Синамоҷашнвораи якуми байналмилалии Душанбе - “Тоҷи Сомон” аз 15 то 19 октябри соли ҷорӣ баргузор гардид. Дар он ҳунармандон ва коргардонҳои машҳури дунё иштирок намудаву соҳибҷоиза шуданд. Натиҷаҳо чӣ гуна шуд? Чунин синамоҷашнвора ба синамои мо дар роҳи рушди он чӣ замина фароҳам меорад? Оё синамоҷашнвораи мазкур ба ҳадафҳои худ расид?

АЗ ТАШКИЛИ СИНАМОҶАШНВОРАИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ТО ШОҲҶОИЗАИ ОН

Агар мо ба натиҷаи ҷамъбасти ин синамоҷашнвора назар афканем, ҳарчанд он бори аввал дар Тоҷикистон баргузор гардид, вале синамогарони мо тавонистанд дар он фаъолона ширкат намоянду соҳиби ҷоизаҳо гарданд. Дар синамоҷашнвораи мазкур Ҷоизаи махсуси раиси шаҳри Душанбе “Барои саҳми муносиб дар рушди кинематографияи тоҷик” дар ҳаҷми 50 000 сомонӣ ба Сайрам Исоева, Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон, “Беҳтарин филми ҳунарии кӯтоҳ” ба филми “Додараки фариштаҳо”-и коргардон Умедшо Мирзоширинов ва ҷоизаи “Беҳтарин нақши мардона” ба Абдулмуъмин Шарифӣ ва Салоҳиддин Шукурзода дар филми “Дов” дода шуд. Ҳамчунин, шоҳҷоиза “Барои беҳтарин филми ҳунарӣ” насиби коргардони тоҷик Носир Саид (филми “Роҳ”) гардид. Аз 7 ҷоизаи муайянгардидаи фес-тивал ду ҷоиза ва шоҳҷоизаи он насиби синамогарони тоҷик шуд.

Сазовори шоҳҷоиза гардидани филми “Роҳ”-ро дар Тоҷикистон киношиносони дохилӣ ва хориҷӣ фоли нек ва ҷаҳиши бузург дар кинои тоҷик номиданд. Дар ҷамъбасти ҷашнвораи мазкур роҳбари ҳакамон - Артисти халқии Ҷумҳурии Узбекис-тон Алӣ Ҳамроев гуфт: “Ман якумин бор мебинам, ки аъзои ҳакамон ҳамагӣ якдилона ба ман мегӯянд, ки ҳамин филм, филми хуб аст ва сазовори шоҳҷоиза аст. Ҷоизаҳоро ба таври шаффоф ва аз рӯи виҷдон тақдим мекунем”.

ШУМОРАИ ФИЛМҲО ВА ҲАЙАТИ ҲАКАМОН

Дар робита ба баргузории Синамоҷашнвораи “Тоҷи Сомон” таҳти шиори “Таърихи рушди тоҷикон” бо дарназардошти таҷрибаи синамоҷашнвораҳои байналмилалию минтақавӣ дар Муассисаи давлатии “Тоҷикфилм” комиссияи интихоби филмҳо таъсис дода шуд ва дар муддати як моҳ филмҳои пешниҳодшуда аз кишварҳои Русия, Эрон, Покистон, Ҳиндустон, Маҷористон, Узбекистон, Қазоқистон, Туркманистон, Озарбойҷон, Арманистон, Канада, Туркия, Чин, Беларус, Молдова, Фаронса ва Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гирифт. Ҳамин тавр, аз миёни 200 дархос-ти пешниҳодшуда 77 филм мавриди омӯзиш ва тамошо қарор гирифта, 18 филми ҳунарии пурра ва 8 филми ҳунарии кӯтоҳ барои иштирок ва рақобат сазовор дониста шуд.

Барои баҳодиҳӣ ва муайян намудани ғолибон ҳакамони байналмилалӣ даъват шуданд, ки онҳо муътабартарин филмсозон, мунаққидон, пажӯҳишгарони синамо ба шумор мерафтанд. Ба гурӯҳи ҳакамони филмҳои ҳунарии пурра 5 нафар ва ҳакамони филмҳои ҳунарии кӯтоҳ 4 нафар ҷалб гардида буданд. Аз ҷумла, ҳакамони озмуни филмҳои ҳунарии пурра Алӣ Ҳамроев (Узбекистон), Умеш Меҳра (Ҳиндустон), Саноат Азизова (Тоҷикистон), Шекеров Бекбулат (Қазоқистон) ва Маҳдӣ Фард Қадирӣ (Эрон) интихоб гардиданд. Ҳакамони озмуни филмҳои ҳунарии кӯтоҳ бошад, Телнов Алексей Николаевич (Русия), Полякова - Макей Вера (Беларус), Дали Окропиридзе (Гурҷистон), Матчанов Матяқуб (Узбекистон) буданд.

Киношинос Тиллои Некқадам мегӯяд, ки дар кишвари мо солҳои пешин кинофестивалҳои халқии “Ҳамсояҳо” ва “Дидор” баргузор мегардид, лекин “Тоҷи Сомон” аз дигар кинофестивалҳо ба куллӣ фарқкунанда буд.

- Синамоҷашнвораи мазкур бо дастгирии Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва шаҳрдори Душанбе Рустами Эмомалӣ доир гардид. Азбаски Матлубахон Сатториён, муовини Сарвазири кишвар ба ин кор вобаста буд, се маротиба пеш аз оғози синамоҷашнвора маҷлиси корӣ доир намуда, ҳар дафъа натиҷаҳоро медид ва мепурсид, ки омодагиҳо чӣ гуна аст. Ҳамин ғамхориҳо буд, ки ба фестивал зиёда аз 200 филми бадеию кӯтоҳ пешниҳод шуд, - гуфт Тиллои Некқадам.

Барои ташкили чунин синамоҷашнвора Муассисаи давлатии “Тоҷикфилм” қариб як сол нақшабандӣ намуда, ҳамчунин бо дигар мақомот ва киностудияҳои хориҷӣ корҳои лозимаро ба анҷом расонидааст.

- Ҳатто баъзе аз коршиносон бар он назар буданд, ки ин кинофестивали нахустин асту “Тоҷикфилм” онро дар сатҳи зарурӣ гузаронида наметавонад, аммо хушбахтона мо ба ҳадафҳои дар пешгузоштаи худ ҷиҳати баргузории ин озмун расидем. Зеро дар он ҳунармандон ва коргардонҳои шинохта ширкат намуданд. Дар ин баробар толорҳои пуру ҳаводорони синамои миллӣ худ баҳои баланди ин ҷашнвора буд, - дар идома гуфт Т. Некқадам.

“ТОҶИ СОМОН” БА РУШДИ КИНОИ ТОҶИК ЧӢ ТАКОН МЕБАХШАД?

Киношиносон баргузории чунин фестивали байналмилалиро заминаи хубе барои пешрафти кино медонанд, зеро дар чунин фестивалҳои сатҳи байналмилалӣ ҳамеша табодули таҷриба миёни коршиносони соҳаи кино сурат мегирад.

- Чунин фестивалҳо сад дар сад ба рушди кинои миллии мо такони ҷиддӣ мебахшад, зеро зимни баргузории чунин фестивалҳо дарсҳои устоду шогирд гузаронида мешавад ва дар он омӯзишҳо сурат мегирад. Дар ин синамоҷашнвора низ чунин дарсҳои устоду шогирд гузаронида шуд ва дар он дарсҳо коргардонҳои машҳур бо коргардонҳои ҷавони тоҷик, наворбардор бо наворбардор, ҳунармандон бо ҳунармандони ҷавони мо дарс гузарониданд, ки аз таҷрибаи ҷаҳонӣ ва пешрафтаи онҳо аҳли кинои тоҷик ба худ навгониҳои синаморо гирифтанд, - таъкид кард Т. Некқадам.

Ба назари ин таҳлилгари масоили синамо дар ин баробар қариб 10 созишномаи ҳамкориҳо бо киностудияҳои дигар давлатҳо ба имзо расонида шуд, ки минбаъд ҳамкории МД “Тоҷикфилм” бо онҳо зиёд мегардад ва чунин созишномаҳо низ дар рушду ҷолибтар гардидани синамои миллии мо замина фароҳам месозад.
Киношиноси дигари тоҷик Саноат Азизова, ки худ яке аз аъзои ҳакамон дар фестивали мазкур ба ҳисоб мерафт, баргузории чунин як синамоҷашнвораи байналмилалиро барои синамогарони кишвар дастоварди бузург номида, ташкил шудани онро оғози роҳи дурахшони кинои тоҷик меномад.

Ӯ гуфт: “Вақте чунин синамоҷашнвораҳои байналмилалӣ дар кишвар доир мегардад, рақобатҳои ҳунарӣ зиёд мешавад ва ба ин васила пайвас-тагии синамои тоҷик ба синамои хориҷӣ бештар мегардад. Ояндаи кинои тоҷик аз он вобаста аст, ки мо дар кадом сатҳ филмҳои тоҷикиро пешниҳоди бинанда мекунем ва дар ин марҳила гузаронидани чунин синамоҷашнвораҳо хеле муҳим ва зарурӣ мебошад. Ҷоизаи беҳтарин филми ҳунарии кӯтоҳро соҳиб гардидани “Додараки фариштаҳо” ва шоҳҷоизаи озмунро соҳиб гардидани филми “Роҳ” худ гувоҳи ояндаи дурахшони синамои тоҷик аст. Дар ин баробар, давоми баргузории кинофестивали мазкур 30 мастеркласс бо коршиносони ҷаҳонӣ, ҳамчунин рӯзҳои кинои давлатҳои гуногун гузаронида шуд, ки ин ҳама воситаи хубест барои рушди синамои тоҷик”.

Хулоса, ташкил шудани чунин синамоҷашнвораи сатҳи байналмилалӣ ва он ҳам бо иштироки коргардону ҳунармандон ва киношиносони сатҳи ҷаҳонӣ бо дастгирии Ҳукумати кишвар барои синамои тоҷик оғози рушди ҳамаҷониба буда, он метавонад синамои миллии моро ҷаҳонӣ гардонад.