ҶОМЕА
Ҷумъа 19 Апрел 2024 06:17
Имрӯз мебинем, ки занон то кадом андоза соҳибмаърифатанду то кадом андоза дар ҳаёти ҷомеа фаъол. Ҳукумати Тоҷикистон ҳанӯз аз солҳои аввали соҳибистиқлолии кишвар ҷиҳати баланд бардоштани мақому манзалати занон ва таъмини риояи ҳуқуқи конститутсионии онҳо тамоми тадбирҳоро меандешад. То имрӯз доир ба баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа, таъмини баробарҳуқуқии мардону занон, тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунанда аз ҳисоби занону духтарони лаёқатманд як силсила асноди зарурӣ қабул гардида, амалӣ шуда истодааст. Ин аст, ки имрӯз иштироки фаъ-олонаи занҳо дар тамоми соҳаҳои хоҷагии халқи мамлакат ва нақши онҳо дар ҳаёти сиёсию иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар хуб ба назар мерасад.
Бо вуҷуди ҳамаи ин тадбирҳо, дар натиҷаи таҳлили мутахассисон маълум гардидааст, ки талаботи банди 2, фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 декабри соли 1999, №5 “Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа”, яъне дар яке аз вазифаҳои роҳбарикунандаи ҷамоатҳо фаъ-олият намудани зан таъмин нагардидааст. Бо зикри ин нукта Ҷумъахон Давлатов, директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотӣ изҳор дошт, ки дар 101 ҷамоатҳои шаҳраку деҳоте, ки дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ мавриди таҳлил қарор дода шуданд, ягон нафар зан дар мансабҳои роҳбарикунанда фаъ-олият надорад. Дар маҷмуъ, аз 348 ҷамоатҳои шаҳраку деҳоти санҷидашуда танҳо 17 фоизи кормандонро занон ташкил медиҳанд, ки қонеъкунанда нест. Маълум гардидааст, ки айни ҳол дар аксари ҷамоатҳои шаҳраку деҳоти манотиқи гуногуни мамлакат, аз ҷумла Исфара, Айнӣ, Кӯлоб, Дӯстӣ, Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, Панҷ, Носири Хусрав, Шаҳритус, Ҷайҳун, Абдураҳмони Ҷомӣ, Вахш, Фархор, Ёвон, Шаҳринав, Файзобод, Турсунзода, Ҳисор, Ваҳдат, Рӯдакӣ, Варзоб, Рашт, Сангвор, Тоҷикобод, Нуробод ва Лахш ягон нафар зан фаъолият надорад.
ХОҲИШМАНДОН КАМАНД Ё ТАНҲО МАРДОН ПЕШБАРӢ МЕШАВАНД?
Мутахассисони соҳа мегӯянд, то ҳанӯз масъалаи ба вазифаҳои роҳбарикунанда таъин намудани занҳо дар маҳалҳо ҳалли худро наёфтааст. Омилҳои инро агар нафаре беҷуръатии худи занҳо ва муҳити носозгори маҳалҳо арзёбӣ кунад, нафари дигар инро пешбарӣ нашудани занҳо ба чунин мансабҳои ба қавли деҳотиён “мардона” ва ё “масъулиятнок”-у “душвор” мешуморад.
Дилноза Аҳмадзода, муовини директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти мамлакат сабабу омилҳои камфаъолиятии занҳоро дар минтақаҳо гуногун арзёбӣ намуда, онро бештар ба вазъу шароити маҳалҳо рабт медиҳад.
“Яке аз сабабҳои фаъолияти ками занҳо ин набудани хоҳишмандон аз ҳисоби занон дар маҳалҳо мебошад, - мегӯяд Дилноза Аҳмадзода. – Омилҳои дигар ин мувофиқат накардани талаботи тахассусӣ, иштирок накардан дар озмун ва ё нагирифтани холи гузариш, пешбарии мардон барои интихоб дар ҷамоатҳо ба ҳайси муовин, зиёд будани масъулият ва уҳдадориҳои мансабӣ дар сатҳи ҷамоатҳо, инчунин набудани воҳиди кории муовин (сатҳи роҳбарикунанда) вобаста ба ғунҷоиши аҳолӣ ва ҳудуди ҷамоат мебошад”.
Номбурда ҳамчунин таъкид менамояд, ки новобаста аз ҳамаи ин, бояд корҳои тарғиботиро пурзӯр намуд, то ки занон дар минтақаҳои кӯҳӣ бисёртар фаъол бошанд.
БА ЗАНҲО ҲАМЧУН ИНСОН ҶОЙГОҲ БОЯД ДОД
Амалӣ намудани қонунҳо, фаҳмонидани моҳияти онҳо ба мардум, иҷрои фармону дастурҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар маҳал, амрҳои раисони вилояту навоҳӣ, ҷамоатҳои шаҳраку деҳот, ободкориҳо ва ташаббусҳои созанда, тарбияи фарзанд, пешгирии вайроншавии оилаҳо ва амсоли ин ба ҷамоатҳои деҳот вобастагии зич дорад.
Имрӯз дар минтақаҳо занони соҳибмаърифату фаъол хеле зиёданд, ки дар баробари тарбияи фарзанд дар корҳои ҷамъиятии деҳаҳо ширкат меварзанду пешгоманд. Ва онҳоро мебояд, ки ба умеди имтиёзу пешниҳоди касе нашуда, худ ташаббус нишон диҳанд ва бешак мардум ба онҳо эътимод хоҳад кард. Дар ин маврид Зарина Бадалова, сокини ноҳияи Варзоб андешаҳои худро чунин баён намуд:
“Ба занҳо ҳамчун инсон ҷойгоҳ бояд дод, - мегӯяд Зарина. - Зани тоҷик бояд мақому мартабаи худ-ро дар ҳама вазъу ҳолат дарк кунад. Ӯро мебояд, на танҳо бо имтиёз ва квотаҳо, балки бо ҷаҳду талоши худ ба мақомҳои давлатӣ роҳ ёбад. То замоне, ки занҳои мо мустақилона барои мансабу мақоми дилхоҳашон мубориза набаранд, мавқеи худро дар ҷомеа пайдо карданашон душвор мешавад. Занонро аз андешаи бардагиву ноуҳдабароӣ наҷот бояд дод. Боварии комил дорам, ки агар як зан бо талошу муборизаҳои худ ба ҳар кори дилхоҳаш даст бизанад, муваффақтар аз мардони давраш хоҳад шуд”.
МУШКИЛИ ЗАНОНРО БЕҲТАР АЗ ХУДИ ЗАНОН ДИГАРЕ ҲАЛ КАРДА НАМЕТАВОНАД
Рухсора имконияти зиёди дар шаҳр мондану фаъолият карданро дошт, чун донишгоҳро бо дипломи аъло хатм намуда буду ҳамсари ояндааш низ монеи дар шаҳр мондану кор карданаш намешуд. Аммо ҳис мекард, ки ӯ танҳо дар деҳа кору фаъолияти судмандтаре дошта метавонад. Дар деҳа манфиаташ ба мардум бештар мерасад ва дар маҷмуъ муҳити деҳа барояш созгору мусоид аст, нисбат ба муҳити пуршӯру пурғавғои шаҳр. Ҳамин буд, ки баъди хатми донишгоҳ роҳ пеш гирифт ба зодгоҳаш, то саҳмгузор бошад дар ободии як гӯшаи диёри зебоманзари худ.
Холаи Рухсора имрӯз нафақахӯр асту даврони пирӣ меронад. Солиёни зиёд дар мартабаҳои гуногун фаъолият намудааст, аммо пурсамартарини фаъолияти худро маҳз даврони кор дар яке аз ҷамоатҳои деҳоти зодгоҳаш – яке аз ноҳияҳои дурдасти кӯҳистон мешуморад, ки зиёда аз даҳ сол он ҷо ба ҳайси раиси ҷамоат кору фаъолият намудааст.
“Он солҳо фаъолият дар чунин як мақом ва боз дар минтақаи дури кӯҳистон осон набуд, - мегӯяд холаи Рухсора, – чун кору таҳсил барои як духтари рустоӣ хобу хаёле беш набуд. Аммо бо дастгирии наздикон ва мардуми шарафманди диёрам ман тавонистам, ки солиёни зиёд дар ин вазифа кору фаъолият намуда, дар рушду нумуъ ва пешрафти соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқи ин минтақа саҳми худро гузорам”.
Ин зан то имрӯз маслиҳатгару машваратчии пиру барнои минтақа асту гули сари сабади маҳфилу чорабиниҳои он. Ба андешаи ин зани бедордил мушкилоти занонро беҳтар аз худи занон каси дигар ҳал карда наметавонад.
“Вақте ман дар вазифаи раиси ҷамоат фаъолият мекардам, қариб ки ҳамарӯза занҳо ба наздам бо арзу шикоят ва дархостҳои гуногун меомаданд, - мегӯяд ӯ. – Ман низ кӯшиш мекардам, ки қабл аз ҳама ҳоҷати онҳоро бароварда созаму дар якҷоягӣ бо дигар ниҳодҳои дахлдор мушкилашонро ҳал намоям. Гарчанде ташкилоту идораҳои мухталиф зиёданду ба қадри имкон ба мушкили мардум расидагӣ мекунанд, аммо занону бонувон дар минтақаҳо бештар ба ҷамоатҳо муроҷиат мекунанд. Аз ин рӯ, беҳтар аст, ки масъулини ин ниҳодҳо аз ҳисоби занони соҳибкасбу болаёқати минтақаҳо интихоб ва таъин карда шаванд”.
Бо вуҷуди ҳамаи ин тадбирҳо, дар натиҷаи таҳлили мутахассисон маълум гардидааст, ки талаботи банди 2, фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 декабри соли 1999, №5 “Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа”, яъне дар яке аз вазифаҳои роҳбарикунандаи ҷамоатҳо фаъ-олият намудани зан таъмин нагардидааст. Бо зикри ин нукта Ҷумъахон Давлатов, директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотӣ изҳор дошт, ки дар 101 ҷамоатҳои шаҳраку деҳоте, ки дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ мавриди таҳлил қарор дода шуданд, ягон нафар зан дар мансабҳои роҳбарикунанда фаъ-олият надорад. Дар маҷмуъ, аз 348 ҷамоатҳои шаҳраку деҳоти санҷидашуда танҳо 17 фоизи кормандонро занон ташкил медиҳанд, ки қонеъкунанда нест. Маълум гардидааст, ки айни ҳол дар аксари ҷамоатҳои шаҳраку деҳоти манотиқи гуногуни мамлакат, аз ҷумла Исфара, Айнӣ, Кӯлоб, Дӯстӣ, Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, Панҷ, Носири Хусрав, Шаҳритус, Ҷайҳун, Абдураҳмони Ҷомӣ, Вахш, Фархор, Ёвон, Шаҳринав, Файзобод, Турсунзода, Ҳисор, Ваҳдат, Рӯдакӣ, Варзоб, Рашт, Сангвор, Тоҷикобод, Нуробод ва Лахш ягон нафар зан фаъолият надорад.
ХОҲИШМАНДОН КАМАНД Ё ТАНҲО МАРДОН ПЕШБАРӢ МЕШАВАНД?
Мутахассисони соҳа мегӯянд, то ҳанӯз масъалаи ба вазифаҳои роҳбарикунанда таъин намудани занҳо дар маҳалҳо ҳалли худро наёфтааст. Омилҳои инро агар нафаре беҷуръатии худи занҳо ва муҳити носозгори маҳалҳо арзёбӣ кунад, нафари дигар инро пешбарӣ нашудани занҳо ба чунин мансабҳои ба қавли деҳотиён “мардона” ва ё “масъулиятнок”-у “душвор” мешуморад.
Дилноза Аҳмадзода, муовини директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти мамлакат сабабу омилҳои камфаъолиятии занҳоро дар минтақаҳо гуногун арзёбӣ намуда, онро бештар ба вазъу шароити маҳалҳо рабт медиҳад.
“Яке аз сабабҳои фаъолияти ками занҳо ин набудани хоҳишмандон аз ҳисоби занон дар маҳалҳо мебошад, - мегӯяд Дилноза Аҳмадзода. – Омилҳои дигар ин мувофиқат накардани талаботи тахассусӣ, иштирок накардан дар озмун ва ё нагирифтани холи гузариш, пешбарии мардон барои интихоб дар ҷамоатҳо ба ҳайси муовин, зиёд будани масъулият ва уҳдадориҳои мансабӣ дар сатҳи ҷамоатҳо, инчунин набудани воҳиди кории муовин (сатҳи роҳбарикунанда) вобаста ба ғунҷоиши аҳолӣ ва ҳудуди ҷамоат мебошад”.
Номбурда ҳамчунин таъкид менамояд, ки новобаста аз ҳамаи ин, бояд корҳои тарғиботиро пурзӯр намуд, то ки занон дар минтақаҳои кӯҳӣ бисёртар фаъол бошанд.
БА ЗАНҲО ҲАМЧУН ИНСОН ҶОЙГОҲ БОЯД ДОД
Амалӣ намудани қонунҳо, фаҳмонидани моҳияти онҳо ба мардум, иҷрои фармону дастурҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар маҳал, амрҳои раисони вилояту навоҳӣ, ҷамоатҳои шаҳраку деҳот, ободкориҳо ва ташаббусҳои созанда, тарбияи фарзанд, пешгирии вайроншавии оилаҳо ва амсоли ин ба ҷамоатҳои деҳот вобастагии зич дорад.
Имрӯз дар минтақаҳо занони соҳибмаърифату фаъол хеле зиёданд, ки дар баробари тарбияи фарзанд дар корҳои ҷамъиятии деҳаҳо ширкат меварзанду пешгоманд. Ва онҳоро мебояд, ки ба умеди имтиёзу пешниҳоди касе нашуда, худ ташаббус нишон диҳанд ва бешак мардум ба онҳо эътимод хоҳад кард. Дар ин маврид Зарина Бадалова, сокини ноҳияи Варзоб андешаҳои худро чунин баён намуд:
“Ба занҳо ҳамчун инсон ҷойгоҳ бояд дод, - мегӯяд Зарина. - Зани тоҷик бояд мақому мартабаи худ-ро дар ҳама вазъу ҳолат дарк кунад. Ӯро мебояд, на танҳо бо имтиёз ва квотаҳо, балки бо ҷаҳду талоши худ ба мақомҳои давлатӣ роҳ ёбад. То замоне, ки занҳои мо мустақилона барои мансабу мақоми дилхоҳашон мубориза набаранд, мавқеи худро дар ҷомеа пайдо карданашон душвор мешавад. Занонро аз андешаи бардагиву ноуҳдабароӣ наҷот бояд дод. Боварии комил дорам, ки агар як зан бо талошу муборизаҳои худ ба ҳар кори дилхоҳаш даст бизанад, муваффақтар аз мардони давраш хоҳад шуд”.
МУШКИЛИ ЗАНОНРО БЕҲТАР АЗ ХУДИ ЗАНОН ДИГАРЕ ҲАЛ КАРДА НАМЕТАВОНАД
Рухсора имконияти зиёди дар шаҳр мондану фаъолият карданро дошт, чун донишгоҳро бо дипломи аъло хатм намуда буду ҳамсари ояндааш низ монеи дар шаҳр мондану кор карданаш намешуд. Аммо ҳис мекард, ки ӯ танҳо дар деҳа кору фаъолияти судмандтаре дошта метавонад. Дар деҳа манфиаташ ба мардум бештар мерасад ва дар маҷмуъ муҳити деҳа барояш созгору мусоид аст, нисбат ба муҳити пуршӯру пурғавғои шаҳр. Ҳамин буд, ки баъди хатми донишгоҳ роҳ пеш гирифт ба зодгоҳаш, то саҳмгузор бошад дар ободии як гӯшаи диёри зебоманзари худ.
Холаи Рухсора имрӯз нафақахӯр асту даврони пирӣ меронад. Солиёни зиёд дар мартабаҳои гуногун фаъолият намудааст, аммо пурсамартарини фаъолияти худро маҳз даврони кор дар яке аз ҷамоатҳои деҳоти зодгоҳаш – яке аз ноҳияҳои дурдасти кӯҳистон мешуморад, ки зиёда аз даҳ сол он ҷо ба ҳайси раиси ҷамоат кору фаъолият намудааст.
“Он солҳо фаъолият дар чунин як мақом ва боз дар минтақаи дури кӯҳистон осон набуд, - мегӯяд холаи Рухсора, – чун кору таҳсил барои як духтари рустоӣ хобу хаёле беш набуд. Аммо бо дастгирии наздикон ва мардуми шарафманди диёрам ман тавонистам, ки солиёни зиёд дар ин вазифа кору фаъолият намуда, дар рушду нумуъ ва пешрафти соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқи ин минтақа саҳми худро гузорам”.
Ин зан то имрӯз маслиҳатгару машваратчии пиру барнои минтақа асту гули сари сабади маҳфилу чорабиниҳои он. Ба андешаи ин зани бедордил мушкилоти занонро беҳтар аз худи занон каси дигар ҳал карда наметавонад.
“Вақте ман дар вазифаи раиси ҷамоат фаъолият мекардам, қариб ки ҳамарӯза занҳо ба наздам бо арзу шикоят ва дархостҳои гуногун меомаданд, - мегӯяд ӯ. – Ман низ кӯшиш мекардам, ки қабл аз ҳама ҳоҷати онҳоро бароварда созаму дар якҷоягӣ бо дигар ниҳодҳои дахлдор мушкилашонро ҳал намоям. Гарчанде ташкилоту идораҳои мухталиф зиёданду ба қадри имкон ба мушкили мардум расидагӣ мекунанд, аммо занону бонувон дар минтақаҳо бештар ба ҷамоатҳо муроҷиат мекунанд. Аз ин рӯ, беҳтар аст, ки масъулини ин ниҳодҳо аз ҳисоби занони соҳибкасбу болаёқати минтақаҳо интихоб ва таъин карда шаванд”.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед