ҶОМЕА
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 03:28
Ё “ПАРЕШОНГАШТАГОНРО ДАР ДУ ОЛАМ НЕСТ ОСОИШ”
Инсон дар тӯли таърих аз нодонӣ ва ҷаҳли худаш ҳамеша зарар дидааст. Гоҳо аз содагӣ ба ширингуфтории душманон мафтун шуда, заҳри ононро шакар пиндоштааст, гоҳи дигар аз ғояти кутаҳандешӣ дар роҳи хеш чоҳ кандааст. Бисёр вақт барои сарвати бештару салтанати беҳтар талош карда, оқибат аз доштаҳояш ҳам маҳрум мондааст. Ва табиати инсон чунин аст, ки ба қадри неъмат замоне мерасад, ки он аз дасташ меравад.
Барои дарки ин ки мо чӣ дорем ва чӣ чизамонро бояд ҳифзу нигаҳдорӣ кунем, ба таърих жарф назар кардан шарт нест, танҳо як нигоҳ ба рӯйдоди бист соли охир дар гӯшаҳои олам кофӣ аст, ки сабақ гирем.
Барои мисол давлати ҳамсояи мо Афғонистон як мамлакати серхалқият бо 31,5 миллион нафар аҳолӣ мебошад. Вале мутаассифона, чил соли охир мардуми ин сарзамин ба иттиҳоду ҳамдилӣ намерасанд. Аз зулми як гурӯҳ халос шуда, ба уқубати гурӯҳи дигар гирифторанд. Ҳамин номуттаҳидӣ ва ба дасти хеш гирифта натавонистани сарнавишти худ боис гаштааст, ки ҳар рӯз дар кишвари ҳамсоя қурбон шудани инсонҳо ба амал ояд. Шумораи ҳалокшудагон дар Афғонистон аз аввали аср то ба сесад ҳазор арзёбӣ карда мешавад. Шумори хонабардӯшону кӯчиҳо ба миллионҳо баробар аст. Ин ҳам дар ҳолест, ки дар Афғонистон ҳизбу ҳаракатҳои гуногун фаъолият мекунанд, ки ҳамаашон даъвои миллату ваҳдат мекунанд ва дар номи аксарашон калимаҳои “миллӣ” ва “ваҳдат” мавҷуд аст. Вале танҳо дар номашон.
Сурия. Бесуботие, ки дар ин давлати куҳан аз соли 2011 боз идома дорад, сабабаш парокандагӣ ва гӯш додан ба хушбаёниву ваъдаҳои осмонии баъзе гурӯҳу неруҳои берунист. Ҳамин адами иттиҳоди миллӣ буд, ки гурӯҳу гурӯҳчаҳои зиёде пайдо шуда, ба муқобили ҳукумат ва ё режими Башор Асад бархостанд... Тайи ин солҳо шумори фавтидагон дар ин кишвар беш аз ним миллион будааст. Аз оғози нооромиҳо дар Сурия 6,9 миллион нафар сокинони ин кишвар манзилҳои худро тарк кардаанд. Бино ба маълумоти Раёсати коммисариати олии СММ оид ба муҳоҷирон то 1 декабри соли 2018 дар 45 давлати дунё 6,7 миллион муҳоҷирони суриягӣ расман ба қайд гирифта шуданд. Аз он ҷумла, 2 миллион нафар занон ва 3,4 миллион нафар кӯдакон. Бо сабаби ҷангу нооромиҳо дар ин кишвар аҳолии Сурия фавҷ-фавҷ ба кишварҳои Аврупо рӯ оварданд. Мутаассифона, бо далели он ки шумори муҳоҷирони суриягӣ зиёд аст, кишварҳои аврупоӣ онҳоро ба хоки худ роҳ намедоданд. Аз он ҳам хавф доштанд, ки террористон дар миёни муҳоҷирон раҳ ёфта, Аврупоро ноором месозанд. Борҳо муҳоҷирони суриягиро аз қатора поён афканданд, то вориди Лаҳистону Маҷористон, Итолиёву Фаронса ва Олмону Британияи Кабир нашаванд. Дар ҳамон шабу рӯзе, ки кишварҳои Аврупо муҳоҷирони суриягиро ба хоки худ иҷозати вуруд намедоданд, сухани як кӯдак басе дилхарошу риққатовар баён гашта буд. Кӯдакро вақте ба зӯр аз қатора мефароварданд, гуфт: “Мо дар давлати шумо барои зисти доимӣ наёмадем, ҳамин ки ҷанг дар кишвари мо тамом шуд, меравем. Шумо ба мо то тамом шудани ҷанг иҷозат диҳед...” Ин суханони кӯдаки 9-10-солаи суриягӣ, ки бо оби чашм баён дошт, бисёр аламовар буд. Ва ин ҳама дарбадарию беҳуқуқӣ аз набудани иттиҳоду ваҳдати миллӣ сар зад.
Ироқ. Давлати Ироқ низ як мамлакати қадимист. Як замон Саддом Ҳусейн ном мусулмони суннӣ роҳбараш буд. Бо баҳонаи он ки “аслиҳаи кимиёвӣ” дорад, неруҳои амрикоӣ соли 2003 ба хоки ин кишвар даромаданд. Руҳияи мардуми ироқӣ ҳам шояд ба даромадани хориҷиҳо ва аз қудрат дур кардани Саддом Ҳусейн моил буд. “Будубоши” хориҷиҳо дар ин кишвар даҳ сол тӯл кашид. Ваҳдати миллӣ ки набуд, мардум якдил ва даври раҳбари хеш ҷамъ, ки набуданд, аз парокандагӣ дигарҳо ба суди худашон истифода бурданд. Натиҷа он шуд, ки Саддом Ҳусейн, президенти қонунии Ироқ ба дор овехта шуд. Баъд Ироқ ба дасти шиаҳо гузашт. Вале оромиро надид.
Созмонҳои мустақил навиштанд, ки ишғолгарии Амрико ба баҳои ҷони 1 миллион ироқӣ баробар буда, теъдоди гурезагон ба хориҷи кишвар дар тӯли ин даргириҳо ба 2 миллион расида буд.
Агар ба ҳамин тамом мешуд, ҷои шукр буд, вале омори ваҳшатбору нангини дигаре низ мавҷуд аст, ки тайи солҳои ҷанги Амрико бо Ироқ 30 ҳазор зани ироқӣ мавриди таҷовуз қарор гирифтааст, ки миёнашон кӯдакони 12-сола низ будаанд. Шумори “модарони ноболиғ” зиёд ва худкушии онҳо афзудааст.
Теъдоди олимону донишмандоне, ки аз рӯи фармоиш ва интихобӣ ба ҳалокат расидаанд 550 нафар мебошад. Як пажуҳишгари ин кишвар мавсум ба Лайло Анвар гуфтааст, ки қабл аз ҷанг Ироқ 45 ҳазор донишманд дошт, ҳоло нестанд. Осорхонаҳои Ироқ ба яғмо рафта, танҳо аз осорхонаи Бағдод 170 ҳазор осори гаронбаҳои таърихӣ рабуда шудааст.
Мутаассифона, ҷанги амрикоиҳо таҳти рамзи “Озодии Ироқ” барои гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ замина фароҳам овард. Қадами шуми “Ал-қоида” маҳз дар ҳамин давра (2003-2013) ба хоки Ироқ расид.
Тайи ҷангҳои доманадор инфрасохтор дар ин кишвар ба нестӣ расида, оби ошомиданӣ камёфт гардид. Сатҳи бекорӣ хеле баланд, 70 дарсадро ташкил дод. Даҳҳо миллион нафар бехонаву дар монданд. Қаблан 80 фоизи аҳолӣ саводнок буданд, ҳоло ин рақам ба 50 фоиз поён фаромадааст.
Хабару гузоришҳои зиёде ҳам нашр шуданд, ки мардуми Ироқ изҳори пушаймонӣ мекунанд, аз он ки аз сари ҷаҳлу беандешагӣ давлати ободу зиндагии осудаи худро як сӯ монда, барои кадом арзиши ноошно мубориза бурдаанд. Ва мутаассифона ин ҳама баҳои номуттаҳидӣ ва дур будан аз ваҳдати як миллат аст.
Либия. Яке аз давлатҳое дар Африқои шимолӣ маҳсуб мешавад, ки то сарнагун кардани роҳбараш Муаммар Қаззофӣ сатҳи зиндагии аҳолӣ хеле хуб буд. Мардум “диктаторро дур мекунем” гуфта, “ба мо режими авторитарӣ даркор нест” гуфта, президенти кишварашонро ба таври ваҳшатбор ба қатл расониданд. Дар ин кор ба онҳо неруҳои байналмилалии посдори амният ёрӣ расонд, “то аз зулми роҳбарашон Муаммар Қаззофӣ озод шаванд.” Қаззофиро куштанду чашми ширкатҳои хориҷӣ ба сарватҳои зеризаминии Либия ало шуд. Аввал дар вайрон кардани Либия иштирок карданд, баъд дар барқарор кардани вайроншудаҳо. Барои даромадан ва будубош дар Либия 500 миллион доллар сарф шуд, баъд ҳисоб карда маълум намуданд, ки давоми даҳ сол аз сарватҳои зеризаминии Либия 300 миллиард доллар фоида бурдан мумкин аст.
