Ба маълумоти тамоми мутахассисон, варзишгарон, мураббиён, доварон, ва ташкилоту муассисаҳои тайёрии варзишӣ мерсонем, ки бо заҳматҳои зиёди мутахассисони Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳӣ давоми соли 2016 бо мақсади мукаммал гардонии санадҳои танзимкунандаи соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш 35 намгӯи Стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои варзиш дар ҳаҷми зиёда аз 1900 саҳифа таҳия ва ба истифода қарор дода шуд, ки ин барои пешрафт ва омода намудани варзишгарон нақши муҳим дошта, ба рушди варзиш мусоидат хоҳад кард.

Ташаббуси дигаре, ки аз ҷониби Кумита роҳандози гардид, ин таҳияи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш” дар таҳрири нав ба ҳисоб меравад, ки он метавонад барои рушди ин соҳа вобаста ба талаботҳои замони муосир ҳамчун як рукни солимии аҳолӣ тарбияи ҷисмонии насли наврас баланд бардоштани мақоми варзиши кишварро дар арсаи байналмилалӣ омода намудани варзишгарони ҳамчун таҳкурсии асосии танзимкунанда баромад намояд.

Аз ин рӯ, аз тамоми масъулин хоҳиш карда мешавад, ки таклифу пешниҳодҳои худро вобаста ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш” то 20 январи соли 2017 ба унвониии Кумита ё суроғаи электронии akis_leonardo@mail.ru дар шакли хаттӣ в электронӣ пешниҳод намоянд.

Иштироки Шумо масъулин барои мукамалгардонии ин санади муҳим метавонад ба манфиати кор гардад.


Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш танзим намуда, асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, иҷтимоию иқтисодӣ ва таъмини фаъолияти он, оммавияти тарбияи ҷисмонӣ, варзиш ва варзиши касбиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар ва танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- тарбияи ҷисмонӣ - қисми фарҳанг, соҳаи фаъолияти иҷтимоии инъикоскунандаи маҷмӯи арзишҳои маънавӣ, моддӣ ва донишу меъёрҳои дар ҷомеа бавуҷудомада ва истифодашавандае, ки ба таҳкими саломатӣ, инкишофи қобилияти ҷисмонӣ ва зеҳнии инсон, инчунин ба офияти иҷтимоӣ ва тарғиби тарзи ҳаёти солим равона гардидааст;
- варзиш - як рукни тарбияи ҷисмонӣ, соҳаи фаъолияти иҷтимоӣ-фарҳангии ҳамчун маҷмӯи намудҳои варзиш мебошад, ки дар шакли тайёрии махсуси омодагии инсон ба мусобиқот ва фаъолияти мусобиқавӣ бо мақсади ноил гардидан ба дастовардҳои варзишӣ ифода мегардад;
- аккредитатсияи давлатии федератсияҳои варзишӣ - ҷараёни соҳибҳуқуқ эътироф гардидани фаъолияти федератсияҳои варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- бозиҳои олимпӣ - мусобиқаҳои байналмилалии зимистона ва тобистона, ки дар чор сол як маротиба байни варзишгарони панҷ қитъа таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии олимпӣ баргузор мегардад;
- бозиҳои сурдолимпӣ - мусобиқаҳои олимпии зимистона ва тобистона байни варзишгарони иллати нуқсони узви сомеадошта (шунавоидошта);
- бозиҳои махсуси олимпӣ - мусобиқаҳои байналмилалии зимистона ва тобистона байни варзишгарони маҳдудияти ақлонидошта;
- бозиҳои параолимпӣ - мусобиқаҳои байналмилалии зимистона ва тобистона байни варзишгарони маъюб бо осеби узвҳои такяву ҳаракаткунанда ва босирадошта;
- варзишгар-дастурдиҳанда - варзишгари амалкунандаи соҳиби натиҷаи баланди варзишӣ, ки узви дастаи яккачини муассисаи варзишии шаҳриву ноҳиявӣ, вилоятӣ ва ҷумҳурӣ на пастар аз дорандаи унвони варзишии “Устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон”, ки вобаста ба фаъолияти худ музди меҳнат ва ё дигар намуди подош мегирад;
- варзиши мактабӣ - қисми варзиш, ки ба тарбияи ҷисмонии хонандагони муассисаҳои таҳсилоти умумӣ бо мақсади солимгардонӣ ва тайёрии онҳо барои иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ ҷорӣ карда мешавад;
- варзиши донишҷӯён - қисми варзиш, ки ба тарбияи ҷисмонии донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва миёнаи касбӣ бо мақсади солимгардонӣ ва тайёрии онҳо барои иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ ҷорӣ карда мешавад;
- варзишгари қобилияташ маҳдуд (варзишгари маъюб) - шахсе, ки дар натиҷаи нуқсёбии саломатӣ бо коҳиши организм аз беморӣ, ҷароҳат, иллати ҷисмонӣ боиси маҳдуд шудани фаъолияти ҳаётӣ гардидааст ва ба варзиш мунтазам машғул шуда, дар мусобиқаҳо ва чорабиниҳои варзишӣ иштирок мекунад;
- варзиши оммавӣ - ҳаракати оммавӣ ва қисми таркибии варзиш, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва ташаккули ҷисмонии аҳолӣ бо роҳи ташкили машғулиятҳо, иштирок дар чорабиниҳои ҷисмонӣ ва оммавии варзишӣ равона карда шудааст;
- варзиши касбӣ - қисми таркибии варзиш, ки ба ташкил ва гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ равона шуда, иштирокчии асосии он варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ва довари касбӣ мебошад;
- варзиши дастоварди олӣ - қисми варзише, ки барои ҳарчи бештар ба дастовард ва натиҷаи боло сазовор гардидани варзишгарро дар мусобиқаҳои расмии ҷумҳуриявӣ ва байналмиллалӣ пешбинӣ менамояд;
- варзишгар - шахси воқеӣ, ки мунтазам бо намуди (намудҳои) интихобкардаи варзиш машғул шуда, дар мусобиқаҳои варзишӣ иштирок менамояд;
- варзиши захиравӣ - варзишгарони синну соли ҷавон ва наврас, ки бо машғулшавии бисёрсолаи мақсаднок ба раванди машқӣ имконият ва иқтидори дар оянда ба ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш шомил ва муваффақ шуданро ба дараҷаҳои баланди варзишӣ доранд;
- варзишгари касбӣ - варзишгаре, ки машғулият дар варзиш барояш фаъолияти асосӣ буда, мутобиқи қарордод барои омодагӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ ва иштирок дар онҳо маош ва барои ноил гардидан ба дастоварди баланди варзишӣ дигар мукофотпулӣ мегирад;
- варзишгари маҳорати олӣ - варзишгари дорандаи унвони варзишӣ, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ бо мақсади ноил гардидан ба дастоварди баланди варзишӣ иштирок менамояд;
- довари варзишӣ - шахси воқеие, ки тайёрии махсусро гузашта, соҳиби дараҷаи тахассусии доварӣ гаштааст, инчунин шахси воқеии дорандаи дараҷаи довари байналмилалӣ, ки аз ҷониби ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ ҳамчун довар муайян шуда, дар асоси қоидаҳои амалкунандаи намуди варзиш ва Низомномаи гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ амал карда, мусобиқаҳои варзиширо мегузаронид, ғолиби онро муайян ва натиҷаҳои онро сабт мекунад;
- дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш - гурӯҳи варзишгарон, мураббиён, табибон, мутахассисони дохилӣ ва хориҷии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқшудае, ки тайёрӣ ва иштироки варзишгаронро дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ зери парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамоянд;
- иншоотҳои варзишӣ - сохтмонҳои махсус биношуда ва таҷҳизонидашуда, биноҳо, марказҳо, қасрҳо ва маҷмааҳои варзишию солимгардонӣ, варзишӣ, варзишӣ-техникӣ ва тарбияи ҷисмонӣ, ки ба талабот ва шартҳои муқарраргардида ҷавобгӯ буда, дорои шаҳодатномаи дахлдори истифодаи иншооти варзишӣ мебошанд;
- клубҳо ва толорҳои варзишии шахсӣ - ташкилоте, ки аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ таъсис дода шуда, дар иншоотҳои варзишӣ ба татбиқи раванди тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва обу тоби бадан машғул буда, дорои иҷозатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ мебошад;
- клубҳои варзишии касбӣ - шахсони ҳуқуқие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфта ва дорои иҷозатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ мебошад, дар асоси муносибатҳои аъзогӣ ва шартномавӣ мувофиқан бо федератсияиҳои варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзиш дар мусобиқаҳои варзишӣ иштирок намуда, аз он фоида ба даст меоварад.
- қоидаи намуди варзиш - меъёрҳои умумиэътирофшудаи намуди варзиш, ки дар рафти баргузории мусобиқаҳои варзишӣ ба роҳбарӣ гирифта шуда, аз рӯи он мусобиқаҳо оид ба намуди варзиш баргузор карда мешаванд;
- лигаи варзишӣ - ташкилоти ғайритиҷоратие, ки дар асоси аъзогӣ таъсис дода шуда, мақсади он мусоидат намудан дар маъмулгардонии варзишӣ, инкишоф додани намуди (намудҳои) варзиш ва ташкилу баргузории чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мебошад.
- мусобиқаи варзишӣ - муҳориба ва рақобате, ки тибқи низомномаи тасдиқшуда ва қоидаи амалкунандаи намуди варзиш байни варзишгарон ва ё гурӯҳи варзишгарон (дастаҳо) дар намуди (намудҳои) варзиш бо мақсади муайян намудани беҳтарин иштирокчии он гузаронида мешавад; - мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ - мусобиқаҳо аз рӯи намуди (намудҳои) варзиш дар байни варзишгарон (дастаҳо) бо иштироки варзишгарони давлатҳои хориҷӣ;
- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ мекунад;
- мураббӣ, мураббӣ-омӯзгор - шахси воқеии дорандаи маълумоти соҳавӣ, шаҳодатнома ва ё сертификати фаъолияти мураббигӣ, ки бо варзишгарон машғулиятҳои машқӣ-варзишӣ мегузаронад, онҳоро ба мусобиқа ва дастовардҳои варзишӣ тайёр намуда, тартиб ва Низомномаи гузаронидани мусобиқаҳои варзиширо риоя менамояд;
- мураббии давлатӣ - мураббие, ки вазифа, уҳдадорӣ ва фаъолиятро барои татбиқ намудани сиёсати давлатӣ баҳри инкишофи намуди (намудҳои) варзиш дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд;
- методист - шахси воқеии маълумоти олии соҳавӣ дошта, ки роҳбарии методии раванди машқӣ, таҳия ва ҷорӣ намудани усулҳои пешқадами тайёрии варзиширо амалӣ намуда, барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва варзишӣ мусоидат менамояд;
- маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) - омехтаҳои кимиёвӣ (маҳлулҳо, доруворӣ), усулҳо ва дигар воситаҳое, ки ба рӯихати маводҳои манъкардашуда дохил карда шудаанд ва ҳангоми истифодаи он аз ҷониби варзишгар, он сабаби маҳрум шудан (дисквалификатсияи)-и варзишгар аз мусобиқаҳо мегардад;
- маҳрум кардани варзишгар (дисквалификатсия) - хориҷ кардани варзишгар (мураббӣ, табиби варзишгар) аз иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ ба мӯҳлати муайян ва ё якумра (дар бозиҳои муайян) аз ҷониби федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва ё федератсияҳои варзишии байналмилалӣ барои вайрон кардани тартиб ва қоидаҳои намуди варзиш, низомномаи (регламенти) мусобиқаҳои варзишӣ, истифодаи маводҳои барагезандаю нерӯафзо (допинг), вайрон кардани меъёрҳои тасдиқшудаи ташкилотҳои варзишии байналмилалӣ ё федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ, вайрон кардани ӯҳдадориҳое, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидааст, инчунин анҷом додани амале, ки ба шаъну шарафи варзишгар иснод меорад;
- низомномаи гузаронидани чорабиниҳои (мусобиқа, чемпионат) варзишӣ - санаде, ки аз ҷониби ташкилкунандагони чорабиниҳои варзишӣ таҳия гашта, намуди чорабинии варзишӣ, вақт, макон, тартиб ва шартҳои гузаронидани онро муайян менамояд;
- намуди варзиш - қисми таркибии варзиш буда, тибқи тартиби муқарраргардида дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф гардида, як ё якчанд намуди барномаи варзишро дар бар мегирад ва дорои аломатҳои фарқкунанда, аз ҷумла муҳити машғулият, асбобу анҷоми истифодашаванда (бе дарназардошти воситаҳои ҳифз), таҷҳизот ва қоидаҳои мусобиқа иборат мебошад;
- намудҳои техникӣ ва риштаҳои амалии варзиш - қисми варзиш, ки тайёрии махсуси варзишгаронро дар мусобиқаҳои варзишӣ бо истифодаи лавозимоти техникӣ талаб менамояд;
- намудҳои варзиши миллӣ - қисми ҷудонашавандаи варзиш буда, аз намудҳои варзише иборат мебошад, ки таърихан дар шакли фаъолияти мусобиқавӣ ба вуҷуд омада, дорои машқҳои гуногуни ҷисмонӣ, варзишӣ ва бозиҳои ба худ хоси халқӣ, инчунин қоида ва тарзи махсуси ҷисмонӣ ва варзишӣ мебошанд;
- рекорди варзишӣ - дастоварди олии тасдиқшудаи иҷрои меъёри варзишӣ аз ҷониби варзишгар (варзишгарон);
- сармураббии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди (намудҳои) варзиш - мураббие, ки барои роҳбарӣ, тайёрӣ, ташкил кардан, банақшагирӣ, ҳамоҳангсозӣ ва баромади дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди (намудҳои) варзиш дар мусобиқаҳои бонуфузи байналмилалӣ масъул мебошад, инчунин қоидаҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг)-ро аз ҷониби варзишгар назорат мекунад;
- ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (минбаъд - ташкилотҳои варзишӣ) - шахси ҳуқуқие, ки фаъолияти асосии он соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муайян шудааст;
- Таснифоти ягонаи иншоотҳои варзишӣ - бо мақсади мутобиқ намудани стандартҳои давлатию байналмилалӣ ва бо дарназардошти хусусиятҳои сохтори маҳалҳои аҳолинишинӣ, хусусияти истифодабарӣ, мақсад ва мушаххасии иншоотҳои варзишӣ, нормаҳои санитарӣ ва лоиҳакашӣ ба гурӯҳҳо ҷудо намудани иншоотҳои варзишӣ;
- Ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи чисмонӣ ва варзишӣ - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки бо ташабусси онҳо чорабиниҳои тарбияи чисмонӣ ва варзишӣ гузаронида шуда, масъалаҳои ташкилӣ, молиявӣ ва дигар таъминоти тайёрӣ ва гузаронидани ин чорабиниҳо аз ҷониби онҳо татбиқ карда мешавад;
- Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - ҳуҷҷате, ки дар он номгӯи ҳарсолаи чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ, машқӣ-варзишӣ, ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, омодагӣ ва иштирок ба мусобиқаҳои расмии байналмилалӣ, ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, инчунин чорабиниҳо оид ба тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ дарҷ карда шудаанд;
- Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - ҳуҷҷати барномавию меъёрие, ки меъёр, талабот, шарт ва тартиби додани дараҷаҳо ва унвонҳои варзиширо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд;
- Универсиадаи умумиҷаҳонӣ - маҷмӯи мусобиқаҳои байналмиллалии зимистона ва тобистонаи байни дунишҷӯён гузаронидашаванда оид ба намудҳои гуногуни варзиш;
- феҳристи намудҳои варзиш - низоми иттилоотие, ки дар шакли қоғазӣ ва электронӣ маълумотро оид ба намуди (намудҳои) варзиш, барномаи тайёрии варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзиш дошта, дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон инкишоф ёфтааст;
- федератсияи (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) варзишӣ - ташкилоти ҷамъиятии ғайритиҷоратие, ки дар асоси аъзогӣ бо мақсади инкишофи як ё якчанд намудҳои варзиш, оммавияти он, ташвиқу таблиғ, ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ ва тайёр намудани варзишгарон-аъзои (дастаҳои) мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди (намудҳои) варзиш таъсис дода мешавад;
- ҳаракати олимпии Тоҷикистон - қисми таркибии ҳаракати байналмилалӣ буда, мақсади он ташвиқ ва ҷорӣ намудани принсипҳои ҳаракати олимпӣ, мусоидат намудан барои инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мустаҳкам кардани муносибатҳои байналмилалӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, муаррифӣ намудани Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Бозиҳои олимпӣ ва иштирок дар дигар мусобиқаҳои байналмилалӣ, ки зери сарпарастии Кумитаи байналмилалии олимпӣ гузаронида мешавад, ба шумор меравад;
- чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ - чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки дар Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии маҳаллӣ дарҷ карда шудаанд;
- чорабиниҳои варзишӣ - мусобиқаҳои варзишӣ, ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, раванди тайёрии машқӣ (назариявӣ, амалӣ) ва дигар чорабиниҳое, ки барои тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ бо иштироки варзишгаронро пешбинӣ менамояд;
- ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ - чорабинии марказонидашудае, ки бо мақсади баланд бардоштани маҳорати варзишӣ ва ҷараёну сифати машқии варзишгарон ташкил карда мешавад;
- шартномаи фаъолияти варзишӣ - шартномаи гражданӣ-ҳуқуқие, ки байни варзишгар, мураббӣ ва дигар мутахассис дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ё ташкилоти тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ баста мешавад;

