Тибқи омори Маркази миллии тес-тии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2021 аз ҳисоби хатмкунандагони дорои таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ дар марҳилаи асосии бақайдгирӣ 91504 довталаб номнавис шуд. Дар ин сол низ теъдоди довталабон дар гурӯҳи ихтисосҳои 1-ум (табиӣ ва техникӣ) ва 2-юм (иқтисод ва география) камтар ба қайд гирифта шуда, дар гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум (тиб, биология ва варзиш) аз меъёр зиёд номнавис гардиданд.

Бо вуҷуди он ки ҳар сол даҳҳо ҳазор донишҷӯ муассисаҳои олии касбиро ба ҳайси мутахассис (бакалавр) хатм мекунанд, аммо норасоии кадрҳо ҳамоно ба назар мерасад.

Суоле ба миён меояд, ки ин ҳама донишҷӯён пас аз хатми донишгоҳҳо ба куҷо меравад? Умуман, то кадом андоза онҳо хоҳиши таҳсил доранд ва дар интихоби касб озоданд?

МАШВАРАТ ИДРОКУ ҲУШЁРӢ ДИҲАД

Валиҷон сокини ноҳияи Бобоҷон Ғафуров буда, падари се фарзанд мебошад. Мавсуф мегӯяд, ки духтараш бо вуҷуди хуб набудани шароити рӯзгор хоҳиши таҳсил мекард, аммо ӯ имкони таъмини оила ва дар як вақт пардохти маблағи шартномаро надошт.

- Шароитамон бад буд, бо деҳқонӣ рӯз мегузаронидем. Бисёр мехостам, ки духтарам соҳибҳунар шавад, то дар зиндагӣ азоб накашад. Ӯ роҳи илмро интихоб кард. Ночор қарз гирифта, маблағи шартномаи донишкадаро супоридем,-гуфт ӯ.

Валиҷон давоми 4 сол беш аз 20 ҳазор сомонӣ харҷ намуд, то духтараш Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммад Осимӣ дар шаҳри Хуҷандро аз рӯи ихтисоси “технологияи хӯрокворӣ” хатм намояд.

- Метарсам, ки аз рӯи ихтисос ҷои кори мувофиқ пайдо карда наметавонад. Дар бозори меҳнат ба ин хел мутахассис талабот камтар аст, аммо интихоби худаш, ки буд, чизе намегӯям. Танҳо ҳаминро мехоҳам, ки 4 соли умраш барабас наравад,-мегӯяд ӯ.

Баротҷон низ соҳиби ҳафт фарзанд аст. Гарчанде номбурда барои идомаи таҳсили духтаронаш, ки ба солҳои нооромӣ рост омода буд, мусоидат накард, аммо барои соҳибмаълумот гаштани писарон сахт кӯшиш намуд.

Ӯ ҳар ду писарашро пас аз хатми мактаби миёна барои идомаи таҳсил дар соҳаи гумрук ба яке аз муассисаҳои олии касбии кишвар дохил кард, аммо чун онҳо ғайри хоҳиши худ ба донишгоҳ дохил шуданд, пас аз чанде аз идомаи таҳсил даст кашиданд. Бо вуҷуди ин, писари калонии ӯ донишгоҳро хатм намуд ва соҳиби диплом гардид. Аммо ҳоло бародарон ба боғдориву чорводорӣ машғуланд ва ба ин васила рӯз мегузаронанд.

Шероз баръакси ду қаҳрамони болозикр некбахту хуштолеъ аст, зеро бо тавсияи омӯзгорон ва волидайн барои гирифтани Квотаи президентӣ ҳуҷҷат супорида, пас аз имтиҳон бо гирифтани холи нисбатан баландтар донишҷӯ гардид.

Ҳоло ӯ дар Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров, дар риштаи физика таҳсил менамояд. Бар замми ин, гирандаи стипендияи раиси ноҳия аст. Мавсуф мегӯяд, ки маҳз ҳамдигарфаҳмӣ дар хонавода буд, ки то ба ин ҷода расид.

- Дар ҳама гуна озмуну олимпиадаҳо волидонам пайваста маро дастгирӣ мекарданд. Аз мағлубиятам рӯҳафтода нашуда, баръакс маро ба ояндаи дурахшон дилпур менамуданд. Маҳз ин муносибати онҳо маро қувваву неруи тоза мебахшид ва натиҷааш он гардид, ки донишҷӯи донишгоҳ гардидам,-бо хушҳолӣ мегӯяд ӯ.
ОЯНДАИ МО ДАР ДАСТИ КИСТ?

“Чӣ хуб аст, ки одам имконият пайдо кунад, то на аз рӯи зарурат, балки мувофиқи майлу завқ барои худ касб интихоб кунад”,-гуфтааст файласуфи қазоқ Алӣ Апшерони.

Интихоби касб бояд на иҷборӣ, балки ихтиёрӣ, аз рӯи хоҳиш ва талабот сурат гирад. Иҷрои коре, ки ба иродаи шахсӣ мувофиқ нест, душвор ва ҳатто дилгиркунанда аст. Аксарият гумон мекунанд, ки интихоби касб бояд аз рӯи мавқеи касб сурат гирад. Яъне, агар дар бозори меҳнат ба духтур ниёзи бештар бошад, пас бояд духтур шуд.

Бояд ба назар гирифт, ки касбро на барои осон ё сердаромад будан интихоб мекунанд, зеро кори осон вуҷуд надорад ва дар сурати меҳнат кардан, ҳама соҳа даромаднок аст.

Волидайн бояд барои интихоби касб ба фарзандон фазои мусоид фароҳам оваранд, то онҳо хуб фикр кунанд, дар тарозуи ақл баркашанд ва пасон сари мақсад оянд. Ба хотири обрӯи хонавода ва ё орзуи падару модар интихоб кардани касб ғалати маҳз аст.

Бояд дар хотир дошт, ки на касб одамро, балки одам касбро машҳур мекунад. Аз ин рӯ, аз пайи шуҳрат нарафта, ба касби дӯстдошта машғул шудан, беҳтарин кор аст. Дарёфти ҷои кори мувофиқ ва дилписанд барои шахси соҳибкасб ҳеҷ гоҳ душвор нест, зеро онеро, ки кори хешро медонад ва аз ӯҳдааш мебарояд, ҳамеша ҷустуҷӯ мекунанд.

Амони МУҲАММАД, “ҶТ”