Қурбони Собир номест ошно барои ҳамагон. Ӯро мешиносанду медонанду меписанданд хурду калон. Ӯ зодаи баҳору Иди модарон аст. 8 март расид ба синни 62. Оиди зиндагию дастовардҳои ҳунариаш, ки воқеан арзанда аст, борҳо гуфтаем. Ин бор хостем бо гуфтани таҳният ба муносибати зодрӯз суҳбате анҷом диҳем бо ин марди ҳунар дар бораи зан-модар ва мавқеи онҳо дар рӯзгораш.

-Одатан фарорасии зодрӯзро мунтазир мешавед?

- Аз дирӯз боз дар хонаи мо корҳои баҳорӣ оғоз шуд. Яъне, мо ба тоза кардани ҳавлӣ ва ба тартиб даровардани онро шуруъ кардем. Табиист, ки омаданҳои зодрӯз водор мекунад, ки бозор биравем, чизе харидорӣ кунем, то дар як фазои идона ва дар миёни хонавода онро ҷашн гирем. Ду рӯз боз ман тамоми корҳои эҷодию ҳунариро ба мавқуф гузоштам. Мехоҳам дар ин рӯзҳо танҳо бо худам ва хонавода бошам.

-Яъне натиҷагирӣ мекунед, ҳар соли рафтаро?

-Бале. Ман ҳамеша рӯзнома менависам ва дар зиндагӣ ба ҳар маррае, ки расидам, ба худам мегӯям хуб ба ин расидӣ, акнун ин нақшаро хат бизану пайи дигар корҳо бишав. Ин маррасозӣ дар тамоми умри ман буд. Ман бо гузашти як сол барои соли дигар ба худам масъулияти бештар медиҳам.

-То ин замон ба чӣ марраҳо расидед?

-Бо он имкониятҳое, ки мо шуруъ карда будем ба кори ҳунарӣ ман метавонистам, ба масофаҳои хеле баландтар парвоз кунаму бирасам, аммо мутаассифона бо баъзе сабабҳо нарасидам ба он нуқта. Масалан, ман имкон доштам, ки дар натиҷаи ҳамкориҳо ба нақшҳои аввали филмсозии Эрон бирасам. Аммо бо як қатор сабабҳо даст кашидаму нарафтам. Акнун ҳоло пур мешавам аз ин суолҳо, ки чаро нарафтӣ? Бо ин вуҷуд дар чанд филме дар Русияву Қазоқистон ва дар Эрону Узбекистон иштирок кардам. Аммо ин натиҷаи андак аст. Ин хеле кам. Бояд зиёд мешуд. Бояд хеле дуртар мерафтем.

-Дар рӯзи 8 март дар хонаи шумо ба кадом ид афзалияти бештар дода мешавад: Иди модарон ё зодрӯзи шумо?

-Дар хотирам ҳаст, ки як умр дар хонаи мо Иди занону модаронро табдил медодем ба иди мард. Яъне тамоми бонувони хона дар пайи таҷлили зодрӯзи ман мешаванд. Мутаассифона, чунин аст. Аммо баъди як ё ду рӯз ба ёд меоварем, ки онҳо ид доранд.

-Дар рӯзи Иди модарон зодрӯз дореду соҳибҷашнед. Аммо табрик кардани кадом зане наметавонад фаромӯшатон шавад?

-Дар зиндагии ман ду зан мартабаи хеле бузург доранд: модарам ва ҳамсарам. Аввалин зане, ки дар ин ид табрик мешунид аз ман модарам буд, ки хушбахтона умри тӯлоние диданд ва дар вақти марди баркамол будан ҳам насибамон буд лаззати модар доштанҳо. Дуввум табиист хонумам Гулчеҳра буд. Баъдан духтарону келинҳо ва ҳар каси дигар.

МОДАРАМ ИФТИХОР МЕКАРД

-Дар як барномаи телевизионӣ ба аёдати модар рафта будед. Ба ӯ гули сиёҳгӯш ҳадя мебаред. Дар ин навор эҳсос мешавад, ки модар хеле зиёд дӯстатон медошт. Бо чӣ ин ҳама дӯстдоштанӣ будед барои модар?

-Зиёде аз волидон ин ҳарфро намезананд, аммо дар зеҳнашон ҳаст, ки бо омадани ин ё он фарзанд чӣ тағйироте шуд дар рӯзгорашон ва бо ҳамин далел метавонанд, як фарзандро қадре бештар аз дигаре дӯст доранд. То соли таваллуди ман ҳам зиндагӣ хеле сахт будааст. Аммо баъди омадани ман қадре рӯзгор рӯ ба беҳбудӣ меорад. Эҳтимолан дӯст доштани модари ман ҳам аз ҳамин сабабҳо бошад. Ҳамчунин, ман кӯдаке будам, ки ҳар чизи хубтареро ки дар дигар ҷоҳо медидам, ҳатман дар хона ҷорӣ мекардам. Яъне, хеле ба ман гӯш мекарданд. Ёд дорам, ки замони мадиде дар хонаи мо рӯкаши ҷойи хоб набуд ва ман вақте дар хонае онро дидам, омада талаб кардам, ки барои ман низ чунин ҷойгаҳ омода кунанд. Қабул доштанд ва ҳамин чиз ҷорӣ гардид дар хонаи мо. Ё масалан ягона фарзанди хонавода будам, ки волидонро маҷбур кардам, ки барои китобхонии ман бароям лампаи рӯйимизӣ харидорӣ кунанд. Фикр мекунам инҳо чизҳое буданд, ки наметавонист модари ман дӯст надорад. Баъдан вақте ҳунарманд шудаму дар баъзе ҷойҳо аллакай маро мешинохтанд, модарам ифтихор мекард. Чун дар зиёде аз нишастҳо дар хонаи ҳамсоя ё хешовандон занони дигар мегуфтаанд, ки Қурбонро дидем ё дар борааш шунидем. Магар мумкин аст, ки аз ин ҳама модари ман курта-курта гӯшт нагирад, бузург нашавад?

-Ба фикратон қарзи фарзандиро дар назди модар то чӣ ҳад анҷом додед?

-Дирӯз бо ҳамсарам суҳбат кардем ва ӯ гуфт, ки ту барои модарат хеле корҳои хуб кардӣ, аммо ман чизе карда натавонистам. Чаро ки модари ӯ барвақт ва ногаҳонӣ вафот кард ва ӯ фурсат накард, ки коре барои модар кунад. Ва воқеан 35 соли баъди вафоти падарам ҳар рамазон модарам бо мо буд. Барояш оби таҳорат медодам. Сарашро сила мекардам. Ҳамин ки нияти аз ҷой бархостан мекард, ман аллакай болои сараш будам. Мисли кӯдак ба оғӯшаш медаромадам. Мехостам як коре кунам, ки модар аз ман розӣ бошад. Ҳарчанд ҳеҷ кори бузурге ҳам накардем.

-Замони мактабхонӣ барои рӯзномаи ноҳиявӣ матлабҳо менавиштед ва ганарари хуб ҳам мегирифтед аз онҳо. Табиист, ки барои аввалин эҷодҳо мавзуъ ин модару ватан аст. Навиштаҳои шумо бобати чӣ мавзуъҳо ҳарф мезаданд?

-Ростӣ, мавзуҳои он навиштаҳо ёдам намеояд. Танҳо подош гирифтанҳоям дар хотирам монданд, ки он замон ин ганарари ман пули кам набуд. Баъдан чизе, ки бештар мондааст дар ёдам, ин ҷавоби расмӣ ва хеле зебои рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” ба матлаби ман аст. Яъне вақте навиштаи ман чоп намешуд, аз ин рӯзнома ба номи ман мактуб меомад ва хеле зебо мегуфтанд, ки мақолаи шуморо бо ин ё он сабаб мо чоп накардем. Ҳарчанд мавод чоп ҳам намешуд, аммо ин бархӯрди онҳо ба навиштаҳои ман беҳтарин буд бароям.

-Модар дар симоятон корманди чӣ кору соҳаро медид?

- Ман дар як хонаводаи хеле озод ба воя расидаам. Шояд имрӯз на ҳама хонавода иҷозат диҳанд, ки фарзандашон китоби мехостаашро хонад, ба касби мехостааш равад ё бо духтари мехостааш оиладор шавад. Хонаводаи мо ба хостаҳои мо ва хусусан ман эҳтиром мегузоштанд. Ҳунармандӣ комилан интихоби худам аст.
Дар яке аз рӯзҳои кӯдакии ман ба қишлоқи мо аввалин бор кино омад. Ин филм диққати маро зиёд ҷалб кард ба худ. Вақте ҳар саҳнаи онро медидам, ки хонаҳо месӯхтанд, одамон тир мехӯрданд, дар дохили об ғарқ мешуданд, вуҷудам ба ларза омад. Чанд рӯз бемор шудам. Ман азои он мурдаҳоро гирифта будам. Мотам доштам. Вақте бародари калониам огоҳ шуд, ки сабаби ҳолати нохуби ман ҳамон филм аст, гуфт, ки ин кино аст, он ҷо чизе ҳақиқат нест. Гуфт дар дунё як соҳа аст бо номи актёрӣ. Хулоса, кашфи ин дунё маро ба худ гирифт, дигар хостам ҳатто як ҳунарманди кӯчак ҳам бошам, аммо дар ҳамин самт бошам. Муҳим ки пушаймон нестам.

ХУШБАХТУ РОЗИЯМ АЗ ИНТИХОБИ ҲАМСАРИ ХУД

-Шумо навиштаҳоро ҳамеша ҳифз мекунед. Чӣ эҷодҳои худатон чӣ иншоҳои донишҷӯёнро. Миёни он навиштаҳо мактуби ошиқонае аз бонуе ҳаст то ҳол?

-Ин гуна мактубҳо бисёр буданд. Ин дурӯғ нест. Вале дар замони донишҷӯӣ ба ман касе ошиқ намешуд. Мехоҳам як сиреро ошкор созам, ки акнун дигар гуфтанаш зараре надорад, чун чизҳои айёми ҷавонӣ буданд. Ба Узбекистон рафтем бо намоишномаи “Шабпаррак”. Рӯзе бо Абдуразоққов нишаста қаҳва менӯшидем, ки ногоҳ ду хонум аз наздмон рад шуданд. Хеле зебову дилкаш буданд. Рӯзи дигараш намоишро пешниҳод кардем. Нисфирӯзӣ ба автобусе, ки мо ҳама он ҷо ҷамъ мешудем, дер кардам. Аммо вақти поён шудан аз автобус касе дастамро дошт ва нигоҳ кардам, ҳамон духтари зебое буд, ки дирӯз дида будем. Ӯ гуфт ман намоишномаро надидам, аммо таърифи онро зиёд шунидам ва рӯирост ба ман изҳори муҳаббат кард. Пеш аз баргаштан ӯ ба ман як номае дод ва таъкид кард, ки баъди расидан хонам. Вақте омадаму онро боз карда хондам як номаи пур аз меҳру муҳаббат буд. Аммо ин номаро рӯзе ҳамсарам Гулчеҳра пайдо кард. Аз ман пурсид, ки ин чӣ аст? Гуфтам номае аз ҷониби як ихлосмандам. Хонуми ман, ки хеле зани хубу бофаросат аст, дарк кард, ки чизи дигаре нест. Воқеан, чизи дигаре ҳам набуд. Он нома ҳамон рӯз пора-пора карда шуд.

- Бо ҳамсаратон Гулчеҳра ошно, ки будед, чун ҳамкурсед. Аммо чӣ гуна вориди роҳи муҳаббат шудед?

-Гулчеҳра аз дигар духтарон тафовут дошт. Ӯ нозу нузу зиёду киб-ру ғурур надошт. Бисёр бофаросату боиффат буд. Ман ҳамеша ба дигар ҳамкурсонам мегуфтам, агар касе ҳамин духтарро ба занӣ гирад, бурд мекунад. Аммо худ дар ин фикр набудам. Ҳамин тавр шуд, ки мо бо ҳам наздик шудему унс гирифтем. Ҳарчанд ӯ духтари шаҳрӣ буду хонаводаи мо аз қишлоқ. Хонаводаи Гулчеҳра фикр мекарданд, ки ин бо ҳам буданҳо мувақаттӣ хоҳад буд. Аммо мо бо вуҷуди ҳамаи ин оиладор шудем ва хеле хушбахту розиям аз интихоби худ.

-Хонуми хонаро ҳамеша ситоиш мекунед ва мегӯед, ки ӯ ҳунари худро қурбон кард, то Қурбон ба ин рӯзҳо бирасад...

-Бале. Ман китоби “Фаррухнома”-ро ба ӯ бахшидаам. Чун он дар замони гуруснагию тангии зиндагӣ эҷод шуда буд ва ман ҷойи он, ки бояд мерафтаму ба кӯдаконам нон меовардам, нишаста китобамро менавиштам. Ҳар рӯз мерафтам ба боғи Дӯстии халқҳо он ҷо менишастам ва пайи эҷод мешудам. Аммо ӯ як бор нагуфт, ки ту чӣ менишинӣ ин ҷо рав ба фарзандонат нон овар. Дар ҳоле, ки ҳамарӯза шоҳиди чунин ҷанҷолҳо зану шавҳарҳо мешудам. Ӯ баръакс бо дасти фарзандонам бароям хӯрок равон мекард. Барои ҳамин ӯ аз ҳунар рафт ва гуфт, ки барои он ки касе китоб нависад, бояд каси дигар бо фарзандон бошад.

“ХУДОВАНД ДУНЁ БИНАТА”

-Соли гузашта намоишеро ба саҳна гузоштед бо номи “Бунбаст”, ки фаро мегирад дарду доғи як зани боҷуръатро...

-Бале. Якум ин асар диққати маро ба худ ҷалб кард. Чун он ҷо ду зан талош мекунанд, ки гуноҳҳою ҷурмҳои мардеро ба рӯяш бикашанд ва собит созанд, ки ӯ воқеан нокас аст. Аз ҳама ҷолибаш ин аст, ки зани бузургтар ба хотири он, ки ҷойи дӯстписари худро намегӯяд, ба хеле азобу уқубат рӯ ба рӯ мешавад. Яъне, дӯстдоштаи ӯ мавриди таъқиб қарор дошт ва ӯ бо гуфтани макони ӯ метавонист, худро наҷот диҳад. Аммо ӯ ин корро накард. Хиёнат накард. Содиқ монд. Ин ҷо симои зан басо устувор нишон дода шудааст. Интихоби мо низ ба ҳамин хотир буд, ки нишон диҳем, зан чӣ қудрат дошта метавонад.

-Нишон додани симои зан-модар дар саҳнаи театр ё синамои ватанӣ шуморо қонеъ мекунад?

-Аввалан филмҳо маро қаноатманд карда наметавонанд. Ва онҳо, ки он қадар хуб, ки нестанд дар он чизе хуб нишон дода намешавад. Албатта, афсурдагию бечоранолиро ҳама карда метавонад. Аммо бояд қавӣ будани як зани моро дар филмҳо нишон дод. Ҳоло бояд хеле заҳмат кашид, то чунин филмҳо офарида шаванд.

-Боре нақши занеро иҷро кардаед?

-Бале. Як намоишномае буд бо номи “Хандаи харчанг” аз рӯи асари Ҷон Марелл. Дар он ҷо ман нақши Жорд Питуро иҷро мекардам ва дар яке аз лаҳзаҳо ман табдил мешудам ба зане. Яъне ман симои занеро он лаҳза мебозидам.

-Модарро хоб мебинед?

-Бале. Баъзе рӯзҳо зиёд хуморашон мегирад ва мехоҳам хобашон бинам. Аммо он шаб ба хобам намеояд ва як рӯзе баногоҳ хобашон мебинам.

-Охирин ҳарфи модар ба шумо чӣ буд?

-Модарам ҳамеша бароям дуои бисёре медоданд. Барои дигар фарзандон дуоро кӯтоҳтар мекарданд, аммо дуояшон барои ман пурра ва тӯлонӣ буд. То охирин нафас низ ҳамеша дуо дода чунин мегуфтанд: “Худованд дунё бината”.