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои асосии қонунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Қонунунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба принсипҳои зерин асос меёбад:
- баробарӣ ва ихтиёрӣ будани машғулшавӣ ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- оммавияти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- масъулияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, инчунин шахсони масъул вобаста ба таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон барои машғулият ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- ягонагии асосҳои меъёрии ҳуқуқии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- дастрасӣ барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
-ба таъиноти солимгардонии шахс ва ҷомеа равона гардидани тарбияи ҷисмонӣ;
- тарбияи масъулияти шаҳрвандӣ ва ватандӯстии варзишгарон;
- бехатарии ташкил ва гузаронидани машғулиятҳои машқӣ-варзишӣ ва чорабиниҳои варзишӣ;
- мусоидат ва фароҳам овардани шароити муносиб ба маъюбон ва шахсони қобилияташон маҳдуд, инчунин ба шахсони аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳтоҷи аҳолӣ;
- ҳифз ва таҳкими саломатии варзишгарон, таъминоти тиббии онҳо;
- эҳтиром ва риояи ӯҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- фароҳам овардани шароити мусоид ба варзишгарони маҳорати олӣ ва захираҳои варзишӣ;
- нигоҳдории дахлдори иншоотҳои варзишӣ ва дигар объектҳои варзишии моликияти давлатӣ;
- манъи ҳар гуна табъиз ва роҳ надодан ба омилҳои зӯроварӣ, таҷовуз, ки шаъну шарафи инсонро паст мезананд;
- ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаро гирифтани насли наврас ва мусоидат ба инкишофи варзиши муаасисаҳои таълимӣ;
- дастгирии ҳаракати олимпӣ, паролимпӣ, сурдолимпӣ ва махсуси олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- афзалиятнокии варзиши дастоварди олие, ки Ҷумҳурии Тоҷистонро дар мусобиқаҳои бонуфузи байналмилалӣ муаррифӣ менамояд.

Моддаи 4. Ҳуқуқи шаҳрвандон ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқоматдошта, новобаста аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ ва молумулкӣ ҳуқуқ доранд ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул шаванд, узви ташкилотҳои ҷамъиятии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бошанд, инчунин аз иншоотҳои варзишӣ истифода намоянд.
2. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандии дар ҳудуди Ҷумҳурии Точикистон истиқоматдошта ҳуқуқи интихоби намуди (намудҳои) варзиш ва машғул шуданро дар муассиса ва ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, инчунин иштирок дар чорабиниҳои варзиширо доранд.
3. Падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда) вазифадоранд, ки барои инкишофи ҳамаҷонибаи ҷисмонӣ ва таҳкими саломатии кӯдакон дар оила ва барои ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул шудани онҳо шароити мусоид фароҳам оваранд.
4. Давлат дар раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба кӯдакони ятиму бепарастор, кӯдакони имконияти маҳдуддошта ва шахсони маюб барои дастрасии онҳо ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шароит фароҳам меорад.
5. Раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо забони давлатӣ сурат мегирад.

Моддаи 5. Таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ, мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, маориф, мақомоти маҳалии ҳокимияти давлатӣ, ҳамчунин воситаҳои ахбори омма, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва дигар ташкилоту муассисаҳо шакл ва тарзҳои таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар байни гурӯҳҳои аҳолӣ аз нигоҳи синну сол, касб ва вазъи иҷтимоӣ муайян намуда, варзишро ҳамчун қосиди сулҳ ва аҳамияти иҷтимоии тарбияи ҷисмонӣ, нақши он дар солимгардонии миллат, дар мубориза бар зидди ҳодисаҳои номатлуби иҷтимоӣ, аз ҷумла кашидани тамоку, нашъамандӣ, майзадагӣ, инчунин пешгирии ҷинояткорӣ дар байни ноболиғон ва ғайраро шарҳ медиҳанд.
2. Воситаҳои ахбори омма барои дар байни аҳолӣ ба вуҷуд овардани шавқу рағбат, талабот ба машғулият дар машқҳои ҷисмонӣ ва варзиш мусоидат менамоянд.
3. Ҳангоми намоиши барномаҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ таблиғи истифодаи бераҳмию зӯроварӣ, таҳқири шаъни инсон, таблиғи моддаҳои барагезандаю нерӯафзо (допингӣ), ки ба саломатии инсон зарароваранд, манъ аст.
4. Ташкилотҳои телевизион ва радиошунавонӣ инъикоси намоиши барномаҳои варзиширо бо мақсади оммавигардонӣ ва рушди намудҳои алоҳидаи варзиш таъмин менамоянд.

БОБИ 2. ТАШКИЛИ ФАЪОЛИЯТ ДАР СОҲАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 6. Субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Ба субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дохил мешаванд:
- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- мақоми ваколатдори давлатӣ;
- мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;
- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф;
- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ;
- мақомоти корҳои дохилӣ;
- ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, аз ҷумла клубҳои варзишӣ;
- Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон;
- Кумитаи паралимпии Тоҷикистон;
- Олимпиадаи махсуси Тоҷикистон;
- федератсияҳои (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) варзишӣ;
- муассисаҳои таълимию илмии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ варзишӣ;
- муассисаҳои тайёрии варзишӣ;
- ҷамъиятҳои ихтиёрии варзишии иттифоқҳои касаба;
- шаҳрвандоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ машғуланд, варзишгарон, доварони варзиш, ҳамчунин мураббиён, методистон, варзишгар-дастурдиҳандагон ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш.

Моддаи 7. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:
- пешбурди сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш инкишоф дода, бехатарии ҳаёт ва саломатии шахсони ба варзиш машғулбуда, иштирокчиёни муносибатҳои тарбияи ҷисмонию варзиш, гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, варзишӣ, ташаккул додани намудҳои гуногуни варзишро таъмин менамояд;
- ба кори мақоми ваколатдори давлатӣ роҳбарӣ намуда, фаъолияти онро назорат мекунад;
- ташаббусҳои ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро барои татбиқи амалиётҳои воридотию содиротӣ, амалӣ кардани барномаву лоиҳаҳо дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, гузаронидани мусобиқаҳои варзишӣ, чорабиниҳои варзишию намоишӣ ва ҷамъомадҳои машқиро дастгирӣ менамояд;
- барои ҳавасмандгардонии ғолибон ва ҷоизадорони мусобиқаҳои бонуфузи байналмилалӣ мукофотҳо муайян карда, шакл, андоза ва тартиби додани онҳоро тасдиқ менамояд;
- барномаҳои давлатии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар солҳои минбаъда тасдиқ мекунад;
- Низомнома оид ба аккредитатсияи давлатии федератсияҳои варзиширо тасдиқ мекунад;
- Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолиро тасдиқ менамояд;
-тартиби сертификатсияи фаъолияти мураббигиро тасдиқ менамояд;
- дигар фаъолиятҳоро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст, амалӣ менамояд.

Моддаи 8. Салоҳияти мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш:
- сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таъмин ва татбиқ менамояд;
- лоиҳаи барномаҳои давлатӣ ва байналмилалии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таҳия намуда, онҳоро ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати тасдиқи минбаъдаи онҳо пешниҳод менамояд ва барои татбиқи онҳо чораҳои судманд меандешад;
- якҷоя бо ташкилотҳои варзишӣ барномаҳои ҳадафноки тарбияи варзишгарони Тоҷикистонро ба чорабиниҳо ва мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ таҳия ва таъмин менамояд;
- фаъолияти ташкилоту муассисаҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро, новобаста аз мансубияти идорӣ ва шакли моликияташон, ҳамоҳанг месозад;
- аккредитатсияи муассисаҳои тайёрии варзиширо тасдиқ ва татбиқ менамояд;
- назорати риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро татбиқ намуда, баҳогузории вазъи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро амалӣ менамояд;
- барои фаъолият ба клубҳо (фитнес клубҳо, марказҳои солимгардонӣ ва дигар ташкилотҳои дар самти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқгардонидашудаи хусусӣ) ва толорҳои варзишии хусусӣ тибқи тартиби муқарраргардида иҷозатномаи фаъолият медиҳад;
- Низомномаи мақоми ваколатдори давлатиро дар самти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқи тартиби муқарраргардида, таҳия намуда, онро барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;
- аз рӯи намудҳои варзиш мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалиро ташкил мекунад ва мегузаронад;
- ташвиқу тарғиби тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар байни табақаҳои гуногуни аҳолӣ ба роҳ мемонад;
- барои оммавигардонии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш чораҳои дахлдор меандешад;
- Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо дарназардошти пешниҳоди федератсияҳои варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта, ташкилотҳо ва муассисаҳои тайёрии варзишӣ таҳия, тасдиқ ва татбиқи онро таъмин менамояд;
- фаъолияти илмӣ-таҳқиқотиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил ва ҳамоҳанг карда, натиҷаҳои онро дар амалияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷорӣ менамояд;
- ба назорати манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) дар варзиш мусоидат менамояд;
- ба инкишофи намудҳои варзиши миллӣ мусоидат менамояд;
- ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба намуди варзиш бо пешниҳоди федератсияҳои варзишии аз аккредитатсия давлатӣ гузашта, тасдиқ ва омодагии онҳоро барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ таъмин менамояд;
- сармураббӣ, мураббии давлатиро вобаста ба синну сол (наврасон, ҷавонон ва калонсолон) бо пешниҳоди федератсияҳои варзишии аз аккредитатсия давлатӣ гузашта ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд;
- барои иштироки варзишгарони ҷумҳурӣ дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ иҷозати хаттӣ медиҳад;
- федератсияҳои варзиширо тибқи тартиби муқарраршуда аз аккредитатсияи давлатӣ мегузаронад ва ҳангоми гузаштани онҳо аз аккредитатсияи давлатӣ Шаҳодатнома медиҳад;
- фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзиширо ҳамоҳанг месозад;
- тартиби такмили ихтисос, бозӯмозӣ ва аттестатсияи кадрҳо, мураббиёни тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро тасдиқ намуда, онро амалӣ менамояд;
- дар таъин ва озод намудани директорони муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи тартиби муқарраршуда иштирок мекунад;
- низомномаи гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзиширо тасдиқ мекунад;
- дар якҷоягӣ бо федератсияҳои варзишӣ аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта, тартиби муайян намудани варзишгар, мураббӣ, иншоот ва муассисаи варзишии беҳтарини солро таҳия ва тасдиқ мекунад;
- таснифоти ягонаи иншоотҳои варзиширо пеш мебарад;
- табъу нашри адабиёти илмӣ, методӣ ва оммавиро доир ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил менамояд;
- таснифоти ягонаи варзиширо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ намуда, варзишгаронро ба дараҷа ва унвонҳои варзишӣ сарфароз мегардонад;
-раванди машқии муассисаҳои тайёрии варзиширо ҳамоҳанг ва назорат мекунад;
- лоиҳаи сохтмони иншоотҳои варзиширо дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор дода, бо назардошти таклифҳои федератсияҳои варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта, ба он хулосаи хаттӣ медиҳад;
- Низомномаи «Дараҷаи тахассусии мураббиён», Низомномаи «Дараҷаи тахассусии методистон» Низомномаи «Дараҷаҳои доварони варзиш»- ро тасдиқ ва ба онҳо номзадҳоро сарфароз мегардонад;
- ба клубҳо ва толорҳои варзишии хусусӣ тибқи тартиби муқараршуда иҷозатномаи фаъолият ва ба мураббиёни он сертификати фаъолият медиҳад;
- аккредитатсия муассисаҳои тайрии варзиширо тибқи тартиби муқарраршуда мегузаронад;
- дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзими соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш баромади варзишгарро дар чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ манъ менамояд;
- дигар фаъолиятҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 9. Салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақомоти маҳаллии ҳокимиятӣ давлатӣ дар доираи салоҳияташон сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳал татбиқ намуда, чунин салоҳият доранд:
- ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳалли худ мусоидат менамоянд;
- барномаҳои маҳаллии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро бо назардошти хусусиятҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ, миллӣ, демографӣ тасдиқ ва амалӣ мегардонанд;
- аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ рушду инкишофи соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро маблағгузорӣ менамоянд;
- барои сохтмон, таъмир ва барқарорсозии толорҳо, муассисаҳои тайёрии варзишӣ ва иншоотҳои варзишӣ мусоидат мекунад;
- барои оммавияти тарбияи ҷисмонӣ корҳои тарғибу ташвиқотӣ бурда, намудҳои гуногуни варзишро тараққӣ медиҳад;
- ба таъсис ва фаъолияти ташкилотҳо ва муассисаҳои соҳаи тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиш мусоидат менамояд;
- ба инкишофи намудҳои варзиши миллӣ мусоидат менамоянд;
- маълумотҳои дахлдорро оид ба инкишоф додани тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳал ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод менамояд;
- дар вақти гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ тартиботи ҷамъиятӣ, бехатарӣ, инчунин хизматрасонии тиббиро таъмин менамояд;
- муассисаҳои тайёрии варзишии дахлдорро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ тибқи тартиби муқарраршуда таъсис дода, тибқи нишондодҳои дурнамои рушди иқтисодию иҷтимоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва нақшаҳои рушди иҷтимоии маҳал маблағгузорӣ менамоянд ва бо заминаҳои моддиву техникии зарурӣ таъмин месозанд;
- машғулиятҳои иловагии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо дар муассисаҳои таълимӣ маблағгузорӣ менамоянд;
- дигар фаъолиятҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 10. Иштироки мақоми ваколатдори давлатии дар соҳаи тандурустӣ дар рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақоми ваколатдори давлатии соҳаи тандурустӣ:
- тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ҳамчун воситаи таҳкими саломатӣ, пешгирӣ ва табобати бемориҳо истифода менамояд;
- вобаста ба вазъи ҷисмонии варзишгар ҷиҳати барқароркунӣ ва солимгардонии ӯ чораҳои зарурӣ меандешад;
- диспансерҳои варзиширо таъсис ва онҳоро бо кадрҳои баландихтисоси соҳаи тиб таъмин менамоянд;
- вазъ ва ҷараёни инкишофи ҷисмонии гурӯҳҳои мухталифи иҷтимоии аҳолиро таҳлил карда, ба мақомоту идораи давлатии дахлдор таклифҳо пешниҳод менамояд;
- назорати тиббии шахсонеро, ки бо тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, дар асоси шартномаи дутарафа бо мақоми ваколатдори давлатӣ анҷом медиҳад;
- вазъи саломатии варзишгаронро назорат карда, пеши роҳи ҳар гуна беморӣ ва латхӯрии варзишгаронро мегиранд ва бо роҳу усулҳои муқарраршуда саломатии онҳоро барқарор мекунанд;
- барои ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш расондани хизмати тиббӣ дар ҷараёни омодагӣ ба мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ дар асоси шартномаи дутарафа мусоидат менамояд;
- омодагӣ, бозомӯзӣ, такмили ихтисос ва аттестатсияи мутахассисони тандурустиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба роҳ мемонад;
- мутобиқи низомномаи тартиби гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқшуда, дар ташкили чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва варзишӣ иштирок менамояд ва ҳангоми зарурат ёрии аввали тиббӣ мерасонад ;
- дигар фаъолиятро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 11. Иштироки намояндаи мақомоти корҳои дохилӣ дар раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақомоти корҳои дохилӣ таъминкунандаи тартиботи чамъиятӣ ва бехатари зимни баргузории чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ ба ҳисоб меравад.
2. Мақомоти корҳои дохили тартиби гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзиширо талаб карда, бо хоҳиши шахсони ташкилкунандаи чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзиши шахсонеро ки тартиби гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзиширо риоя намекунанд аз макони баргузории чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ дур мекунанд.
3. Намояндаи ваколатдори мақомоти корҳои дохилӣ ӯҳдадор аст:
- дар доираи ваколатҳои худ ба гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ мусоидат намояд;
- дар якҷоягӣ бо ташкилкунандагони чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ ва намояндаи ваколатдори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тартиботи ҷамъиятӣ ва амнияти варзишгарон, дигар иштирокчиён, инчунин риояи қонуниятро дар рафти гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ таъмин намояд;
- андешидани чораҳои қонунӣ ҳангоми вайрон шудани тартиботи чамъиятӣ зимни баргузории чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ.

Моддаи 12. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқиашон метавонанд ташкилотҳои тиҷоратӣ ва ғайритиҷоратӣ бошанд. Тартиби таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад.
2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши дар ташкили корҳо вобаста ба инкишоф додани тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар байни табақаҳои гуногуни аҳолӣ иштирок мекунанд ва шароити заруриро барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар байни аҳолӣ, варзишгарон, мураббиён ва дигар иштирокчиёни раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фароҳам меоранд.
3. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ барои ҳимоя ва таҳкими саломатии варзишгарон ва дигар шахсоне, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ ва ҷараёни машқҳои варзишӣ иштирок менамоянд, шароит муҳайё сохта, барои машқи варзишгарон заминаҳои муносиб фароҳам меоранд, ҳамчунин барои ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ мусоидат мекунанд.
Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ метавонанд ба иттиҳодияҳои байналмилалии варзишӣ дохил шаванд, аъзои иттиҳодияҳои байналмилалии варзишӣ бошанд ва ӯҳдадориҳоро иҷро намоянд, агар чунин ҳуқуқу ӯҳдадориҳо ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат надошта бошанд.

Моддаи 13. Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳаракати миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон қисми таркибии ҳаракати байналмилалии олимпӣ буда, бо мақсади тарғибу ташвиқот, ҷорӣ кардани принсипҳои олимпӣ, мусоидат кардан ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва мустаҳкам намудани ҳамкории байналмилалӣ дар варзиш, иштирок дар бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалӣ, таҳти сарпарастии Кумитаи байналмиллалии олимпӣ таъсис дода мешавад.
2. Ҳаракати миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистонро Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ташкилоти ҷамъиятии аз ҷониби Кумитаи олимпии байналмилалии эътирофгашта, роҳбари мекунад.
3. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон фаъолияти худро дар асоси санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хартияи олимпии аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ эътирофшуда ва Оинномаи Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.
4. Давлат ҳаракати олимпиро эътироф ва дастгирӣ намуда, барои татбиқи мақсад ва вазифаҳои Оинномавии Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат менамояд.
5. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон:
- тарғиботро дар байни шаҳрвандони ҷумҳурӣ оид ба принсипҳои ҳаракати олимпӣ, афзалияти намудҳои варзиши олимпӣ, рушди варзиши дастовардҳои олӣ ва оммавияти варзиш пеш мебарад;
- тибқи тартиби муқаррарнамудаи Хартияи олимпии Кумитаи байналмилалии олимпӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бозиҳои олимпӣ ва дигар чорабинӣ ва мусобиқаҳои варзишие, ки таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии олимпӣ сурат мегирад, муаррифӣ мекунад;
- дар таъсис додани дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш иштирок карда, ҷиҳати ширкати онҳо дар бозиҳои олимпӣ ва дигар чорабиниву мусобиқаҳои варзишӣ чораҳои зарури меандешад;
- либоси варзишӣ, рафту омад, будубош, суғуртаи ҳайати намояндагони Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмиллалии варзишие, ки таҳти сарпарастии Кумитаи байналмиллалии Олимпӣ ва ё федератсияҳои варзишии байналмиллалӣ баргузор мешаванд, таъмин менамояд;
- либоси расмии варзишӣ ва либоси варзишии ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро (ба истиснои либоси варзишии дар вақти мусобиқа истифодашаванда) тасдиқ менамояд;
- барои тайёрии дахлдори варзишгарон ва омодагии онҳо барои иштирок дар Бозиҳои Олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмиллалии варзишие, ки таҳти сарпарастии Кумитаи байналмиллалии Олимпӣ ва ё федератсияҳои варзишии байналмиллалӣ баргузор мешаванд, мусоидат мекунад;
- якҷоя бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар тайёр кардан ва гузаронидани сиёсати ягонаи давлатӣ дар рушди варзиш ва комёбиҳои варзиши олӣ иштирок менамояд;
- назорати манъи истифодаи моддаҳои барагезандаю нерӯафзо (допинг)-ро татбиқ менамояд;
- ҷиҳати манъи зӯроварӣ ва таҷовуз дар варзиш чораҳои зарурӣ меандешад;
- мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ фаъолияти федератсияҳои варзиширо аз рӯи намудҳои варзиши олимпӣ ҳамоҳанг сохта, аз манфиатҳои онҳо дар арсаи байналмилалии варзишӣ намояндагӣ мекунад;
- дигар ваколатҳоеро, ки Қонуни мазкур, Хартияи олимпии байналмилалӣ ва Оинномаашон муқаррар намудааст, амалӣ менамояд.
6. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон мутобиқи Хартияи олимпии Кумитаи байналмилалии олимпӣ ҷиҳати ҳимояи ҳуқуқи муаллифии Кумитаи байналмилалии олимпӣ барои истифода аз рамзҳои олимпӣ, шиор, парчам, суруди олимпӣ ва унвонҳои "Олимпиада" "Олимпӣ" дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешад.
7. Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ намудани вазифаҳо, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои дар Оинномааш гузошташуда аз ҳисоби маблағҳои худӣ ва буҷети давлатӣ, инчунин маблағҳои ғайрибуҷетӣ истифода мебарад.

Моддаи 14. Федератсияҳои ҷумҳуриявии варзишӣ

1. Федератсияҳои варзишӣ як шакли иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ буда, тартиби ташкил, азнавтаъсисдиҳӣ ва барҳамдиҳӣ, инчунин фаъолияти онҳо дар асоси санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва меъёрҳои Қонуни мазкур ба роҳ монда мешаванд.
2. Федератсияҳои варзишӣ мутобиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд аз рӯи намудҳои варзише, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф шудаанд, ташкил ва ба қайд гирифта шаванд.
3. Тартиби эътироф намудани намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ ва пеш бурда мешавад.
4. Бо мақсади эътироф кардани фаъолият ва ҳамкориҳои мақоми ваколатдори давлатӣ бо федератсияҳои варзишӣ тибқи тартиби муқарраршуда аккредитатсияи давлатии федератсияҳои варзишӣ гузаронида мешавад.
5. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо як федератсияи варзиширо оид ба намуди варзиш эътироф карда, онро аз аккредитатсияи давлатӣ мегузаронад.
6. Гузаронидани аккредитатсияи давлатии федератсияи варзишӣ пулакӣ буда, ҳаҷми он тибқи тартиби муқарраргардида муайян карда мешавад.
7. Аз лаҳзаи гузаштани аккредитатсияи давлатӣ федератсияҳои варзишӣ ҳуқуқи пурраи амалкуниро пайдо мекунанд ва ба онҳо Шаҳодатнома дар бораи гузаштани федератсияи варзишӣ аз аккредитатсияи давлатӣ дода мешавад. Федератсияҳои варзишӣ дар чор сол як маротиба аз аккредитатсияи давлатӣ гузаронида мешаванд.
6. Федератсияи варзишӣ барои аз аккредитатсияи давлатӣ гузаштан бояд дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо намояндагиҳо ва ё филиалҳои худро вобаста ба намуди варзиш дошта бошад.
7. Баъд аз гузаштани аккредитатсияи давлатӣ, федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ба рӯйхати ягонаи феҳристи федератсияҳои варзишии Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда мешаванд. Мақоми ваколатдори давлатӣ феҳристи ягонаи федератсияҳои варзиширо пеш мебарад.
8. Ҳангоми аз доираи фаъолият баромадан, талаботи қонунгузорӣ ва ё оинномаи худ, инчунин талаботи аккредитатсия давлатиро риоя накардани федератсияи варзишие, ки аз аккредитатсияи давлатӣ гузаштааст, мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуқуқ дорад ҳамкорӣ ва ё амали Шаҳодатномаи онро қатъ намояд.
9. Барои федератсияи варзишие, ки аз аккредитатсияи давлатӣ нагузаштааст дар асоси санадҳои меъёри ҳуқуқӣ як қатор маҳдудиятҳо гузошта мешаванд.

Моддаи 15. Оинномаи федератсияи варзишӣ

1. Барои бақайдгирии давлатӣ ҳамчун иттиҳодияи ҷамъиятӣ дар мақоми бақайдгиранда, федератсияи варзишӣ Оинномаи худро пешниҳод менамояд, ки он бояд чунин муқарраротҳои соҳавиро дошта бошад:
- мақсад, вазифа ва намуди варзише, ки федератсияи варзишӣ барои пешбурди он таъсис дода мешавад;
- шарт ва тартиби аъзо шудан ва хориҷ шудан аз федератсияи варзишӣ, инчунин ҳуқуқ ва уҳдадориҳои аъзои он;
- мақомоти идоракунанда, назоратбарандаи фаъолияти федератсияи варзишӣ ва сохтори он;
- тартиби тасдиқи гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишии аз ҷониби федератсияи варзишӣ амалишаванда;
- тартиби гузаронидан ва таъмин намудани варзишгарон ба мусобиқаҳои варзишӣ;
- тартиби пардохти аъзоҳақӣ ҳангоми узви федератсияи варзишӣ шудан;
- тартиб ва шартҳои сафарбар намудани варзишгарони федератсия ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш;
- сарчашмаҳои маблағгузорӣ;
- дигар муқаррароте, ки санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

Моддаи 16. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои федератсияи варзишие, ки аз аккредитатсияи давлатӣ гузаштааст

1. Федератсияи варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёри ҳуқуқӣ ва Қонуни мазкур ҳуқуқ дорад:
- дар доираи ваколати худ санадҳоеро қабул намояд, ки иҷрои он барои тамоми аъзои федератсия ҳатмӣ мебошад;
- танҳо ба варзишгарон ва мураббиёни касбӣ барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ иҷозат диҳад;
- дар аттестатсия мураббиён оид ба намуди варзиш ва такмили ихтисоси онҳо иштирок намоянд;
- ташкили тайёрии варзишии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ ва сафарбар намудани онҳо барои иштирок дар ин мусобиқаҳо;
- вобаста ба намуди варзише, ки дар оинномаи он нишон дода шудааст, мусобиқа гузаронанд ва дар чунин чорабиниҳои варзишӣ иштирок кунад;
- тибқи тартиби муқарраршуда барои гузаштани варзишгар аз як зинаи тайёрии варзишӣ ба зинаи дигари тайёрии варзишӣ (аз як мактаб ба мактаби дигар) мусоидат кунад;
- бо дигар федератсияҳои варзишӣ ҳамкорӣ намояд;
- дар таҳия ва татбиқи Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок кунанд ва доир ба он таклифу пешниҳодҳои худро ба мақоми ваколатдори давлатӣ манзур намояд;
- кумакҳои молӣ ва дигар кӯмакҳое, ки барои рушди намуди варзиш равона шудаанд, тибқи муқаррароти муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дастрас кунад;
- номзадии варзишгарон ва мураббиёнро барои сазовор гардонидан ба дараҷа, унвонҳои варзишӣ ва унвонҳои фахрӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намояд;
- барои варзишгароне, ки ҳуқуқи иштирок карданро дар мусобиқаҳои варзишӣ надоранд, чораҷӯӣ намояд;
- доварони намуди варзишро омода намуда, барои баланд бардоштани маҳорати варзишии онҳо чораҳои зарурӣ андешад;
- дар доираи ваколатҳои худ шартномаҳо бандад;
- аз дигар ҳуқуқҳое, ки аз талаботҳои қонунгузорӣ бармеоянд истифода барад;
- барои муайян ва тасдиқ кардани сармураббии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш ба мақоми ваколатдори давлатӣ таклифҳо манзур намояд.

2. Федератсияи варзишии аз аккредитатсия давлатӣ гузашта уҳдадор аст:
- намуди варзиши интихобнамудаашро ташаккул ва тараққӣ диҳад;
- ҳуқуқ ва манфиатҳои варзишгаронро дар сатҳи дохилӣ ва байналмилалӣ ҳифз намояд;
- қоидаҳои намуди варзишро бо дарназардошти тавсияҳои федератсияҳои байналмилалӣ таҳия ва тасдиқ намуда, ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намояд;
- узви федератсияҳои байналмилалии варзишӣ бошад (ба ғайр аз федератсияҳои варзишӣ оид ба намудҳои миллии варзиш);
- барномаҳои тайёрии варзиширо оид ба намуди варзиш таҳия ва тасдиқ намуда, ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намоянд;
- барои тайёрии варзишии варзишгароне, ки ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди (намудҳои) варзиш дохил шудаанд, нақшаҳо тартиб диҳад;
- низомномаи тартиби гузаронидани мусобиқаҳои варзиширо таҳия ва барои тасдиқ ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намояд;
- тайёрӣ ва иштироки варзишгаронро дар мусобиқаҳои варзишӣ таъмин намояд;
- барои манъи истифодаи моддаҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) чораҳои дахлдор андешад ва ҳангоми ошкор шудани истифодаи чунин моддаҳо аз ҷониби варзишгарон чораҳои зарурии пешбининамудани ҳамин Қонунро андешад;
- ба мақоми ваколатдори давлатӣ мунтазам оид ба намуди варзиш ахборот пешниҳод намуда, оид ба рушди он таклифҳо манзур намояд;
- таснифоти ягонаи варзишгарони федератсияи варзиширо пеш барад;
- пешниҳод ва гирифтани иҷозати хаттии мақоми ваколатдори давлатиро оид ба иштирок ва сафарбарнамоии варзишгарон ба мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ таъмин намояд;
- барои роҳ надодан ба ҳар гуна зӯроварӣ дар варзиш чораҳои зарурӣ андешад;
- дар васоити ахбори омма ва маълумотномаҳо, рӯихатро дар бораи варзишгарони касбӣ нашр намояд;
- дигар ӯҳдадориҳое, ки аз санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, оинномаи федератсияи варзишӣ ва дигар ӯҳдадориҳое, ки дар доираи санадҳои қонунгузорӣ аз ҷониби федератсияҳои варзишии байналмилалӣ пешбинӣ шудаанд, иҷро намояд.

Моддаи 17. Клубҳо ва толорҳои варзишии хусусӣ

1. Клубҳо ва толорҳои варзишии хусусӣ (ба ғайр аз клубҳои варзишие, ки дар муассисаҳои таълимӣ, муассисаҳои тайёрии варзишӣ ва клубҳои сохторҳои низомӣ таъсис дода мешаванд) аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ таъсис дода шуда, фаъолият мекунанд.
2. Дар фаъолияти клубҳо ва толорҳои варзишӣ мақоми маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои сохтмон, тармим, бозсозӣ, инчунин таъмин намудан бо лавозимотҳои варзишӣ мусоидат ва кӯмак карда метавонанд.
3. Клубҳо ва толорҳои варзишии хусусӣ барои солимгардонӣ, тамрин ва тайёрии варзишии варзишгарон мусоидат менамоянд.
4. Клубҳои ва толорҳои варзишии хусусӣ дар асоси иҷозатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ фаъолияти худро амалӣ менамоянд. Тартиби ташкили фаъолият ва додани иҷозатнома барои фаъолияти клубҳо ва толорҳои варзишии хусусӣ дар асоси санадҳои қонунгузорӣ амалӣ карда мешавад.

БОБИ 3. ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ ДАР ТАШКИЛОТ ВА МАҲАЛЛИ ЗИСТ

Моддаи 18. Тарбияи ҷисмонӣ дар ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ

1. Ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ вазифадоранд:
- тарбияи ҷисмонии шаҳрвандонро ҳамчун сиёсати муҳими иҷтимоии давлатӣ ҳисобида, бо иштироки мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои ҷавонон ва дигар ташкилотҳо барномаҳои давлатии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро амалӣ намоянд ва дар асоси он якҷоя бо сохтори тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барномаҳои инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии худро таҳия намоянд;
- тибқи тартиботи муқаррарнамуда қонунгузории ҶумҳурииТоҷикистон низоми ягонаи ҳифзи саломатиро, ки он хадамоти тандурустӣ, ҳифзи меҳнат, иншооти солимгардонии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо муттаҳид месозад, таъсис диҳанд.
2. Тартиби ташкили заминаи моддию техникӣ, истифодаи он, таъмини мутахассисон барои ташкили машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ дар асоси шартномаҳои коллективӣ, барномаҳои инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ки тибқи тартиби муқарраршуда таҳия гардидаанд, муайян карда мешавад.

Моддаи 19. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар низоми мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф аз имкониятҳои воқеии соҳа, иншоот ва толорҳои варзишии муассисаҳои таълимӣ истифода бурда, барои таълимгирандагон шароит ва имконияти машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро фароҳам меоранд.
2. Дар иншоот ва толорҳои варзишии тамоми муассисаҳои таълимӣ клубҳо, бахшҳо ва лигаҳои варзишии омодагии варзишӣ ташкил карда мешаванд.
3. Тартиби фаъолияти клубҳо ва бахшҳои варзишӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёри ҳуқуқӣ ва ё шартномаҳои дуҷониба байни муассисаҳои таълимӣ ва муассисаҳои тайёрии варзишӣ ба танзим дароварда мешаванд.
Тартиби ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои варзишии лигаи варзишии мактабӣ ва донишҷӯӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.
4. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимӣ дар вақти машғулиятҳои таълимӣ ва берун аз машғулиятҳо дар асоси стандартҳои давлатии соҳаи маориф тибқи меъёрҳои муайяни тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ карда мешавад.

Моддаи 20. Тарбияи ҷисмонии кӯдакони синни томактабӣ

1. Тарбияи ҷисмонии кӯдакони синни томактабӣ дар шакли таълими ибтидоӣ ва ташаккули талаботи кӯдакон ба такомули ҷисмонӣ ва тарзи ҳаёти солим дар ҷараёни ба барномаи таълимии муассисаҳои таълимии томактабӣ ворид намудани машғулиятҳои ройгони тарбияи ҷисмонӣ, ки на камтар аз ҳашт соат дар як моҳ пешбинӣ мегардад, амалӣ карда мешавад.
2. Дар муассисаҳои таълимии томактабӣ, шароити зарурии моддию таълимӣ барои тарбияи ҷисмонию варзишии кӯдакон ташкил карда мешавад.
3. Тарбияи ҷисмонии кӯдакон дар муассисаҳои таълимии томактабӣ ҳатмӣ буда, тибқи барномаҳои илмии асоснок ва талаботи беҳдоштию саломатӣ ба роҳ монда мешавад.
4. Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо ва мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ҳуқуқ доранд дар муассисаҳои давлатии томактабӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети маҳаллӣ машғулиятҳои иловагии таълимӣ ва ғайритаълимии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо гузаронанд.

Моддаи 21. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ як бахши муҳими низоми мунтазами таълим ба шумор рафта, мутобиқи стандартҳои давлатии таълим, нақшаҳои таълимӣ ва барномаҳо аз ҷониби мутахассисон татбиқ карда мешавад.
2. Муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ бо дарназардошти шароити маҳал ва завқи таълимгирандагон шаклҳои машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва андозаи ҳаракати фаъолонаи онҳо, воситаҳо ва методҳои тарбияи ҷисмонӣ, намудҳои варзиш ва давомнокии дарсҳоро, ки аз ду соат дар як ҳафта кам набошад, дар асоси барномаҳои давлатии таълим ва меъёрҳои тайёрии ҷисмонӣ мустақилона муайян мекунанд. Ҳамчунин, кори берун аз дарсии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро бо ҷалби муассисаҳои берун аз мактабӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятии самти тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишидошта анҷом медиҳанд.
3. Муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ соле на камтар аз як маротиба санҷиши тайёрии ҷисмониро мутобиқи «Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ» ва дигар меъёрҳои муқарраршудаи давлатӣ барои таълимгирандагон мегузаронанд. Дар ҷамъбасти соли хониш ба ҳар таълимгиранда аз тайёрии ҷисмонии ӯ баҳо гузошта мешавад.
4. Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ бо розигии мақоми маҳаллии идоракунии маориф ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ оид ба намудҳои варзиш мусобиқаҳо ташкил мекунанд.
5. Бо мақсади тайёрии варзишӣ ва омода намудани варзишгарони маҳорати олӣ, дар муассисаҳои таълимӣ бо розигии мақоми ваколатдори давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳо синфҳо ва гурӯҳҳои варзишӣ оид ба намудҳои алоҳидаи варзиш таъсис дода мешавад.
6. Таълимгирандагони дорои лаёқати баланди варзишӣ аз рӯи намудҳои варзиш бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатии соҳаи маориф, тайёрии варзиширо дар иншоотҳои варзишии мавҷудаи муассисаҳои таълимӣ мегузаранд.
7. Таъмини моддию-техникии муассисаҳои таълимии томактабӣ, умумӣ, ибтидоии касбӣ ва миёнаи касбӣ вобаста ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ карда мешаванд.
8. Дар вақти машғулиятҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ дар муассисаҳои таълимӣ, таълимгирандагон таҳти назорати табиб қарор дода мешаванд.
9. Таълимгирандагони саломатиашон заиф ва гирифтори иллати ҷисмонӣ дар гурӯҳҳои махсуси тиббӣ ва гурӯҳҳои муолиҷавии тарбияи ҷисмонӣ дар асоси барномаҳои таҳияшуда машғулият мегузаронанд.

Моддаи 22. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ барои донишҷӯёни муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ ҳатмӣ мебошад.
2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш якҷоя бо маъмурияти муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ барои ба даст овардани малакаҳои зарурии варзишӣ, мутобиқи меъёрҳои муқарраргардидаи риояи асосҳои беҳдоштӣ - саломатӣ дар ҳолати хуби варзишӣ нигоҳ доштани бадан, шароит фароҳам меоваранд.

Моддаи 23. Тарбияи ҷисмонӣ дар маҳалли зист ва ҷойҳои фароғатии оммавӣ

1. Ташкил ва фароҳам овардани замина, аз ҷумла сохта ва ба истифода додани иншоотҳои варзишӣ, ташкили кори клуб ва бахшҳои варзишӣ барои машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии шаҳрвандон дар маҳалли зист, боғҳои фарҳангу истироҳат, дигар мавзеъҳои фароғатии оммавии аҳолӣ ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки дар навбати худ ба инкишофи ҳаракати мустақили тарбияи ҷисмонӣ дар маҳалли зист ва фароғати аҳолӣ мусоидат менамояд, гузошта мешавад.
2. Ҳангоми фаъолияти шаҳрсозӣ мақомотҳои давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд ки дар соҳаи шаҳрсозии рушди ҳудудҳо, маҳалҳои аҳолинишин бо мақсади рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш сохтмони майдончаҳои варзишӣ ва ё мувофиқ ба шароити маҳал яке аз намудҳои иншоотҳои варзиширо ба инобат гиранд.
3. Маъмурияти осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва муассисаҳои санаторию туристӣ барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шароити зарурӣ, заминаҳои моддию техникиро фароҳам меоранд ва уҳдадоранд ки барои таҳкими саломатии истироҳаткунандагон, пешгирӣ ва муолиҷаи бемориҳо аз машқҳои ҷисмонӣ ва дигар воситаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, истифода намоянд.
4. Дар осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва муассисаҳои санаторию туристӣ чорабиниҳои тарбияи чисмонӣ ва варзишӣ-солимгардонии оммавӣ, оилавӣ ва инфиродӣ ташкил карда мешаванд.

Моддаи 24. Омодагии ҷисмонӣ ва варзиш дар Қувваҳои мусаллаҳ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ

1. Омодагии ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Қувваҳои мусаллаҳ, дигар воҳидҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ яке аз машғулиятҳои асосии тайёрии ҳарбӣ ва хизматӣ буда, бо мақсади омода ва тайёр намудани хизматматчиён ҳарбӣ ва кормандони ҳифзи ҳуқуқ барои иҷрои вазифа ва уҳдадориҳои босифати хизматии онҳо дар асоси барномаи тайёрии варзишие, ки аз ҷониби мақомоти дахлдор тасдиқ шудааст, ба роҳ монда мешавад.
2. Ҳайати роҳбарикунандаи сохторҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ вазифадоранд, ки барои машғулиятҳои ҳарбию амалии намудҳои варзиши амалию ҳарбӣ, амалию хизматӣ, техникӣ, якҳарбаҳои варзишӣ ва омодагии кӯҳнавардии ҳайати шахсии Қувваҳои Мусаллаҳи ҶумҳурииТоҷикистон, дигар воҳидҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон, шароити зарурӣ фароҳам оваранд.
3. Дар Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ омодагии ҷисмонӣ яке аз соҳаи афзалиятнок дониста шуда, он бо мақсади иҷрои бомуваффақи уҳдадориҳои хизматӣ ҷорӣ карда мешавад.
4. Дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади ҷалб, ҳавасманд ва мунтазам машғул шудани хизматчиён ва кормандон ба омодагии ҷисмонӣ ва варзиш мумкин аст иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва клубҳои варзишӣ дар намудҳои бунёдӣ ва хизматии варзиш таъсис дода шаванд.
5. Мақомоти ваколатдори давлатии сохторҳои Қувваҳои Мусаллаҳ, дигар воҳидҳои низомӣ ва ҳифзи ҳуқуқ иштироки хизматчиён ва кормандонро дар мусобиқаҳо ва спартакиадаҳои низомию хизматӣ таъмин менамоянд.
6. Дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иштирок дар мусобиқаҳои варзиш оид ба намудҳои амалию ҳарбӣ, амалию хизматӣ, техникӣ, якҳарбаҳои варзишӣ ва омодагии кӯҳнавардӣ дастаҳои мунтахаб оид ба ин намудҳо таъсис дода мешаванд.
7. Тақвими ягонаи чорабиниҳои варзишӣ, инчунин барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои амалию ҳарбӣ, амалию хизматӣ, техникӣ, якҳарбаҳои варзишӣ ва омодагии кӯҳнавардӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатии татбиқкунандаи ин намудҳо тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 25. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои ислоҳӣ

1. Дар муассисаҳои ислоҳӣ тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ карда мешаванд. Маъмурияти муассисаҳои ислоҳӣ барои машғул шудани маҳкумшудагон ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз рӯи намудҳои варзиш шароити зарурӣ фароҳам меоранд.
2. Дар тартиби реҷаи рӯзи муассисаҳои ислоҳӣ иҷрои машқҳои ҷисмонӣ пешбинӣ карда мешавад, аз ҷумла машқҳои пагоҳирӯзӣ ва машғулиятҳои варзишӣ на кам аз як соат дар рӯз.
3. Маҳкумшудагон ҳуқуқ доранд аз ҳисоби маблағҳои худ либоси варзиширо барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш харидорӣ намоянд.

Моддаи 26. Мутобиқгардонӣ ва офияти маъюбон. Варзиши маъюбон

1. Ҳадаф аз инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои маъюбон ҳамгироии иҷтимоӣ ва офияти ҷисмонии онҳо мебошад.
2. Маъюбон аз тамоми ҳуқуқу уҳдадориҳое, ки дар Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, дар доира ва ҳадди имконияташон, истифода мебаранд. Давлат машғулшавии маъюбонро ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш кафолат дода, тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишро барои маъюбон таъмин ва барои машғулияти онҳо дар иншооти варзишӣ шароити заруриро фароҳам меорад.
3. Ташкили машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар низоми ҳифзи саломатии маъюбон (аз ҷумла кӯдакони дорои имконоти маҳдуди инкишоф), тарбияи кадрҳо, таъминоти тиббию дастурдиҳӣ ва назорати тиббиро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаҳои тандурустӣ, маориф, ҳифзи иҷтимоӣ, тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби буҷети давлатӣ амалӣ месозанд.
4. Ҷалби маъюбон ба машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шарти ҳатмии офият ва мутобиқгардонии онҳо буда, тавассути афзудани ҳаракати фаъолонаи барқарор кардани фаъолияти бадан ва ташкили истироҳати солими онҳо дар вақти холӣ равона мегардад.
5. Машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар низоми офияти доимии маъюбон, таъмини методӣ, тиббӣ ва назорати тиббӣ аз ҷониби муассисаҳои таълимӣ, муассисаҳои нигоҳдории тандурустӣ, ҳифзи иҷтимоӣ ва сохторҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш созмон дода мешаванд.
6. Варзиши маъюбон дар асоси принсипи бартарият, машғулшавии оммавӣ ва дастрасии варзишгарони маъюб ба намуди варзишӣ интихобнамудаи онҳо ба роҳ монда мешавад.
7. Мақомоти маҳаллии иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар якҷоягӣ бо ташкилот ва федератсияҳои варзишии маъюбон барои гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишии маъюбон мусоидат намуда, ҷиҳати иштироки дастаи мунтахаб оид ба намуди варзиш ба мусобиқаҳои паралимпӣ, сурдолимпӣ ва олимпиадаи махсус чораҳои зарурӣ меандешанд.
8. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар якҷоягӣ бо Кумитаи паралимпии Тоҷикистон ҷиҳати иштироки варзишгарони маъюб дар мусобиқаҳои паралимпӣ, байналмиллалӣ ва чемпионатҳо байни маъюбон чораҳои зарурӣ меандешад.
9. Раванди таълим ва машқдиҳӣ, зинаҳои тайёрии ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонию-солимгардонӣ барои маъюбон дар асоси барномаҳои намуди варзиш, ки аз ҷониби ташкилотҳои варзиши паралимпӣ, сурдолимпӣ ва олимпиадаи махсус таҳия карда шуда, аз ҷониби мақоми ваколдатдори давлатӣ тасдиқ карда шудааст, амалӣ мегардад.

БОБИ 4. МЕЪЁРҲО ДАР ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 27. Тартиби гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон тамоми чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ бо иҷозати мақоми ваколатдори давлатӣ гузаронида мешаванд.
2. Мусобиқаҳои варзишии байналмилалӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо бо шарт ва мувофиқаи гузаронидани чунин чорабиниҳо бо федератсияҳои варзишӣ оид ба намуди варзиш, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатие, ки чорабиниҳои байналмилалии варзишӣ дар ҳудуди он гузаронида мешаванд ва мақоми ваколатдори давлатӣ гузаронида мешаванд.
3. Чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии сатҳи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо бо иҷозати мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ ва сохторҳои маҳаллии он гузаронида мешаванд.
4. Тамоми чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар асоси Низомномаи гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ шудааст, гузаронида мешаванд.
5. Ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, тартиб ва шартҳои гузаронидани онҳо, аз ҷумла шартҳо ва тартиби додани ҷубронпулиҳо ба доварони варзишӣ вобаста ба пардохти арзиши хӯрока, таҷҳизоти варзишӣ, либоси варзиширо муайян намуда, барои ташкил ва гузаронидани чунин чорабиниҳо ҷавобгар буда, хуқуқ боздоштан, тағйир додан ё қатъ кардани вақти гузаронидани чорабиниро дошта, натиҷаҳои онро тасдиқ менамоянд.
6. Ташкилкунандагони чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқ доранд дар ҳолатҳои истиснои вақт ва макони гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзиширо тағйир диҳанд ва дар ин бора ҳатман мақоми ваколатдори давлатиро хаттӣ огоҳ намоянд.
7. Таъмини қоидаҳои тартиботи бехатарӣ ва амнияти ҷамиятӣ ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои расмии варзишӣ аз ҳисоби маблағҳои ташкилкунандагони он ва ё дорандагон ва истифодабарандаи иншооти варзишӣ, ки мутобиқи низомномаи гузаронидани чорабиниҳои (мусобиқа, чемпионат) варзишӣ ва ё шартномаи байни ташкилкунандагон, дорандагон ва истифодабарандаи иншооти варзишӣ баста мешавад, амалӣ мегардад.
8. Кормандон, мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш вазифадоранд дар рафти машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, мусобиқаҳо ва чорабиниҳои варзишӣ меъёрҳо ва қоидаҳои бехатариро риоя намоянд. Маъмурияти иншооти варзишӣ макони гузаронидани машғулият ва мусобиқаҳоро мутобиқи қоидаҳои техникаи бехатарӣ ва меъёрҳои беҳдоштӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ шудааст, бо таҷҳизоти техникии зарурӣ таъмин менамояд.
9. Машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ, варзишӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ бояд бе расонидани зиён ба саломатӣ, шаъну шарафи иштирокчиён ва тамошобинон гузаронида шаванд.
10. Ташкилкунандагони чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ бо мақсади таъмини тартибот ва бехатарии ҷамъиятӣ пеш аз си рӯзи тақвимии гузаронидани ин чорабиниҳо сохтори маҳаллии мақомоти корҳои дохилиро аз рӯз, соат ва муҳлати гузаронидани чунин чорабиниҳо огоҳ намуда, ҳангоми иваз шудани маълумоти мазкур онҳоро бояд хабардор намоянд.
11. Мақомоти корҳои дохилӣ ва сохторҳои маҳаллии он дар вақти гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешаванд вазифадор карда мешаванд, ки дар вақти баргузории чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ амнияти варзишгарон ва дигар иштирокчиёнро таъмин намоянд.
12. Ҳуқук ва уҳдадориҳои тамошобинон ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва Қоидаҳои рафтори тамошибинон ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, ба танзим дароварда мешавад. Тамошобиноне, ки Қоидаҳои гузаронидани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо вайрон менамоянд, тибқи тартиби муқарраршуда ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
13. Ҷойҳои гузаронидани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки ба қоидаҳои бехатарӣ ҷавобгӯ намебошанд, барои гузаронидани ин чорабиниҳо истифода намешаванд.
14. Ташкилкунандагони чорабиниҳои варзишӣ якҷоя бо дорандагон ва истифодабарандагони иншооти варзишӣ талаботи фурӯши чиптаҳои воридшавиро муайян менамоянд.
15. Ба ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ ҳуқуқҳои истисноии истифодаи номгузории чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаи варзишӣ, инчунин рамзи он тааллуқ дорад. Ҳуқуқи ҷой додан ба рекламаи маҳсулот, кор ва хизматрасониҳо, инчунин муайян кардани истеҳсолкунандагони либоси варзишӣ, лавозимот ва техникаи истифодашаванда дар ҷойҳои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ танҳо ба ташкилкунандагони он дода мешавад.
16. Истифодаи номгӯй ва рамз, инчунин пахш намудани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ аз ҷониби шахсони сеюм бо розигии ташкилкунандагон иҷозат дода мешавад.
17. Ташкилкунандагони чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқ доранд ин чорабиниҳоро ба навор гиранд ва пахш намоянд.

Моддаи 28. Низомномаи гузаронидани чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ

1. Бо мақсади ба танзим даровардани ҷараёни баргузории чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишии ҷумҳуриявӣ, ба танзим даровардани рафти баргузории он аз ҷониби ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии ҷумҳуриявӣ Низомномаи гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ таҳия ва дар мувофиқа бо федератсияи варзишӣ оид ба намуди варзиш ва мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад.
2. Низомномаи гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии сатҳи байналмилалӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба хусусиятҳои хоси худ (бо дарназардошти он ки талаботҳо мумкин аст гуногун бошанд) оид ба ҳар як намуди варзиш дар алоҳидагӣ аз ҷониби федератсияҳои байналмилалӣ оид ба намуди (намудҳои) варзиш дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ, на дертар аз се моҳ то баргузории чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ тасдиқ карда мешаванд.
3. Дар Низомномаи гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ чунин талаботҳо ба инобат гирифта мешаванд:
- вобаста ба кадом намуди варзиш гузаронидани чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаи варзишӣ;
- тартиб ва пешниҳодҳои дархост барои иштирок дар чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаи варзишӣ;
- мақсади баргузорӣ, сана ва макони баргузории он;
- доираи варзишгарони иштирокунанда (вобаста ба синну соли варзишгарон) бо ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахсият ва маҳалли зисти онҳо;
- манбаъҳои маблағгузории чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаи варзишӣ;
- роҳбарии омодагӣ ва баргузории чорабини тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаи варзишӣ;
- талабот нисбат ба иштирокчиёни чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва ё мусобиқаи варзишӣ;
- тартиби мукофотонидани варзишгарон;
- розигии мақоми ваколатдори давлатӣ;
- ҳайати доварон ва мукофотҳо.

Моддаи 29. Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади муайян намудани гузаронидани чорабиниҳои оммавӣ, варзишӣ, солимгардонӣ ва иштироки варзишгарон дар мусобиқаҳои байналмилалӣ дар соли тақвимӣ тартиб дода мешавад.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ бо пешниҳоди федератсияҳои варзишии аз акрредитатсияи давлатӣ гузашта ва дигар ташкилоту муассисаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия ва тасдиқ менамояд.
3. Сохторҳои маҳалии мақоми ваколатдори давлатӣ дар асоси Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии тартибдодашуда ҳуқуқ доранд дар доираи маҳалли худ Ттақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии маҳаллиро тартиб диҳанд.
4. Тамоми чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар қаламрави ҷумҳурӣ дар асоси Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявӣ гузаронида мешаванд.

Моддаи 30. Қоидаи намуди варзиш

1. Қоидаи намуди варзиш, ки ба Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шудааст, аз ҷониби федератсияҳои варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта оид ба намуди варзиш бо дарназардошти қоидаҳои тасдиқнамудаи ташкилотҳои байналмилалии варзишӣ оид ба намуди варзиш (ба истиснои намудҳои варзиши амалию ҳарбӣ, амалию хизматӣ ва намудҳои варзиши миллӣ) таҳия гардида, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад.
2. Дар сохторҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ Қоидаи намуди варзиш бо дарназардошти махсусияти он аз ҷониби мақомоти дахлдор таҳия ва тасдиқ карда мешавад.
3. Қоидаи намуди варзиши миллӣ аз ҷониби федератсияи варзиши намуди варзиши миллӣ таҳия гардида, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад.
4. Тамоми чорабиниҳои варзишӣ дар асоси қоидаи намуди варзише, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур тасдиқ гардидааст, гузаронида мешаванд.

Моддаи 31. Унвонҳо ва дараҷаҳои варзишӣ, унвонҳои фахрии варзишӣ ва дараҷаи доварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон. Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Точикистон

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои варзишии зерин муқаррар карда мешаванд:
- Номзад ба устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- дараҷаи I калонсолон;
- дараҷаи II калонсолон;
- дараҷаи III калонсолон;
- дараҷаи I наврасон;
- дараҷаи II наврасон;
- дараҷаи III наврасон;
2. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон унвонҳои варзишии зерин муқаррар карда мешаванд:
- Устоди шоистаи варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Устоди варзиши дараҷаи байналмиллалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои тахассусии зерин барои мураббиён ва методистон муқаррар карда мешавад:
- мураббии дараҷаи олӣ;
- мураббии дараҷаи I;
- мураббии дараҷаи II;
- мураббии дараҷаи III;
- методисти дараҷаи олӣ;
- методисти дараҷаи I;
- методисти дараҷаи II;
- методисти дараҷаи III.
4. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои тахассусии зерин барои доварон муқаррар карда мешавад:
- довари фахрии варзишии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- довари дараҷаи байналмилалӣ;
- довари дараҷаи ҷумҳуриявӣ;
- довари дараҷаи I;
- довар оид ба варзиш;
- довари наврас.
5. Меъёрҳо, тартиб, тарзу усулҳо ва шартҳое, ки иҷрои онҳо барои сазовор гардидан ба дараҷаҳо ва унвонҳои варзишӣ оид ба намуди варзиш ҳатмианд, дар Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. Низомномаи он аз тарафи федаратсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва ташкилотҳои варзишӣ таҳия ва пешниҳод карда шуда, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад.
6. Меъёрҳо, тартиб, тарзу усулҳо ва шартҳое, ки иҷрои онҳо барои сазовор гардидан ба дараҷаҳо ва унвонҳои варзишӣ оид ба намуди варзиши амалию ҳарбӣ ва амалию хизматӣ ҳатмианд, аз ҷониби мақомоти дахлдор муайян карда мешавад.
7. Тартиби сазовор гардидан ба дараҷаҳои тахассусии мураббӣ, методист ва доварон меъёрҳо, тарзу усулҳо ва шартҳое, ки иҷрои онҳо ҳатмӣ мебошанд, дар Низомномаи онҳо, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ таҳия ва тасдиқ карда мегардад, муайян карда мешавад.
8. Дар саҳми арзандаи соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, рушду нумӯи соҳа ва ҷалби бештари аҳолӣ ба тарзи ҳаёти солим аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ Низомномаи унвонҳои фахрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ карда шуда, варзишгарон, мураббиён ва мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо он сарфароз гардонида мешаванд.

Моддаи 32. Намудҳои варзиши миллӣ

1. Намудҳои варзиши миллӣ қисми ҷудонашавандаи варзиш буда, тартиби эътироф кардани онҳо дар асоси меъёрҳои ҳамин Қонун амалӣ карда мешаванд.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар якҷоягӣ бо федератсияҳои варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта оид ба намудҳои варзиши миллӣ барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намудҳои миллии варзиши дар дохил ва хориҷӣ кишвар мусоидат ва иштироки варзишгарони дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба ин намудҳо дар чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ таъмин менамоянд.
3. Федератсияҳои варзишӣ оид ба намудҳои варзиши миллӣ ҳангоми гузаронидани аккредитатсияи давлатӣ аз пардохти боҷи давлатӣ озод мебошанд.

Моддаи 33. Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ

1. Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ аз маҷмӯи меъёрҳои тарбияи ҷисмоние иборат мебошанд, ки солимӣ, омодагӣ ба меҳнат, дифоъ, инчунин қувватнокӣ, тобоварӣ ва чолокии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистонро вобаста ба синну сол муайян менамояд.
2. Роҳбарӣ ва назорати иҷрои Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолиро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, маориф ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ менамоянд.
3. Корҳои ташкилӣ вобаста ба гузаронидани санҷишҳои Меъёрҳои Президентии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ ба зиммаи мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф гузошта мешавад.

Моддаи 34. Эътироф кардани намуди (намудҳои) варзиш ва пешбурди таснифоти он

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардани намуди (намудҳои) варзиш ва таснифоти онҳоро мақомоти ваколатдори давлатӣ пеш мебарад.

Моддаи 35. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои варзишгарон

1. Варзишгар ҳуқуқ дорад:
- намуди (намудҳои) варзишро интихоб намояд;
- тибқи тартиби муқарраршуда аз рӯи намуди варзиши интихобнамудааш дар мусобиқаҳои варзишӣ иштирок намояд;
- дар ҳолати иҷро кардани меъёрҳо, талабот ва шартҳо ба унвон ва дараҷаи варзишӣ сазовор гардад;
- аз як зинаи тайёрии варзишӣ ба зинаи дигари тайёрии варзишӣ ва ё аз як муассисаи тайёрии варзишӣ ба муассисаи дигари тайёрии варзишӣ (муассисаи тайёрии варзишии хориҷӣ) гузарад;
- тибқи тартиби муқарраршудаи қонугузорӣ шартномаҳо, аз ҷумла шартномаи меҳнатӣ бандад;
- ба федератсияҳои варзишӣ баҳри рушди намуди варзиш ва ҳифзи он дар дохил ва хориҷи кишвар мусоидат намояд;
- ҳангоми ба талаботҳо ҷавобгӯ будан ба ҳайати дастаи мунтахаби ҷумҳурӣ оид ба намуди варзиш шомил гардад;
- дигар ҳуқуқҳоеро дорад, ки санадҳои меъёрҳои ҳуқуқӣ пешбинӣ намудаанд.
2. Варзишгар уҳдадор аст:
-матн ва оҳанги Суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро донад;
-Низомнома, тартиб ва қоидаҳои амалкунандаи намуди варзишро риоя кунанд ва ҳангоми гузаронидани чорабиниҳо ва ё мусобиқаҳои варзишӣ қоидаҳои бехатариро риоя намояд;
-моддаҳои барагезандаю нерӯафзо (допинг) ва тарзу усулҳои манъшударо истифода набарад ва тартиби муқарраршудаи гузаштани ҳатмии санҷиши моддаҳои барагезандаю нерӯафзо (допинг)-ро риоя намояд;
- қоидаҳои зиддидопингии дар моддаи 41 Қонуни мазкур пешбинишударо риоя намояд;
-қоидаҳои санитарию-гигиениро риоя намуда, мунтазам аз муоинаи тиббӣ гузарад;
- талаботҳои меъёрҳои этикии варзишгарро дар соҳаи варзиш риоя намояд;
- меъёрҳои Қонуни мазкурро риоя намояд;
-дигар уҳдадориҳое, ки санадҳои қонунгузорӣ муайян намудааст, риоя намояд.

Моддаи 36. Иншоотҳои варзишӣ

1. Иншоотҳои варзишӣ ба таъиноти ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ ҷудо мешаванд ва метавонанд ба мақоми ваколатдори давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ, иттифоқҳои касаба, дигар ташкилотҳо ва шахсони воқеиву ҳуқуқӣ тааллуқ дошта бошанд.
2. Давлат дар маблағгузории сохтмон, таҷдид ва ба истифода додани иншоотҳои варзишӣ иштирок мекунад, инчунин дар асоси шартнома ташкилотҳоро ҷалб менамояд.
3. Бунёди ҳамаи муассисаҳои таълимӣ бе сохтани иншоотҳои варзишӣ, ҳамчунин барҳамдодани иншоотҳои варзишии мавҷудае, ки моликияти ҷумҳуриявӣ ва ё коммуналӣ мебошанд, то замоне ки дар маҳалли мазкур иншоотҳои варзишии ба онҳо монанд сохта нашаванд, манъ аст. Меъёрҳои таъмини минтақаҳои истиқоматӣ бо иншоотҳои варзишӣ дар асоси меъёрҳо ва усулҳои шаҳрсозӣ муайян карда мешавад.
4. Шахсони дорандаи иншоотҳои варзишӣ ҷойҳои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо бо дарназардошти талаботҳои техникӣ, меъёрҳо ва қоидаҳои санитарию гигиенӣ ва бехатарӣ бо таҷҳизотҳои зарурӣ таъмин намуда, мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ барои расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии машғулшавандагон ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ин иншоотҳои варзишӣ ҷавобгар мебошанд.
5. Ба ихтиёри муассисаҳои давлатии таълимӣ ва тайёрии варзишӣ барои ҳуқуқи идораи оперативии биноҳо, иншоотҳои варзишӣ, амвол, таҷҳизот ва дигар амволи зарурии таъиноти иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва таъиноти дигар барои истифодаи доимӣ вобаста карда мешаванд. Истифодаи иншоотҳои варзишӣ танҳо ба мақсади гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ, намоишӣ ва дигар чорабиниҳои фарҳангӣ иҷозат дода мешавад.
6. Бо мақсади ба танзим даровардани иншоотҳои варзишӣ онҳо ба гурӯҳҳо ҷудо карда шуда, тибқи Шаҳодатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ фаъолият менамоянд.
Иншооти варзишӣ дар асоси Шаҳодатномаи иншооти варзишӣ фаъолият менамояд, ки тартиби додани он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ таҳия ва аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 37. Таснифоти ягонаи иншоотҳои варзишӣ

1. Таснифоти иншоотҳои варзишӣ маҷмӯи иттиллоот буда, маълумоти дахлдорро дар бораи иншооти варзишӣ доро мебошанд.
2. Таснифоти иншоотҳои варзишӣ бояд чунин маълумотҳоро дошта бошанд:
- номи пурраи иншооти варзишӣ;
- суроға (ҷойи ҷойгиршави)-и иншооти варзишӣ;
- маълумот дар бораи соҳибмулки иншооти варзишӣ;
- санаи баистифода додани иншооти варзишӣ;
- самти фаъолияти иншооти варзишӣ
- ғунҷоиши иншооти варзишӣ;
- масоҳати умумии иншооти варзишӣ;
- шумораи ҷойҳо барои тамошобинон;
- мавҷуд будани утоқи тиббӣ дар иншооти варзишӣ.
3. Мақоми ваколатдори давлатӣ таснифоти ягонаи иншооти варзиширо пеш мебарад. Иншооти варзишие, ки ба таснифоти ягонаи иншооти варзишӣ дохил нашудаанд, барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ иҷозат дода намешаванд.

БОБИ 4. ВАРЗИШИ ДАСТОВАРДИ ОЛӢ

Моддаи 38. Варзиши дастоварди олӣ, тарбияи варзишгарони маҳорати олӣ

1. Ҷумҳурии Тоҷикистон барои варзишгарон ва мураббиёне, ки натиҷаҳои баланди варзишӣ ба даст овардаанд ва ё дар боло бурдани нуфузи устувори варзишии байналмилалии Тоҷикистон мусоидат намудаанд, дастгирӣ менамояд ва шароити зарурӣ фароҳам меоварад.
2. Омодагии варзишгарони захиравӣ ва варзишгарони маҳорати олӣ аз ҷониби муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар асоси стандартҳои давлатӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои варзиш ба роҳ монда мешаванд. Тайёрии варзишгаронии захиравӣ ва варзишгарони маҳорати олӣ бо роҳи гузаронидани машғулиятҳои варзишии машқӣ, инфиродӣ ва иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ татбиқ карда мешавад.
3. Хароҷоти омода намудани варзишгарони захиравӣ ва маҳорати олии варзишӣ дар доираи маблағҳое, ки барои тайёр кардани онҳо ба муассисаҳои тайёрии варзишӣ пешбинӣ шудаанд, амалӣ карда мешаванд.
4. Мақоми ваколатдори давлатӣ бо мақсади фароҳам овардани шароити мусоид ба аъзои дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш барои ба ҳам пайвастани машғулиятҳои варзишӣ бо таълим, фаъолияти меҳнатӣ ва хизмати ҳарбӣ метавонад бо муассисаҳо, ташкилотҳо ва қисмҳои ҳарбие, ки дар онҳо варзишгарон кору таҳсил мекунанд ё хизмати ҳарбиро адо менамоянд, шартномаҳои дахлдор ба имзо расонанд.

Моддаи 39. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ

1. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф, рушди маҳал, иттифоқҳои касаба, федератсияҳои варзишӣ ва дигар шахсони ҳуқуқиву воқеӣ таъсис дода мешаванд. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар тобеияти муассис ва мақоми ваколатдори давлатӣ фаъолият менамоянд.
2. Маблағузории муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби воситаҳои буҷетии сатҳи дахлдор, муассисон ва дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, анҷом дода мешавад.

Моддаи 40. Дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш

1. Дастаи миллии мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро дастаи мунтахаб оид ба намудҳои варзиш ташкил медиҳад. Дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш аз дастаи асосӣ, захиравӣ ва таҷрибаомӯзон, ки вобаста ба натиҷаи дастоварди варзишӣ ба ҳайати доимӣ ва тағйирёбанда ҷудо мешаванд, иборат мебошад.
2. Ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш ҳар сол аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар асоси пешниҳоди федератсияҳои варзишии аз аккредитатсияи давлатӣ гузашта тасдиқ карда мешавад.
3. Принсипҳои умумӣ ва шарту талаботҳои ташкили рӯйхати номзадҳои ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзишро мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ ва ин рӯйхатро муқаррар менамояд.
4. Дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш барои тайёрӣ ва иштирок ба мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ аз ҷониби федератсияҳои варзишӣ аз доираи шахсоне, ки дар рӯйхати номзадҳои ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш муқаррар шудаанд, ташкил мегардад.
5. Барои иштирок дар Бозиҳои паралимпӣ ва дигар чорабиниҳои байналмилалиии варзишӣ, ки таҳти сарпарасти Кумитаи байналмилалии паралимпӣ гузаронида мешаванд, дар асоси пешниҳоди федератсияи варзишӣ дастаи паралимпӣ ташкил ва ҳайати он тасдиқ карда мешавад. Варзишгарон - номзадҳо ба ҳайати дастаи паралимпии ҷумҳурӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ аз лаҳзаи тасдиқи ҳайати он аз ҷониби Кумитаи паралимпии ҷумҳурӣ, вазъи аъзои дастаи паралимпиро соҳиб мегарданд.
6. Варзишгароне, ки меъёрҳои махсусро иҷро менамоянд, ба ҳайати асосӣ ва захиравии дастаҳои мунтахаб шомил мегарданд. Аъзои дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш, ки меъёрҳои муқарраршударо иҷро накардаанд ва ё ӯҳдадориҳои худро сарфи назар намудаанд, аз ҳайати дастаи мунтахаб хориҷ карда мешаванд.
7. Ҳайати дастаи мунтахаби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо оид ба намуди варзиш аз доираи варзишгароне, ки дар натиҷаи иштирок дар мусобиқаҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо баромад намуда, ҷойҳои намоёнро ишғол намудаанд ба рӯихати дахлдор ҳамчун узви дастаи вилоятӣ ва шаҳриву ноҳиявӣ дохил карда мешаванд.
8. Маблағгузории дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш, иштироки онҳо дар мусобиқаҳо аз ҳисоби маблағҳои буҷети дахлдор ва дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, метавонад амалӣ карда шавад.

Моддаи 41. Маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг)

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг), ки аз ҷониби ташкилотҳои варзишии байналмилалии зиддидопингӣ манъ гардидаанд, роҳ дода намешавад.
2. Ба вайрон кардани қоидаҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) яке аз ҳолатҳои зерин дохил мешаванд:
- истифода ё кӯшиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) аз ҷониби варзишгаре (ҳайвоне), ки дар мусобиқаи варзишӣ иштирок менамояд;
- истифода ё кӯшиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) нисбати варзишгар ё дигар намуди мусоидатнамоӣ, ки бо вайронкунӣ ва ё кӯшиши вайрон кардани қоидаҳои зиддидопингӣ алоқаманд аст;
- ҳозир нашудани варзишгар барои санҷиш, наомадан ва ё саркашӣ кардан дар асоси огоҳинома барои гузаронидани санҷиш бе сабабҳои узрнок мутобиқи қоидаҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- вайрон кардани қоидаҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг), ки мутобиқи он дастрасии варзишгар барои гузаронидани санҷиш дар давраҳои ғайримусобиқавӣ муайян шудааст;
- сохтакорӣ ва ё кӯшиши сохтакорӣ дар ҳама давраҳои гузаронидани санҷиш;
- доштан ва ё соҳиби маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) будан, ба истиснои доштани онҳо бо мақсади истифодаи терапевтӣ, ки дар асоси тавсияҳои стандартҳои байналмилалии терапевтӣ аз ҷониби Ташкилоти байналмилалии зиддидопингӣ барои истифода иҷозат дода шудааст;
- паҳн кардани маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг).
3. Вайрон кардани қоидаҳои зиддидопингӣ аз ҷониби варзишгар, инчунин мураббиён, мутахассисони тиббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш нисбати варзишгар ва ҳайвоне, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ штирок мекунад, роҳ дода намешавад.
4. Далели истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) аз ҷониби варзишгари (ҳайвони) дар мусобиқаи варзиши иштироккунанда ин натиҷаи санҷише мебошад, ки дар лабораторияҳои аккредитатсияшудаи Ташкилоти байналмилалии зиддидопингӣ гузаронида шудааст.
5. Санҷиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) раванде мебошад, ки он гузаронидани санҷиш, озмудан, нигоҳ доштан, аз як ҷо ба ҷойи дигар бурдан, ташхиси лабораторӣ, амалиёти пас аз санҷишӣ, инчунин гузаронидан ва барассии онро дар бар мегирад.
6. Раванди санҷиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) дар давраи мусобиқавӣ ва ғайримусобиқавӣ анҷом дода мешавад. Раванди мусобиқавии санҷиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) ин санҷишҳо ҳангоми иштироки варзишгар дар мусобиқаҳо оид ба намуди варзиш мебошад. Дигар ҳолатҳо ба раванди санҷиши ғайримусобиқавии санҷиши истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) дониста мешаванд.
7. Ба чораҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) дохил мешаванд:
- гузаронидани санҷишҳо оиди манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- муайян кардани ҷавобгарӣ нисбат ба варзишгар, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- огоҳӣ аз манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- гузаронидани корҳои фаҳмондадиҳӣ тавассути васоити ахбори омма оиди манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- ба барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои варзиш дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҷойгир намудани меъёрҳои алоҳида вобаста ба қоидаҳои манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- ҳамкориҳо бо давлатҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ оиди манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг);
- иҷро кардани дигар талаботҳои Қонуни мазкур оид ба манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг) ва қоидаҳои зиддидопингӣ.

БОБИ 5. ВАРЗИШИ КАСБӢ

Моддаи 42. Варзиши касбӣ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд ба варзиши касбии пардохтшаванда ба сифати варзишгар, варзишгар-дастурдиҳанда, мураббӣ ё довар машғул шаванд.
2. Тартиби машғул шудан ба варзиши касбӣ, бастани шартномаҳо, қарордодҳо ва шаклҳои дигари сабти муносибатҳои меҳнатӣ бо варзишгарони касбӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
3. Дар ташкил ва татбиқи варзиши касбӣ нақши ташкилотҳои варзишӣ, варзишгарони касбӣ, мураббиён, варзишгар-дастурдиҳанда, доварон ва дигар мутахассисон дар соҳаи варзиши касбӣ муҳим мебошад.

