Хабарҳои кӯтоҳ
Шанбе 20 Апрел 2024 01:09
Ҳисси якдигарбадбинӣ ва муносибатҳои сарду ноҳамвори кишварҳои арабӣ бо ягона давлати барои эшон бегона, яъне кишвари яҳудии Исроил, муддати тӯлонист дар минтақа идома дорад. Имрӯз ҳолате рух додааст, ки ҳамдигарбадбинӣ шояд ба дӯстӣ табдил ёбад. Ин ҳам бошад, аз боиси Эрон. Эроне, ки яҳудиҳо душмани рақами як шумурдаву чашми дидан надоранд ва қисме аз кишварҳои арабӣ, аз боиси дастгирии гурӯҳҳо ва сохти давлатдориҳои шиагӣ бо он муносибати сард доранд.
Чанде пеш ҳамоиши вазирони корҳои хориҷии Исроил бо кишварҳои Миср, Аморати Муттаҳидаи Араб, Баҳрайн ва Марокаш бо миёнаравии ИМА доир гардид. Дар ҳамоиш котиби давлатии ИМА Энтони Блинкен ширкат дошт. Мақсад аз баргузории ҳамоиш ба роҳ мондани муносибатҳои дипломатӣ мебошад.
Барқарор намудани сулҳи устувор дар Ховари наздик яке аз масоили муҳим дар сиёсати берунаи ИМА маҳсуб меёбад. Аз ин ваҷҳ амрикоиҳо доимо саъй доранд, муносибат байни кишварҳои арабӣ ва яҳудиҳо муътадил бошад. Бо ин васила ва дастгирии ҳамаҷонибаи яҳудиҳо сиёсати хориҷии худро дар ин минтақа метавонанд ба таври дилхоҳ ба роҳ монанд.
Аммо Эрон, ки хоҳу нохоҳ яке аз бозингари муҳим дар минтақа маҳсуб меёбад, набояд сарфи назар гардад. Ин аст, ки ИМА яке аз вазифаҳои муҳими сиёсати берунаи худро ба имзо расондани қарордоди нави ядроӣ бо Эрон мебинад. Имзои қарордод ин қатъи барномаи ҳастаии Эрон бар ивази бекор намудани ҳар гуна таҳримҳо нисбати эрониҳоро дар назар дорад. Дар заминаи афзоиши нархи нафт дар олам, амрикоиҳо мехоҳанд тавассути бастани қарордод ба воридшавии нафти Эрон ба бозори худ роҳ кушода, норасоии сӯзишвориро пӯшонанд.
Чунин тарзи корбарии амрикоиҳо ба саркардаҳои яҳудӣ чандон писанд нест. Ҳамчунин, ба Арабистони саудӣ, ҳарифи асосии эрониҳо ва дигар шоҳони нафтии минтақа. Айнан дар оғози ҳамоиши арабҳо ва яҳудиҳо, хусиҳои ямании шиаи исёнгар, ки аз ҷониби эрониҳо дастгирӣ меёбанд, як қатор иншооти нафтнигоҳдорандаи Арабистони саудиро мушакборон карданд. Чанд моҳ пеш бошад, хусиҳо ҳамчунин ҳудуди Аморати Муттаҳидаи Арабро мавриди гулулаборон қарор доданд.
Ба имзо расидани қарордод чандон кори саҳл нест. Ин ҷо ду монеаи ҷиддӣ мавҷуд аст. Амрикоиҳо талаб доранд, Эрон сиёсати дахолатпазирии худро дар минтақа барҳам занад. Аз ҷумла, дар ҳудуди Ироқу Сурия ва дастгирии хусиҳои яманӣ. Монеи дуюм аз ҷониби эрониҳо нисбати амрикоиҳост. Эрониҳо талаб доранд, ки Сипоҳи посдорони инқилоби исломӣ аз рӯйхати ташкилоти ифротгароӣ бароварда шавад. Ин масъала барои Эрон натанҳо сиёсӣ, ҳамчунин иқтисодӣ низ маҳсуб меёбад. Ин ташкилот натанҳо ҳарбист. Ба андешаи бархе аз коршиносон, то ними иқтисодиёти Эрон дар панҷаи ин ташкилот нуҳуфтааст. Аз ин ваҷҳ, бекор кардани таҳримот бе ҳалли ин масъала барои Эрон қариб, ки маъно надорад.
Ба иттилои расонаҳо, намояндаи ИМА доир ба Эрон Роберт Малли изҳор доштааст, ки Сипоҳи пос-дорон мувофиқи қонунгузориҳои ИМА зери таҳрим қарор хоҳад дошт. Ин табъи дили яҳудиҳо ва як қатор кишварҳои арабист.
Ҳамин тавр, амрикоиҳо дар сари дуроҳа қарор доранд: ё иваз накардани мавқеъ дар масъалаи Сипоҳи посдорон ва сиёсати дахолатпазирии Эрон ё имзои қарордоди ядроӣ дар заминаи муқобилаистии иқтисодӣ бо Русия. Ҳалли ин масъала начандон кори саҳл аст ва сиёсати дурбинонаро мехоҳад.
Т. ДАВЛАТ, “ҶТ”
Чанде пеш ҳамоиши вазирони корҳои хориҷии Исроил бо кишварҳои Миср, Аморати Муттаҳидаи Араб, Баҳрайн ва Марокаш бо миёнаравии ИМА доир гардид. Дар ҳамоиш котиби давлатии ИМА Энтони Блинкен ширкат дошт. Мақсад аз баргузории ҳамоиш ба роҳ мондани муносибатҳои дипломатӣ мебошад.
Барқарор намудани сулҳи устувор дар Ховари наздик яке аз масоили муҳим дар сиёсати берунаи ИМА маҳсуб меёбад. Аз ин ваҷҳ амрикоиҳо доимо саъй доранд, муносибат байни кишварҳои арабӣ ва яҳудиҳо муътадил бошад. Бо ин васила ва дастгирии ҳамаҷонибаи яҳудиҳо сиёсати хориҷии худро дар ин минтақа метавонанд ба таври дилхоҳ ба роҳ монанд.
Аммо Эрон, ки хоҳу нохоҳ яке аз бозингари муҳим дар минтақа маҳсуб меёбад, набояд сарфи назар гардад. Ин аст, ки ИМА яке аз вазифаҳои муҳими сиёсати берунаи худро ба имзо расондани қарордоди нави ядроӣ бо Эрон мебинад. Имзои қарордод ин қатъи барномаи ҳастаии Эрон бар ивази бекор намудани ҳар гуна таҳримҳо нисбати эрониҳоро дар назар дорад. Дар заминаи афзоиши нархи нафт дар олам, амрикоиҳо мехоҳанд тавассути бастани қарордод ба воридшавии нафти Эрон ба бозори худ роҳ кушода, норасоии сӯзишвориро пӯшонанд.
Чунин тарзи корбарии амрикоиҳо ба саркардаҳои яҳудӣ чандон писанд нест. Ҳамчунин, ба Арабистони саудӣ, ҳарифи асосии эрониҳо ва дигар шоҳони нафтии минтақа. Айнан дар оғози ҳамоиши арабҳо ва яҳудиҳо, хусиҳои ямании шиаи исёнгар, ки аз ҷониби эрониҳо дастгирӣ меёбанд, як қатор иншооти нафтнигоҳдорандаи Арабистони саудиро мушакборон карданд. Чанд моҳ пеш бошад, хусиҳо ҳамчунин ҳудуди Аморати Муттаҳидаи Арабро мавриди гулулаборон қарор доданд.
Ба имзо расидани қарордод чандон кори саҳл нест. Ин ҷо ду монеаи ҷиддӣ мавҷуд аст. Амрикоиҳо талаб доранд, Эрон сиёсати дахолатпазирии худро дар минтақа барҳам занад. Аз ҷумла, дар ҳудуди Ироқу Сурия ва дастгирии хусиҳои яманӣ. Монеи дуюм аз ҷониби эрониҳо нисбати амрикоиҳост. Эрониҳо талаб доранд, ки Сипоҳи посдорони инқилоби исломӣ аз рӯйхати ташкилоти ифротгароӣ бароварда шавад. Ин масъала барои Эрон натанҳо сиёсӣ, ҳамчунин иқтисодӣ низ маҳсуб меёбад. Ин ташкилот натанҳо ҳарбист. Ба андешаи бархе аз коршиносон, то ними иқтисодиёти Эрон дар панҷаи ин ташкилот нуҳуфтааст. Аз ин ваҷҳ, бекор кардани таҳримот бе ҳалли ин масъала барои Эрон қариб, ки маъно надорад.
Ба иттилои расонаҳо, намояндаи ИМА доир ба Эрон Роберт Малли изҳор доштааст, ки Сипоҳи пос-дорон мувофиқи қонунгузориҳои ИМА зери таҳрим қарор хоҳад дошт. Ин табъи дили яҳудиҳо ва як қатор кишварҳои арабист.
Ҳамин тавр, амрикоиҳо дар сари дуроҳа қарор доранд: ё иваз накардани мавқеъ дар масъалаи Сипоҳи посдорон ва сиёсати дахолатпазирии Эрон ё имзои қарордоди ядроӣ дар заминаи муқобилаистии иқтисодӣ бо Русия. Ҳалли ин масъала начандон кори саҳл аст ва сиёсати дурбинонаро мехоҳад.
Т. ДАВЛАТ, “ҶТ”
Рӯзнома
