КИТОБХОНА
Ҷумъа 29 Март 2024 06:53
Як қабилаи ҳиндуёни Амрико мардуми орому осудатарини сайёраи Замин маҳсуб меёбанд. Онҳо гоҳ-гоҳе то 20-30 дақиқа мехобанду аз ҳама бештар ду маротиба дар як рӯз хӯрок мехӯранд, ҳамеша механданду одамони боқимондаро махлуқоти “майнаашон беҷо” меноманд. Ҳолати хушбахтӣ барои ин одамон, ки ҳамагӣ 300-400 нафарро ташкил медиҳанд, ҳамон таҳкурсии устувори зиндагӣ – эътимоду боварӣ аст, ки мушкили зиёдеро дар пай дорад. Аммо дар қиёс бо ин қабилаи ҳиндуёне, ки бо вуҷуди умри дарозу хуштолеии худ қобилияти шарҳу эзоҳ додани мафҳуми хушбахтиро надоранд, беҳтарин мутафаккирони башарият бо тамоми қувва баҳри он талош намудаанд, ки ин ҳолати аҷибро муайяну мушаххас намоянд.
Алфред Хичкок: Хушбахтӣ ҷушиши эҳсоси эҷодкорӣ ва офаринандагӣ аст.
“Он фазои шаффофест орӣ аз ҳар гуна ташвишу изтироб. Ба андешаи ман нафрату адоват сарфи беҳудаи неру мебошад. Он самарае намедиҳад. Ман шахси ҳассосе ҳастам. Захми неши як сухани дуруште, ки аз шахси наздик мешунавам, тули чанд рӯз дар қалбам боқӣ мемонад. Ман медонам, ки мо танҳо инсонем, мо ҳама чунин эҳсосотро дарк мекунем ва онро эҳсосоти нохуш меномем, аммо вақте ин эҳсос аз қалб берун мешавад, ту ба пеш нигариста метавонӣ ва дар рӯ ба рӯят роҳи тозаву равшане намудор мешавад, ту ба он роҳ қадам мегузорӣ, то чизе биёфарӣ. Гумон мекунам, ин ҳамон ҳолати хушбахтӣ аст, ки ман барои тамоми умр мехоҳам аз он берун нашавам”.
Айн Ренд: Хушбахтӣ саъю кӯшиши ба даст овардани чизе аст.
“Ба андешаи ман шахс барои хушбахт будан ҳуқуқи комил дорад. Худи шахс бояд хушбахтиро ба даст би¬ёрад, на ин ки интизор шавад, то ди¬гарон ӯро хушбахт созанд. Барои ин эҳсоси шаъну эътибори шахсиро доро будан лозим. Вақте аз ту хоҳиши дӯст доштани касеро мекунанд, ту бояд онҳоро бе ягон далел, танҳо ба хотири буданашон дӯст дорӣ. Аммо ман гумон мекунам, ки одамонро танҳо барои шаъну эътибор ва ё ягон аъмоли неки онҳо дӯст бояд дошт. Касе шуморо барои дӯст доштан маҷбур карда наметавонад. Шумо одамонро на баҳри он дӯст медоред, ки барои онҳо кореро анҷом додаед ва ё онҳо барои шумо кореро анҷом додаанд. Шумо одамонро барои шаъну эътиборе, ки худ мустақилона соҳиб гаштаанд, дӯст медоред. Шумо танҳо нафаронеро дӯст медоред, ки ин дӯстдориро арзандаанд”.
Славой Жижек: Хушбахтӣ – чизе ки аслан ба шумо лозим нест.
“Таҳлилҳои равонӣ нишон медиҳанд, ки лаҳзаҳое вуҷуд доранд, ки одамон хушбахтиро намехоҳанд. Ман гумон мекунам, ки ин хуб аст. Биёед, иқрор мешавем: агар шумо дар авҷи камолоти эҷодӣ қарор до¬ред, дигар дар хусуси хушбахтӣ фикр намекунед. Шумо ба ҳама гуна азобу уқубат ва талафот розӣ ҳастед. Баъ¬зан олимон омодаанд, ки ҳангоми амалисозии тадқиқоти худ аз таъси¬ри радиатсия бимиранд. Барои ман хушбахтӣ дараҷаи ахлоқ нест. Мо дар асл он чиро ки мехоҳем, ба даст овардан намехоҳем. Як саҳнаи зиндагиро пеши назар биёред: ман оиладорам, муносибати ман бо завҷаам хушку холӣ ва сард аст ва ман маъшуқа низ дорам. Ман ҳамеша орзу мекунам, ки “Худоё, кошки завҷаи ман нест шавад (албатта, ман қотил будан намехоҳам, балки бо ягон роҳи дигар) ва ман ҳамроҳи маъшуқаи худ зиндагии на¬вро оғоз намоям...” Медонед, ба ан¬дешаи равоншиносон аксари мав¬рид дар чунин ҳолатҳо чӣ воқеа рух медиҳад? Баъди он ки зани шумо бо ягон сабаб баромада меравад, шумо маъшуқаи худро низ аз даст медиҳед. Баъди ин шумо дарк мекунед, он чизе ки шумо мехостед, умуман бо маъшуқа зистан нест, балки дар масофаи муайян нигоҳ доштани хоҳишҳои шумо ва орзу кардани онҳост. Дар асл мо он чизеро, ки орзу мекунем, онро соҳиб будан намехоҳем”.
Эрих Фромм: “Хушҳолӣ аз кор хушҳолиест, ки ҳунармандони асримиёнагӣ эҳсос мекарданд. Ин хушҳолӣ аз шуурнокӣ аст. Кормандони касбие ҳастанд, ки чунин хушҳолиро зиёд дарк мекунанд. Роҳи ягонаи худбаҳодиҳии инсон бо дигарон қиёс намудани худ аст. Имрӯз хушбахтии ягона барои инсон эҳсоси қаноатмандӣ аз чизе аст, ки онро нисбат ба дигарон зиёдтар дорад. Хушбахтӣ дар асл чизест, ки робитаи ҳушмандона, ҳақиқӣ ва амиқро бо зиндагӣ, яъне бо одамон, бо табиат ва дарки онҳо ба вуҷуд меорад. Инсон гоҳе хушбахт асту гоҳе эҳсоси ғаму ғусса менамояд. Муҳим андешаву афкори ӯст”.
Экхарт Толле: Хушбахтӣ озод шу¬дан аз чорчӯбаи худбинӣ ва хушбин будан аст
“Ин ҷо на гузашта ва на оянда вуҷуд надорад ва он чизе ки ман гуф¬тан мехоҳам, “шинохти худ” аст. Аммо миёни ин “Мани калон”-у “Мани хурд” умумияте вуҷуд надорад. Вақте шумо шахси дигареро вомехӯред, моҳияти мавҷудияти ӯро дарк мекунед, эҳсос мекунед, ки ӯро мисли худ мешино¬сед. Ӯ шакли мушаххасе надорад, ӯ дар шакли дигар намудор мешавад, ки дар он худро мебинед. Шумо ӯро танҳо лаҳзае эҳсос карда метавонед, ки худро дарёбед ва он лаҳза шумо ҳама мавҷудотро, ҳама ашёҳоро мис¬ли худ дӯст хоҳед дошт. Ин аст маънои ҳаққонии мафҳуми “муҳаббат”. Ин аст мисли худ шинохтани каси дигар. Шояд ин эътирофи ҳамон чизест, ки ман онро “ягонагӣ” ва“ваҳдат” меномам. Ин озод шудан аз худ ва зистан дар дунёи шахси дигар аст, на худро шабеҳи ӯ кардан. Ана, ҳамин ченак хушбахтии асил аст, ҳол он ки ин кали¬ма бароям чандон писанд нест, чунки он барои тасвири ин ҳолат хеле сатҳӣ аст”.
Таҳия
Алфред Хичкок: Хушбахтӣ ҷушиши эҳсоси эҷодкорӣ ва офаринандагӣ аст.
“Он фазои шаффофест орӣ аз ҳар гуна ташвишу изтироб. Ба андешаи ман нафрату адоват сарфи беҳудаи неру мебошад. Он самарае намедиҳад. Ман шахси ҳассосе ҳастам. Захми неши як сухани дуруште, ки аз шахси наздик мешунавам, тули чанд рӯз дар қалбам боқӣ мемонад. Ман медонам, ки мо танҳо инсонем, мо ҳама чунин эҳсосотро дарк мекунем ва онро эҳсосоти нохуш меномем, аммо вақте ин эҳсос аз қалб берун мешавад, ту ба пеш нигариста метавонӣ ва дар рӯ ба рӯят роҳи тозаву равшане намудор мешавад, ту ба он роҳ қадам мегузорӣ, то чизе биёфарӣ. Гумон мекунам, ин ҳамон ҳолати хушбахтӣ аст, ки ман барои тамоми умр мехоҳам аз он берун нашавам”.
Айн Ренд: Хушбахтӣ саъю кӯшиши ба даст овардани чизе аст.
“Ба андешаи ман шахс барои хушбахт будан ҳуқуқи комил дорад. Худи шахс бояд хушбахтиро ба даст би¬ёрад, на ин ки интизор шавад, то ди¬гарон ӯро хушбахт созанд. Барои ин эҳсоси шаъну эътибори шахсиро доро будан лозим. Вақте аз ту хоҳиши дӯст доштани касеро мекунанд, ту бояд онҳоро бе ягон далел, танҳо ба хотири буданашон дӯст дорӣ. Аммо ман гумон мекунам, ки одамонро танҳо барои шаъну эътибор ва ё ягон аъмоли неки онҳо дӯст бояд дошт. Касе шуморо барои дӯст доштан маҷбур карда наметавонад. Шумо одамонро на баҳри он дӯст медоред, ки барои онҳо кореро анҷом додаед ва ё онҳо барои шумо кореро анҷом додаанд. Шумо одамонро барои шаъну эътиборе, ки худ мустақилона соҳиб гаштаанд, дӯст медоред. Шумо танҳо нафаронеро дӯст медоред, ки ин дӯстдориро арзандаанд”.
Славой Жижек: Хушбахтӣ – чизе ки аслан ба шумо лозим нест.
“Таҳлилҳои равонӣ нишон медиҳанд, ки лаҳзаҳое вуҷуд доранд, ки одамон хушбахтиро намехоҳанд. Ман гумон мекунам, ки ин хуб аст. Биёед, иқрор мешавем: агар шумо дар авҷи камолоти эҷодӣ қарор до¬ред, дигар дар хусуси хушбахтӣ фикр намекунед. Шумо ба ҳама гуна азобу уқубат ва талафот розӣ ҳастед. Баъ¬зан олимон омодаанд, ки ҳангоми амалисозии тадқиқоти худ аз таъси¬ри радиатсия бимиранд. Барои ман хушбахтӣ дараҷаи ахлоқ нест. Мо дар асл он чиро ки мехоҳем, ба даст овардан намехоҳем. Як саҳнаи зиндагиро пеши назар биёред: ман оиладорам, муносибати ман бо завҷаам хушку холӣ ва сард аст ва ман маъшуқа низ дорам. Ман ҳамеша орзу мекунам, ки “Худоё, кошки завҷаи ман нест шавад (албатта, ман қотил будан намехоҳам, балки бо ягон роҳи дигар) ва ман ҳамроҳи маъшуқаи худ зиндагии на¬вро оғоз намоям...” Медонед, ба ан¬дешаи равоншиносон аксари мав¬рид дар чунин ҳолатҳо чӣ воқеа рух медиҳад? Баъди он ки зани шумо бо ягон сабаб баромада меравад, шумо маъшуқаи худро низ аз даст медиҳед. Баъди ин шумо дарк мекунед, он чизе ки шумо мехостед, умуман бо маъшуқа зистан нест, балки дар масофаи муайян нигоҳ доштани хоҳишҳои шумо ва орзу кардани онҳост. Дар асл мо он чизеро, ки орзу мекунем, онро соҳиб будан намехоҳем”.
Эрих Фромм: “Хушҳолӣ аз кор хушҳолиест, ки ҳунармандони асримиёнагӣ эҳсос мекарданд. Ин хушҳолӣ аз шуурнокӣ аст. Кормандони касбие ҳастанд, ки чунин хушҳолиро зиёд дарк мекунанд. Роҳи ягонаи худбаҳодиҳии инсон бо дигарон қиёс намудани худ аст. Имрӯз хушбахтии ягона барои инсон эҳсоси қаноатмандӣ аз чизе аст, ки онро нисбат ба дигарон зиёдтар дорад. Хушбахтӣ дар асл чизест, ки робитаи ҳушмандона, ҳақиқӣ ва амиқро бо зиндагӣ, яъне бо одамон, бо табиат ва дарки онҳо ба вуҷуд меорад. Инсон гоҳе хушбахт асту гоҳе эҳсоси ғаму ғусса менамояд. Муҳим андешаву афкори ӯст”.
Экхарт Толле: Хушбахтӣ озод шу¬дан аз чорчӯбаи худбинӣ ва хушбин будан аст
“Ин ҷо на гузашта ва на оянда вуҷуд надорад ва он чизе ки ман гуф¬тан мехоҳам, “шинохти худ” аст. Аммо миёни ин “Мани калон”-у “Мани хурд” умумияте вуҷуд надорад. Вақте шумо шахси дигареро вомехӯред, моҳияти мавҷудияти ӯро дарк мекунед, эҳсос мекунед, ки ӯро мисли худ мешино¬сед. Ӯ шакли мушаххасе надорад, ӯ дар шакли дигар намудор мешавад, ки дар он худро мебинед. Шумо ӯро танҳо лаҳзае эҳсос карда метавонед, ки худро дарёбед ва он лаҳза шумо ҳама мавҷудотро, ҳама ашёҳоро мис¬ли худ дӯст хоҳед дошт. Ин аст маънои ҳаққонии мафҳуми “муҳаббат”. Ин аст мисли худ шинохтани каси дигар. Шояд ин эътирофи ҳамон чизест, ки ман онро “ягонагӣ” ва“ваҳдат” меномам. Ин озод шудан аз худ ва зистан дар дунёи шахси дигар аст, на худро шабеҳи ӯ кардан. Ана, ҳамин ченак хушбахтии асил аст, ҳол он ки ин кали¬ма бароям чандон писанд нест, чунки он барои тасвири ин ҳолат хеле сатҳӣ аст”.
Таҳия
Эзоҳи худро нависед