Моддаи 43. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои клубҳои варзишии касбӣ

1. Клубҳои варзишии касбӣ ҳуқуқ доранд:
- дастаи варзиши касбиро оид ба намуди варзиш ташкил намояд;
- ба дастаи варзиши касбӣ оид ба намуди варзиш номи фирмавиро бо нишон додани мансубияти он ба клуби варзиши касбӣ диҳад;
- сармураббии дастаи варзиши касбиро оид ба намуди варзиш таъин намояд;
- қоидаҳои тартиботи дохилӣ ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқиро дар доираи ваколатҳои худ таҳия ва қабул намояд;
- бо варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ шартномаҳои меҳнатӣ бандад, онро тағйир ва бекор намояд;
- барои дастовардҳои варзишӣ варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбиро ҳавасманд гардонад;
- аз варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ шарту талаботҳои шартномаи меҳнатӣ, инчунин риояи қоидаҳои тартиботи дохилии меҳнатро талаб намояд;
- варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбиро барои вайрон кардани шарту талаботҳои шартномаи меҳнатӣ, инчунин қоидаҳои тартиботи дохилии меҳнат ба ҷавобгарии интизомӣ ва моддӣ кашад;
- ба лигаи варзишӣ аъзо шаванд;
- варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбии давлатҳои хориҷаро ҷалб намоянд;
- дигар ҳуқуқҳое, ки санадҳои қонунгузорӣ муқаррар кардааст, амалӣ намояд.
2. Клубҳои варзишии касбӣ уҳдадоранд:
- ба варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ дар асоси шартномаи меҳнатӣ музди меҳнати онҳоро пардохт намояд;
- аз ҳисоби маблағҳои худӣ муоинаи тиббии ҳатмӣ, навбатӣ ва ғайринавбатии варзишгарони касбиро гузаронад;
- варзишгарони касбӣ, мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбиро бо лавозимот ва либосу анҷоми варзишӣ таъмин намуда, уҳдадориҳои худро дар асоси шартномаи меҳнатӣ иҷро намояд;
- ҷойҳои гузаронидани чорабиниҳои варзиширо бо лавозимот ва таҷҳизотҳои зарурие, ки ба талаботҳои гигиенӣ ва бехатарӣ ҷавобгӯянд, таъмин намояд;
- дар ҳолати осеб, захм ва ҷароҳат дидани варзишгари касбӣ дар давраи тайёрӣ ба чорабиниҳои варзишӣ ё бевосита дар раванди иштирок дар он, инчунин дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории меҳнат ёрии тиббии ройгон ва тафтиши ҳолатҳои нохуши ба миёномадаро таъмин намояд;
- дар давраи корношоямии муваққатии варзишгари касбие, ки дар натиҷаи осеб, захм ва ҷароҳат дидани варзишгари касбӣ ба миён омадааст, аз ҳисоби маблағҳои худӣ музди маошро дар ҳаҷми пешбининамудаи шартномаи меҳнатӣ пардохт намояд;
- қоидаҳои манъи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг)-ро назорат намояд;
- дигар ҳуқуқҳое, ки санадҳои қонунгузорӣ ва оинномаи он муқаррар кардааст, амалӣ намояд.

Моддаи 44. Шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ

1. Шартномаи мехнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ дар шакли хаттӣ баста шуда, бо меъёрҳои қонунгузории меҳнатӣ ва варзишӣ танзим мешавад.
2. Дар шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ пешбинӣ мешавад:
- ном, насаб ва номи падари варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ, инчунин номгӯи клуби варзишии касбие, ки шартномаи мехнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ бастааст;
- ҷои кор бо нишон додани воҳиди сохторӣ;
- муҳлати амали шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ;
- номгӯи вазифа, ихтисос, касби варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ;
- ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ;
- ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои клуби варзишии касбӣ;
- хусусиятхои шароити корӣ, ҷуброн ва имтиёзҳои варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ дар корҳои вазнин, зараровар ва (ё) шароити хатарнокдошта;
- низоми меҳнат ва истироҳат;
- шарти пардохти музди меҳнат;
- намуд ва шартҳои суғуртаи тиббӣ ва иҷтимоии варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ.
3. Шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ аз рӯзи бақайдгирии он дар федератсияи варзишӣ ба қувваи амал медарояд.
4. Варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ ҳуқуқ доранд танҳо бо як клуби варзишии касбӣ шартнома меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ банданд.
5. Ҳангоми бастани шартномаи мехнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ, тахассуси варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ бо мақсади муайян кардани сатҳи касбӣ, маҳорат ва ҳолати ҷисмонии онҳо аз ҷониби клуби варзишии касбӣ санҷида мешавад.
6. Бастани шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ танхо бо шахсони ба синни 16 расида иҷозат дода мешавад.
7. Бо розигии яке аз волидон ва ё шахсони онҳоро ивазкунанда, инчунин федератсияи варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзишӣ шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ мумкин аст бо варзишгарони касбии ба синни 16 нарасида баста шавад.
8. Шаҳрвандоне, ки ба синни 18 нарасидаанд, ҳуқуқи бастани шартномаи меҳнатро дар соҳаи варзиши касбӣ бо клубҳои варзишии касбии давлатҳои хориҷа надоранд.

Моддаи 45. Ҷалби варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш

1. Клуби варзишии касбӣ вазифадор аст новобаста аз доштан ва надоштани шартномаи меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ, варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбиро барои иштирок дар ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ ва мусобиқаҳои варзишии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат диҳад.
2. Ҳангоми ҷалби варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш нисбати нигоҳ доштани ҷойи кор (вазифа) ва маоши миёнаи онҳо, инчунин пардохти харачотҳое, ки ба иштирок дар дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди варзиш дахл доранд, аз ҷумла хараҷотҳои хӯрока, нақлиёт, зиндагӣ ва тайёрии ҷисмонӣ ба мусобиқахои варзишӣ, ташкили раванди барқарорсозӣ, табобати тиббӣ ҳангоми осеб дидан ва ё беморӣ ва дигар хароҷотҳо кафолат дода мешавад.
Хараҷотҳои муқарраргардида ба варзишгари касбӣ, мураббӣ ва дигар мутахассисони соҳаи варзиши касбӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ, федератсияҳои варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзиш ва ташкилкунандагони чорабиниҳои варзишӣ пардохт карда мешаванд.

БОБИ 6. ТАЪМИНОТИ КАДРӢ ВА ТИББӢ ДАР СОҲАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 46. Тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Тайёр кардани мутахассисони тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ ва олӣ мутобиқи санадҳои қонунгузории соҳаи маориф, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.
2. Тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби маблағҳои буҷетии дар ин самт пешбинишаванда, сарпарастон, хайрияҳои ихтиёрӣ ва дигар манбаъҳои бо қонунгузорӣ манънашуда амалӣ карда мешавад.
3. Ба фаъолияти мураббигӣ, мураббӣ-омӯзгорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шахсоне роҳ дода мешаванд, ки маълумоти олӣ, миёнаи касбии соҳавӣ ва дорандагони унвонҳои варзишӣ дошта бошанд.
4. Ба фаъолияти доварӣ дар чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ шахсоне роҳ дода мешаванд, ки тайёрии махсусро дар ташкилотҳои варзишӣ гузашта, соҳиби ҳуҷҷати тасдиқкунанда бошанд.
5. Довари варзиш ҳуқуқ дорад:
- иштирок ба доварӣ дар мусобиқаҳои варзишии ҷумҳурӣ ва байналмилалӣ;
- ба таъмини бехатарии худ ҳангоми доварӣ;
- ба гирифтани мукофотпулӣ барои доварӣ;
- ба баланд бардоштани тахассуси доварӣ;
- ба бастани шартномаҳои гражданӣ-ҳуқуқӣ;
- ба аъзо шудан дар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ;
- амалӣ намудани дигар ҳуқуқҳое, ки санадҳои қонунгузорӣ муқаррар кардаанд.
6. Довари варзиш уҳдадоор аст:
- қоидаҳои мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуди (намудҳои) варзишро донад ва таъмини риояи онҳо ҳангоми доварӣ;
- амалӣ намудани фаъолияти доварӣ мутобиқи низомномаи гузаронидани чорабиниҳои (мусобиқа, чемпионат) варзишӣ;
- амалӣ намудани доварии холисона ва тахассуснок, инчунин истисно намудани ҳаракатҳое, ки метавонанд ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ таъсири манфӣ расонанд;
- дар доираи ҳуқуқ ва уҳдадориҳо фавран ҳал намудани ҳолатҳои ғайричашмдошт, ки дар вақти татбиқи фаъолияти доварӣ ба миён меояд;
- риояи қоидаҳои бехатарӣ ҳангоми гузаронидани мусобиқаҳои варзишӣ;
- иҷрои дигар уҳдадориҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муқаррар кардаанд.

Моддаи 47. Таъминоти тиббӣ

1. Таъминоти тиббии варзишгарон дар бар мегирад:
- санҷиши мунтазами ҳолати саломатии варзишгар;
- баҳо додани мувофиқатии сарбории ҷисмонӣ ба ҳолатии саломатии варзишгар;
- пешгирӣ ва табобати бемориҳо, ҷароҳат, барқарорсозии тиббӣ ва таъмин бо маводҳои доруворӣ;
- дигар чораҳое, ки ба таъмини тиббии варзишгар равона гардидааст.
2. Таъминоти тиббии варзишгарро ташкилкунандагони мусобиқаҳои варзишӣ амалӣ менамоянд. Ташкилкунандагони мусобиқаҳои варзишӣ ҳуқук надоранд варзишгароне, ки аз муоинаи тиббиро нагузаштанд, ба чунин мусобиқаҳои варзишӣ роҳ диҳанд.
3. Мақоми ваколатдори давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳуқуқ доранд мусобиқаҳои варзиширо қатъ намоянд, агар он бо ёрии тиббӣ таъмин набошанд.

БОБИ 6. ФАЪОЛИЯТИ ИҚТИСОДӢ ДАР СОҲАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 48. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, маблағҳои махсус ва дигар сарчашмаҳои маблағгузорӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, таъмин карда мешаванд.
2. Ба хароҷотҳои давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дохил мешаванд:
-таъминоти моддӣ техникӣ, аз ҷумла таъмин намудан бо либоси варзишӣ, маблағгузорӣ, илмӣ-методӣ ва тиббӣ-биологии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш, инчунин тайёрӣ ва иштироки варзишгарони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ;
- ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ;
- тарғибу ташвиқи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- татбиқи барномаҳои рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои давраи миёнамуҳлат.


Моддаи 49. Сарпарастӣ ва фаъолияти соҳибкорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Сарпарастони ташкилотҳо ва муассисаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ метавонанд шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ (ба ғайр аз ташкилоту муассисаҳое, ки аз буҷети давлатӣ маблағгузорӣ мешаванд) бошанд.
2. Муносибатҳо байни сарпарастон ва ташкилоту муассисаҳо, дастаҳо, ташкилкунандагон чорабинӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ дар асоси шартномаҳо ба танзим дароварда мешавад.
3. Сарпарастон чорабинӣ ва мусобиқаҳои варзишро маблағгузорӣ намуда, ҳуқуқӣ гузаронидани онро зери нишони (логотипи) ва ё маҳсулоти худ пайдо мекунанд.
4. Мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии ба фаъолияти соҳибкорӣ машғулбуда, метавонанд ба ташкилоту муассисаҳо ва шахсони алоҳидаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш хизматрасонӣ намоянд, маҳсулоти тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ истеҳсол намоянд ва ё тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар рекламаи худ истифода намоянд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 50. Муносибатҳои байналмиллалӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Ҳамкориҳои байналмиллалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар асоси санадҳо ва созишномаҳои байналмиллалии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ карда мешаванд.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятии самти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳамкориҳои байналмилалӣ оид ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иштирок менамоянд ва мутобиқи тартиби муайяннамудаи қонунгузорӣ барои гузаронидани чорабиниҳои муштараки варзишию солимгардонӣ, вохӯриҳо ва мусобиқаҳо ҳуқуқ доранд.
3. Мақоми ваколатдори давлатӣ, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон, ташкилотҳои варзишие, ки аз тарафи ташкилотҳои байналмилалии дахлдор аз рӯи намудҳои варзиш эътироф шудаанд, аз манфиатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалии варзишӣ, ҳамчунин дар чорабиниҳои дигари варзишӣ, ки аз ҷониби ташкилотҳои варзишии байналмилалӣ ба роҳ монда мешаванд, намояндагӣ мекунанд.
4. Дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилотҳои самти тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инчунин филиал ва намояндагиҳои онҳо таъсис дода мешаванд. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби санадҳои қонунгузорӣ ҳуқуқи ҷалб намудани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандиро дар фаъолияти худ доранд.

Моддаи 51. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани муқаррароти Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 52. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 майи соли 1997 "Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1997, №9, мод. 108, соли 2001, №4 мод. 161) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 54. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода мешавад.