодаанд. Чун вақте дар як гуруҳи одамоне, ки муддатҳои тӯлонӣ аз телефонҳои мобилӣ истифода менамуданд, бемории омоси майнаи сар (глиома) –ро мушоҳида намуданд, дар миқдори зиёди ҳамин гуна одамон аломатҳои ин беморӣ мушоҳида нагардид.
Дар мавриди истифодаи техника ва технологияи муосир коршинос М. Назарзода андешаҳои худро чунин баён намуд: “Мо дар дунёи мунтазам тағйирёбанда умр ба сар мебарем. Ҳамарӯза илм тараққӣ мекунад, техника ва технология рушд мекунад ва дар олами атрофи мо воқеаву ҳодисаҳои мухталиф рух медиҳанд. Дар натиҷа шумораи иттилооти ҷадид низ босуръат меафзояд. Барои ба хулосаи дуруст омадан, огаҳии саривақтӣ ва ҳалли мусбату фаврии онҳо одамон ба воситаҳои алоқа ниёзи бештар пайдо мекунанд. Ва одамон маҳз бо ҳамин мақсадҳо радио, телевизион, телефон ва интернетро кашф намуданд. Вақте шуғлҳо зиёд гардид, бешак дар радифи калонсолон кӯдакон низ ба онҳо ҷалб мешаванд. Нахуст дар радио ва телевизион барномаҳои алоҳида барои кӯдакону наврасон таҳия ва пешниҳод мегардид. Баъдан барои онҳо шабакаҳои алоҳида созмон дод шуданд. Телефон ва шабакаҳои интернетиро бошад, бе бозиҳои шавқовари кӯдакона тасаввур кардан ғайриимкон аст”.
Имрӯз шуғли асосӣ ва дӯстдоштаи ҳамаи кӯдакону наврасон пеш аз ҳама доштани телефонҳои мобилии дорои имконоти зиёди алоқа, аккосӣ ва ҳар гуна барномаву бозиҳои шавқовар мебошад. Назари волидон бошад, ба имконоти телефонҳо дигаргуна аст, чун барояшон муҳимтар аз ҳама ин аст, ки вақте фарзанди худро ба кӯча, мағоза ва ё мактаб мефиристанд, ҳар лаҳза бо онҳо дар тамос шудаву нигарониашон бартараф гардад. Дар баробари ин, ҳамарӯза тавассути васоити ахбори омма доир ба зарари телефонҳои мобилӣ маводҳо нашр ва пахш мешаванд. Муаллимон низ аз он шикоят мекунанд, ки телефонҳои мобилӣ хонандагонро машғул доштаву аз дарсу мутолиа дур мекунад. Пас, чӣ бояд кард? Ба кӯдакон телефон бихарем ё не?
Равоншиносон дар ин маврид бар он назаранд, ки телефонҳои мобилӣ барои беҳтар назорат кардани рафтору аъмоли кӯдакон мусоидат мекунанд. Ба таъкиди онҳо аллакай дигар волидон барои дер аз вақти мақарраршуда ба хона баргаштани фарзандашон аз доруҳои оромбахш истифода намекунанд. Танҳо як занги телефонӣ, ё як паёмак басанда аст, ки ҳама ташвишу нигаронияшон рафъ гардад.
Рамзия, мураббии боғчаи кӯдакона буда, се нафар фарзанди ноболиғаш дар мактаби миёна таҳсил мекунанд. Ӯ мегӯяд, вақте ба онҳо занг мезанам ва ё онҳо ба ман занг мезананду дар куҷо буданашонро мефаҳмам, хеле ором мешавам. “Ман ба кӯдаконам телефонҳои одӣ медиҳам, то ки бо онҳо танҳо дар муошират бошаму халос. Ду нафари онҳо истифода мекунанд, аммо фарзанди калониам, ки дар синфи 8 мехонад, истифодаи чунин телефонро қатъиян рад мекунад. Ба гуфти ӯ ҳама ҳамсинфонаш телефонҳои калонҳаҷму дорои функсияҳои гуногун доранду ӯ аз истифодаи чунин телефони муқаррарӣ шарм медорад. Яъне телефонҳои мобилӣ бештар аз оне ки воситаи алоқа бошанд, ба як навъ намоишкорӣ ва худситоии миёни наврасон табдил ёфтаанд, - мегӯяд Рамзия.
Ҳамин тариқ, бо дарназардошти ақидаҳои боло метавон хулосабарорӣ намуд, ки ба кӯдаки мо истифодаи телефони мобилӣ лозим аст ё не? Албатта ҳар як падару модар мехоҳад, ки дар кӯчаву бозор, мактабу дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ ҳамеша бо фарзандаш дар иртибот бошаду хотираш ҷамъ, аммо тавре гуфтем, ҳеҷ кас низ намехоҳад, омиле боиси зарар ба саломатии фарзандаш гардад.
Бегумон, дар шароити имрӯза ба пуррагӣ манъ намудани истифодаи телефони мобилӣ ғайриимкон аст. Чун он як ҷузъи ҷудонопазири ҳаёти на танҳо калонсолон, балки бештар аз ин, хурдсолон гардидааст. Танҳо чизе, ки айни ҳол барои ҳар як падару модар имконпазир ва шояд каме манфиатовар аст, ин ба кӯдакон фаҳмондани истифодаи бамаврид ва дурусти телефон аст. Бояд ҳар як наврас ҳаминро донад, ки телефон танҳо яке аз воситаҳои алоқа аст, на ашёи худситоиву худнамоишдиҳӣ миёни ҳамсолон ва дар истифодаи он риояи меъёр зарур ва ҳатмист.
Бо назардошти суду зиёни телефонҳои мобилӣ, ки ин ҷо ба таври мушаххас таъкид гардид, боз ҳам суоли матраҳ ин боқӣ мемонад: ба кӯдакон телефон бихарем ё не? Агар ҳа, чӣ гуна телефонҳо ва дар кадом синну сол?
Ин ҷо якчанд тавсияи мутахассисонро бамаврид мешуморем:
Ба кӯдакони то 7-сола харидани телефони мобилӣ лозим нест, чун кӯдакон ҳам аз лиҳози тиббӣ, ҳам равонӣ бештар хусусияти осебпазирӣ доранд. Баъди 7-солагӣ, вақте кӯдак ба мактаб меравад, барои волидон имконияти бо ӯ пайваста дар робита будан, ба масъалаи хеле муҳим табдил меёбад. Баъдан кӯдак дар ин синну сол худ низ дарк мекунад, ки телефон чӣ аҳамият дорад ва бо он чӣ гуна бояд муносибат намуд. Мутахассисон мегӯянд, дар ин синну сол ба кӯдакон телефон бихаред, аммо он на телефони гаронарзиш, балки арзону дастрас ва танҳо барои муошират бошад.
Ба наврасони аз 14-сола боло метавон телефонҳои дилхоҳашонро харид, аммо онҳо бояд аз зарари он огаҳ буда, меъёри истифодаашонро ба хубӣ донанду риоя намоянд.
Дар хотир бояд дошт, ки мо дар замони рушди техника ва технологияи муосир зиндагӣ мекунем ва кӯшиши дур кардани кӯдакон аз навгониҳои технологияи замонавӣ мувофиқи мақсад нест. Аммо аз ҳад зиёд вобастаи он будан низ нашояд. Саъй кунем, то дар ин маврид мавқеи “миёна”-ро барои худ ишғол намоем, то манфиатҳои истифодаи телефони мобилӣ тавонанд, зарари онро ҷуброн намоянд.
Мактаббачаи хурдсоле, ки бо азоб сумкаи вазнину пурборро кашола карда меравад, бо ҳавсалаи зиёд ва бо қиёфаи ҷиддӣ дар бораи чизе тавассути телефони мобилӣ суҳбат мекунад... Чунин манзараро бешак ҳар яки мо ҳамарӯза дар кӯчаву хиёбонҳо, дохили нақлиёти ҷамъиятӣ, хуллас дар сари ҳар қадам мушоҳида мекунем. Агар аз як тараф ин рушд ва тараққиёти рӯзгори моро нишон диҳад, аз ҷониби дигар дар ниҳоди мо эҳсоси нигарониеро низ бедор месозад.
Имрӯз телефонҳои мобилӣ аз ҷузъиёти асосии рӯзгори мо маҳсуб ёфта, нафаре ҳатто як лаҳзаи умри худро бе телефони мобилӣ тасаввур карда наметавонад. Кӯдакон низ дар қатори калонсолон ончунон вобастаи телефон гаштаанд, ки гуфтан мумкин аст, он бештар аз ҳама навъи машғулият, яъне бозиву дилхушӣ, китобхониву варзиш, тамошои филмҳои тасвириву монанди инҳо онҳоро машғул медорад. Бо телефон мехобанду аз хоб бармехезанд, роҳ мераванд, хӯрок мехӯранд, ҳатто ба ҳаммому ҳоҷатхона низ бе телефони мобилӣ ворид шуда наметавонанд. Ҳодисаҳои ҳангоми бо телефони мобилӣ банд будан ё бо гӯшмонакҳо гӯш кардани мусиқӣ ба садамаҳо дучор шудани наврасон низ зиёд ба мушоҳида мерасад. Дар чунин лаҳзаҳо тамоми фикру зикри наврас ба садои телефон банд шудаву ӯ мошин ва ё хатари дигари аз рӯ ба рӯяш омадаро аслан мушоҳида намекунад.
Мутаассифона, кӯдакони имрӯз, (хосса кӯдакони шаҳр) доир ба бозиҳои сирф кӯдакона, аз қабили рустшавакону биҷилбозӣ, қуличабозӣ, чилик-дангал, зудавонак, панҷакбозӣ, ланкабозӣ ва мак-макбозӣ қариб ки тасаввурот надоранд.
Кӯдакон на танҳо хурдсолони болиғанд, балки зеҳн, қобилият ва бадани зуд инкишофёбандаашон онҳоро ба таъсири муҳити атроф осебпазир мегардонад, ки телефони мобилӣ яке аз онҳост. Дар замони муосир, замони рушди босуръати технология, ба кӯдакон фаҳмондани суду зиёни телефонҳои мобилӣ хеле муҳим арзёбӣ мегардад.
Олимон собит сохтаанд, ки ду навъи шуоъафканӣ вуҷуд дорад: шуоъафкании иондор (масалан шуоъафкании рентгенӣ, радон, нури офтоб), ки зиёд ба назар мерасад ва нерӯи бузург дорад ва шуоъафкании беион, яъне камтаъсир.
Телефонҳои мобилӣ дорои шуоъафкании камтаъсир мебошанд. Телефонҳо мавҷҳои радиоиро аз антеннаҳои худ ба бурҷҳои ҳамшафати алоқаҳои мобилӣ интиқол медиҳанд. Вақте шумо занг мезанед, паёмак мефиристед ва ё аз маълумотҳо истифода мебаред, телефони шумо мавҷҳои радиоиро бо антеннаи худ аз бурҷҳои алоқаҳои мобилӣ қабул мекунад.
Бояд қайд намуд, ки маҳз ҳамин шуоъҳо, ки тавассути антеннаҳо паҳн мешаванд, боиси зарар ба саломатии инсонҳо мегарданд. Телефонҳои мобилӣ ба кӯдакон ҳанӯз ҳангоми дар батни модар буданашон зарари худро расонида метавонанд. Олимон тасдиқ намудаанд, ки аз модароне, ки ҳангоми ҳомиладорӣ аз телефонҳои мобилӣ зиёд истифода менамоянд, 54% бештар кӯдакони маъюб ва нуқсондор тавлид меёбанд. Олимони соҳаи генетика бошанд, бар онанд, ки шуоъафкании телефонҳои мобилӣ ба сохти ҳуҷайраҳои организми модар таъсири манфӣ мерасонад, ки ба инкишофёбии нодурусти ҷисми тифли оянда оварда мерасонад.
Таъсири манфии телефони мобилӣ ба организми кӯдакон нисбати калонсолон дучанд аст. Чун организми инкишофёбандаи кӯдак нисбати майдони электромагнитӣ нисбатан ҳассос ва осебпазир мебошад.
Табиби оилавӣ Нурия Худойназарова мегӯяд: “Агар оқибатҳои имконпазирро ба инобат гирем, дар кӯдакони то 18-солае, ки аз телефонҳои мобилӣ истифода менамоянд, бештар имкони вайрон шудани қувваи ҳофиза, реҷаи хоб, ҳамчунин дарди сар, зудранҷию асабоният ба мушоҳида мерасад. Хонандагоне, ки аз телефонҳои мобилӣ зиёд истифода менамоянд, парешонхотир буда, ҳини азхудкунии мавзуъҳои дарсӣ мушкилӣ мекашанд. Вобастагии зиёд ба телефони мобилӣ кӯдаконро аз муҳити атроф канда ва нисбати воқеаву рӯйдодҳо беаҳамияту хунсард мегардонад. Онҳо дамдузду одамгурез ва аз ҷамъияти ҳамсолон дур мешаванд”.
