ё Исфандиёре, ки бо доштани 76 сол ҳанӯз рӯйи саҳнаи театр аст

Исфандиёр Ғуломов ҳунарманди театр ва синамо 15 феврал зодрӯз доштанд. Имсол расиданд ба синни 76-солагӣ. Ба ин муносибат суҳбате кардем бо эшон дар бораи кору ҳунару рӯзгорашон.

НАСРИДДИН Ё ИСФАНДИЁР?

-Шумо соли 1947 ба дунё омадаед. Аммо рӯзи тавлиди на ҳамаи зодагони ин солҳо дақиқ аст...



-16 феврал будани зодрӯзи маро ҳам падарам ва ҳам апаҳоям Соҷидаю Фотима тасдиқ мекарданд. Мегуфтанд рӯзи таваллуди ман интихобот будааст, аз ин хотир дар Шаҳринав карнаю сурнай менавохтаанд. Ростӣ, намедонам чӣ ё киро интихоб мекардаанд. Мегуфтанд, ки зодрӯзи ман як рӯзи барфӣ, вале гарму офтобӣ будааст. Падарам инсони босаводу соҳибилм буданд ва ба чунин чизҳо диққат медоданд.

-Пас, падар шуморо Исфандиёр ном гузоштааст?

-Вақти ба дунё омаданам, чандин нафар аз дӯстони падарам ба хонаамон барои номгузории ман омадаанд. Онҳо номи Исфандиёрро пешниҳод кардаанд ва ҳамин ном қабул шудааст. Вале ҷолиб ин аст, ки номи ман дар шаҳодатномаи таваллудам Насриддин буд. Аз ин ман то синфи панҷ ё шаш хабар надоштам. Чандин вақтҳо буд, ки ман шаҳодатномаи таваллудамро мекофтам, аммо пайдо карда наметавонистам. Модарам мегуфт дар ҳамон қуттӣ дар қатори шаҳодатномаҳои бародарону хоҳаронат аст. Вале ман аз онҳоро меёфтаму аз худамро не. Як рӯз аз байни шаҳодатномаҳо якеро пайдо кардам, ки он ҷо номи Насриддин буд. Аз модарам пурсидам, ки ин кӣ аст? Модарам гуфт, ин шаҳодатнома аз худат ҳаст. Ман ҳайрон шудам, гуфтам чӣ хел ман?

-Воқеан, чӣ хел шумо?

-Модарам нақл карданд, ки падарам ӯро барои гирифтани шаҳодатномаи таваллуди ман мефиристанд. Барои фаромӯш накардан, номамро дар коғазчае навишта медиҳанд. Модарам дар роҳ он коғазчаро гум мекунанд. Дигар ҳамин қадар фикр мекунанд, номам ба хотирашон намеояд. Вақте масъулони шаҳодатномадиҳӣ мепурсанд, ки номи фарзандатон чӣ аст, модарам чӣ фарқ мекунад гуфта, Насриддин мегӯянд. Он замон мардум филми “Насриддин дар Бухоро”-ро тамошо мекардаанд. Барои модарам ҳамин ном хубтар менамояд. Апаи Соҷидаю Фотима рӯҳашон шод бод, то охир баъзан ҳазлкунон маро Насриддин гуфта, фарёд мекарданд.

-Падари шумо аз Эрон ба Тоҷикистон омада буд. Мусофир буданаш эҳсос мешуд?

-Бале. Падарам ин ҷо дӯстони зиёд дош-танд. Аммо бо ин вуҷуд эҳсос мекардем, ки зодгоҳашонро пазмон мешаванд. Мо як радио доштем, ки фақат падарам аз он радиои “Зоҳидон”-и Эронро гӯш мекарданд. Баъзан ба утоқи дигар мерафтанд ва мегиристанд. Ҳамеша ба мо насиҳаткунон мегуфтанд, ки фарзандонам ман ин ҷо ба ғайр аз шумо касе надорам ва ягона такягоҳам шумоед. Пайваста таъкид мекарданд, ки хонеду соҳибилм шавед.

-Мегӯянд сабаби мусофирии падар ишқ будааст...

-Қиссаи падарам хеле ҷолиб аст. Аз овони мактабхонӣ падарам як духтареро дӯст дошта мехостаанд, ки изҷдивоҷ кунанд. Аммо падари духтар ризоият намедиҳад. Мегӯяд ҳоло вақташ нарасидааст. Синну соли шумо каме боло равад, баъд ман шояд иҷозат диҳам. Аз ин падарам дар қаҳр шуда, аспро гирифта, то Машҳад мераванд. Мегӯянд мехоҳам сарбоз бошам. Ҳарчанд синну солашон ба сарбозӣ ҳам нарасида буд, аммо шояд аз рӯи аспашон қабулашон мекунанд. Ҳамин тавр, ду сол бо туркманҳои Эрон меҷанганд. Ҳамон давра ба гуфти падарам Лоҳутӣ ва чандин генералҳои дигар миёни халқ таблиғот мебурдаанд, ки мо бояд давлате мисли давлати шуравӣ созем, то он ҷо озодӣ бошад. Азбаски падарам сарбоз буд, ба гуфтаи онҳо итоат мекунаду ба муқобили шоҳ меҷангад. Аммо вақте шоҳ аз Англия кумак мехоҳаду аз ин кишвар чандин ҳавопаймоҳои ҳарбӣ фиристода мешавад, инҳо маҷбур мешаванд, ақибнишинӣ кунанд. Лоҳутӣ ба Сталин муроҷиат мекунад ва ӯ мегӯяд, ба давлати шуравӣ биёед. Ҳамин тавр, падарам бо чандин нафар аз ҳамроҳонаш ба Ишқобод мераванд. Аз он ҷо 73 нафари саводнокашон, аз ҷумла падарамро ба Тоҷикистон равон мекунанд. Дигаронро ба давлатҳои дигар. Падарам дар Тоҷикистон як муддат дар СКА кор мекунанд. Ҳамчунин дар радиою телевизионҳо ҳам кор кардаанд. Бар муқобили босмачиҳо низ ҷангидаанд. Баъдан Нусратулло Махсум ба падарам мегӯянд, ки ту савод дорӣ, биё дар райони Куйбешев мактаб созу наврасонро савод омӯз. Падарам қабул карда, он ҷо мактаб месозанд ва муаллимӣ мекунанд. Зери таъқибҳои зиёди босмачиҳо қарор мегиранд. Баъдан аз Нусратулло Махсум хоҳиш мекунанд, ки корро дар яке аз деҳаҳои Шаҳринав идома диҳанд. Чунки он ҷо чанде аз эрониҳои дигар низ буданд. Ҳамин тавр, дар Шаҳринав мемонанд ва бо модарам, ки ятим будаанд, оиладор мешаванд.

“ОРЗУИ МАН ДИГАР БУД...”

-Нахуст шомили Омӯзишгоҳи мусиқавӣ гаштаед. Аммо чаро ҳоло мо шуморо чун ҳунарманд мешиносем, на чун сароянда?

-Ман ба овозхонӣ шавқи зиёд доштам. Дар мактаб ҳам суруд месароидам. Аз ин рӯ, баъд аз синфи ҳафтум рафтам ба Омӯзишгоҳи мусиқавии шаҳри Душанбе. Вале қабул нашудам. Гуфтанд ту ҳоло 13-солаӣ ва мо дар ин син қабул карда наметавонем. Ту аввал ба гурӯҳи ғижжакнавозон рав, баъдан туро ба гурӯҳи вокал дохил мекунем. Ман қабул кардам. Аммо барои ман будубош дар он ҷо хеле сахт буд. Бароямон хӯрокҳои хуб намедоданд. Ман мариз шудам ва маро духтурон ба Қрим фиристонданд. Он ҷо ҳам табобат мегирифтам, ҳам бо як пирамард, ки акардеон менавохт, сурудхонӣ мекардем. Ба сафарҳои ҳунарӣ мерафтем. Баъди баргаштан ба Душанбе духтурон гуфтанд, ки агар дар ин омӯзишгоҳ монӣ боз бемор мешавӣ. Ҳамин хел баргаштам ба Шаҳринав ва таҳсиламро дар мактаб идома додам.

- Бо тавсияи хоҳаронатон Соҷидаю Фотима ба роҳи ҳунар рафтед. Аммо ба ҳунарманд шудани онҳо чӣ боис шуда буд?

-Аз рӯи шунидам, апаи Фотима аввал ба Донишгоҳи омӯзгорӣ ҳуҷҷат месупоранд. Он ҷо аз онҳо мепурсанд, ки шумо намехоҳед дар Институти давлатии санъати театрии Москва таҳсил кунеду ҳунарпеша шавед? Чунки он замон духтарон кам ба ин донишкада дохил мешуданд. Апаам розӣ мешаванд. Аммо мегӯянд бояд ризоияти падарамро гирам. Баъдан Мирзо Турсунзода бо Меҳрубон Назаров ва чанд нафари дигар назди падарам меоянд ва розигии падарамро мегиранд. Инро шунида, апаи Соҷида ҳам худашон ба Вазорати фарҳанг муроҷиат карда мегӯянд, ки ман ҳам мехоҳам ба Москва барои таҳсил равам. Дигар ба ман ҳам маслиҳат доданд, ки дар Донишкадаи давлатии санъати театрии ба номи А. Луначарскийи шаҳри Маскав таҳсил кунам. Набошад орзуи ман тамоман дигар чӣ буд. Ман мехостам шарқшинос бошам.

-Пас, чаро дар идомаи таҳсил нахостед ба дигар донишгоҳҳо равед?

- Баъд аз хатми курси як ба Донишгоҳи дӯстии халқҳо рафтам ва гуфтам мехоҳам ин ҷо забони арабӣ омӯзам. Онҳо гуфтанд, ки барои дигарон ин орзу аст, ки дар Донишкадаи санъати театрӣ дохил шаванд. Гуфтам хоҳиши ман аз аввал дигар буд. Онҳо пурсиданд, ки дар мактаб кадом забони хориҷиро омӯхтаӣ? Гуфтам немисиро. Баъдан гуфтанд, ки аз ин забон имтиҳон месупорӣ агар гузаштӣ, мо туро қабул мекунем. Аммо мо дар Шаҳринав ин забонро сар-сарӣ аз худ карда будему дуруст ҳам намефаҳмидем. Барои ҳамин гуфтам, беҳтараш дар ҳамон ҷойи худам монам ва донишгоҳи ҳунариро то охир хондам.

-Мегӯед, айёми донишҷӯӣ азоби зиёд дидаед. Пас аз дарс кор мекардаед ва ҳатто баъзе шабҳо бе хоб мегузаштааст. Вазъи молии падар чандон хуб набуд ё худ намехос-тед барои оила сарборӣ шавед?

-Шароити падарам хуб набуд. Ман хиёбонҳоро мерӯфтам. Телеграм мекашондам. Баъдан ба почта кор даромада, он ҷоро посбонӣ мекардам. Аммо мо устодони беҳтарин доштем, ки мисли равоншинос аз ҳоли ҳар каси мо огоҳ буданд. Агар медиданд беҳолем, дарк мекарданд, гурусна ҳастем ва пинҳонӣ бароямон пул дода, оҳиста дар пеши гӯшамон мегуфтанд, ки рав аз он ҷо ягончиз харида хур.

“ҚИССАИ ЗИНДОНИ ПАВИАК” РАҲОӢ АЗ АЗИЯТ

-Барои аввалин нақш дар синамо ҳанӯз замони донишҷӯӣ ва тасодуфӣ интихоб шудед. Яъне дар филми "Қиссаи зиндони Павиак". Аммо қабулаш аз ҷониби шумою устодатон Борис Бибиков танҳо барои "гонорар"-аш буд...

-Чунки он замон моро устодон иҷоза намедоданд, ки дар филмҳо иштирок кунем. Мегуфтанд филм шуморо вайрон мекунад, зеро ҳунармандони рус бе арақ наметавонанд ва шумо бо онҳо ҳамроҳ шуда, майзада мешавед. Вақте коргардони дуюми филми "Қиссаи зиндони Павиак" ба донишгоҳи мо омад, маро дида гуфт, ки шумо дар кадом студия мехонед? Ман гуфтам дар студияи тоҷикӣ. Коргардон гуфт фардо ба “Мосфилм” ба интихоб биёед. Ман ҳам рафтам ва аз миёни ҳама иштирокчӣ маро интихоб карданд. Ба устодамон Борис Бибиков дар ин бора гуфтам. Устод гуфтанд, ман медонам, ки дар ин чанд сол ту чӣ қадар азоб кашидаӣ. Аз ҳамин хотир барои он ки бо маблағи он зиндагият осонтар шавад, иҷоза медиҳам, ки дар ин филм нақш офарӣ.

-Чӣ қадар маблағ буд?

-2000 суми он замон. Ин хеле пули калон буд дар он вақт. Ман дар курси панҷум кор накардам. Ҳамин пулро кам-кам истифода мекардам.

-“Қиссаи зиндони Павиак” шуморо то кадом киностудияҳои дигари пешрафтаи он замон бурд?

-Баъд аз ин филм ман ду нақш доштам дар студияи “Мосфилм”, ду нақш дар “Белорусфилм”, се нақш дар студияи “Туркманфилм”, як нақш дар студияи “Қазоқфилм” ва як нақши дигар дар “Қирғизфилм”. Дар “Тоҷикфилм” бошад, чандин нақшҳо доштам.

-Аммо ҷое мегӯед, барои “Тоҷикфилм” чандон кори зиёде накардаед...

-Ин вобаста аст, аз даъвати коргардонҳо. Буданд ҳолатҳое, ки коргардони филм тасдиқ мекард нақши маро ва ман омода мешудам ба он, аммо баъдтар мефаҳмидам, ки онро ё худаш бозидааст, ё ягон хешаш.

- Буд ҳолате, ки барои иштирок дар ягон филми хориҷӣ даъвати филмофарони дохилиро рад карда бошед?

- Дар яке аз филмҳои коргардони машҳур Владимир Мотил даъват шуда будам, аммо чанде баъдар коргардон Тоҳир Собиров низ хост дар як филмаш иштирок кунам. Ман натавонистам дар ин филм бошам, чунки Владимир Мотил маро пештар даъват карда буд. Барои ин устод Тоҳир Собиров аз ман ранҷиданд.

-Шумо дар филми “Гирдбод” каскадёр ҳам будед ва бо баҳои ҷон он нақшро офаридед. Чаро то ин ҳад ҷонфидоӣ?

-Мехостам дар ин филм, ки нақши шоирро мебозидам худам бошам. Дар ҳама саҳнаҳояш худам иштирок кунам, то филм хуб барояд. Директори филм дар аввал розӣ набуд. Аммо баъди исрорҳои ман гуфт, ки забонхат навис, ки агар бо ту ягон ҳодиса рух диҳад, мо ҷавобгар набошем. Ман навиштам. Аз ҳама саҳнаҳои сангин дар дохили об ғутонидани ман буд. Ман тасаввур намекардам, ки об то ин ҳад сард аст. Об касиф ҳам буд. Ҳар боре вақте пойҳои маро бастаю сарамро зери об мекарданд нафасгир мешудам ва бо ҳар ҳодиса гирифтор шуданам мумкин буд. Боз дар он ҳолат ман бояд суханҳои қаҳрамонро ҳам мегуфтам. Вақте бори охирин маро ба об андохта берун карданд, дигарашро ёд надорам. Фақат вақте як кам ба худ омадам, садои гиряи занҳоро мешунидам. Фикр кардам, ки ман мемирам. Аммо, хушбахтона ҳолам хуб шуд ва нақшофариям ҳам ба хости дилам баромад.

-Дар филмҳои имрӯзаи тоҷик майли нақшофарӣ доред?

-На, дар ҳамаашон.

-Чанде пеш симои шуморо дар филми "Дов"-и коргардони ҷавон Муҳиддини Музаффар дидем...

-Муҳиддин маро дар филм даъват кард ва ман ҳам филмномаро писандидам. Аз баъзе корҳои қаблии ӯ низ бохабар будам ва онҳоро қабул доштам. Хушҳолам, ки агар бо нақши кӯчак ҳам бошад, дар ин филм иштирок кардам.

“ИМПРОВИЗАТСИЯ НАКУН”

-Яке аз нақшҳои театрии шумо шоҳдухтар будааст. Офаридани нақши зан аз рӯи хоҳиш буд ё иҷборӣ?

-Вақте коргардон Масаффоев ба Театри ҷавонон омаданд, талаботи зиёд гузоштанд назди мо ҳунармандон. Эшон мегуфтанд, ки шумо панҷ сол дар ин соҳа таҳсил кардаед ва бояд ҳам нақши ҳаҷвиро хуб офаред, ҳам фоҷиавиро ва ҳам нақши мардро хуб бозида тавонед, ҳам занро. Ман дар чанд намоишномаҳои гузоштаашон нақш доштам. Ҳатто дар яке аз онҳо чанд нақшро мебозидам. Вақте хостанд, ки барои сафарҳои ҳунарӣ афсонаеро ба саҳна гузоранд, ба ҳамаи мо писарону духтарон гуфтанд, ки барои нақши шоҳдухтари ин намоишнома ҳамаамон омода шавем. Ман худамро дур мекардам, ки мабодо интихоб шавам. Чунки барои ман гирифтани риш бисёр сахт буд. Аммо вақте бозидани маро диданд, гуфтанд Исфандиёр ин нақшро ту мебозӣ. Ҳамин тавр, ман бо нақши шоҳдухтар ба тамоми Тоҷикистон сафар кардам.

-Мегӯянд Меҳрубон Назаров вазири вақти фарҳангро дар ҳайрат гузошта будед бо ин нақш...

-Бале. Вақте намоишномаро вазир Меҳрубон Назаров тамошо мекунанд, мегӯянд чаро шумо дар рӯйхат номи ҳунарманди нақши шоҳдухтарро ғалат навиштаед? Ин ҷо номи Исфандиёр Ғуломов аст. Ҳозирбудагон мегӯянд, ки ин нақшро Исфандиёр бозӣ мекунад. Вазир ҳайрон шуда, мегӯянд, ки маро ба наздаш хонанд. Вақте ман рафтам, гуфтанд, ки канӣ бо овози худат гап зан. Ман ҳам ҳарф задам ва Меҳрубон Назаров гуфтанд: -Офарин! Эшон ягона вазире буданд, ки тамоми намоишномаҳоро худашон тамошо карда, қабул мекарданд.

-Шумо дар зиёде аз театрҳои ҷумҳурӣ фаъолият кардаед. Сабаби тағйир додани ин ҳама макони корӣ чӣ буд?

-Вақте дар Театри ҷавонон кор мекардам (он замон ин театри хурде буд дар хиёбони Партизани сурх) директор ва саркоргардон намехостанд, ки ман дар филмҳо нақш офарам. Ҳатто барқияҳое, ки ба номи ман аз студияҳои хориҷӣ равон карда мешудааст, саркоргардон пора мекардаанд. Ман дидам, ки ин хел намешавад рафтам ба Театри лухтак. Он ҷо ҳамкурсам Зафар Ҷаводов роҳбар буд ва гуфт ҳар вақте ки мехоҳӣ рав ба наворбардорӣ. Ҳамон рӯзе, ки барои кор ба Театри лухтак ариза навиштам, маро барои иштирок дар як филм даъват карданд. Аммо ба кори театр ҳам машғул мешудам. Баъдан, ҳамкурси дигарам, ки директори Театри ба номи Камоли Хуҷандии шаҳри Хуҷанд буд, маро ба он ҷо даъват кард ва гуфт кор дар театри мо озодтар аст. Мо чанд сол бо ҳам дар ин театр кор кардем. Баъди баргаштан ба Душанбе дар се театр кор кардам. Дар театрҳои Лоҳутӣ, Маяковский ва Лӯхтак.

-Ҳоло мехоҳед идомаи умри ҳунариатон дар театри Лоҳутӣ гузарад?

-Бале. Агар гӯянд, ки дигар лозим нестам, дар он сурат меравам.

-Шуморо ҳамкасбонатон импровизатор мегӯянд. Чунки дар нақшҳоятон бадоҳатан зиёд чизҳо ворид месозед. Ин худи шуморо аз нақш берун намекунад?

-Ин хеле лаззатбахш аст. Аз доираи намоишнома берун набаромадан, вале баъзан ҳолатҳои ногувор эҷод кардан барои он ҳамбозон, яъне дигар ҳунармандоне, ки бо ту нақш меофаранд, бисёр хуб. Онҳо низ ба ин васила кӯшиш мекунанд, худро аз он ҳолат берун бароранд, ки тамошобин инро дарк накунад.

Дар яке аз намоишномаҳо ман нақши шоҳро иҷро мекардам. Ба вазирам, ки нақшашро дӯстам иҷро мекард, мегуфтам биравад ва малахеро дошта оварад. Ӯ дастонашро вақте дар назди ман боз мекард, ман бояд қабул мекардам. Яъне мисле, ки дар ҳақиқат он ҷо малах бошад. Аммо дар як намоиш рӯи саҳна вақте вазир наздам дасташро боз кард, гуфтам куҷост малах? Ба толор рӯ оварда гуфтам, шумо ин ҷо малахеро мебинед? Онҳо не мегуфтанд. Ман гуфтам, ту чӣ хел вазир ҳастӣ, ки дурӯғ мегӯӣ. Дӯстам аз ин корҳоям дар саҳна зиёд асабӣ шуд. Хулоса, намоишномаро ҳамин гуна анҷом додем. Ӯ пас аз анҷом наздам омада, бо шеваи ширини бадахшонӣ гуфт: импровизатсия накун.

-Шумо унвони ҳунарманди шоистаро дар 71-солагӣ соҳиб шудед. Чаро ин қадар дер?

-Ман ҳеҷ гоҳ фикри унвон намекардам. Ҳарчанд ҳанӯз аз соли 1980 барои унвони ҳунарманди шоиста пешниҳод мешудам. Аммо ҳар бор мегуфтанд, ҳуҷҷатҳои шумо гум шудаанд. Замони фаъолият дар Театри Камоли Хуҷандӣ ҳам пешниҳод шуда будам, ҳамроҳ бо ҳозира муовини вазири фарҳанг Обидҷон Назаров. Эшон гирифтанд. Аммо ман не. Баъдан, дар синни 71-солагӣ боз пешниҳод шудам ва ин бор ба ман ин унвонро доданд. Дар вақти тақдим доштани медал Ҷаноби Олӣ ба ман суоломез нигоҳ карданду гуфтанд, чанд сол аст, ки дар театр кор мекунӣ? Гуфтам 50 сол аст. Хеле ҳамин гуна бодиққат нигоҳ карданд. Хостам каме аз пешниҳод шуданҳою нагирифтанҳои унвон чизе қисса кунам ҳамон ҷо. Аммо боз лозим надонистам.

ТАКРОРИ САРНАВИШТИ ПАДАР?

-Апаи шумо Соҷида Ғуломова яке аз коргардонҳои маъруф буд. Вале чаро симои шуморо дар новеллаҳои офаридаи ӯ намебинем?

-Апаам дар ин масъала сахтгир буданд. Апаи Фотима ҳам мегуфтанд, ки охир ман ҳам ҳунарпешаям маро даъват кун. Аммо апаи Соҷида мегуфтанд, агар ман шуморо даъват кунам, ҳоло дигарон мегӯянд нақшҳоро ба хоҳару додари худаш додааст. Ба ҳар сурат дар новелаи “Ҷиноят ва ҷазо” бароям нақш дода буданд.

-Бо Фотима Ғуломова боре ҳамбоз будед?

-Не, мутаассифона.

-Чун падар қиссаи ишқии ҷолибе доред?

-Ман ин асрорро фақат ҳамин ҷо ошкор мекунам. Дар вақти донишҷӯиям бо духтаре бо номи Виолета муносибат доштем. Ҳамдигарро хеле дӯст медоштем. Ӯ аз Литва буд. Рӯзе хост маро бо падару модараш шинос кунад. Ман рафтам. Онҳо гуфтанд, ки духтари мо ягонадухтар аст ва мо зиёд мехоҳем ӯ хушбахт бошад. Гуфтанд ҳар куҷое мехоҳед зиндагӣ кардан, мо ҳамон ҷо бароятон хона месозем. Виолета аз оилаи сарватманд буд. Ман гуфтам, ҳоло як соли дигари таҳсили мо мондааст ва ман ҳамтан бояд ба ватан баргардам ва он ҷо як сол кор кунам. Виолетта гуфт, ки маро интизор мешавад. Вақте ба Тоҷикистон омадам, шароитҳои кориамон ин ҷо хуб набуд. Маоши ночизе мегирифтем. Аз байн чанд вақт гузашту ман тасмим гирифтам, назди ӯ равам. Аммо падарам нахостанд. Он кас гуфтанд, ки маро ҳамин ишқ овард, то мусофирӣ, ки ин ҷо хеле азоб кашидам. Намехоҳам ту низ сарнавишти маро дошта бошӣ. Ман ба Виолета нома навиштам ва вазъиятро фаҳмонидам. Гуфтам, ки рафта наметавонам. Ҳам ӯ ҳам ман хеле нороҳат шудем.

-Пас, бо ҳамсаратон Бону бидуни муҳаббат оиладор шудед?

-Падари Бону заргар буданд. Вақте апаи Соҷидаю Фотима барои гирифтани ҷавоҳироте наздашон мераванд, Бонуро мебинанд. Аз ӯ мепурсанд, ки чаро шавҳар намекунӣ. Ба гуфтаи апаҳоям ӯ ҷавоб медиҳад, ки ман Исфандиёрро дӯст медорам. Онҳо дигар маро маҷбур карданд, ки як бор бо ӯ вохӯрам. Ҳеҷ хоҳиш надоштам. Аммо як рӯз маҷбуран рафтам ҷойи кораш. Баъди кор каме қадамзанӣ кардем. Дар суҳбатамон ман пешаи ҳунармандиро бад кардан гирифтам, ки дилаш аз ману касбам монад. Аммо баръакс рӯзҳои дигар намедонам тасодуфӣ ё қасдан мо дар роҳ ҳамеша рӯ ба рӯ мешудем. Ҳамдигарро аҳволпурсӣ мекардему халос. Чанд вақт гузашту бояд нахустнамоиши филми “Қиссаи зиндони Павиак” баргузор мешуд. Ман ӯро дар як рӯзе, ки рӯ ба рӯ шудем, ба тамошои ин филм даъват кардам. Баъди намоиши филм ӯро то хона ҳамроҳӣ кардам. Ҳамин хел бо ҳам унс гирифтем ва ман ба ӯ хостгор фи-ристодам.

“АФСӮС, КИ ПИР ШУДӢ”

-Вақте зодрӯз фаро мерасад, озурда мешавед ё хурсанд?

-Ҳам ину ҳам он. Озурда мешавам, ки як соли дигар гузашт. Хурсанд мешавам, ки як соли дигаре омад боз.

-Вақте шуморо садо мезананд, мехоҳед дар канораи ному насаб чӣ унвони дигаре бошад?

-Танҳо ному насабамро гӯянд кофист.

-Вақте аз солор шуданҳо андеша мекунед, дилгир мешавед?

-Чаро дилгир шавам? Вақте умри додаи Худоро ба хубию хушӣ ва бо анҷом додани корҳое сипарӣ мекунӣ, дигар набояд аз гузашташ дилгир бошӣ.

-Вақте дард ҳуҷуматон мекунад, ба куҷо сар мезанед?

-Наворҳои ҳазломезу ҳаҷвӣ мебинам.

-Вақте гӯем дӯсти ҳақиқие доред, киро ном мебаред?

-Ҳамкасбонамро, фарзандонамро, тамошобинонамро.

-Вақте ба оина менигаред, чӣ мегӯед?

-Афсӯс, ки пир шудӣ.

-Вақте симои зоҳирии шуморо дида, баъзеҳо хориҷиатон гумон мекунанд, чӣ мегӯед?

-Танҳо мегӯям ман тоҷикам.

-Вақте бигӯем Исфандиёр Ғуломов як нафари хушбахт аст, қабул доред?

-Албатта. Шукри беадад.