Чанд соли ахир дар баъзе шаҳру навоҳӣ ҷудо намудани маблағ барои китобхонаҳо фаромӯш мешавад ва ин боис гардидааст, ки аксар китобхонаҳо дар ҳолати садамавӣ қарор доранд ва дастрасӣ ба китобҳо мушкил аст.

Тибқи иттилои расмӣ дар вилояти Хатлон 502 китобхонаи шаҳриву ноҳиявӣ мавҷуд аст, ки 55-тои он ба таъмир ва бозсозӣ ниёз дошта, панҷ китобхонаи дигар дар ҳолати садамавӣ қарор дорад. Аммо, баъзе шаҳру навоҳӣ барои таъмири китобхонаҳо маблағи ночизеро ҷудо намудаанд, ки барои рафъи мушкилот нокифоя аст.

Тавре таҳлилҳо нишон дод, дар шаҳри Сарбанд чор китобхона фаъолият дорад, ки дутояш дар биноҳои мактаб ва боқимонда дар қасри фарҳанги шаҳр ҷойгир шудааст. Дар ноҳияи Ҷалолиддин Балхӣ бошад 36 китобхона фаъолият мекунад, ки аз сабаби набудани бинои мувофиқ дар хонаҳои истиқоматии сокинон фаъолият доранд.

Дар ноҳияи Панҷ соли 2016 барои бозсозӣ, таъмир ва нигоҳдории 25 китобхона, ки аз ин шумора дутояш таъмирталаб асту яктои дигараш дар ҳолати садамавӣ қарор дорад, пул ҷудо нашудааст. Ҳамзамон, дар калонтарин ноҳияи вилоят аз ҷиҳати масоҳат ва аҳолӣ Бохтар бошад барои нигоҳдории 31 китобхона, ки аз ин ҳаштояш дар биноҳои ҷамоатҳои деҳот ҷойгир буда, яктои дигараш дар ҳолати садамавӣ аст, дар соли 2016 ҳамагӣ 13000 сомонӣ маблағ ҷудо намудаанд, вале то ҳол шароити китобхонаи мазкур бетағйир боқӣ мондааст.

Маҳмадюнус Сайфиддинзода, раиси ноҳияи Панҷ гуфт, ки шароити хуби китобхонаҳо муҳим аст, вале бастагӣ дорад ба пули будҷет: “Қисми даромади буҷети маҳаллӣ барзиёд иҷро шавад, аз ҳамин ҳисоб ҳамаи китобхонаҳо таъмир мешаванд. Дар ҳақиқат, камбудиҳо ҳастанд, вале кӯшиш мекунем, ки имсол мушкилотро бартараф кунем”.

Таъмирталаб будани китобхонаҳо дар шаҳру навоҳии вилояти Хатлон мушкили ягона нест. Мушкили дигар ва мояи нигаронӣ ин ҷудо нашудани маблағ барои харидории китобҳои тозанашр мебошад, ки дар баъзе шаҳру навоҳии вилоят таи солоҳои охир бисёр мушоҳида мешавад.

Соли 2006 бо ҳидояти Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтрам Эмомалӣ Раҳмон “Корвони китоб” таъсис ёфт, ки ҳадаф ҷалби мардум ба китобхонию китобдорӣ буд. Дар ин чорабинӣ зиёда аз 70 ҳазор адабиёти тозанашр ройгон ба китобхонаҳои вилоят тақдим карда шуд, аммо харидории китобҳо дар шаҳру навоҳӣ барои китобхонаҳо мушоҳида намешавад. Мирзоали Сайнаков, директороти Китобхонаи марказии ноҳияи Ҷайҳун гуфт, ки “Мо аз соли 2006 то 2015 аз тарафи “Корвони китоб” зиёда аз 7 ҳазор китоб гирифтем. Аз тарафи мақомоти ноҳия барои харидории китоб маблағ ҷудо накарданд, вале китобҳои тозанашр ба мо оварданд”.

Китобхонию китобдӯстӣ аз даврони кӯдакӣ оғоз мешавад, ҳар кӯдаке, ки аз баччагӣ китоб хонад, дар ҳамин руҳия месабзад, вале норасоии китобҳои кӯдакона дар китобхонаҳои мо мушкили дигар аст. “Дар китобхона китобҳои кӯдакона умуман кам аст, ки аслан хонандаи мо толибилмони муассисаҳои ноҳия мебошанд, - гуфт мушовири Китобхонаи марказии ноҳия Ҷайҳун Адолатбегим Оқилбекова. - Дар ноҳияи мо аз набудани бино се китобхонаи маҳаллиро ба хонаҳои истиқоматӣ кучондем. Хонандаи китоб дар ноҳия бениҳоят бисёр аст, вале бештари онҳо адабиётро мехоҳанд бо забони тоҷикӣ дастрас кунанд, аммо шумораи бисёри китобҳо бо забони русӣ аст”, - афзуд мавсуф.

Ба ҳамагон маълум аст, ки дар замони Иттиҳоди шӯравӣ хазинаи китобхонаҳои кишварро китобҳо бо забони русию узбекӣ, ки таблиғи сохти комунистиро доштанд, пур карда буданд, вале чун дар як кишвари дар ҳоли рушд ва соҳибистиқлол қарор дорем, бояд бо гузашти солҳо китобҳое бо забони давлатӣ ва таблиғкунандаи ақидаҳои соҳибистиқлолӣ бошад, на шӯравии собиқ.

Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон барномаи махсус оид ба пуррагардонии китобҳо бо забони тоҷикӣ қабул кард. Дар тӯли фаъолияти барномаи мазкур бояд тамоми китобхонаҳои вилоятӣ хазинаи худро бо китобҳои тоҷикӣ пур мекарданд. Мутаассифона, ба ҷуз аз Китобхонаи вилоятии ба номи Шамсиддин Шоҳин боқимонда китобхонаҳои шаҳру навоҳӣ то ҳол ин мушкилро доранд. “Хазинаи китобе, ки дар ноҳия дорем, ба талаботи замон ҷавобгу нест. Ҳамон китобҳои куҳнае, ки дар даврони шӯравӣ буданд, қобили хондан нестанд. Китобхонӣ қариб аз миён рафтааст”,- гуфт бо таассуф Фотеҳ Аминзода, раиси ноҳияи Ҷайҳун.

“Имрӯз дар аксарияти шаҳру навоҳии вилоят, аз ҷумла дар ноҳияи Фархор, шаҳрҳои Норак ва Кӯлоб китобхонаҳои замонавӣ сохта ба истифода дода шудааст, вале дар баъзе ноҳияҳо биноҳои китобхонаҳо ба талаботи замон ҷавобгӯ нестанд. Мутаассифона, дар бисёри ноҳияҳо аз набудани бинои китобхона дар хонаҳои истиқоматӣ китобҳоро нигаҳдорӣ мекунанд,- мегӯяд китобхонашинос Тӯтинисо Юсуфова. – Бояд бисёртар соҳибкорони ватаниро ҷалб кунем ва биноҳои наву замонавӣ сохта ба истифода диҳем, то насли оянда дар руҳияи китобхонию китобдӯстӣ ба воя расад”.

Имрӯз ба чашм мерасад, ки мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии баъзе шаҳру ноҳияҳо нисбати китобдорӣ беаҳамиятӣ зоҳир менамоянд. Суҳбати масъулини китобхонаҳо ва мушоҳидаҳо маълум кард, ки ин камбудиҳо дар аксар ноҳияҳои вилоят мавҷуд аст ва ҳалли худро наёфтаистодаанд.

Омӯзгор аз ноҳияи Бохтар, ки нахост номашро зикр кунем, доир ба ин мушкилӣ чунин гуфт: “Имрӯз бинед, ки китоби “Тоҷикон”-и Бобоҷон Ғафуров, “Шоҳнома”-и Абӯлқосим Фирдавсӣ дар фурӯшгоҳҳо беш аз 100 сомонӣ ва китоби дуҷилдаи “Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ” зиёда аз 250 сомонӣ нарх доранд. Мо – омӯзгорон, наметавонем онҳоро бихарем. Аз ин рӯ, бояд талаботи хонандаро китобхонаҳо сари вақт таъмин созанд”.

Ҳукумати ҷумҳурӣ бо мақсади таҷҳизонидани китобхонаҳо бо технологияи компютерӣ ва тарғиби таҷрибаи пешқадами китобдорӣ “Барномаи давлатии компютеркунонии китобхонаҳои давлатию оммавӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2013"-ро қабул кард. Аз қабули барномаи мазкур солҳо сипарӣ шуд, вале то имрӯз баъзе китобхонаҳои шаҳру ноҳияҳо ба пуррагӣ бо компютер таъмин нестанд. Пайвастани китобхонаҳо ба шабакаи интернет ва гузаштан ба хизматрасонии электронӣ дар китобхонаҳои вилоят умуман дида намешавад.

Барои ҳамин умед бар он мебандем, ки шахсони масъул аз ин баъд ба ҳалли мушкилоти китобхонаҳои маҳаллӣ кӯшиши бештар мекунанд, то кӯдакону наврасон аз мутолиаи китоб бебаҳра намонад.

Умед Мирзоев,“ҶТ”