Барои мардум он зиндагии осоишта, он сериву пурие, ки дар аҳди Қаззофӣ дошт, баъди сари президент афсонаро мемонд. Набуд дигар он зиндагии пешина. Баъд ба якдигарашон савол доданд, ки магар барои ҳамин Қаззофиро куштем? Мо ӯро куштем, то зиндагиамон бад шавад? Вале дигар фоида надошт. Қаззофӣ ҳам пеш аз маргаш дар мактубе навишта будааст: “Аврупоиҳо девореро валангор кардан мехоҳанд, ки пеши роҳи сарозер шудани муҳоҷирони зиёдеро ба кишварҳояшон мегирад. Онҳо намефаҳманд, ки Либия ба монанди як сипар истодааст ва сади роҳи муҳоҷиршавии мардуми зиёд аз Африқо ва тамоми Ховари Миёна ба Аврупост. Ин иштибоҳ барояшон дарди сари зиёд меорад...”
Ва Қаззофӣ ҳақ буд. Сели муҳоҷирон аз Либияву Ироқ, Сурияву Яман барои паноҳ ёфтан ба Аврупо рафтанд. Аврупо, ки ба ин омода набуд худашро “гум” кард. Баъд як қатор қарорҳои зиддиинсониро қабул кард.
Талафоти шумори зиёди мардуми Либия дар баҳрҳо ҳангоми гуреза шуда рафтан ба хоки кишварҳои амнтар натиҷаи дигари ин нооромӣ буд.
Ва ин аз кутаҳандешӣ, аз гӯш додан ба ҳарфи ғайр ва аз номуттаҳидии сокинони Либия сар зад.
Миср. Дар ин кишвар ҳам демократияву зиндагии дигаргунаро орзу карданд. Бо ин мақсад аввал президент Ҳусни Муборакро аз тахт фароварданд. Пас ҳаракати “Ихвон-улмуслимин” ё худ бародарони мусулмон зимоми қудратро ба даст гирифтанд. Идораи давлат ба дасти исломиҳо (онҳое, ки исломро бо роҳи сиёсат пеш бурдан мехоҳанд) гузашт ва барои як муддат Муҳаммад Мурсӣ роҳбари давлат шуд. Вале азбаски барои идомаи умури давлатдорӣ тарҳу нақшаҳои мушаххасу муайян надоштанд, дер напоиданд. Ӯ ҳам сарнагун шуд. Аҳолӣ хеле майдондориву занозанӣ кард, мубориза бурд, вале ба дошта, ки қаноат накард, акнун “ҷуброн” мепардозад. Болои сарашон роҳбаре бо номи Абдулфаттоҳ Сисӣ истодааст, ки аз ҳеҷ гуна истибдод рӯ наметобад. Ҳар куҷо як овозеву як исёне шунавад, пахш мекунад. Ва ин ҳама аз набудани ваҳдати сартосарӣ маншаъ мегирад.
Мисолҳоро метавон идома дод. Метавон аз мамолики дигари Ховари Миёна ҳам мисол овард. Вале фикр мекунем, барои шинохти аҳамияти ваҳдати миллӣ, иттиҳоди сартосарӣ сарнавишти кишварҳои номбурда кофист. Ба маънои он ки сокинони кишварҳои номбурда ба ваҳдати сартосарӣ рӯ наовардаанд, ҳоло сарнавишти талху сангине доранд. Пас ваҳдат барои ҳамин зарур аст. Барои амнияту осоиштагии миллат, сокинони давлат ва ҳар як фарди ҷомеа.
Ба ибораи дигар, набудани ваҳдат заъфи миллат аст. Ваҳдату муттаҳидӣ дар дохил набошад, рахна пайдо мешавад. Рахнаро ки диданд, ғараздорони беруна ба дохил даромадан мехоҳанд.
Ҳамон ҳикмати маъмули “Шикастани як чӯб осон, шикастани даҳ чӯб дар якҷоягӣ мушкил”, метавонад хулосаи ин нигошта бошад.
*мисраъ аз шеъри “Ватандорӣ”-и Шоири халқии Тоҷикистон Муҳаммад Ғоиб
Инсон дар тӯли таърих аз нодонӣ ва ҷаҳли худаш ҳамеша зарар дидааст. Гоҳо аз содагӣ ба ширингуфтории душманон мафтун шуда, заҳри ононро шакар пиндоштааст, гоҳи дигар аз ғояти кутаҳандешӣ дар роҳи хеш чоҳ кандааст. Бисёр вақт барои сарвати бештару салтанати беҳтар талош карда, оқибат аз доштаҳояш ҳам маҳрум мондааст. Ва табиати инсон чунин аст, ки ба қадри неъмат замоне мерасад, ки он аз дасташ меравад.
Барои дарки ин ки мо чӣ дорем ва чӣ чизамонро бояд ҳифзу нигаҳдорӣ кунем, ба таърих жарф назар кардан шарт нест, танҳо як нигоҳ ба рӯйдоди бист соли охир дар гӯшаҳои олам кофӣ аст, ки сабақ гирем.
Барои мисол давлати ҳамсояи мо Афғонистон як мамлакати серхалқият бо 31,5 миллион нафар аҳолӣ мебошад. Вале мутаассифона, чил соли охир мардуми ин сарзамин ба иттиҳоду ҳамдилӣ намерасанд. Аз зулми як гурӯҳ халос шуда, ба уқубати гурӯҳи дигар гирифторанд. Ҳамин номуттаҳидӣ ва ба дасти хеш гирифта натавонистани сарнавишти худ боис гаштааст, ки ҳар рӯз дар кишвари ҳамсоя қурбон шудани инсонҳо ба амал ояд. Шумораи ҳалокшудагон дар Афғонистон аз аввали аср то ба сесад ҳазор арзёбӣ карда мешавад. Шумори хонабардӯшону кӯчиҳо ба миллионҳо баробар аст. Ин ҳам дар ҳолест, ки дар Афғонистон ҳизбу ҳаракатҳои гуногун фаъолият мекунанд, ки ҳамаашон даъвои миллату ваҳдат мекунанд ва дар номи аксарашон калимаҳои “миллӣ” ва “ваҳдат” мавҷуд аст. Вале танҳо дар номашон.
Сурия. Бесуботие, ки дар ин давлати куҳан аз соли 2011 боз идома дорад, сабабаш парокандагӣ ва гӯш додан ба хушбаёниву ваъдаҳои осмонии баъзе гурӯҳу неруҳои берунист. Ҳамин адами иттиҳоди миллӣ буд, ки гурӯҳу гурӯҳчаҳои зиёде пайдо шуда, ба муқобили ҳукумат ва ё режими Башор Асад бархостанд... Тайи ин солҳо шумори фавтидагон дар ин кишвар беш аз ним миллион будааст. Аз оғози нооромиҳо дар Сурия 6,9 миллион нафар сокинони ин кишвар манзилҳои худро тарк кардаанд. Бино ба маълумоти Раёсати коммисариати олии СММ оид ба муҳоҷирон то 1 декабри соли 2018 дар 45 давлати дунё 6,7 миллион муҳоҷирони суриягӣ расман ба қайд гирифта шуданд. Аз он ҷумла, 2 миллион нафар занон ва 3,4 миллион нафар кӯдакон. Бо сабаби ҷангу нооромиҳо дар ин кишвар аҳолии Сурия фавҷ-фавҷ ба кишварҳои Аврупо рӯ оварданд. Мутаассифона, бо далели он ки шумори муҳоҷирони суриягӣ зиёд аст, кишварҳои аврупоӣ онҳоро ба хоки худ роҳ намедоданд. Аз он ҳам хавф доштанд, ки террористон дар миёни муҳоҷирон раҳ ёфта, Аврупоро ноором месозанд. Борҳо муҳоҷирони суриягиро аз қатора поён афканданд, то вориди Лаҳистону Маҷористон, Итолиёву Фаронса ва Олмону Британияи Кабир нашаванд. Дар ҳамон шабу рӯзе, ки кишварҳои Аврупо муҳоҷирони суриягиро ба хоки худ иҷозати вуруд намедоданд, сухани як кӯдак басе дилхарошу риққатовар баён гашта буд. Кӯдакро вақте ба зӯр аз қатора мефароварданд, гуфт: “Мо дар давлати шумо барои зисти доимӣ наёмадем, ҳамин ки ҷанг дар кишвари мо тамом шуд, меравем. Шумо ба мо то тамом шудани ҷанг иҷозат диҳед...” Ин суханони кӯдаки 9-10-солаи суриягӣ, ки бо оби чашм баён дошт, бисёр аламовар буд. Ва ин ҳама дарбадарию беҳуқуқӣ аз набудани иттиҳоду ваҳдати миллӣ сар зад.
Ироқ. Давлати Ироқ низ як мамлакати қадимист. Як замон Саддом Ҳусейн ном мусулмони суннӣ роҳбараш буд. Бо баҳонаи он ки “аслиҳаи кимиёвӣ” дорад, неруҳои амрикоӣ соли 2003 ба хоки ин кишвар даромаданд. Руҳияи мардуми ироқӣ ҳам шояд ба даромадани хориҷиҳо ва аз қудрат дур кардани Саддом Ҳусейн моил буд. “Будубоши” хориҷиҳо дар ин кишвар даҳ сол тӯл кашид. Ваҳдати миллӣ ки набуд, мардум якдил ва даври раҳбари хеш ҷамъ, ки набуданд, аз парокандагӣ дигарҳо ба суди худашон истифода бурданд. Натиҷа он шуд, ки Саддом Ҳусейн, президенти қонунии Ироқ ба дор овехта шуд. Баъд Ироқ ба дасти шиаҳо гузашт. Вале оромиро надид.
Созмонҳои мустақил навиштанд, ки ишғолгарии Амрико ба баҳои ҷони 1 миллион ироқӣ баробар буда, теъдоди гурезагон ба хориҷи кишвар дар тӯли ин даргириҳо ба 2 миллион расида буд.
Агар ба ҳамин тамом мешуд, ҷои шукр буд, вале омори ваҳшатбору нангини дигаре низ мавҷуд аст, ки тайи солҳои ҷанги Амрико бо Ироқ 30 ҳазор зани ироқӣ мавриди таҷовуз қарор гирифтааст, ки миёнашон кӯдакони 12-сола низ будаанд. Шумори “модарони ноболиғ” зиёд ва худкушии онҳо афзудааст.
Теъдоди олимону донишмандоне, ки аз рӯи фармоиш ва интихобӣ ба ҳалокат расидаанд 550 нафар мебошад. Як пажуҳишгари ин кишвар мавсум ба Лайло Анвар гуфтааст, ки қабл аз ҷанг Ироқ 45 ҳазор донишманд дошт, ҳоло нестанд. Осорхонаҳои Ироқ ба яғмо рафта, танҳо аз осорхонаи Бағдод 170 ҳазор осори гаронбаҳои таърихӣ рабуда шудааст.
Мутаассифона, ҷанги амрикоиҳо таҳти рамзи “Озодии Ироқ” барои гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ замина фароҳам овард. Қадами шуми “Ал-қоида” маҳз дар ҳамин давра (2003-2013) ба хоки Ироқ расид.
Тайи ҷангҳои доманадор инфрасохтор дар ин кишвар ба нестӣ расида, оби ошомиданӣ камёфт гардид. Сатҳи бекорӣ хеле баланд, 70 дарсадро ташкил дод. Даҳҳо миллион нафар бехонаву дар монданд. Қаблан 80 фоизи аҳолӣ саводнок буданд, ҳоло ин рақам ба 50 фоиз поён фаромадааст.
Хабару гузоришҳои зиёде ҳам нашр шуданд, ки мардуми Ироқ изҳори пушаймонӣ мекунанд, аз он ки аз сари ҷаҳлу беандешагӣ давлати ободу зиндагии осудаи худро як сӯ монда, барои кадом арзиши ноошно мубориза бурдаанд. Ва мутаассифона ин ҳама баҳои номуттаҳидӣ ва дур будан аз ваҳдати як миллат аст.
Либия. Яке аз давлатҳое дар Африқои шимолӣ маҳсуб мешавад, ки то сарнагун кардани роҳбараш Муаммар Қаззофӣ сатҳи зиндагии аҳолӣ хеле хуб буд. Мардум “диктаторро дур мекунем” гуфта, “ба мо режими авторитарӣ даркор нест” гуфта, президенти кишварашонро ба таври ваҳшатбор ба қатл расониданд. Дар ин кор ба онҳо неруҳои байналмилалии посдори амният ёрӣ расонд, “то аз зулми роҳбарашон Муаммар Қаззофӣ озод шаванд.” Қаззофиро куштанду чашми ширкатҳои хориҷӣ ба сарватҳои зеризаминии Либия ало шуд. Аввал дар вайрон кардани Либия иштирок карданд, баъд дар барқарор кардани вайроншудаҳо. Барои даромадан ва будубош дар Либия 500 миллион доллар сарф шуд, баъд ҳисоб карда маълум намуданд, ки давоми даҳ сол аз сарватҳои зеризаминии Либия 300 миллиард доллар фоида бурдан мумкин аст.
Барои мардум он зиндагии осоишта, он сериву пурие, ки дар аҳди Қаззофӣ дошт, баъди сари президент афсонаро мемонд. Набуд дигар он зиндагии пешина. Баъд ба якдигарашон савол доданд, ки магар барои ҳамин Қаззофиро куштем? Мо ӯро куштем, то зиндагиамон бад шавад? Вале дигар фоида надошт. Қаззофӣ ҳам пеш аз маргаш дар мактубе навишта будааст: “Аврупоиҳо девореро валангор кардан мехоҳанд, ки пеши роҳи сарозер шудани муҳоҷирони зиёдеро ба кишварҳояшон мегирад. Онҳо намефаҳманд, ки Либия ба монанди як сипар истодааст ва сади роҳи муҳоҷиршавии мардуми зиёд аз Африқо ва тамоми Ховари Миёна ба Аврупост. Ин иштибоҳ барояшон дарди сари зиёд меорад...”
Ва Қаззофӣ ҳақ буд. Сели муҳоҷирон аз Либияву Ироқ, Сурияву Яман барои паноҳ ёфтан ба Аврупо рафтанд. Аврупо, ки ба ин омода набуд худашро “гум” кард. Баъд як қатор қарорҳои зиддиинсониро қабул кард.
Талафоти шумори зиёди мардуми Либия дар баҳрҳо ҳангоми гуреза шуда рафтан ба хоки кишварҳои амнтар натиҷаи дигари ин нооромӣ буд.
Ва ин аз кутаҳандешӣ, аз гӯш додан ба ҳарфи ғайр ва аз номуттаҳидии сокинони Либия сар зад.
Миср. Дар ин кишвар ҳам демократияву зиндагии дигаргунаро орзу карданд. Бо ин мақсад аввал президент Ҳусни Муборакро аз тахт фароварданд. Пас ҳаракати “Ихвон-улмуслимин” ё худ бародарони мусулмон зимоми қудратро ба даст гирифтанд. Идораи давлат ба дасти исломиҳо (онҳое, ки исломро бо роҳи сиёсат пеш бурдан мехоҳанд) гузашт ва барои як муддат Муҳаммад Мурсӣ роҳбари давлат шуд. Вале азбаски барои идомаи умури давлатдорӣ тарҳу нақшаҳои мушаххасу муайян надоштанд, дер напоиданд. Ӯ ҳам сарнагун шуд. Аҳолӣ хеле майдондориву занозанӣ кард, мубориза бурд, вале ба дошта, ки қаноат накард, акнун “ҷуброн” мепардозад. Болои сарашон роҳбаре бо номи Абдулфаттоҳ Сисӣ истодааст, ки аз ҳеҷ гуна истибдод рӯ наметобад. Ҳар куҷо як овозеву як исёне шунавад, пахш мекунад. Ва ин ҳама аз набудани ваҳдати сартосарӣ маншаъ мегирад.
Мисолҳоро метавон идома дод. Метавон аз мамолики дигари Ховари Миёна ҳам мисол овард. Вале фикр мекунем, барои шинохти аҳамияти ваҳдати миллӣ, иттиҳоди сартосарӣ сарнавишти кишварҳои номбурда кофист. Ба маънои он ки сокинони кишварҳои номбурда ба ваҳдати сартосарӣ рӯ наовардаанд, ҳоло сарнавишти талху сангине доранд. Пас ваҳдат барои ҳамин зарур аст. Барои амнияту осоиштагии миллат, сокинони давлат ва ҳар як фарди ҷомеа.
Ба ибораи дигар, набудани ваҳдат заъфи миллат аст. Ваҳдату муттаҳидӣ дар дохил набошад, рахна пайдо мешавад. Рахнаро ки диданд, ғараздорони беруна ба дохил даромадан мехоҳанд.
Ҳамон ҳикмати маъмули “Шикастани як чӯб осон, шикастани даҳ чӯб дар якҷоягӣ мушкил”, метавонад хулосаи ин нигошта бошад.
*мисраъ аз шеъри “Ватандорӣ”-и Шоири халқии Тоҷикистон Муҳаммад Ғоиб
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед