ФАРҲАНГ
Шанбе 27 Апрел 2024 02:46
ЁДИ РӮЗГОРИ ШИРИН
Бори нахуст беш аз ним аср муқаддам, аниқтараш тобистони соли 1967, бо даъвати сармуҳаррир Абдулло Зокир ба ин даргоҳи муқаддас қадам ниҳодам. Бинои якошёнаи идораи рӯзнома, ки дар даромадгоҳи кӯчаи ба номи Свириденко, дар паҳлуи мағозаи хӯрокворӣ қарор дошт, ҳамон вақт ҳам хеле хоксорона ба назар менамуд. Дар ду тарафи роҳрав утоқҳои кории нашрияҳои “Комсомоли Тоҷикистон”, “Комсомолец Таджикистана”, “Пионери Тоҷикистон” ва “Машъал” ҷойгир буданд.
Ман бо ин даргоҳ ва кормандонаш - Ибодулло Файзуллоев, Додоҷон Раҷабӣ, Абдуҳамид Юсуфӣ, Бобоҳаким Расулзода, Қурбон Алӣ (равонашон шод бод), Нурмуҳаммад Табаров, Абдуваҳҳоб Алиназаров ҳанӯз аз нимаҳои дуюми солҳои панҷоҳуми асри гузашта, ҳангоми донишҷӯи Донишкадаи омӯзгории шаҳри онвақтаи Ленинобод буданам, робита доштам. Бо кормандони дигари рӯзнома –Абдулло Зокир, Лоиқ, Отахон Латифӣ, Бахтиёр Муртазоев, Ғаниҷон Ҷӯразода, Абдусаттор Мухторов, Рашид Калемуллоев ва дигарон ғоибона шиносоӣ доштам, чун очерку мақолаҳояшонро мехондам ва ба ҳар якашон ҳусни таваҷҷӯҳи хосса доштам.
“КОМСОМОЛ…” МУҲИТИ ОЗОДАНДЕШОН БУД
Дар идораи рӯзнома миёни кормандон, ки аксар ҷавон буданд, як фазои озод ва руҳияи озодандешӣ бештар ба назар мерасид. Бо вуҷуди он ки аз идораҳои болоӣ фишор сахт буд, кормандони онвақтаи рӯзнома, чи дар маҷлису мулоқотҳои расмӣ, чи дар суҳбатҳои маҳрамона, андешаҳои худро озодона баён мекарданд. Масалан, як мақолаи Лоиқ (агар хато накунам, дар боби анъана ва расму ойини миллӣ буд) дар байни хонандагон ҳамовозии гарму ҷӯшон ва аз ҷониби мақомоти болоӣ норозигӣ ба амал оварда буд. Дар баробари ин ҳамон вақт яке аз роҳбарони ҷумҳурӣ дар мақолаи ба пешвози ҷашни 50-солагии Инқилоби Октябр бахшидааш “Тоҷикон дар гузашта саросар бесавод буданд”- гуфта навишта буд, ки боиси хашму ғазаби зиёиёни бедордили тоҷик гардид. Гурӯҳе аз онҳо, ки дар ҳайати он Лоиқ ва Валӣ Самад низ ҳузур доштанд, ба қабули он роҳбар рафта, эродҳои ҷиддии худро баён карда буданд.
Бале, ман дар коргоҳи навам дар чунин айёме ба кор шурӯъ кардам, ки “Комсомоли Тоҷикистон” ва шермардони он чун ҳарвақта ҷомеаро, ба қавле, ором намегузоштанд. Пайваста маводҳои ҷолибу хонданӣ пешкаши хонандагон мегардонданд, онҳоро ба баҳсу мунозира даъват менамуданд ва то ба мурод расидан, мавзӯъҳоро пайгирӣ мекарданд.
Нахуст, маро ба вазифаи мудири шӯъбаи мактубҳо, баъди андак муддат ба сифати ёвари котиби масъул таъин намуданд. Аз Ғаниҷон Ҷӯразода бисёр нозукиҳои корро омӯхтам.
ДОСТОНИ 50-СОЛАГӢ
Тавре маълум аст, ҳамон сол 50 - солагии Инқилоби Октябр ҷашн гирифта мешуд. Ба ин муносибат рӯзнома аз рӯи нақшаи махсус таҳти унвони “Достони 50-солагӣ” шумораҳои махсус мебаровард. Ин шумораҳо дар бораи пешрафти иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангии ноҳияҳо дар солҳои Ҳокимияти Шӯравӣ нақл мекард. Ёд дорам, сафари аввалини хизматии ман барои омодасозии яке аз ҳамин шумораҳо ба гурӯҳи ноҳияҳои Конибодому Исфара ва Ашт рост омад. Ҳамроҳонам дар ин сафар Нурмуҳаммад Табаров ва Абдуваҳҳоб Алиназаров буданд. Дар ин ноҳияҳо бо инсонҳои наҷиб, пешқадамони арсаи меҳнат, маводҳои фаровон ба даст овардем. Баъди чопи маводҳои мазкур онҳо аз ҷониби роҳбарияти идора баҳои мусбат гирифт. Ҳамагон шод будем, ки сафарамон бобарор анҷомид ва меҳнатамон зоеъ нарафт. Илова бар ин, дар ин сафар бо ҳамкорони навам боз беҳтар шинос шудам ва аз сӯҳбату тарзи корбарии эшон баҳраҳо бардоштам.
Баъди он ки нозукиҳои кори котиби масъулро аз Бобоҳаким Расулзода омӯхтам, як муддат ба ҳайси котиби масъул ва баъдан аз соли 1968 ба ҳайси муовини сармуҳаррир фаъолият доштам. Дар ин вазифа ҳамроҳи Абдулло Зокир ду сол кор карда, аз ӯ таҷрибаи роҳбарӣ дар коллективи эҷодиро омӯхтам. Абдулло Зокир марди пурдон, узви Иттифоқи нависандагон ва тарҷумони хубе буд. Ҳамон шабу рӯз китоби нависандаи маъруф Расул Ғамзатов – “Доғистони ман”-ро тарҷума мекард.
Соли 1970 баъди баргузории Анҷумани навбатии комсомоли Тоҷикистон маҷлиси нахустини аъзои нави интихобшудаи Пленуми КМ комсомол барпо гардид. Пленум ҳангоми интихоби муҳаррирони нашрияҳои КМ Мавҷуда Ҳакимоваро муҳаррири рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” тасдиқ намуд.
МУҲАРРИРИ НАВ - МАСЪУЛИЯТИ ДУЧАНД
Инак, мо – ҳайати эҷодиро мебоист маводҳои Анҷуманро, ки он вақт ҳамагӣ ба забони русӣ буданд, ба тоҷикӣ гардонда, дар рӯзнома чоп кунем. Ин кор маҳорату масъулияти зиёдро талаб мекард. Лозим меомад, ки бо қувваи дучанд аз паи кор шавем.
Мавҷуда Ҳакимова корро хуб ташкил намуд. Дар саҳифаҳои рӯзнома ба хонандагон дар мавзӯъҳои гуногун сӯҳбатҳои озоди инсонҳои машҳури ҷумҳуриамон пешниҳод карда мешуд. Саҳифаҳои адабӣ бою рангин гардиданд. Робита бо хонандагони рӯзнома қавитар гардид. Аммо, агар аз рӯи инсоф бигӯем, кори рӯзнома, ки рӯз дар миён бояд чоп мешуд ва он баъзан то нимаҳои шаб тӯл мекашид, барои ҳар як зан, хусусан барои шоира, ки ҳамеша ҳушу ёдаш дар сари эҷоди ашъори тоза, мисраю абёти нав банд аст, албатта, ҷабр буд.
ИДОРАИ ҶОМЕАИ МЕҲНАТӢ ОСОН НАБУД
Ба гумонам, бо ҳамин сабаб шоира ва муҳаррири меҳрубонамон тирамоҳи соли оянда, яъне соли 1971, маро ба ҷои худ тавсия карда, тарки вазифа намуд. Оқибат ба дӯши банда дар ҳамон айёми ҷавониам бори вазнин, вазифаи аз ҳама душвор ва пурмасъулият – идораи ҷомеаи меҳнатии 27 – нафара ва нашри мунтазаму пурмазмуни рӯзномаи калонҳаҷми ҷавонон афтод. Аз ин ҳаросон нашудаму хаёлан ба гузашта назар кардам, муҳарриронеро, ки аз ин пеш мешинохтаму тарзи корбариашонро дар хотир доштам ва бо ду нафари охиринаш чанд сол ҳамроҳ кор кардам – Ғаниҷон Муллоев, Ҳоҷӣ Содиқ, Абдулло Зокир ва Мавҷуда Ҳакимоваро пеши назар овардам. Хотирам андаке ҷамъ шуд ва қарор додам, ки ҳар гоҳе ба мушкилот дучор оям, ба онҳо муроҷиат хоҳам кард ва бо дуои некашон корам пеш хоҳад рафт.
ТАҲСИЛ БАЪДИ РОҲБАРӢ
Соли 1975 соли охирини фаъолиятам дар рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” аст. Аз якуми сентябри ҳамон сол мебоист ҳамчун шунавандаи Мактаби олии ҳизбии шаҳри Тошкент ба таҳсил оғоз менамудам. Ба ҷои худ ҷонишинам, рӯзноманигори шинохта Бахтиёр Муртазоевро, ки чанд сол ҳамроҳ кор карда, якдигарро ҳамаҷониба мешинохтем, тавсия намудам.
ЧАНД САТРИ МИННАТДОРӢ
Ҳоло ба қавле даври пирӣ меронам. Имсол, насиб бошад, ба 83-солагӣ қадам мениҳам. Ҳарчанд аз байн солҳои зиёде гузаштааст, шукр робитаам бо коргоҳи дӯстдоштаам-“Ҷавонони Тоҷикистон”-и қадрдон ва ҳамкорони собиқам давом дорад.
ШОДБОШӢ
Имрӯз шодам, ки рӯзномаи қадрдон, ҳамдаму ҳамнафаси доимиамон, шарики шодию ҷӯшу хурӯши айёми ҷавониамон ба синни мубораки 90-солагӣ мерасад. Ин даргоҳи муқаддас дар қатори садҳо дастпарварони собиқаш ба ман ҳам устод, устоди айёми ҷавониам аст, зеро дар ин ҷо ман маҳорати касбию роҳбарӣ, дарси маҳорату истеъдод омӯхтаам. Дар ин рӯзҳои пурфараҳ беихтиёр пеши назарам симои нуронии дӯстону ҳамкорони собиқи айёми ҷавониам дар идораи “Комсомоли Тоҷикистон”, имрӯзиёну дирӯзиён – Абдулло Зокир, Мавҷуда Ҳакимова, Лоиқ, Отахон Латифӣ, Нурмуҳаммад Табаров, Бахтиёр Муртазоев, Гулназар Келдӣ, Гулрухсор Сафиева, Ғанӣ Ҷӯразода, Ҳабибулло Файзулло, Бобо-ҳаким Расулзода, Нарзибой Ашӯров, Додоҷон Раҷабӣ, Қурбон Алӣ, Абдуҳамид Юсуфӣ, Абдулваҳҳоб Қоси-мов Абдуваҳҳоб Алиназаров, Мурод Боғиров, Иззатулло Ҳусайнӣ, Кароматулло Мирзоев, Адаш Истад, Ҳазрат Сабоҳӣ, Назокат Олимова, Низомиддин Аъзамбоев, Мирзоғанӣ Валиев, Ҷӯрабой Почоев, Сафарбек Фозилов, Муҳаммадҷон Мирзошоев, кормандони техникиамон - Муҳайё Ғуломова, Гулчеҳра Фозилова, Маҳбуба Султонова, Сергей Музаффаров, Раҷабалӣ Рустамов, Ғозибек Мирзоев ва дигарон ҷилвагар мешаванд, ки ба дидори ҳамаашон дилам гум мезанад.
Кормандони имрӯзаи рӯзномаи соҳибҷашнамонро, ки вазифаи пурифтихорашонро ӯҳдабароёна ба ҷо оварда истодаанд ва анъанаҳои неки гузаштагонро содиқона давом медиҳанд, бо фарорасии ҷашни 90-солагии рӯзнома самимона табрик гуфта, барояшон комёбиҳои тозаи эҷодӣ орзумандам.
Муқим АБДУРАҲМОНОВ,
сармуҳаррири рӯзномаи
“Ҷавонони Тоҷикистон”
дар солҳои 1971-1975
Бори нахуст беш аз ним аср муқаддам, аниқтараш тобистони соли 1967, бо даъвати сармуҳаррир Абдулло Зокир ба ин даргоҳи муқаддас қадам ниҳодам. Бинои якошёнаи идораи рӯзнома, ки дар даромадгоҳи кӯчаи ба номи Свириденко, дар паҳлуи мағозаи хӯрокворӣ қарор дошт, ҳамон вақт ҳам хеле хоксорона ба назар менамуд. Дар ду тарафи роҳрав утоқҳои кории нашрияҳои “Комсомоли Тоҷикистон”, “Комсомолец Таджикистана”, “Пионери Тоҷикистон” ва “Машъал” ҷойгир буданд.
Ман бо ин даргоҳ ва кормандонаш - Ибодулло Файзуллоев, Додоҷон Раҷабӣ, Абдуҳамид Юсуфӣ, Бобоҳаким Расулзода, Қурбон Алӣ (равонашон шод бод), Нурмуҳаммад Табаров, Абдуваҳҳоб Алиназаров ҳанӯз аз нимаҳои дуюми солҳои панҷоҳуми асри гузашта, ҳангоми донишҷӯи Донишкадаи омӯзгории шаҳри онвақтаи Ленинобод буданам, робита доштам. Бо кормандони дигари рӯзнома –Абдулло Зокир, Лоиқ, Отахон Латифӣ, Бахтиёр Муртазоев, Ғаниҷон Ҷӯразода, Абдусаттор Мухторов, Рашид Калемуллоев ва дигарон ғоибона шиносоӣ доштам, чун очерку мақолаҳояшонро мехондам ва ба ҳар якашон ҳусни таваҷҷӯҳи хосса доштам.
“КОМСОМОЛ…” МУҲИТИ ОЗОДАНДЕШОН БУД
Дар идораи рӯзнома миёни кормандон, ки аксар ҷавон буданд, як фазои озод ва руҳияи озодандешӣ бештар ба назар мерасид. Бо вуҷуди он ки аз идораҳои болоӣ фишор сахт буд, кормандони онвақтаи рӯзнома, чи дар маҷлису мулоқотҳои расмӣ, чи дар суҳбатҳои маҳрамона, андешаҳои худро озодона баён мекарданд. Масалан, як мақолаи Лоиқ (агар хато накунам, дар боби анъана ва расму ойини миллӣ буд) дар байни хонандагон ҳамовозии гарму ҷӯшон ва аз ҷониби мақомоти болоӣ норозигӣ ба амал оварда буд. Дар баробари ин ҳамон вақт яке аз роҳбарони ҷумҳурӣ дар мақолаи ба пешвози ҷашни 50-солагии Инқилоби Октябр бахшидааш “Тоҷикон дар гузашта саросар бесавод буданд”- гуфта навишта буд, ки боиси хашму ғазаби зиёиёни бедордили тоҷик гардид. Гурӯҳе аз онҳо, ки дар ҳайати он Лоиқ ва Валӣ Самад низ ҳузур доштанд, ба қабули он роҳбар рафта, эродҳои ҷиддии худро баён карда буданд.
Бале, ман дар коргоҳи навам дар чунин айёме ба кор шурӯъ кардам, ки “Комсомоли Тоҷикистон” ва шермардони он чун ҳарвақта ҷомеаро, ба қавле, ором намегузоштанд. Пайваста маводҳои ҷолибу хонданӣ пешкаши хонандагон мегардонданд, онҳоро ба баҳсу мунозира даъват менамуданд ва то ба мурод расидан, мавзӯъҳоро пайгирӣ мекарданд.
Нахуст, маро ба вазифаи мудири шӯъбаи мактубҳо, баъди андак муддат ба сифати ёвари котиби масъул таъин намуданд. Аз Ғаниҷон Ҷӯразода бисёр нозукиҳои корро омӯхтам.
ДОСТОНИ 50-СОЛАГӢ
Тавре маълум аст, ҳамон сол 50 - солагии Инқилоби Октябр ҷашн гирифта мешуд. Ба ин муносибат рӯзнома аз рӯи нақшаи махсус таҳти унвони “Достони 50-солагӣ” шумораҳои махсус мебаровард. Ин шумораҳо дар бораи пешрафти иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангии ноҳияҳо дар солҳои Ҳокимияти Шӯравӣ нақл мекард. Ёд дорам, сафари аввалини хизматии ман барои омодасозии яке аз ҳамин шумораҳо ба гурӯҳи ноҳияҳои Конибодому Исфара ва Ашт рост омад. Ҳамроҳонам дар ин сафар Нурмуҳаммад Табаров ва Абдуваҳҳоб Алиназаров буданд. Дар ин ноҳияҳо бо инсонҳои наҷиб, пешқадамони арсаи меҳнат, маводҳои фаровон ба даст овардем. Баъди чопи маводҳои мазкур онҳо аз ҷониби роҳбарияти идора баҳои мусбат гирифт. Ҳамагон шод будем, ки сафарамон бобарор анҷомид ва меҳнатамон зоеъ нарафт. Илова бар ин, дар ин сафар бо ҳамкорони навам боз беҳтар шинос шудам ва аз сӯҳбату тарзи корбарии эшон баҳраҳо бардоштам.
Баъди он ки нозукиҳои кори котиби масъулро аз Бобоҳаким Расулзода омӯхтам, як муддат ба ҳайси котиби масъул ва баъдан аз соли 1968 ба ҳайси муовини сармуҳаррир фаъолият доштам. Дар ин вазифа ҳамроҳи Абдулло Зокир ду сол кор карда, аз ӯ таҷрибаи роҳбарӣ дар коллективи эҷодиро омӯхтам. Абдулло Зокир марди пурдон, узви Иттифоқи нависандагон ва тарҷумони хубе буд. Ҳамон шабу рӯз китоби нависандаи маъруф Расул Ғамзатов – “Доғистони ман”-ро тарҷума мекард.
Соли 1970 баъди баргузории Анҷумани навбатии комсомоли Тоҷикистон маҷлиси нахустини аъзои нави интихобшудаи Пленуми КМ комсомол барпо гардид. Пленум ҳангоми интихоби муҳаррирони нашрияҳои КМ Мавҷуда Ҳакимоваро муҳаррири рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” тасдиқ намуд.
МУҲАРРИРИ НАВ - МАСЪУЛИЯТИ ДУЧАНД
Инак, мо – ҳайати эҷодиро мебоист маводҳои Анҷуманро, ки он вақт ҳамагӣ ба забони русӣ буданд, ба тоҷикӣ гардонда, дар рӯзнома чоп кунем. Ин кор маҳорату масъулияти зиёдро талаб мекард. Лозим меомад, ки бо қувваи дучанд аз паи кор шавем.
Мавҷуда Ҳакимова корро хуб ташкил намуд. Дар саҳифаҳои рӯзнома ба хонандагон дар мавзӯъҳои гуногун сӯҳбатҳои озоди инсонҳои машҳури ҷумҳуриамон пешниҳод карда мешуд. Саҳифаҳои адабӣ бою рангин гардиданд. Робита бо хонандагони рӯзнома қавитар гардид. Аммо, агар аз рӯи инсоф бигӯем, кори рӯзнома, ки рӯз дар миён бояд чоп мешуд ва он баъзан то нимаҳои шаб тӯл мекашид, барои ҳар як зан, хусусан барои шоира, ки ҳамеша ҳушу ёдаш дар сари эҷоди ашъори тоза, мисраю абёти нав банд аст, албатта, ҷабр буд.
ИДОРАИ ҶОМЕАИ МЕҲНАТӢ ОСОН НАБУД
Ба гумонам, бо ҳамин сабаб шоира ва муҳаррири меҳрубонамон тирамоҳи соли оянда, яъне соли 1971, маро ба ҷои худ тавсия карда, тарки вазифа намуд. Оқибат ба дӯши банда дар ҳамон айёми ҷавониам бори вазнин, вазифаи аз ҳама душвор ва пурмасъулият – идораи ҷомеаи меҳнатии 27 – нафара ва нашри мунтазаму пурмазмуни рӯзномаи калонҳаҷми ҷавонон афтод. Аз ин ҳаросон нашудаму хаёлан ба гузашта назар кардам, муҳарриронеро, ки аз ин пеш мешинохтаму тарзи корбариашонро дар хотир доштам ва бо ду нафари охиринаш чанд сол ҳамроҳ кор кардам – Ғаниҷон Муллоев, Ҳоҷӣ Содиқ, Абдулло Зокир ва Мавҷуда Ҳакимоваро пеши назар овардам. Хотирам андаке ҷамъ шуд ва қарор додам, ки ҳар гоҳе ба мушкилот дучор оям, ба онҳо муроҷиат хоҳам кард ва бо дуои некашон корам пеш хоҳад рафт.
ТАҲСИЛ БАЪДИ РОҲБАРӢ
Соли 1975 соли охирини фаъолиятам дар рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” аст. Аз якуми сентябри ҳамон сол мебоист ҳамчун шунавандаи Мактаби олии ҳизбии шаҳри Тошкент ба таҳсил оғоз менамудам. Ба ҷои худ ҷонишинам, рӯзноманигори шинохта Бахтиёр Муртазоевро, ки чанд сол ҳамроҳ кор карда, якдигарро ҳамаҷониба мешинохтем, тавсия намудам.
ЧАНД САТРИ МИННАТДОРӢ
Ҳоло ба қавле даври пирӣ меронам. Имсол, насиб бошад, ба 83-солагӣ қадам мениҳам. Ҳарчанд аз байн солҳои зиёде гузаштааст, шукр робитаам бо коргоҳи дӯстдоштаам-“Ҷавонони Тоҷикистон”-и қадрдон ва ҳамкорони собиқам давом дорад.
ШОДБОШӢ
Имрӯз шодам, ки рӯзномаи қадрдон, ҳамдаму ҳамнафаси доимиамон, шарики шодию ҷӯшу хурӯши айёми ҷавониамон ба синни мубораки 90-солагӣ мерасад. Ин даргоҳи муқаддас дар қатори садҳо дастпарварони собиқаш ба ман ҳам устод, устоди айёми ҷавониам аст, зеро дар ин ҷо ман маҳорати касбию роҳбарӣ, дарси маҳорату истеъдод омӯхтаам. Дар ин рӯзҳои пурфараҳ беихтиёр пеши назарам симои нуронии дӯстону ҳамкорони собиқи айёми ҷавониам дар идораи “Комсомоли Тоҷикистон”, имрӯзиёну дирӯзиён – Абдулло Зокир, Мавҷуда Ҳакимова, Лоиқ, Отахон Латифӣ, Нурмуҳаммад Табаров, Бахтиёр Муртазоев, Гулназар Келдӣ, Гулрухсор Сафиева, Ғанӣ Ҷӯразода, Ҳабибулло Файзулло, Бобо-ҳаким Расулзода, Нарзибой Ашӯров, Додоҷон Раҷабӣ, Қурбон Алӣ, Абдуҳамид Юсуфӣ, Абдулваҳҳоб Қоси-мов Абдуваҳҳоб Алиназаров, Мурод Боғиров, Иззатулло Ҳусайнӣ, Кароматулло Мирзоев, Адаш Истад, Ҳазрат Сабоҳӣ, Назокат Олимова, Низомиддин Аъзамбоев, Мирзоғанӣ Валиев, Ҷӯрабой Почоев, Сафарбек Фозилов, Муҳаммадҷон Мирзошоев, кормандони техникиамон - Муҳайё Ғуломова, Гулчеҳра Фозилова, Маҳбуба Султонова, Сергей Музаффаров, Раҷабалӣ Рустамов, Ғозибек Мирзоев ва дигарон ҷилвагар мешаванд, ки ба дидори ҳамаашон дилам гум мезанад.
Кормандони имрӯзаи рӯзномаи соҳибҷашнамонро, ки вазифаи пурифтихорашонро ӯҳдабароёна ба ҷо оварда истодаанд ва анъанаҳои неки гузаштагонро содиқона давом медиҳанд, бо фарорасии ҷашни 90-солагии рӯзнома самимона табрик гуфта, барояшон комёбиҳои тозаи эҷодӣ орзумандам.
Муқим АБДУРАҲМОНОВ,
сармуҳаррири рӯзномаи
“Ҷавонони Тоҷикистон”
дар солҳои 1971-1975
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед