Комилҷон Ғаниев, Ҳунарманди мардумии Тоҷикистон, аз зумраи эҷодкоронест, ки то имрӯз дар роҳи ҳунар бо сурудани суруду таронаҳои дилписанд мавриди таваҷҷуҳи санъатдӯстдорон аст. Садои марғуладору рӯҳнавоз, таронаҳои пурмазмун ва интихоби мавзуъҳои рӯзмарра ягона воситаи зуд роҳ ёфтанаш ба дили мардум буда, омили асосии комёбиҳои ҳунарманд аст.

Зимни суҳбат бо устод аён гардид, ки дар тӯли фаъолияти беш аз 50-солаи хеш қариб 500 суруду тарона эҷод ва пешкаши шунавандаи маъниҷӯ намудааст. Мавзӯе нест, ки дар васфаш чизе нагуфта, мисрае насуруда бошад. Таронаҳои дар айёми ҷавонӣ сароидаашро зери лаб замзама менамояду худро дар оғӯши ҷавонӣ меёбад ва имрӯз низ бо ҳамон шавқу шӯри ҷавонӣ пайи эҷод аст.

Вақте пурсидем, ки чи боис шуд, то Комилҷон Ғаниев ҳунарманд шавад, гуфт: - Аз даврони ҷавонӣ ба суруду тарона шавқ доштам. Дар ҳамон замон дар деҳа радиое буд, ки тавассути он суруду таронаҳои ҳунармандони мумтозамонро гӯш карда, муҳаббати сароянда шудан, дар вуҷудам ғалаён кард. Устодон Одина Ҳошим, Зафар Нозим ва чанде дигарро доимо мешунидаму аз сабки хониши эшон маро писанд мегашт. Пас аз хатми мактаби миёна ба коллеҷ рафтем. Аз ҳамон замон дар кружокҳо ва консертҳо иштирок намуда, сурудхонӣ мекардам. Соли 1967, ки аллакай омӯзишгоҳро тамом карда будам, ба шуъбаи фарҳанги шаҳри Ҳисор омада, то ҳол фаъолияти эҷодии худро идома дода истодаам. Аввалин суруди худро ҳаргиз фаромӯш намесозам. Он дар васфи Тоҷикистон буд. Матлаъаш чунин:

“Тамошо сӯйи гулшан кун намоён Тоҷикистон шуд,
Баҳори пур зи нуру боғу бӯстон Тоҷикистон шуд”.

Фаъолияти эҷодиям бо ҳамин суруд ибтидо гирифтааст.

- Дар роҳи ҳунар муваффақият ба Шумо чи гуна даст дод?

- Аз замони дар коллеҷ таҳсил кардан, мо аллакай суруд омода мекардем. Аз ҳамон замон баҳри комёб гардидан, дар ин роҳ пеши худ мақсади мушаххас гузошта будам. Устодон низ моро тавсияҳо медоданд, то дар ин ҷода ҳарчи тезтар ба пеш равем. Вақте дар радио сурудҳоро сабт менамудему дар консертҳо иштирок мекардем, шавқу завқ боз ҳам бештар мегардид. Аз ин рӯ ба назари ман шавқи санъаткорӣ агар дар дили инсон набошад, ӯ ҳаргиз ба чизе намерасад. Бинобар ин, барои санъаткор шудан, аввалан завқ ва баъдан меҳнати зиёд кашидан лозим. Чунки ин роҳ бисёр мушкил аст. Баъзеҳо мегӯянд, ки баромада як суруд мехонед, бо ҳамин тамом. Ин фикр мутлақо хатост. Барои санъаткори асил шудан, як сурудро ёфта, ба он оҳанг баста, онро ба самъи шунаванда расондан, кори осон нест.

Яке аз нозукиҳои ин роҳ он аст, ки ҳунарманд пеш аз омода сохтани суруду пешкаш намудан, бояд матни суруд аввалан ба худи ӯ писанд бошад. Агар ба худи санъаткор маъқул бошад, пас он метавонад, ки ба мухлисонаш низ фараҳбахш бошад. Агар хоҳед, ки ба халқ ва ба шунаванда маъқул шаваду ҳунари шуморо эътироф намоянд, пас меҳнат ва ҷаҳду талоши доимӣ намудан лозим аст, то пайваста чизи наву тозаро пешкаши ҳаводорони санъат гардонида бошед. Ҳамин чиз буд, ки то андозае дар ин роҳ муваффақ гардидем.

- Ҳунар чист ва ҳунарманд кист?

- Ҳунар ганҷинаи бебаҳост. Ҳунарманд бояд шахсе бошад, ки ба қадри ҳунар расад. Аз ин рӯ ҳунарро Худованд ба ҳар кас лоиқ намебинад. Агар ба қадри ҳунар расидед, албатта ба қадратон мерасанд. Зеро ҳунармандӣ бисёр кори мушкил аст. Чунки барои ҳунарманди асил гардидан, заҳмати зиёд кашидан даркор, то мардум туро шиносанду эҳтироми ҳунаратонро ба ҷо биёранд. Ҳунарманд ҳамон вақт худашро муваффақ меҳисобад, ки мухлиси зиёд ва эҳтироми баланд дошта бошад. Ҳунарманд пеш аз оне, ки санъаткори хуб бошад, бояд аввалан одоб, рафтор ва кирдори хуб дошта бошад. Агар ҳамин чизҳоро ӯ доро бошад, пас ҳатман ба қуллаи мурод хоҳад расид ва ҳунарманди писандидаи мардум хоҳад шуд.

- Шумо аз ҳунаратон қаноатмандед ва то имрӯз суруди дилхоҳатонро сурудаед?

- Ростӣ, то ҳол худамро дар ин роҳ қаноатманд ҳисоб намекунам. Барои он ки санъаткор бояд рӯз то рӯз ва ҳадди ақал дар моҳе як суруд сабт намояд. Агар хоҳад, ки мухлисонаш кам нагарданду ӯро фаромӯш насозанд, ҳунарманд бояд суруди хуб омода намояд. Зеро суруд то суруд дорад. Давраи ҷавонӣ буду мо сурудҳои шӯху лирикӣ месароидем. Имрӯз бошад, бештар сурудҳои тарбиявӣ мехонем.

Ба назарам то ҳол суруди беҳтаринамро насароидаам. Барои он ки ҳар як сароянда вақте як сурудро пешкаш менамояд, боз ҳам бештар мехоҳад, ки аз он ҳам дида, суруди наву ҷолибтарро пешниҳод созад. Дар баробари ин шунаванда доим чизи нав мехоҳад. Доим талош менамоям, ки чизҳои нав ба мухлисон пешкаш намоям, ки онро фаромӯш накунанд.

- Вобаста ба вазъи имрӯзаи сарояндагони ҷавон чӣ назар доред?

- Пешвои миллат соли 2017-ро “Соли ҷавонон” эълон намуданд. Ҷавонон бояд имрӯз заҳмат кашида, кишвари моро боз ҳам бештар муаррифӣ намоянд. Аз ин рӯ ҷавононе, ки мехоҳанд, санъаткори асил шаванду дар оянда мардум онҳоро эътироф созанд, пас бояд онҳо сурудҳои бомаърифат дар васфи Ватан ва Модар сароянд.

Имрӯз ҳунармандони ҷавони болаёқат ҳастанд, ки бисёр завқи баланди ҳунармандӣ доранд. Зеро онҳо низ имрӯз сурудҳои бамавриду тарбиявӣ месароянд. Дар баробари ин ҳастанд ҳунармандони ҷавоне, ки ба бинандаву шунаванда маъқул нест. Аз ҷавонони ҳозира хоҳишмандам, он чизеро пешкаши омма гардонанд, ки пурмазмун бошад. Имрӯз барои ҷавонон тамоми имкониятҳо фароҳам оварда шудааст. Ҷавононро мебояд аз имкониятҳои мавҷуда самаранок истифода баранд, фирефтаи шуҳрат нашаванд, балки меҳнат кунанд, ҷиддитар заҳмат кашанд, муваффақият худаш ба сӯи онҳо мешитобад.

- Ба ҷавононе ки ҳунарманд шуданиянд, чӣ тавсия медиҳед?

- Аслан ҷавонӣ худ гавҳари ноёб аст. Чунки он ба инсон танҳо маротибае муяссар мегардад. Аз ҷавонӣ истифода бурдан лозим. Инсонро зарур аст, ҳар қадами ҷавониро ба ҳисоб монад. Барои ҳар нафар ин айём бояд хотирмон бошад. Зеро муваффақиятҳои минбаъдаи ҳар инсон ба ин айём вобастагии калон дорад. Ҷавононе, ки мехоҳанд санъаткор шаванд, бояд одоби хуб дошта бошанд. Хоҳ дар кӯча ва хоҳ дар хона. Дар баробари ин бояд сурудҳоро мувофиқи синну сол интихоб намоянд. Дар роҳи ҳунар ки мушкил аст, бояд сабур бошанду талошварз ва меҳнатдӯстдор.

Беҳрӯз ХОЛМУРОДОВ, “ҶТ”