Профессори Донишгоҳ хост исбот намояд, ки мавҷудияти Худованд афсонае беш нест ва ба донишҷӯён чунин суол дод:

- Ба фикри шумо ҳама чиз офаридаи Худованд аст?

Яке аз донишҷӯён қотеона гуфт:

- Бале, ҳама чиз офаридаи Худованд аст.

- Ҳамаро Худо ҳаст кардааст? – боз пурсид профессор.

- Бале, ҷаноб, - ҷавоб дод донишҷӯ.

Профессор гуфт:

- Агар ҳама чиз офаридаи Худованд бошад, пас бадиро низ Ӯ офаридааст. Чун дар ниҳоди ҳар яки мо бадӣ вуҷуд дорад, пас Худованд худи ҳамон бадӣ аст.

Донишҷӯ аз шунидани ин суханҳо хомӯш монд. Профессор аз худ қаноатманд гашт ва ба донишҷӯён таърифу тавсифкунон гуфт, ки ӯ тавонист бори дигар исбот созад, ки ба Худо бовар кардан ин афсонаи маҳз аст.

Ин замон донишҷӯи дигар даст боло карду гуфт:

- Ба шумо суол додан мумкин аст, устод?

- Албатта, - ҷавоб дод профессор.

Донишҷӯ аз ҷой бархост ва пурсид:

- Бигӯед, ки оё сардӣ вуҷуд дорад?

- Ин чӣ суол аст? Албатта вуҷуд дорад. Ту ягон бор хунук нахӯрдаӣ магар?

Донишҷӯён ба ҳоли он ҷавон хандиданд. Ҷавон гуфт:

- Аммо дар асл сардӣ вуҷуд надорад, ҷаноб. Мутобиқи қонуни физикӣ, он чизе, ки мо онро сардӣ мепиндорем, дар асл ин набудани гармӣ аст. Ба сифр баробар будани ҳарорати ҳаво ин комилан вуҷуд надоштани гармиро ифода мекунад. Тамоми ҷисмҳо дар чунин ҳарорат сустҳаракат ва камфаъолият мегарданд. Сардӣ вуҷуд надорад, балки мо ин калимаро барои ифода кардани он ҳолате, ки ҳангоми набудани гармӣ эҳсос мекунем, эҷод намудаем.

Донишҷӯ сухани худро идома медод:

- Устод, бигӯед, ки оё торикӣ вуҷуд дорад?

Профессор ҷавоб дод:

- Албатта, вуҷуд дорад.

Донишҷӯ гуфт:

- Шумо боз хато мекунед, ҷаноб. Торикӣ низ вуҷуд надорад. Торикӣ дар асл ҳамон набудани рӯшноӣ аст. Мо рӯшноиро муоина карда метавонем, аммо торикиро не. Мо метавонем бо истифода аз таҷрибаи Нютон ранги сафедро болои рангҳои зиёд гузорем ва дарозии мухталифи мавҷҳои ҳар як рангро муоина намоем. Шумо торикиро чен карда наметавонед. Шуъои муқаррарии чароғ метавонад ба олами торикӣ ворид гаштаву онро рӯшан намояд. Ба фикри шумо ягон фазо то куҷо метавонад торик бошад? Аммо рӯшноиро ҳамеша чен карда метавонед. Ҳамин тавр не? Торикӣ ин мафҳумест, ки одам онро барои ифодаи ҳолати мавҷуд набудани рӯшноӣ истифода менамояд.

Оқибат ҷавон аз профессор пурсид:

- Устод, оё бадӣ вуҷуд дорад?

Ин дафъа профессор беҷуръатона гуфт:

- Албатта, тавре ман гуфтам, мо ҳамарӯза бо он рӯбарӯ мегардем, ҳамарӯза шоҳиди бемеҳриву бешафқатӣ миёни одамон, ҷиноятҳои зиёд ва хушунату зӯроварӣ дар тамоми олам мегардем. Ин ҳама мисоли вуҷуд доштани бадиву бадкирдорӣ нест магар?

Донишҷӯ чунин посух дод:

- Бадӣ вуҷуд надорад, ҷаноб ва ё бо ибораи дигар бадӣ барои худи бадӣ вуҷуд надорад. Балки он набудани Худованд аст. Он ба ҳамон сардӣ ва торикӣ монанд аст, яъне суханест, ки одам онро барои ифодаи набудани Худованд эҷод намудааст. Худованд бадиро наофаридааст. Бадӣ ин боварӣ ва муҳаббат нест, ки чун гармиву рӯшноӣ вуҷуд дошта бошад. Он мисли сардиву торикӣ аст, ки ҳангоми набудани гармӣ ва рӯшноӣ корбаст мегардад.

Профессор хомӯшона ба ҷои худ нишаст.
Номи он донишҷӯ Алберт Эйнштейн буд.

Ш. ЭШОНОВА, “ҶТ”