Дар тарбияи духтарон саҳлангорӣ нашояд

Бо модаре шинос шудам, ки чор фарзанд дорад: ду писару ду духтар. Модар маҳз аз духтаронаш шикоят кард. Ӯ гуфт, ки дар тарбияи ду писараш, ки фарзандони калонӣ буданд, чандон душворӣ накашид, аммо тарбияи духтарон барояш хеле гарон афтод. Сабаб пурсидам. Ҷавоб, гарчанде қонеъкунанда набуд, вале ба ҳар ҳол диққатамро ҷалб намуд.

Таҳлилгарон мегӯянд, ки дар ҳақиқат ҳам тарбияи духтар нисбат ба писар душвортар аст, чунки духтарон нисбатан нозуку ҳассосанд ва ҳар чизе ки нозук аст, тарбияаш низ душвортар мешавад. Ба андешаи Н. Бобоев, корманди мактаби махсуси ҷумҳуриявии ноболиғони душвортарбия, кор бо духтарон назар ба кор бо писарон душвортар аст. “Бачаҳо зуд мефаҳманд, аммо духтарон на, балки нодуруст мефаҳманд, - мегӯяд номбурда. – Ҳатто ба нафъи ӯ коре кунӣ, ё ҳарфе занӣ, дигаргуна мефаҳмад. Василаи беҳтарини тарбия аз ҷониби волидон насиҳат ва талқини хислатҳои ҳамидаи инсонӣ ба духтарон аст. Қабл аз ҳама ба маънавиёти фарзанд, хоҳ духтар бошад, хоҳ писар, таваҷҷуҳ зоҳир намудан шарти муҳим мебошад”.

Дини ислом дар хусуси эҳтироми зан таълимоти зиёде дорад. Ҳол он ки то пайдоиши дини мубини ислом тавлиди духтар дар оила мояи бадномӣ ва нанг буд ва маҳз дини ислом ин ақидаро аз байн бурд. Муҳаммад (с) дар яке аз ҳадисҳои худ мефармояд: “Ҳар касе аз уммати ман се духтар ё се хоҳарро ба тарбияи худ гирифта, ба онҳо некӣ бикунад, онҳо барои ӯ аз оташи дӯзах парда мешаванд”. Яъне тарбияи неки духтарон касро аз оташи дӯзах наҷот медиҳад.

Духтарон ки табиатан дилсӯзу ғамхоранд, худ низ ба ҳамин гуна дилсӯзиву ғамхорӣ эҳтиёҷ доранд. Инсон танҳо дар пояи тарбияи хуб ба камоли саодат мерасад. Зан поягузори оила ва тарбиятгари ояндаи фарзандон буда, бо рафтори худ ояндаи тифлро дурахшон месозад. Аз ин рӯ, дар тарбияи духтарон саҳлангорӣ нашояд. Вақтҳои охир бераҳмиву бешафқатии гушношуниди модарони ҷавон нисбат ба тақдири худу фарзандонашон ҷомеаро ба таҳлука андохтааст. Агар худкушиву худсӯзӣ як навъ василаи маъмулии раҳоӣ аз ранҷу азоб ва кулфати ба сари зани муштипар омада ҳисобида шавад, пас фарзандкушии зани тоҷикро чӣ гуна метавон арзёбӣ намуд? Зане, ки ба қатли фарзанди хеш даст мезанад, бешак дар муҳити дур аз маърифату одамгарӣ ва орӣ аз таълиму тарбия ба воя расидааст. Аз ин ҷост, ки ҷойгоҳи хоса доштани тарбияи духтарро маҳз таъкид мебояд кард.

Падару модарон фарзандонро аз хурдсолӣ ба меҳнат омода мекунанд. Зеро ин хислат онҳоро обутоб медиҳаду ҷисману рӯҳан солим мегардонад. Ҳамаи ин ба тарбияи неки духтарон таъсир мерасонад. Хислатҳои беҳтаринро аз давраи хурдсолӣ ба духтарон ёд додан лозим. Духтарон бояд бо такя ба волидони худ сифатҳои беҳтарини худро такмил диҳанд, зеро камолёбии духтарон ба фаъолияти меҳнатии онҳо алоқаи бевосита дорад. Меҳнати маишӣ дар оила бешак барои ҳосил намудани малакаи меҳнатии онҳо мусоидат менамояд. Дар оила бояд ҳам модар ва ҳам падар барои духтар намуна бошанд. Мардуми мо пеш аз ҳама аз рӯи авлод ва аҷдоди ҳамон оила ба симои духтар баҳо медиҳанд.

Маъмулан дар мардуми мо падар ба тарбияи писарон аҳамияти хоса медиҳаду тарбияи духтарро пурра вазифаву масъулияти модар меҳисобад. Одатан мардҳо фарзандонро аз рӯи мавқеъ пайдо карда тавонистанашон дар ҷомеа ва ё меросхӯр будан ё набуданашон қабул мекунанд. Ин аст, ки аксари падарон ҳангоми тавлиди духтар дар оила, гарчанде норозигии худро нишон надиҳанд ҳам, вале изҳори хушҳолӣ низ намекунанд.

Ба андешаи коршиносон тарбияи фарзандони гуногунҷинс яксон нест ва инро ҳар падару модар бояд ба хубӣ дарк намояд ва барои волидон донистани тафсилоти тарбияи духтарон, вижагиҳои он хеле муҳим аст. Аксари ҳамсуҳбатони мо муҳимтарин мактаби ҳаётро барои духтарон дарси модар меҳисобанд. Чунки духтар тамоми ҳунару корҳои хона, маданияти муносибат бо калонсолон ва маърифати оиладориро аз модар меомӯзад. Вале андешае низ ҷолиб аст, ки дар рушди муназзаму солими духтарон нақши падар хеле муҳим аст. Бояд дар хотир дошт, ки барои духтар ҳар амалу кирдори падар тимсоли рафтори намунавӣ мебошад. Робитаи ӯ бо падар нахустин таҷрибаи муошират бо мард аст. Ақидае ҳаст, ки занон ҳангоми интихоби шавҳар беихтиёр монандиеро ё дар зоҳир, ё аз нигоҳи хислат бо падари худ меҷӯянд. Духтар сарфи назар аз он ки муносибатҳои оилавӣ хубанд ё бад, беихтиёр он қолабҳоро пайравӣ мекунад. Духтароне, ки падари худро надидаанд, ё падарашон дар оила мавқеъ надорад, ба домодшавандаҳои эҳтимолӣ талаботи хосаеро, ки дар заминаи тасаввури худашон бунёд ёфтааст, пешниҳод мекунанд, нақшҳои оилавиро фарқ карда наметавонанд ва ҳатто мафҳуми муҳаббатро дигар хел мефаҳманд. Аз ин рӯ, онҳо дар интихоби шавҳар ва дар бунёди муносибатҳои солими оиладорӣ азият мекашанд. Ба ибораи мардумӣ "дили шавҳарро ёфта наметавонанд”. Ин дар аксар маврид боиси пошхӯрии оилаҳо мегардад.

Духтарон хеле ҳасос ва нисбат ба рафтори волидони худ ботаваҷҷуҳ ҳастанд. Дар урфият ақидае ҳаст, ки агар падар духтарро бизанад, духтар бадбахт мешавад. Вале ин маънои онро надорад, ки падарон бояд духтаронро махсус нозпарвард намоянду ҳамаи эркагиҳои онҳоро беистисно таҳаммул. Муносибати падар бо духтар бояд меҳрубонона ва аз рӯйи зарурат ҷиддӣ бошад. Ҳамзамон, бояд падар нисбат ба модари духтар меҳрубон ва ғамхор бошад, то фарзанд намунаи муносибати солими занушавҳариро бубинад ва дар зиндагии ояндаи худ ба он пайравӣ намояд.
Як вазифаи хеле муҳими падар нисбат ба тарбияи духтар, дар ӯ сайқал додани ҳисси донишпарварист. Маҳз падар метавонад ҷаҳонбинии духтарро васеъ намояд. Якҷо хондани китоб, тамошои филм, сайругашт ва амсоли ин, ки дар рафти он падар ба саволҳои духтараш ҷавоб мегӯяду барояш чизҳои номафҳумро мефаҳмонад, метавонад дар ин самт таъсири хеле зиёд дошта бошад ва барои инсони саодатманду муваффақ гаштани духтар замина гузорад.

Яке аз анъанаҳои хуби мардуми мо афсонагӯӣ ба кӯдакон аст, ки мутаассифона, қариб ки аз байн рафта истодааст. Афсонаҳои халқӣ яке аз сарчашмаҳои тарбия буда, дар онҳо орзую омоли мардум, тантанаи некӣ бар бадӣ, пирӯзии торикӣ бар зулмот ва ҳақиқат бар дурӯғ хеле хуб инъикос меёбад. Ин аст, ки афсонаҳо аз даҳон ба даҳон ва аз насл ба насл гузашта то мо расидаанд. Ана, ҳамин афсонаҳо, ки ифодакунандаи лаҳзаҳои мухталифи ҳаёт мебошанд, дар тарбияи духтарон нақши муҳим бозида метавонанд, чунки онҳо аҳамияти бузурги тарбиявӣ доранд. Масалан, афсонаҳое, ки дар онҳо хислатҳои духтарон ҳамчун қаҳрамон тавсиф ёфтаасту онҳо ҳамчун наҷотбахши дигарон тавсиф карда мешаванд, дар ниҳоди духтарон ҳисси ҷасорату матонат ва суботкориро тақвият мебахшанд. Духтарон аз афсонаҳо бисёр чизҳо, аз ҷумла одоби муомила, ҷасурӣ, ҳушёриро меомӯзанд ва иродаи матин ҳосил мекунанд. Масалан, дар афсонае падар нобино мешавад ва хабари табиберо, ки дар шаҳри бегона барои чашм аз гиёҳ дору тайёр мекунад, шунида, оҳи сард кашида мегӯяд, ки агар писар медоштам, рафта он доруро меоварду аз азоби нобиноӣ халос мешудам. Духтари ӯ, ки хеле бебок буд, роҳи тӯлонӣ ва пурхатарро тай намуда, аз он шаҳри дур доруи чашмро барои падараш пайдо карда меораду ӯро шифо мебахшад. Падар дар ҳаққи духтараш дуо карда, чунин мегӯяд: «Духтари азизам, дигар фикр намекунам, ки писар надорам, ту кори даҳ писарро кардӣ, илоҳи умрат дароз шаваду бахт ёрат бошад».

Ин аст, ки афсона дар ҳаёти духтарон аз замонҳои қадим нақши асосиро бозидааст. Модаркалонҳо, бобоён, модарону падарон дар ҳамаи давру замон ба фарзандони худ афсона мегуфтанду ба ин васила духтаронро дар рӯҳияи меҳнатдӯстӣ, пуртоқатӣ, ватандӯстӣ, инсондӯстӣ ва дигар сифатҳои инсонӣ тарбия менамуданд. Мутаассифона, солҳои охир падару модарон аз афсонагӯӣ фориғболанд. Ҷои афсонагӯии модару бибиро тамошои телевизору ҳар гуна бозиҳои компютерӣ гирифтааст. Моро зарур аст, ки чунин анъанаҳои пешинро дар байни падару модарон аз нав эҳё созем, то ки тарбияи духтарон дар оила дуруст ба роҳ монда шавад. Духтарон бояд маънии ҳаёти ҳақиқиро донанд, чунки онҳо худ модарони оянда ҳастанд.