ҶАВОНОН
Якшанбе 10 Ноябр 2024 08:23
Рустамҷон Қурбонов барномасози ҷавони 23 - сола ба сохтани барномаҳои омӯзишӣ машғул аст. Ӯ то имрӯз тавонистааст, 23 замимаи барномаҳои худро ба “Play market” ворид кунад, ки харидорони худро пайдо кардаанд. Бо Рустамҷон суҳбате доштем, ки фишурдааш манзури хонанда мегардад.
- Кай ба фикри сохтани нармафзор афтодед?
- Бо ворид шудани техникаву технологияи нав ба ҳаёти одамон, назар ва нигоҳи мардум ба зиндагӣ тағйир ёфтааст. Аз ҷумла, баъди он ки компютер, планшет ва баъдан телефонҳои ҳушманд пайдо шуданд, муносибати мардум байни ҳам дигар шуд ва имрӯз ҳама аз ин афзор истифода мекунанд.
Азбаски аз хурдӣ ба телефонҳои ҳушманд ва барномасозӣ шавқ доштам, соли 2015 ба факултети механика ва математикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо ихтисоси информатика дохил шудам. Вақте дидам, телефонҳои ҳушманд қисме аз зиндагии мардум гардидааст, тасмим гирифтам, барномаҳои телефонӣ созам, то мардум тавонанд аз он истифода кунанд. Ҳамин тариқ аввалин барномаи телефонии худро моҳи декабри соли 2017 омода ва ба шабакаи Интернет ҷой кардам.
- Ҳадаф аз сохтани барномаҳои телефонӣ дар чӣ буд ва оё ба он ҳадафе, ки дар наздатон гузошта будед, имрӯз расидед?
- Ҳадаф ин аст, ки ба воситаи барномаҳои сохтаи мо мардум дониши худро сайқал диҳанд, ба забономӯзӣ машғул шаванд ва дар маҷмӯъ як кӯмаки беминнат барои аҳолӣ бошад.
То имрӯз 23 замимаи сохтаи ман ба бозори “Play market” роҳ ёфтааст. Яке аз онҳо “Учить английский язык с нуля без интернета” аст, ки ҳудуди 150 ҳазор корбар дорад ва бо забонҳои русӣ ва англисӣ пешниҳод шудааст.
Дигар барномаи ман, бо номи “Худомӯзи забони англисӣ” аст, ки бо забони тоҷикиву англисӣ дастраси муштариён шудааст. Зиёда аз 100 дарс дар ин барнома ҷойгир аст, ки пас аз хатми дарсҳо ҳар як корбар метавонад, худро имтиҳон кунад ва сатҳи донишашро муайян созад.
“Medinfo” аз барномаҳои дигари ман аст, ки ягона портали тиббӣ ба забони тоҷикӣ дар Тоҷикистон буда, дорои имкониятҳои гуногун, аз ҷумла “интерфейс”-и содаву фаҳмо ва маводи омӯзишии тиббӣ мебошад.
Тамоми барномаҳоям нахуст аз санҷиши “Google” гузашта, баъдан ба “Play market” роҳ ёфтаанд. Чунки агар барнома дуздӣ бошад, “Google” онро роҳ намедиҳад ва ё пок мекунад.
Дар маҷмӯъ, метавонам гӯям, ки то андозае ба он ҳадафҳое, ки дар наздам гузошта будам, расидам. Аммо дар оянда нақшаву барнома ва ҳадафҳои дигар ҳаст, ки бо кӯшишу талош мехоҳам ба онҳо ноил гардам.
- Ба фикри Шумо имрӯз мушкили №1 барномасозони тоҷик чист?
- Мушкили асосии соҳаи барномасозӣ дар кишвар ин набудани мутахассисони ҳирфаӣ аст, ки тавонанд барномасозони ояндаро роҳнамоӣ кунанд. Ин сабаб шудааст, ки курсҳои омӯзиши барномасозӣ дар кишвар хеле кам рушд намояд. Албатта, ҳастанд, чанд курсҳо барои омӯзиши барномаҳои одии компютерӣ, вале дар маҷмӯъ, барои омӯзиши барномасозони сатҳи ҷаҳонӣ курсҳои алоҳида нест.
- Барои он ки як ҷавони тоҷики барномасоз муваффақ шавад, чӣ бояд кард?
- Барномасозон бояд дар гурӯҳ кор кунанд. Мутаассифона, ин ҳолат дар байни барномасозони мо дида намешавад. Ин гурӯҳ бояд на кам аз даҳ нафарро ташкил диҳад. Чунки як барномасоз наметавонад, дар як вақт ҳам лоиҳанавис, барномасоз, дизайнер ва ҳам забоншинос бошаду барномаро ба миқёси ҷаҳонӣ барорад. Барои маводи барномасозро ба миқёси ҷаҳонӣ баровардан, пеш аз ҳама бояд тарғиби хуб кард ва барои тарғиби хуб бояд илми маркетингро хуб омӯхт.
Ҳамчунин, як барномасоз бояд омӯзиши зиёд дошта бошад ва иттилои бештарро таҳлил намояд. Бо як-ду нафар ба корҳои бузург даст зада намешавад.
- Роҳҳои ҳалли мушкили имрӯзаи барномасозонро Шумо дар чӣ мебинед?
- Бо вуҷуди камбудиҳои ҷойдошта имрӯз барномасозони зиёде кӯшиш намуда истодаанд, ки дар сатҳи худ барномаҳои хурдеро омода кунанд ва барои ҷомеа пешниҳод намоянд. Ба ғайр аз ин, дар баъзе марказҳои омӯзишӣ низ ҷавонони тоҷик ба омӯзиши нозукиҳои барномасозӣ машғуланд, ки ин низ фоли нек ва умед аст, ки дар оянда онҳо низ як барномасозонӣ муваффақ ба ҷомеа ворид шаванд. Барномасозони ҷавон ва навомӯзро мебояд, ки ҳатман бо истифода аз интернет дониши худро сайқал диҳанд, чунки кори барномасоз бо интернет ва раванди рушди технология вобаста аст ва дар ҳолати огоҳ набудан аз рушди техникаву технология ва мушкилоти ин соҳа наметавон барномасози хуб шуд.
- Ба фикри Шумо барои як ҷавони барномасоз таҷриба муҳимтар аст ё омӯзиш?
- Барои барномасози хуб шудан, ҳатман омӯзиш лозим аст. Чунки бе омӯзиш намешавад кор кард ва таҷриба гирифт. Шахс танҳо дар он ҳолат ба кор даст мезанад, ки нозукиҳои онро омӯхта бошад. Чизҳои омӯхтаро дар таҷриба истифода мебаранд. Вақте барномасоз аввал меомӯзад, дарк менамояд, ки кадом барнома барои чӣ истифода хоҳад шуд. Аз ин рӯ, аввал омӯзиш баъд таҷриба. Агар омӯзиш як муддати муайян бошад, пас таҷрибаро мо як умр аз худ мекунем ва дар асоси он таҷрибаи андӯхтаи худ рушд менамоем. Таҷриба роҳ ва имкониятҳои навро барои мо боз мекунад. Дар асоси таҷриба ва хатоҳое, ки дар рафти таҷриба сурат мегиранд, меомӯзем ва бо гузашти вақт ва бо ислоҳи он камбудиҳо ва хатоҳо рушд мекунем.
- Барои дастгирӣ ва ба миқёси байналмилалӣ баровардани барномаҳои омоданамудаи худ ба ягон ниҳоди давлатӣ, муроҷиат намудед?
- То ҳол барномаҳои худро ба ягон ниҳод ё сохтор пешниҳод накардаам. Чунки мақсад дорам, ки чунин корро худам пурра амалӣ намоям, то ба дигар ҷавонон дарс шавад, ки агар кӯшиш намоем ва заҳмат кашем, ҳатман муваффақ мешавем. Агар дар ин зинаҳо ба мақомоти дахлдор муроҷиат намоям ва онҳо маро дастгирӣ намоянд, барои дигар ҷавонон баҳона мешавад, ки ӯро фалон сохтор ё шахс дастгирӣ намуд, баъд ба ин ҳад расид, вале маро дастгирӣ намекунанд. Ман фикр мекунам, ки ҳар як ҷавон агар кӯшиш намояд, дар пеши худ мақсад гузорад, ҳатман ба он ҳадафаш ноил мегардад. Дуруст аст, ки баъзе вақт шароити он қадар хуб надорем, ки ба мақсадамон расем, вале агар кӯшиш намеом, на дар як солу ду сол, балки дар се ё чор сол мо ҳатман ба он мақсадамон хоҳем расид. Бигзор ин барои дигарон ибрат бошад, ки дар чунин шароит ҳам ҷавони тоҷик барномасози муваффақ шуда метавонад. Ва ман бовар дорам, ки агар муроҷиат намоям, моро дастгирӣ мекунанд.
- Муроҷиати Шумо ба дигар ҷавонони кишвар.
- Ҷавонон бояд зиёд хонанд ва аз мушкилиҳо наҳаросанд. Ҳеҷ гоҳ дар пеши худ ҳадаф нагузоранд, ки баъди хатми мактаб ба муҳоҷирати меҳнатӣ мераванд. Ҳамеша дар пеши худ нақшаву ҳадафҳои бузург гузоранд, то бо роҳи омӯзиш ва меҳнати зиёд онҳо амалӣ шаванд. Агар муҳоҷир ҳам шуданианд, ҳамчун мутахассис муҳоҷир шаванд ва дар он кишвар номи Тоҷикистонро баланд бардоранд. Агар фарз кардем, дар муҳоҷирати меҳнатӣ кори сахт ҳам кунанд, маблағ ҷамъоварӣ намуда, дар вақтҳои холигӣ омӯзанд.
Бояд хонандагон дар синфҳои поёнӣ касби ояндаи худро интихоб кунанд ва дар асоси он омӯзиш намоянд. Имрӯз ҷавонони зиёде ихтисосҳои ҳуқуқшиносӣ ва тиббиро интихоб мекунанд, ки хуб аст, аммо дар ин соҳаҳо мутахассисон зиёданд. Шояд баъди хатми донишгоҳ ҷои кор пайдо накунанд. Дар асри XXI барномасозӣ ояндаи дурахшон дорад. Аз ин рӯ, ихтисосҳоеро интихоб намудан лозим аст, ки воқеан ҳам Тоҷикистон ба он ниёз дорад.
- Дастгирии давлату Ҳукуматро нисбат ба ҷавонон чӣ гуна арзёбӣ мекунед?
- Имрӯз аз ҷониби давлату Ҳукумати кишвар вобаста ба дастгирии ҷавонон кӯшишҳои зиёде ба назар мерасанд. Сар карда, аз мактаби миёна барои ширкат дар олимпиадаҳо, то таъсиси Стипендияи президентӣ дар донишгоҳу донишкадаҳо ва таҳсили ҷавонон берун аз хориҷи кишвар аз ҷумлаи дастгириҳои давлату Ҳукумат мебошад. Дар баробари ин ҷавононро низ мебояд, ки ҳамаи ин дастгириву ғамхориҳои давлату ҳукуматро ба назар гирифта, барои ояндаи худ кӯшиш намоянд, омӯзиш кунанд.
Вақте худи ҷавон кӯшиш накунад ва худашро дар байни ҷомеа нишон надиҳад, яъне аз худаш дарак надиҳад, давлат намедонад, ки чунин ҷавон ҳаст. Тавре мебинем, ҳар нафаре, ки барои дастгирӣ муроҷиат намудааст ва ё аз худаш дарак додааст, давлату Ҳукумат ӯро дастгирӣ мекунад, роҳнамоӣ ва қадр мекунад.
- Дар оянда чӣ нақшаҳо доред?
- Дар оянда нақшҳои зиёд дорам. Яке аз нақшаҳоям ин аст, ки шумораи истифодабарандагони барномаҳоямро дар интернет то ба 1 млн нафар расонам. Вақте ба як миллион расонидем, метавонем гӯем, ки мо тоҷикон қафомонда нестем. Гуфта метавонем, ки барномае дорем, як миллион истифодабаранда дорад. Ман боварӣ дорам дар се соли оянда истифодабарандагони яке аз барномаҳои худро ба як миллион мерасонам. Баъди ин тасмим дорам, ки як гурӯҳи барномасозонро ташкил намуда, бо лоиҳаҳои сатҳи ҷаҳонӣ кор кунем.
- Кай ба фикри сохтани нармафзор афтодед?
- Бо ворид шудани техникаву технологияи нав ба ҳаёти одамон, назар ва нигоҳи мардум ба зиндагӣ тағйир ёфтааст. Аз ҷумла, баъди он ки компютер, планшет ва баъдан телефонҳои ҳушманд пайдо шуданд, муносибати мардум байни ҳам дигар шуд ва имрӯз ҳама аз ин афзор истифода мекунанд.
Азбаски аз хурдӣ ба телефонҳои ҳушманд ва барномасозӣ шавқ доштам, соли 2015 ба факултети механика ва математикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо ихтисоси информатика дохил шудам. Вақте дидам, телефонҳои ҳушманд қисме аз зиндагии мардум гардидааст, тасмим гирифтам, барномаҳои телефонӣ созам, то мардум тавонанд аз он истифода кунанд. Ҳамин тариқ аввалин барномаи телефонии худро моҳи декабри соли 2017 омода ва ба шабакаи Интернет ҷой кардам.
- Ҳадаф аз сохтани барномаҳои телефонӣ дар чӣ буд ва оё ба он ҳадафе, ки дар наздатон гузошта будед, имрӯз расидед?
- Ҳадаф ин аст, ки ба воситаи барномаҳои сохтаи мо мардум дониши худро сайқал диҳанд, ба забономӯзӣ машғул шаванд ва дар маҷмӯъ як кӯмаки беминнат барои аҳолӣ бошад.
То имрӯз 23 замимаи сохтаи ман ба бозори “Play market” роҳ ёфтааст. Яке аз онҳо “Учить английский язык с нуля без интернета” аст, ки ҳудуди 150 ҳазор корбар дорад ва бо забонҳои русӣ ва англисӣ пешниҳод шудааст.
Дигар барномаи ман, бо номи “Худомӯзи забони англисӣ” аст, ки бо забони тоҷикиву англисӣ дастраси муштариён шудааст. Зиёда аз 100 дарс дар ин барнома ҷойгир аст, ки пас аз хатми дарсҳо ҳар як корбар метавонад, худро имтиҳон кунад ва сатҳи донишашро муайян созад.
“Medinfo” аз барномаҳои дигари ман аст, ки ягона портали тиббӣ ба забони тоҷикӣ дар Тоҷикистон буда, дорои имкониятҳои гуногун, аз ҷумла “интерфейс”-и содаву фаҳмо ва маводи омӯзишии тиббӣ мебошад.
Тамоми барномаҳоям нахуст аз санҷиши “Google” гузашта, баъдан ба “Play market” роҳ ёфтаанд. Чунки агар барнома дуздӣ бошад, “Google” онро роҳ намедиҳад ва ё пок мекунад.
Дар маҷмӯъ, метавонам гӯям, ки то андозае ба он ҳадафҳое, ки дар наздам гузошта будам, расидам. Аммо дар оянда нақшаву барнома ва ҳадафҳои дигар ҳаст, ки бо кӯшишу талош мехоҳам ба онҳо ноил гардам.
- Ба фикри Шумо имрӯз мушкили №1 барномасозони тоҷик чист?
- Мушкили асосии соҳаи барномасозӣ дар кишвар ин набудани мутахассисони ҳирфаӣ аст, ки тавонанд барномасозони ояндаро роҳнамоӣ кунанд. Ин сабаб шудааст, ки курсҳои омӯзиши барномасозӣ дар кишвар хеле кам рушд намояд. Албатта, ҳастанд, чанд курсҳо барои омӯзиши барномаҳои одии компютерӣ, вале дар маҷмӯъ, барои омӯзиши барномасозони сатҳи ҷаҳонӣ курсҳои алоҳида нест.
- Барои он ки як ҷавони тоҷики барномасоз муваффақ шавад, чӣ бояд кард?
- Барномасозон бояд дар гурӯҳ кор кунанд. Мутаассифона, ин ҳолат дар байни барномасозони мо дида намешавад. Ин гурӯҳ бояд на кам аз даҳ нафарро ташкил диҳад. Чунки як барномасоз наметавонад, дар як вақт ҳам лоиҳанавис, барномасоз, дизайнер ва ҳам забоншинос бошаду барномаро ба миқёси ҷаҳонӣ барорад. Барои маводи барномасозро ба миқёси ҷаҳонӣ баровардан, пеш аз ҳама бояд тарғиби хуб кард ва барои тарғиби хуб бояд илми маркетингро хуб омӯхт.
Ҳамчунин, як барномасоз бояд омӯзиши зиёд дошта бошад ва иттилои бештарро таҳлил намояд. Бо як-ду нафар ба корҳои бузург даст зада намешавад.
- Роҳҳои ҳалли мушкили имрӯзаи барномасозонро Шумо дар чӣ мебинед?
- Бо вуҷуди камбудиҳои ҷойдошта имрӯз барномасозони зиёде кӯшиш намуда истодаанд, ки дар сатҳи худ барномаҳои хурдеро омода кунанд ва барои ҷомеа пешниҳод намоянд. Ба ғайр аз ин, дар баъзе марказҳои омӯзишӣ низ ҷавонони тоҷик ба омӯзиши нозукиҳои барномасозӣ машғуланд, ки ин низ фоли нек ва умед аст, ки дар оянда онҳо низ як барномасозонӣ муваффақ ба ҷомеа ворид шаванд. Барномасозони ҷавон ва навомӯзро мебояд, ки ҳатман бо истифода аз интернет дониши худро сайқал диҳанд, чунки кори барномасоз бо интернет ва раванди рушди технология вобаста аст ва дар ҳолати огоҳ набудан аз рушди техникаву технология ва мушкилоти ин соҳа наметавон барномасози хуб шуд.
- Ба фикри Шумо барои як ҷавони барномасоз таҷриба муҳимтар аст ё омӯзиш?
- Барои барномасози хуб шудан, ҳатман омӯзиш лозим аст. Чунки бе омӯзиш намешавад кор кард ва таҷриба гирифт. Шахс танҳо дар он ҳолат ба кор даст мезанад, ки нозукиҳои онро омӯхта бошад. Чизҳои омӯхтаро дар таҷриба истифода мебаранд. Вақте барномасоз аввал меомӯзад, дарк менамояд, ки кадом барнома барои чӣ истифода хоҳад шуд. Аз ин рӯ, аввал омӯзиш баъд таҷриба. Агар омӯзиш як муддати муайян бошад, пас таҷрибаро мо як умр аз худ мекунем ва дар асоси он таҷрибаи андӯхтаи худ рушд менамоем. Таҷриба роҳ ва имкониятҳои навро барои мо боз мекунад. Дар асоси таҷриба ва хатоҳое, ки дар рафти таҷриба сурат мегиранд, меомӯзем ва бо гузашти вақт ва бо ислоҳи он камбудиҳо ва хатоҳо рушд мекунем.
- Барои дастгирӣ ва ба миқёси байналмилалӣ баровардани барномаҳои омоданамудаи худ ба ягон ниҳоди давлатӣ, муроҷиат намудед?
- То ҳол барномаҳои худро ба ягон ниҳод ё сохтор пешниҳод накардаам. Чунки мақсад дорам, ки чунин корро худам пурра амалӣ намоям, то ба дигар ҷавонон дарс шавад, ки агар кӯшиш намоем ва заҳмат кашем, ҳатман муваффақ мешавем. Агар дар ин зинаҳо ба мақомоти дахлдор муроҷиат намоям ва онҳо маро дастгирӣ намоянд, барои дигар ҷавонон баҳона мешавад, ки ӯро фалон сохтор ё шахс дастгирӣ намуд, баъд ба ин ҳад расид, вале маро дастгирӣ намекунанд. Ман фикр мекунам, ки ҳар як ҷавон агар кӯшиш намояд, дар пеши худ мақсад гузорад, ҳатман ба он ҳадафаш ноил мегардад. Дуруст аст, ки баъзе вақт шароити он қадар хуб надорем, ки ба мақсадамон расем, вале агар кӯшиш намеом, на дар як солу ду сол, балки дар се ё чор сол мо ҳатман ба он мақсадамон хоҳем расид. Бигзор ин барои дигарон ибрат бошад, ки дар чунин шароит ҳам ҷавони тоҷик барномасози муваффақ шуда метавонад. Ва ман бовар дорам, ки агар муроҷиат намоям, моро дастгирӣ мекунанд.
- Муроҷиати Шумо ба дигар ҷавонони кишвар.
- Ҷавонон бояд зиёд хонанд ва аз мушкилиҳо наҳаросанд. Ҳеҷ гоҳ дар пеши худ ҳадаф нагузоранд, ки баъди хатми мактаб ба муҳоҷирати меҳнатӣ мераванд. Ҳамеша дар пеши худ нақшаву ҳадафҳои бузург гузоранд, то бо роҳи омӯзиш ва меҳнати зиёд онҳо амалӣ шаванд. Агар муҳоҷир ҳам шуданианд, ҳамчун мутахассис муҳоҷир шаванд ва дар он кишвар номи Тоҷикистонро баланд бардоранд. Агар фарз кардем, дар муҳоҷирати меҳнатӣ кори сахт ҳам кунанд, маблағ ҷамъоварӣ намуда, дар вақтҳои холигӣ омӯзанд.
Бояд хонандагон дар синфҳои поёнӣ касби ояндаи худро интихоб кунанд ва дар асоси он омӯзиш намоянд. Имрӯз ҷавонони зиёде ихтисосҳои ҳуқуқшиносӣ ва тиббиро интихоб мекунанд, ки хуб аст, аммо дар ин соҳаҳо мутахассисон зиёданд. Шояд баъди хатми донишгоҳ ҷои кор пайдо накунанд. Дар асри XXI барномасозӣ ояндаи дурахшон дорад. Аз ин рӯ, ихтисосҳоеро интихоб намудан лозим аст, ки воқеан ҳам Тоҷикистон ба он ниёз дорад.
- Дастгирии давлату Ҳукуматро нисбат ба ҷавонон чӣ гуна арзёбӣ мекунед?
- Имрӯз аз ҷониби давлату Ҳукумати кишвар вобаста ба дастгирии ҷавонон кӯшишҳои зиёде ба назар мерасанд. Сар карда, аз мактаби миёна барои ширкат дар олимпиадаҳо, то таъсиси Стипендияи президентӣ дар донишгоҳу донишкадаҳо ва таҳсили ҷавонон берун аз хориҷи кишвар аз ҷумлаи дастгириҳои давлату Ҳукумат мебошад. Дар баробари ин ҷавононро низ мебояд, ки ҳамаи ин дастгириву ғамхориҳои давлату ҳукуматро ба назар гирифта, барои ояндаи худ кӯшиш намоянд, омӯзиш кунанд.
Вақте худи ҷавон кӯшиш накунад ва худашро дар байни ҷомеа нишон надиҳад, яъне аз худаш дарак надиҳад, давлат намедонад, ки чунин ҷавон ҳаст. Тавре мебинем, ҳар нафаре, ки барои дастгирӣ муроҷиат намудааст ва ё аз худаш дарак додааст, давлату Ҳукумат ӯро дастгирӣ мекунад, роҳнамоӣ ва қадр мекунад.
- Дар оянда чӣ нақшаҳо доред?
- Дар оянда нақшҳои зиёд дорам. Яке аз нақшаҳоям ин аст, ки шумораи истифодабарандагони барномаҳоямро дар интернет то ба 1 млн нафар расонам. Вақте ба як миллион расонидем, метавонем гӯем, ки мо тоҷикон қафомонда нестем. Гуфта метавонем, ки барномае дорем, як миллион истифодабаранда дорад. Ман боварӣ дорам дар се соли оянда истифодабарандагони яке аз барномаҳои худро ба як миллион мерасонам. Баъди ин тасмим дорам, ки як гурӯҳи барномасозонро ташкил намуда, бо лоиҳаҳои сатҳи ҷаҳонӣ кор кунем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед