Соли 2023 коҳишёбии истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ дар гармхонаҳо низ мушоҳида гардид. Истеҳсоли сабзавот дар гармхонаҳо 2218 тоннаро ташкил дода, нисбат ба соли 2022-юм 23,6 фоиз, аз ҷумла помидор 14 ва бодиринг 36 фоиз коҳиш ёфт. Аз ин лиҳоз, ба Вазорати кишоварзӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ супориш дода мешавад, ки ҳамкориро бо соҳибкорону сармоягузорон ҷиҳати бунёди гармхонаҳои муҷаҳҳаз бо технологияҳои каммасраф ва агротехникаи муосири парвариши зироатҳо гус-тариш бахшанд.

Эмомалӣ Раҳмон

Вобаста ба ин дастури Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон вазири кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қурбон Ҳакимзода 1 феврали соли ҷорӣ зимни нишасти матбуотӣ ба хабарнигорон гуфт, ки давоми соли 2023 кишоварзони мамлакат бо мақсади таъмин намудани аҳолии мамлакат бо сабзавоти тару тоза аз ҳисоби гармхонаҳои доимоамалкунандаю мавсимӣ 20 ҳазор тонна сабзавоти тару тоза ҷамъоварӣ намуда, ба бозорҳои истеъмолии ҷумҳурӣ пешниҳод намуданд.

Гарчанде соли 2023 аз сабаби дигаргун шудани иқлим дар баъзе гармхонаҳо парвариши сабзавот нисбатан кам шуд, аммо вазорати кишоварзӣ дар якҷоягӣ бо дигар мақомотҳои дахлдор барои бартараф намудани ин мушкилот ва истифодаи самараноки гармхонаҳои доимоамалкунанда ва анбору сардхонаҳои нигоҳдории маҳсулот, гузаронидани корҳои фаҳмондадиҳӣ барои дар заминҳои кишоварзӣ гирифтани обҳои захиравӣ дар мавсими зимистон, башакл-дарории боғот ва гузаронидани корҳои агрокимиёвӣ, расонидани кӯмакҳои амалию усулӣ ба хоҷагиҳои кишоварзиро руйи кор овардааст.

Мувофиқи иттилои мутахассисон айни ҳол дар кишвар зиёда аз 10 намуди сабзавот, аз ҷумла лимӯ, гул ва ниҳолҳо, ҳамчунин рустаниҳои ситрусӣ парвариш карда мешаванд.

Вилояти Хатлон аз гармтарин минтақаҳои Тоҷикистон ба шумор меравад. Бо истифода аз обу ҳавои мусоид деҳқонону кишоварзон солҳои охир кишту парвариши навъҳои гуногуни меваю сабзавотро дар гармхонаҳо ба роҳ мондаанд.

Файзинисо Рустамова, сокини ноҳияи Ҷайҳуни вилояти Хатлон аз соли 2022 дар гармхонаҳо ба ғайр аз дигар сабзавотҳо боз парвариши дарахтони банан ва папая (харбузаи дарахтӣ) - ро ба роҳ мондааст. Ӯ зиёда аз 10 сол боз дар гармхонаҳо сабзавотҳои гуногунро парвариш намуда, дар чор фасли сол ба мардум пешкаш мекунад. Ӯ ҳамроҳ бо писараш орзу доштанд, ки ягон намуди мева ё сабзавотро аз дигар давлат оварда парвариш намоянду ба мардум пешниҳод кунанд.

Ин зани кишоварз ҳангоми суҳбат гуфт: “Дар ноҳияи мо мардум бештар ба парвариши лимӯ машғуланд. Мо бошем ниҳоли бананро аз шаҳри Тошканди Узбекистон оварда, ба парвариш оғоз намудем. 22 ниҳоли банан ва як ниҳоли папая (харбузаи дарахтӣ) оварда, дар гармхона онҳоро парвариш намуда, калон кардем. Ин намуди меваҳо бисёр нозук ва заҳматталабанд. Ҳатто мардуми деҳа гуфтанд, ки чунин навъҳои мева ба иқлими Тоҷикистон тобовар набуда, сабзиданаш имконнопазир аст. Аммо мо гармхонаро бо оби гарм, буғ, қувваи барқ, газ ва ҳатто ҳезум гарм кардаю парвариш намудем.

Бояд гуфт, ки зимистони соли 2023 дар кишвар ҳавои сарду хокбориш бисёр шуд, ки ин боиси кам шудани ҳосили маҳсулоти гармхонаҳо гардид. Помидору бодиринг, боимҷон, қаламфур ва дигар намуди сабзавотҳо ҳосили кам доданд. Ду дарахти банан ҳам хушк шуданд”.

Ин зани кордону рӯзгордида дар баробари тағйирёбии иқлим, сабаби асосии хушкшавии дарахтонро дар он мебинад, ки гармхонаҳо бояд доимо бо барқ таъмин бошанду дорои таҷҳизоти замонавӣ. Ӯ мегӯяд, алҳол мо барои сохтани чунин гармхонаҳо ба сарпараст ниёз дорем.

Тибқи мушоҳидаҳо дар кишвари мо бис-ёр меваҳои тропикӣ аз хориҷи кишвар ворид шуда, ба мардум бо нархи гарон фурӯхта мешавад. Агар кишоварзони тоҷик намудҳои гуногуни меваро дар кишвар парвариш кунанд, шояд ин мушкил бартарф мешавад. Аз рӯи маълумотҳо як дарахти банан то 250 дона ҳосил медиҳад. Дар сурати сари вақт анҷом додани корҳои агротехникӣ дар як сол то 3 маротиба метавонад, ҳосил диҳад. Банан мисли лимӯ дар гармхона парвариш карда мешавад. Ҳарорати гармхона рӯзона 28 ва шабона 18 дараҷа бояд гарм бошад.

Ҷамила Қаюмова низ қариб 15 сол боз дар гармхонаҳо намудҳои гуногуни сабзавоту меваҳоро парвариш мекунад. Хонаводаи Ҷамила дар ноҳияи Ҷайҳуни вилояти Хатлон солҳост, ки дар гармхонаҳо ба парвариши помидору бодиринг ва қаламфури ширин машғуланд. Ӯ бо нигаронӣ гуфт, ки хеле сард омадани зимистони соли гузашта ба дарахтони онҳо таъсири манфӣ расонид.

“Акнун оҳиста-оҳиста ҷойи онҳоро меваҳои дар Тоҷикистон камчину дар бозорҳо пурхаридор мегирад. Барои пурхаридор намудани маҳсулоти кишоварзӣ мо доимо меҳнат мекунем ва бо заҳматҳои зиёд онро пешкаши мизоҷон мегардонем”, - мегӯяд Ҷамила.
Кишоварзони дигар низ бар онанд, ки иқлими кишвар солҳои охир зуд-зуд тағйир ёфта истодааст. Ва ин албатта таъсири худро ба гармхонаҳо мерасонад. Барои ба мардум саривақт дастрас намудани сабзавот бояд гармхонаҳо шароити хуб дошта бошанд.

Тибқи иттилои Дилшод Раҳматов, кишоварз гармхонаҳо чанд намуд мешаванд. Мисол гармхонаҳои офтобӣ низ мавҷуданд. Аз таъсири нури офтоб ҳарорат дар дохили гармхона дар ҳавои соф ба 10–20°С мерасад. Гармхонаҳои баҳориро маъмулан бо пору ва дигар партовҳо гарм мекунанд. Дар Тоҷикистон мавҷудияти захираи газҳои табиӣ ва обҳои гарми зеризаминӣ имконият медиҳанд, ки гармхонаҳои калон сохта шаванд. Барои пурсамар истифода бурдани гармхона аз усули зироатгардон истифода менамоянд. Муҳлати байни ғунучини зироати якум ва кишти зироати дуюм бояд аз чанд рӯз беш тӯл накашад.