Дар Тоҷикистон бештар занон гирифтори хушунати хонаводагӣ, чӣ аз ҷониби шавҳар ва чӣ аз ҷониби хонаводаи шавҳар мегарданд, ки ин нигаронкунанда аст. Бино ба иттилои Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар кишвар аз ҷониби занон танҳо дар 9 моҳи соли 2019 шумораи муроҷиаткунандагони зӯрова-рии хонаводагӣ ба 2208 нафар расидааст.

Зӯроварӣ боиси худкушии занон

Тахмина зани тақрибан 35-сола аст. Қариб, ки ҳамарӯза зери мушту лагади шавҳараш қарор мегирад. Ба гуфтаи Тахмина солиёни зиёд аст, ки ӯ ба зӯроварии шавҳараш тоб меорад. “Ман аз он ки зиндагии орому осуда надорам, хаста шудам. Қариб ҳамарӯза маро азоб медиҳад, зери мушту лагад қарор медиҳад. Ин ҳам бошад, дар назди фарзандон. Шавҳарам бисёр менӯшад, ҳар шаб дар хона ҷангу ҷанҷол, намедонам чӣ кор кунам”,-мегӯяд ӯ.

Тахмина мегӯяд, танҳо ба хотири фарзандони ноболиғаш, ки оянда бепадар ба воя нарасанд, ин ҳама ҷабру ситамро таҳаммул мекунад. Ӯ аз он тарс дорад, ки агар ба мақомоти дахлдор муроҷиат кунад, хонавайрон мешавад ва бо се фарзанди ноболиғаш дар кӯча мемонад.

Дар Тоҷикистон Тахмина аввалин зане нест, ки ба хушунат гирифтор шудааст. Ба мисли ӯ занони озордида зиёданд, ки барои хонавайрон нашудан, ба ҳама азобу машаққат сабру таҳаммулро пеша мекунанд. Ойниҳол Бобоназарова, ҳуқуқшиноси тоҷик мегӯяд, дар ҷомеаи Тоҷикистон занон аз оне, ки ҳангоми зӯроварӣ худро аз мард муҳофизат карда наметавонанд, аз маҷбурӣ ба ҳар васила даст ба худкушӣ мезананд. “Умуман, дар ҷомеаи худамон занҳои мо худро муҳофизат карда наметавонанд. Дар он ҳолат бештари занон даст ба худкушӣ мезананд, худро ба об мепартоянд, оташ мезананд”, гуфт ҳуқуқшинос.

Ба мардони хушунаткор ҷазои вазнин дода шавад

Сайёра занест, ки аз ҷониби шавҳари қаблиаш ба хушунати бераҳмона гирифтор мешуд. Ба ин гаронӣ тоб оварда натавонист ва бо ду кӯдаки хурдсоли худ аз ӯ ҷудо шуд. “Муддати зиёд буд, ки мавриди хушунати бераҳмонаи шавҳарам қарор доштам. Шавҳарам фақат дар сарам зарбаҳои бераҳмона на танҳо бо мушт, балки ҳар чизе ки пеш меомад, ба сару танам мекӯфт. Чанд маротиба бо фарзандонам ба хонаи волидонам рафтам, вале боз омада қавл медод, ки дигар ин корашро такрор намекунад, аммо боз ба кори худ идома медод. Дигар тоб оварда натавонистам ва рӯзе кӯдаконамро гирифта, ба хонаи волидон баргаштам”,-мегӯяд ҳамсуҳбати мо.

Ба гуфтаи Сайёра чандин маротиба ба мақомоти дахлдор муроҷиат кардааст ва шавҳараш борҳо ба ҷавобгарии маъмурӣ кашида шудааст, аммо танҳо ҷарима ӯро аз ин кор баргардонда натавонист. Сайёра мегӯяд, бояд ба мардҳое, ки ба хушунат даст мезананд, ҷазои боз ҳам вазнинтар дода шавад, то аз ин роҳ баргарданд.

Дар ин ҳол, ҳомиёни ҳуқуқ дар Тоҷикистон мегӯянд, ҳар як ҷурм ҷавобгариҳои гуногунро фаро мегирад, ки баъзе сабук ва баъзеи дигар вазнин аст. Ин вобаста чӣ гуна зарар расонидани шахс аст. Лариса Александровна, коршиноси тоҷик оид ба хушунати хонаводагӣ дар Тоҷикистон мегӯяд, мутобиқи қонунгузорӣ моддаҳои алоҳидае вуҷуд доранд, ки ба хушунаткор намудҳои гуногуни ҷазоро пешбинӣ кардаанд. “Тибқи моддаҳои 116 Кодекси ҷиноӣ агар зарари ҷисмонии вазнин, ба монанди шикастани даст бошад, дар ин ҳолат барои нафари хушунаткор ҷазои сахттар пешбинӣ шудааст. Гап сари он аст, ки тафтишот чӣ гуна бурда мешавад ва чӣ гуна бояд ин ҳамаро исбот кард,”-иброз дошт коршиноси тоҷик.

Ба гуфтаи ин коршинос дар бисёр ҳолатҳои ба хушунат гирифтор шудан, занони тоҷик аз ҳуқуқҳои худ муҳофизат намекунанд ва аз бисёр чизҳо бехабаранд. Ин дар ҳолест, ки бояд ба онҳо ёрии ҳуқуқӣ расонида шавад:

- Вале дар ин ҳолат зан бояд ариза нависад, аз ташхиси тиббӣ гузарад, аммо занҳои мо дар ин маврид аз ҳуқуқи худ дифоъ карда наметавонанд, аз бисёр чизҳо бехабаранд. Аз ин хотир, ба онҳо ёрии ҳуқуқӣ, адвокат лозим аст, аммо кишвари мо дар ин ҳолатҳо адвокати ройгон ҷудо намекунад,-илова намуд коршинос.

Бояд дар якҷоягӣ бар зидди ин зуҳурот биҷангем

Коршиносон мегӯянд, хушунат дар оила натанҳо дар Тоҷикистон, балки дар саросари ҷаҳон реша давондааст ва намешавад, ки ба пуррагӣ аз ин падидаи номатлуб халос шуд.

Тошова Мадина мутахассиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, дар аксар мавридҳо ба кумита бештар занон оид ба масъалаҳои зӯроварӣ муроҷиат мекунанд, ки ба намудҳои гуногуни зӯроварӣ гирифтор ҳастанд. “Ба кумита бештар заноне муроҷиат мекунанд, ки ба зӯроварии иқтисодӣ ва ҷисмонӣ дучор мешаванд. Бештари ҷабрдидагони хушунати хонаводагӣ ба кӯмаки равонӣ ниёз доранд”,-гуфт мутахассис.

Ба ақидаи коршинос барои ҳалли ин мушкилӣ натанҳо кумита, балки бояд тамоми мақомоти кишвар, ҷомеаи шаҳрвандӣ саҳм дошта бошанд, то он бо мурури замон бартараф шавад.

“Барои пешгирӣ кардани хушунат дар оила танҳо як мақомоти давлатӣ ин омили номатлубро пешгирӣ карда наметавонад. Барои ин бояд бо дигар мақомоти давлатӣ, ҷомеаи шаҳрвандӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ дар якҷоягӣ роҳи ҳалли ин мушкилиро мурури замон бояд бартараф намоем”,-илова намуд коршинос.

Фарзонаи УМАРАЛӢ, 
“ҶТ”