Суҳбат бо ҳунарманди пурталоше дар ростои 62-солагӣ

Ғаниҷон Олимов ҳунарманди пур¬талошест дар Театри давлатии ҷавонони ба номи Маҳмудҷон Воҳидов. Офарандаи чандин нақшҳост дар саҳнаи театрӣ ва олами синамо. Ин ҳунарманди навҷӯ 1 феврал истиқбол мегирад 62-солагии худро. Ҳарчанд хеле кам то ин дам гуфта аз худу қисса карда аз фаъолият, аммо моро даст дод, ин ки сар занем ба дунёи эҷоду олами андешаҳояш.

- Бобати рӯзгору фаъолияти шумо хеле кам гуфтаанду навиштаанд. Дар ҳоле, ки солҳост ҷодаи ҳунармандиро тай мекунед бо кулбори пур аз офаридаҳо. Чӣ аст оми¬ли кам муаррифӣ шуданатон?

- Ман зиёд аз суҳбатҳою муаррифиҳо ме¬гурезам. Чун он қадар хуш надорам. Борҳо аз суҳбатҳо бо рӯзноманигорон худдорӣ кардаам, ки ин боиси ранҷиши эшон низ шуда буд. Албатта, ин нишонаи ҳавобаландии ман ё ҳарос доштан аз суолҳою пурсишҳо нест. Шояд ба назарам аз ҳамин худмуаррифиҳо бӯи шуҳратхоҳӣ меояд.

- Аммо фикр мекунам пешаи шумо ҳамеша муаррифиро талаб мекунад...

- Бале чунин аст. Вале фикр мекунам нақш доштан дар намоишномаҳои театрӣ ва филмҳои ҳунарӣ, иштирок дар дубляжҳо ва гардон кардани саҳифаи фейсбукӣ ин худ муаррифист.

ТАЛОШҲОИ ПИНҲОНИИ “УСТОДИ ХИЁБОНӢ”

- Чун суҳбати мо оғоз шуд аз шинохта шуданҳою шиносонидани худ ба мардум, пас наметавон оиди моноспектакли “Қиссаҳои устоди хиёбонӣ” сухан нагуфт. Зеро ин намоишнома метавонад шиносномаи ҳунарии шумо маҳсуб шавад. Дар таҳияи он бидуни ҳузуру кумаки каси дигаре ба танҳоӣ заҳмат кашидаед. Чӣ гуна даст ёфтед ба омода намудани он?

- Ин идея тақрибан 10-15 сол қабл дар зеҳнам тавлид шуда буд ва ҳамин гуна қадам ба қадам ба таҳияи он муваффақ шудам. Дар ин моноспектакл 18 қаҳрамон аст, ки ҳар яке аз онҳо хислату ҳаракати ба худ хос дорад. Дар он асосан сухан оиди ҳайвонот меравад, ки бо офаридани образҳои онҳо кӯшидам бинандаро ба дунёи ҳикмату андарзҳои адибони шарқу ғарб ворид созам. Албатта бароям таҳияи он мушкил буд, чунки ман ҳам коргардон будаму ҳам ҳунарпеша ва аз берун худро дида наметавонистам. Аммо баъди талошҳои зиёде ва пешниҳоди он ба ҳайати кормандони театр тавонистам онро ба мардум намоиш диҳам.

- Воқеан, шумо дар таҳияи ин моноспектакл ҳам муаллифеду ҳам коргардо¬ну ҳунарпеша. 1 соату 10 дақиқа саҳнаро ба танҳоӣ идора мекунед. Шояд сабаби ба дӯш гирифтани ин ҳама бори гарон исботи ҳунари худ буд ё омили дигарест ин ҷо?

- Бале. Сабаб қонеъ набудан аз фаъолияти худ буд. Яъне, ҳунари ман аз ҷониби кор¬гардонон пурра истифода нашудааст ва ман хостам бо ин намоишнома исбот кунам, ки имкон дорам, дар як навбат то 18 нақши гуногунро иҷро намоям. Ороиши мусиқӣ ва рассомии он ҳам ба дӯши худам буд. Баъди тамошои ин моноспектакл устод Мирзоватан Миров гуфтанд, ки Ғаниҷон ба мо нишон дод, ки кулбори ҳунарияш дорои ин ҳама лаёқат аст. Шояд баъзе аз асарҳои пешниҳодшуда хеле сабук буданд ва ба дардам намехӯрданд, ки ин намоишномаро аз рӯи гуфтаҳои адибони машҳури шарқу ғарб худам таълиф намудам.

- Барои осон шудани коратон ба кор¬гардоне пешниҳоди ҳамкорӣ надодед?

- Замоне дар ин бора бо Нозим Меликов суҳбате доштем. Аммо эшон каме мариз буданд ва кор барояшон гаронӣ мекард. Аз ин хотир, худам ба танҳоӣ омода намудани онро шурӯъ кардам.

- Ҳунарманд Ғолиб Исломов дар суҳбате мегӯяд, ки шабона ва пинҳонӣ рӯи ин намоишнома кор мекардаед...

- Бале. Комилан ҳеҷ касе огоҳ набуд. Чанд намоишномаҳои қаблиро ҳам ҳамин гуна омода кардаам. Рӯзона толор банд буд ва шабона баъд аз соати ҳашт вақте ҳама театрро тарк мекарданд, тамринро шурӯъ менамудам.

- Имрӯзҳо мегӯянд мардум бештар майл доранд ба офаридаҳои каме осонфаҳму сода. Аммо шуморо чӣ водор сохта барои таҳияи ин намоишнома аз рӯи ашъори фалсафии адибони гузаштаи шарқу ғарб? Чун дар ин намоишнома ҳарчӣ танҳо бо майли шумо буду бидуни хоҳиши каси дигаре.

- Воқеан, дардовар аст вақте ҷомеа думболи гуфтаҳои сабук равонанд. Аммо чор мисраи бузургони мо метавонад хулосаи як китоби калон бошад. Онҳо чӣ қадар олию дардхӯр гуфтаанд, ки онҳо имрӯз низ бетаъсир буда наметавонанд. Дар умқи гуфтаҳои Ҳофизу Мавлоною Хайёму Бедил ва дигарон басо маънии бузурге ниҳон аст. Аз ин рӯ, бо доштани чунин гузаштае наметавон имрӯз майл кард ба чизҳои содаю одию са¬бук. “Қиссаҳои устоди хиёбонӣ”-ро ҳам нахуст хеле мушкилфаҳм хонданд. Дубора болои он кор кардам ва кӯшидам, ки он гуфтаҳои бузургони гузаштаро фаҳмотар созам барои тамошобини имрӯз. Дуруст аст, ки шояд намоишномаи сабуктар тамошобини бештарро ҷалб созад. Аммо мақсуди ман ин буд, ки насли имрӯза низ аз маънии воло дур намонад. Фикр мекунам мо фарҳангиён бояд ҷомеаро сӯйи худ кашем, на ин ки ба думболи онҳо равона гардем.

- Нахустнамоиши “Қиссаҳои устоди хиёбонӣ” моҳи марти соли гузашта баргузор шуда буд. Чанд маротиба намоиш дода шудааст он то ин замон?

- Панҷ ё шаш маротиба.

- Ба шумо барои пешниҳоди ин моно¬спектакл ба тамошобин касею чизи зиёде лозим намешавад. Пас ин шуморро кам нест?

- Кам аст. Аммо як муддат худам дурӣ ҷӯстам. Чунки баъзе ҷойҳои онро бояд тағйир медодам.

“ХАРЧАНГ” –И НАҶОТБАХШ

- Дар Театри “Аҳорун” низ бо коргар¬донии шумо таҳия шуда буд намоишномаи “Ошӯби Хайём”. Пас, қаблан корманд бу¬дед дар ин театр?

- Бале. Ин намоишномаро ҳам ба танҳоӣ ва шабона омода карда будам. Барои ба саҳна гузоштани намоишномаи “Ошӯби Хайём” ҳанӯз аз солҳои 90-ум, ки ба Эрон са¬фаре доштам, мавод ҷамъ мекардам. Танҳо дар бораи шахсияти Хайём ҳашт сол ҷустуҷӯ намуда, чанд соли дигарро барои ҷустуҷӯи рӯбоиёташ сарф кардам. “Ошӯби Хайём” ҳам нахуст моноспектакл буд, аммо баъдан онро дар шакли намоиши калон омода кардем.

- Фаррух Қосимов он замон аз ҳар театрҳо ҳунармандони боистеъдодро ба “Аҳорун” даъват мекард ва як тими воқеан ҳунариро низ сохта тавонист. Қиссаи омаданҳои шумо ба ин театр чӣ гуна аст?

- Аввалин боре, ки бо Фаррух Қосимов дар утоқи корияшон суҳбат кардем, иброз доштам, ки мехоҳам дар театрашон ба кор дароям. Бо супориши устод чанд шеър ҳам хондам. Сипас, аз ҷайбашон акси Маҳмудҷон Воҳидовро берун карданд ва гуфтанд, ки симои ту ӯро пеши назари ман овард ва даъватам карданд, ки фардо аллакай дар театр бошам. Рӯзи сешанбе буд ва аз рӯи анъанаи театрӣ ҳамаи ҳунарманд зиёда аз 20 нафар дар толор ҷамъ шуда буданд. Устод Фаррух Қосимов маро ба гурӯҳи ҳунармандон пешниҳод намуда, гуфтанд ки ин ҷавонро мехоҳем ба кор қабул намоем ва шумо чӣ назар доред? Танҳо Қурбони Собир гуфт, ки ман дар вуҷуди ӯ чизеро мебинам ва дигарон ҳамагӣ барои фаъолияти ман дар ин театр зид баромаданд.

Шояд онҳо баъди талошҳои зиёд омада буданд ва нахостанд ман ҳамин гуна ба осонию бидуни заҳмат дар сафи онҳо бошам. Ҳамин тавр, маро қабул накарданд, ки бароям хеле дардовар буд. Ба устод Фаррух Қосимов илтиҷоомез муроҷиат кардам ва гуфтам, ки мехоҳам танҳо дар ҳамин театр бошам. Баъдан устод бароям як сол фурсат доданд, ки худро нишон диҳам. Тӯли як сол ба ҳайси коргари саҳна фаъолият кардам, аммо дар баъзе нақшҳо ҳам банд будам. Баъди як сол ба гӯшам расид, ки баъзе кормандоне, ки дар ин муддат талаботи театрро иҷро карда натавонистаанд, аз кор ҷавоб дода мешаванд. Хушбахтона, ман дар ин як сол бекор набудам ва шабонаю пинҳонӣ рӯи намоишномае бо номи “Харчанг” кор мекардам. Се рӯз пеш аз маҷлис аз устод хоҳиш кардам, ки бо дигар ҳунармандон кори мустақилонаи маро тамошо карда, баҳогузорӣ кунанд. Зиёда аз ду соат рӯи саҳна ҳунарнамоӣ кардам. Ҳамагӣ таҳсинам хонданд ва дигар касе барои мондани ман дар “Аҳорун” муқобил набуд. Акнун натанҳо дар рӯйхати хориҷшудаҳо набудам, балки дар феҳристи ҳунармандони серталоши сол баромадам.

- Пас, чаро тағйир додед макони кориро ва омадед ба Театри давлатии ҷавонони ба номи Маҳмудҷон Воҳидов?

- Ҳар нафар дар роҳи зиндагӣ бояд гоҳ- гоҳе исте карда, андеша ва суолгузорӣ намояд, ки оё ҳамин роҳитайкардаистодааш дуруст аст ё бояд дигар ҷониб гардиш кард? Агар посух хуб аст, пас роҳро идома бояд дод. Агар не, ҳамон замон бояд самтро иваз кард. Ман ҳам баъди исте ба чунин хулоса омадам ва самти роҳро тағйир додам.

“НАҚШАМ БЕТАЪСИР БУД”

- Чанде қабл нахустнамоиши филми “Дар талоши ҳақиқат” баргузор шуд ва шумо низ нақши лаҳзавиеро иҷро кардаед он ҷо. Дар бораи таҳияи он баҳсҳо ва сару садоҳои зиёде ба миён омад. Чӣ назарҳост шуморо оиди ин филм ҳамчун ҳунарманд ва ширкаткунандаи он?

- Тарзи корашон ҳангоми филмбардорӣ хуб буд ва ман аслан нишони ғаразу бадбиниеро намедидам. Ҷавонон серталошанд ва мехоҳанд чизи наву тозае офаранд. Аммо аз бетаъсир будани нақши худам норозиям. Чунки ман дар ин филм иҷрокунандаи нақши директори мактаби деҳаам. Вале аслан таъсире надорам. Дар ҳоле, ки қаҳрамони филм, ки худкушӣ мекунад, хонандаи мактаб аст ва дар ин ҳолат директори мактаб ҳатман бояд нақше дошта бошад. Таъсири ӯ ё дар фош шудани ҷиноят ё дар пинҳон шудани он бояд ҳис карда мешуд. Инро ба таҳиягарон ҳам гуфта будам.

- Ҳамеша дар ҳоли мутолиаи осори ниёгонед ва ҷӯёи чизҳои пурмазмун. Аммо дар силсилафилмҳои интернетӣ, ки онҳоро сабуку сода мешуморанд, нақш офаридаед...

- Аслан, дар филмҳо зиёд банд нестам. Аммо барои нақшофарии баъзе аз чунин филмҳо розӣ мешавам агар нақшам бисёр писандам ояд. Масалан, дар филме, ки бо коргардонии Набиҷон Пирматов омода шуда буд, ба хотири ҷолиб будани образам нақш бозидам. Нақши ман падаре буд, ки дар ҷанги Афғонистон ширкат кардааст ва аз таъсири он ҳолати равонии хуб надорад. Диққати маро ҳамеша чунин образҳои ғайримуқаррарӣ ва пурмуаммо ба худ ҷалб мекунад. Ин коргардонҳо низ ҷавонони тозакору талошманданд ва онҳоро низ бояд дастгирӣ кард.

- Дар боло гуфтед, ки оиди шахсияти Умари Хайём таҳқиқи ҳаштсола анҷом додаед. Ҳамчунин огоҳем, ки гоҳ-гоҳе шеър низ мегӯед. Дар нақша нест, ки онҳоро дар шакли китобе таҳия намоед?

- Воқеан, чандин дафтарҳои пуршуда дорам, ки шояд таълифи онҳо рӯзе ба дард хӯрад. Мехоҳам онҳо замоне гирдоварӣ шудаву дар шакли китобе пешниҳод шаванд. Барои расидани ин рӯзҳо умедворам.