Илова бар ин, телефонҳои мобилӣ вақти моро, ки хеле сармояи бебаҳост, пурра мекушанд, яъне кӯдакони мо барои дарстайёркунӣ, сайругашт, варзиш, китоб хондан ва дигар бозиҳои шавқовару муфид дигар куллан фурсат намеёбанд.
Ҷанбаи дигари манфии истифодаи телефонҳои мобилӣ, ки асоси онҳоро ҳар гуна бозиҳои шавқовар ва албатта интернету дигар шабакаҳои иҷтимоӣ ташкил медиҳад, ин аст, ки онҳо ба буҷаи хонавода зарари зиёдӣ моддӣ мерасонанд.
Барои аниқ кардани он, ки оё истифодаи телефони мобилӣ метавонад боиси пайдо шудани бемории саратон гардад, аз ҷониби мутахассисон чандин тадқиқотҳо гузаронида шудаанд. Ин навъи тадқиқотҳо дар одамон хавфи зиёди пайдоиши бемории саратонро ҳангоми истифодаи телефонҳои мобилӣ нишон надодаанд. Чун вақте дар як гуруҳи одамоне, ки муддатҳои тӯлонӣ аз телефонҳои мобилӣ истифода менамуданд, бемории омоси майнаи сар (глиома) –ро мушоҳида намуданд, дар миқдори зиёди ҳамин гуна одамон аломатҳои ин беморӣ мушоҳида нагардид.
Дар мавриди истифодаи техника ва технологияи муосир коршинос М. Назарзода андешаҳои худро чунин баён намуд: “Мо дар дунёи мунтазам тағйирёбанда умр ба сар мебарем. Ҳамарӯза илм тараққӣ мекунад, техника ва технология рушд мекунад ва дар олами атрофи мо воқеаву ҳодисаҳои мухталиф рух медиҳанд. Дар натиҷа шумораи иттилооти ҷадид низ босуръат меафзояд. Барои ба хулосаи дуруст омадан, огаҳии саривақтӣ ва ҳалли мусбату фаврии онҳо одамон ба воситаҳои алоқа ниёзи бештар пайдо мекунанд. Ва одамон маҳз бо ҳамин мақсадҳо радио, телевизион, телефон ва интернетро кашф намуданд. Вақте шуғлҳо зиёд гардид, бешак дар радифи калонсолон кӯдакон низ ба онҳо ҷалб мешаванд. Нахуст дар радио ва телевизион барномаҳои алоҳида барои кӯдакону наврасон таҳия ва пешниҳод мегардид. Баъдан барои онҳо шабакаҳои алоҳида созмон дод шуданд. Телефон ва шабакаҳои интернетиро бошад, бе бозиҳои шавқовари кӯдакона тасаввур кардан ғайриимкон аст”.
Имрӯз шуғли асосӣ ва дӯстдоштаи ҳамаи кӯдакону наврасон пеш аз ҳама доштани телефонҳои мобилии дорои имконоти зиёди алоқа, аккосӣ ва ҳар гуна барномаву бозиҳои шавқовар мебошад. Назари волидон бошад, ба имконоти телефонҳо дигаргуна аст, чун барояшон муҳимтар аз ҳама ин аст, ки вақте фарзанди худро ба кӯча, мағоза ва ё мактаб мефиристанд, ҳар лаҳза бо онҳо дар тамос шудаву нигарониашон бартараф гардад. Дар баробари ин, ҳамарӯза тавассути васоити ахбори омма доир ба зарари телефонҳои мобилӣ маводҳо нашр ва пахш мешаванд. Муаллимон низ аз он шикоят мекунанд, ки телефонҳои мобилӣ хонандагонро машғул доштаву аз дарсу мутолиа дур мекунад. Пас, чӣ бояд кард? Ба кӯдакон телефон бихарем ё не?
Равоншиносон дар ин маврид бар он назаранд, ки телефонҳои мобилӣ барои беҳтар назорат кардани рафтору аъмоли кӯдакон мусоидат мекунанд. Ба таъкиди онҳо аллакай дигар волидон барои дер аз вақти мақарраршуда ба хона баргаштани фарзандашон аз доруҳои оромбахш истифода намекунанд. Танҳо як занги телефонӣ, ё як паёмак басанда аст, ки ҳама ташвишу нигаронияшон рафъ гардад.
Рамзия, мураббии боғчаи кӯдакона буда, се нафар фарзанди ноболиғаш дар мактаби миёна таҳсил мекунанд. Ӯ мегӯяд, вақте ба онҳо занг мезанам ва ё онҳо ба ман занг мезананду дар куҷо буданашонро мефаҳмам, хеле ором мешавам. “Ман ба кӯдаконам телефонҳои одӣ медиҳам, то ки бо онҳо танҳо дар муошират бошаму халос. Ду нафари онҳо истифода мекунанд, аммо фарзанди калониам, ки дар синфи 8 мехонад, истифодаи чунин телефонро қатъиян рад мекунад. Ба гуфти ӯ ҳама ҳамсинфонаш телефонҳои калонҳаҷму дорои функсияҳои гуногун доранду ӯ аз истифодаи чунин телефони муқаррарӣ шарм медорад. Яъне телефонҳои мобилӣ бештар аз оне ки воситаи алоқа бошанд, ба як навъ намоишкорӣ ва худситоии миёни наврасон табдил ёфтаанд, - мегӯяд Рамзия.
Ҳамин тариқ, бо дарназардошти ақидаҳои боло метавон хулосабарорӣ намуд, ки ба кӯдаки мо истифодаи телефони мобилӣ лозим аст ё не? Албатта ҳар як падару модар мехоҳад, ки дар кӯчаву бозор, мактабу дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ ҳамеша бо фарзандаш дар иртибот бошаду хотираш ҷамъ, аммо тавре гуфтем, ҳеҷ кас низ намехоҳад, омиле боиси зарар ба саломатии фарзандаш гардад.
Бегумон, дар шароити имрӯза ба пуррагӣ манъ намудани истифодаи телефони мобилӣ ғайриимкон аст. Чун он як ҷузъи ҷудонопазири ҳаёти на танҳо калонсолон, балки бештар аз ин, хурдсолон гардидааст. Танҳо чизе, ки айни ҳол барои ҳар як падару модар имконпазир ва шояд каме манфиатовар аст, ин ба кӯдакон фаҳмондани истифодаи бамаврид ва дурусти телефон аст. Бояд ҳар як наврас ҳаминро донад, ки телефон танҳо яке аз воситаҳои алоқа аст, на ашёи худситоиву худнамоишдиҳӣ миёни ҳамсолон ва дар истифодаи он риояи меъёр зарур ва ҳатмист.
Бо назардошти суду зиёни телефонҳои мобилӣ, ки ин ҷо ба таври мушаххас таъкид гардид, боз ҳам суоли матраҳ ин боқӣ мемонад: ба кӯдакон телефон бихарем ё не? Агар ҳа, чӣ гуна телефонҳо ва дар кадом синну сол?
Ин ҷо якчанд тавсияи мутахассисонро бамаврид мешуморем:
Ба кӯдакони то 7-сола харидани телефони мобилӣ лозим нест, чун кӯдакон ҳам аз лиҳози тиббӣ, ҳам равонӣ бештар хусусияти осебпазирӣ доранд. Баъди 7-солагӣ, вақте кӯдак ба мактаб меравад, барои волидон имконияти бо ӯ пайваста дар робита будан, ба масъалаи хеле муҳим табдил меёбад. Баъдан кӯдак дар ин синну сол худ низ дарк мекунад, ки телефон чӣ аҳамият дорад ва бо он чӣ гуна бояд муносибат намуд. Мутахассисон мегӯянд, дар ин синну сол ба кӯдакон телефон бихаред, аммо он на телефони гаронарзиш, балки арзону дастрас ва танҳо барои муошират бошад.
Ба наврасони аз 14-сола боло метавон телефонҳои дилхоҳашонро харид, аммо онҳо бояд аз зарари он огаҳ буда, меъёри истифодаашонро ба хубӣ донанду риоя намоянд.
Дар хотир бояд дошт, ки мо дар замони рушди техника ва технологияи муосир зиндагӣ мекунем ва кӯшиши дур кардани кӯдакон аз навгониҳои технологияи замонавӣ мувофиқи мақсад нест. Аммо аз ҳад зиёд вобастаи он будан низ нашояд. Саъй кунем, то дар ин маврид мавқеи “миёна”-ро барои худ ишғол намоем, то манфиатҳои истифодаи телефони мобилӣ тавонанд, зарари онро ҷуброн намоянд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед