Ё чаро баъзе ҷавонони мо зудбоваранд?

“Бино ба маълумоти Созмони Милали Муттаҳид, имрӯзҳо дар сафҳои гурӯҳи терро­ристии “Давлати исломӣ” ҳазорон нафар террористҳо тақрибан аз 100 кишвари ҷаҳон, аз ҷумла аз кишварҳои пасошӯравӣ, меҷанганд. Шумораи зиёди гумоштагонро шаҳрвандони кишварҳои Аврупои Ғарбӣ ташкил медиҳанд, ки дар миёни онҳо занҳо низ ҳастанд. Ин ҳолат баёнгари маккориву ҳилагарии тарғиботчиён ва содагиву зудбоварии ҷавонон ме­бошад, ки ба доми фиреби террористҳо афтода, ба сӯи Ховари Миёна роҳ пеш гирифтаанд (Аз суханронии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо намояндагони диаспора ва муҳоҷирони меҳнатии тоҷики муқими Ҷумҳурии Бошқирдистони Федератсияи Русия 08.07.2015) ”.

Эътимод ё худ боварӣ яке аз хислатҳои инсонист. Одатан синони­ми он – имонро диндорон барои бо­вар ҳосил кардан ба Худо ва аҳкоми он истифода менамоянд. Чӣ қадар маълумот доштани мо дар бораи касе ё чизе ба эътиқоду бовариамон сабаб мешавад. Ҳар вақте ба маълумоти доштаамон чизе зам гардад, шинох­тамон то рафт зиёд шавад, имонамон ҳам мустаҳкаму побарҷо мегардад. Дар сурате, ки инсон дар бораи ягон падидаву зуҳуроти нав тамоман ва ё кам маълумот дошта бошад, агарчи он нодуруст ҳам бошад, дар навбати аввал бовар мекунад. Ин ҳолат бо­шад, одатан ба ҷавонону наврасон хос аст. Чунки ба гуфтае онҳо қоғази сафед ҳастанду ҳамакнун дар он хат мекашанд. Ҳамин аст, ки барои эъ­тимод пайдо кунонидан ба чизе ва ё ба касе одатан аз қувваи ҷавонон кор мегиранд.

Ҷавонон дар баробари он ки нерӯи созанда ва пешбарандаи ҷамъиятанд, инчунин як қувваи хеле ҳассос ва зудбоваранд. Дар ин син­ну сол онҳо наметавонанд дар бораи натиҷаи амалҳояшон хулосаи дуруст бароранд. Аз ин ҳассосӣ ва зудбова­рии онҳо қувваҳо ба хубӣ огаҳанду кӯшиш мекунанд, ки баҳри пиёда намудани аҳдофи муғризонаи худ ҷавононро истифода кунанд.

Ба гуфтаи Шуҳрат Саидов, раиси Шӯрои олимони ҷавони Донишгоҳи ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон, аз сабаби он ки баъзе ҷавонон до­ниш, маърифат ва ҷаҳонбинии та­шаккулёфтаву комил надоранд, дар ҷустуҷӯи роҳу равиши зиндагӣ ва ҳақиқатҳое мешаванд, ки худашон аз онҳо огоҳ нестанд ва барои муайян кардани ин роҳу равиш ва ҳақиқат ба амалҳое даст мезананд, ки танҳо ба ҳиссиёт ва хости онҳо рабт доранд: “Маҳз ҳамин хостанҳо онҳоро ба доми фиребу найранг, ташкилотҳои терро­ристию экстремистӣ ва созмонҳои ифротӣ мебарад. Баъзе ҷавонҳо аз сабаби мавҷуд будани мушкилиҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ дар ҳаёташон ва ё паст будани сатҳи донишашон ба созмонҳои ифротӣ ва ё ғайрирасмӣ ворид мешаванду ба ин васила он мушкилиро рупӯш ё ҷуброн мекунанд, ки ин як навъ қасдгирӣ аст”.

Зудбоварӣ ба он маъност, ки бисёр ташкилоту созмонҳо барои ҷалби ҷавонон ва истифодаи нерӯи азими онҳо вориди як ҷомеа меша­ванд ва кӯшиш мекунанд, ки нахуст бо роҳҳои нишон додани унсурҳои диққатҷалбкунанда ва василаҳое, ки барои тафаккури ҷавонон ва завқу рағбати онҳо созгор аст, истифода на­моянд. Бигузор он дар шакли либос, пул, тавсифи як ҷомеаи ободу пеш­рафта ва ё арзишҳои динӣ бошад. Дар ин сурат ҷавонон аз роҳи маъри­фат кор намегиранд. Балки аз роҳҳои хостаҳо кор мегиранду талаботи физиологии худро бароварда месо­занд. Маҳз дар ҳамин сурат зудбова­рии ҷавонон ба кор мераваду онҳо ба доми фиреб меафтанд.

Одатан зудбоварӣ аз сабаби ха­роб будани маърифату фарҳанг ба вуҷуд меояд. Ба андешаи Моҳира Сафарова, номзади илми филоло­гия, агар яке аз сабабҳои зудбова­рии ҷавонон тарғиботи пурқудрати гурӯҳҳо ва ё давлатҳои манифит­дор бошад, дигар ин замина ё баъ­заи пурқуввати маънавӣ надоштани ҷавонон мебошад: “Камсаводӣ ва якҷониба омӯхтани илму дониш ба зудбоварии ҷавонон сабаб меша­вад. Масалан, мо мутахассиси хуб омода мекунем. Дар мафкураи ӯ ҷо мекунем, ки бояд духтур ё муаллими хуб шавад, аммо хислатҳои муҳими кӣ будани як инсони комилро ба ӯ намеомӯзонем. Ин ба сиёҳро аз са­фед, хубро аз бад фарқ накардани ӯ оварда мерасонад. Табиист, ҳар як ҷавон дар дил орзуи онро дорад, ки аз худ як қаҳрамонӣ нишон диҳад. Агар дар назари омма ғайриоддӣ тобад ҳам. Аз нигоҳи равонӣ дар ин давра ҳама ҷавонҳо зудбоваранд. Аммо ин вазифаи калонсолҳост, ки ба ҷавонон роҳу воситаҳояшро нишон диҳанд, ки ҷавон чӣ гуна бояд қаҳрамонӣ нишон диҳаду ба чӣ бовар кунад”.

Ба ақидаи Хушдил Раҳимҷонов, ҷонишини сармуҳаррири рӯзномаи “Баҳори Аҷам” бошад, ба ин масъ­ала бояд аз ду дидгоҳ – фаҳмиши мусбат ва манфӣ муносибат кард. “Паҳлӯи мусбати масъала, хушбо­варии ҷавонони имрӯзаи кишвар аст, ки ин ба урфу одати мардум ва эътиқоди онҳо рабт дорад. Асосҳои тарбияи суннатии аҷдодии мо чунин руҳияи хуберо дар замири ҳар яки мо аз хурдӣ мепарварад. Шояд аз шумори камтарин миллатҳои дунё бошем, ки ба боварӣ ҳамчун ба яке аз муҳимтарин омилҳои устувории василаи муошират муносибат меку­нем. Таълимоти Исломи ноб низ ба боварии байниҳамдигарии инсонҳо арҷ мегузорад. Паҳлӯи манфии масъала, ки ба зудбоварӣ алоқаманд аст ва яке аз масъалаҳои нозуки за­мони муосир мебошад, ин пуртаззоду пурмоҷаро будани вазъи кунунист, ки аз хислати беҳтарини инсонҳо – бо­вар кардан сӯиистифода мешавад. Аз ин рӯ, ин масъала эҳтиёткориро тақозо менамояд. Агар хушбоварии ҷавонон ба омилҳое, ки гуфтем, во­баста бошад, пас, зудбоварии онҳо ба сатҳи пасти саводнокӣ ва маъ­рифати онҳо вобаста аст”, - мегӯяд номбурда.

Огоҳии пурра надоштан аз вазъи замон, ҷараёнҳо ва чолишҳои замо­ни муосир, кофӣ набудани маълумо­ти динӣ, сатҳӣ будани дониш боис мегардад, ки ҷавонон зудбовар ша­ванду ба доми гурӯҳҳои ифтротгарою тундрав афтанд. Ба гуфтаи Пешвои миллатамон: “Ҳеҷ каси соҳибақл ва солимфикру огоҳ ба таҷовузкорон ҳамроҳ намешавад. Зеро аз ахбори ҳаррӯзаи шабакаҳои телевизионию интернетӣ тавре аён аст, онҳое худро “эҳёгари исломи ноб” меноманд, ки душмани исломанд ва дастҳояшон ба хуни мусалмонон ва одамони бегуноҳ оғушта аст”.

Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”