Китобхонаҳо бояд ба маркази муҳимми илму фарҳанг табдил дода шаванд, зеро китоб маҳсули ақлу заковати мардуми соҳибтамаддун, омили асосии ҳифзи фарҳанги миллӣ ва яке аз муҳимтарин воситаҳои маърифатнок кардани аҳли ҷомеа буда, қобилияти сухандониву суханрониро сайқал медиҳад, доираи андешаву тафаккур ва ҷаҳонбинии инсонро васеъ ва ӯро ба роҳи дурусти зиндагӣ раҳнамоӣ мекунад.

Усулҳои китобхонӣ гуногунанд. Ҳар кас мувофиқи қобилият, шуурнокии худ китоб мехонад. Варақ гардонидани китоб, тамошо кардани суратҳои он, пароканда, хомӯшона, бо овози баланд, оҳиста-оҳиста ва босуръату равон хондани китоб амсоли китобхонианд.

Китобхонӣ аслан овони кӯдакӣ шурӯъ мешавад. Ин айём кӯдак ҳарфҳоро дарк карда натавонад ҳам, суратҳои китоб ба вай шавқу завқ мебахшад. Ба китоб майлу ҳавас пайдо мекунад. Бис-ёр кӯдакон дар шаш-ҳафтсолагӣ китобхон мешаванд ва аз ҳамин давр сар карда, онҳо мухлиси китоб шуда мемонанд.

Агар одам аз даҳсолагӣ сар карда, ҳар рӯз ба ҳисоби миёна то 50 саҳифа китоб бихонад, пас вай дар зарфи як сол 18250 саҳифа ва дар тӯли 60 соли умр (агар умри миёнаи одам 70 сол бошад) 1095000 саҳифа китоб хонда метавонад. Ин рақам тақрибан 3650 нусха китобро ташкил медиҳад.

Масъалаи китобхонии мунтазам диққати библиографи машҳур Н. А. Рубакинро ҳам ҷалб карда буд. Н. А. Рубакин китобхонии мунтазамро ба ҳисоб гирифта, вақт ва меъёри онро муайян кардааст. Ӯ аз рӯйи таҳқиқотҳояш гуфтааст: “Ҳар кас барои китобхонӣ рӯзҳои ғайри истироҳат яксоатӣ, рӯзҳои якшанбе сесоатӣ вақт ҷудо карда метавонад. Бо ҳамин тартибу низом рӯзҳои ғайри якшанбе яксоатӣ - 131 соат, 52 рӯзи якшанбе сесоатӣ - 156 соат ва ҷамъ дар зарфи сол 469 соати китобхонӣ ҳосил мешавад”.

Агар ҳар ҳафта 6-рӯзӣ, ҳар рӯз 8-соатӣ ва барои қироати як саҳифа 6 дақиқа вақт масраф шавад, пас барои қироати 1 миллион саҳифа китоб 40 сол лозим аст.

Китобхонии мунтазам албатта одати хуб аст. Лекин китобхононе ҳам ҳастанд, ки як хона китоб бихонанд, чизе дар ёдашон намемонад. Зумраи дигар матни китобҳои хондаашонро дар хотир нигоҳ медоранд ва дониши аз худ кардаашонро дар ҳаёт истифода мебаранд.

Алломаҳои гузашта қадру қимати китобро аз ҳама болотар медонистанд. Эшон дар ин ҷода донишу умри худро масраф кардаанд.

Воқеан, миллати тоҷик ба китобдорию китобхонӣ аз қадимулайём арҷ мегузошт ва қаламу дафтару девонро ҳамчун гавҳараки чашм эҳтиёт мекард. Китоб барояш бонги бедорию ҳушёрӣ буд. Гузаштагони мо китобро омӯзгори беминнат, беҳтарин ҳамнишину ҳамроз, сарчашмаи ақлу хирад, “аниси кунҷи танҳоӣ” ва “фурӯғи субҳи доноӣ” медонистанд.

Хушбахтона, имрӯз низ бо ҳидояти Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин анъанаи неки ниёгон – эҳтироми китобу китобхонӣ идома ёфта, дар ин самт як зумра корҳои намоён анҷом дода шудаанд.

Пешвои миллат пайваста таъкид менамоянд, ки моро зарур аст фаъолияти муассисаҳои таълимии санъату ҳунар, осорхонаву китобхонаҳо, театрҳо ва марказҳои фарҳангиро беҳтар гардонем, аҳли ҷомеаро ба ин муассисаҳо ҳарчи бештар ҷалб кунем ва бо ин роҳ ба раванди баланд бардоштани сатҳи маърифату маънавиёти аҳли ҷомеа, алалхусус, наврасону ҷавонон, яъне наслҳои ояндасози миллат ва рушди фарҳанги миллӣ такони ҷиддӣ бахшем.