Дар ҳаёт гоҳо инсонҳоеро вомехӯрем, ки ба як дидор дар зиндагии мо ҷойгоҳи вижа пайдо мекунанд. Афсӯс аз он мехӯрем, ки чаро қаблан бо чунин афрод ошноӣ надоштему аз файзи буданашон баҳра набурдем. Ва чунин ҳам ҳаст, ки хулқу атвор, феълу гуфтор ва муносибати эшон дар ошноии аввал тарзе писандамон меояд, ки гумон мекунем, солҳо бо ҳам шиносу қарин ҳастем. Устод Бахтиёр Муртазоев аз ҳамин қабил нафаронеанд, ки дар аввалин дидор ба дилу дидаи кас медароянд ва хеле наздику қарин мегарданд. Эшон бо он ҳама бузургию донишмандӣ ва обрӯву эътибор дар ниҳояти фурутанию хоксорӣ бо кас муомилаву суҳбат мекунанд.

Мутаассифона, устодро ба он ҳаде намешиносам, ки барояшон очерку лавҳа ва ягон маводи дуру дароз нависам. Вале чанд сол қабл вақте қиссаи “Роҳи Каҳкашон”-и нависандаи қирғиз Чингиз Айтматовро мутолиа кардан, дида будам, ки мутарҷим устод Бахтиёр Муртазоев ҳастанд. Он вақт ки донишҷӯи курси сеюм будам, ба маҳорати тарҷумонии устод қоил шуда будам. Чун вақте ки маҷмуи қиссаҳои Чингиз Айтматовро бо забони тоҷикӣ хондам, аз рӯи тарҷумаи шево ва равон бароям аз ҳама қиссаи “Роҳи каҳкашон” писанд афтода буд. Ва ҳине, ки дар нашрияи “Ҷавонони Тоҷикистон” ба кор омадам, романи мустанади устод – “Нақби Истиқлол” ба чоп расида буд ва барои ин китоби тозанашр таҳти унвони “Нақби Истиқлол” садоқатро талқин мекунад”, китобиёте навишта будам. Баъди мутолиаи ин роман андаке дар бораи сабку услуби навишт ва дараҷаи маҳорати нависандагии устод маълумот пайдо кардам. Нафароне, ки ин китобро мутолиа кардаанд, медонанд, ки он аз фаъолияти нақбканони ағбаи Анзоб, ки бо пешниҳоди Пешвои миллат “Нақби Истиқлол” ном гирифт, қисса мекунад. “Нақби Истиқлол” дар ҳафт боб – “Муҳориба бо юз”, “Меҳргони Зимарғ”, “Уқоби кӯҳӣ дастомӯз намешавад”, “Роҳ - фарҳанги диёр”, “Нанги ватандорӣ”, “Дасти дӯст” ва “Достони бародарӣ – ҷудо-ҷудо” аз ҳаёти нақбканон нақл мекунад. Муаллиф барои дурусту мукаммал тасвир кардани нақби Истиқлол ва бунёдкунандагони он ба табиати ағбаи Анзоб, муҳити атрофи он ва роҳҳои мушкилгузар сафар карда, аз наздик шинос шудааст. Ин аст, ки китобро мутолиа карда, гумон мекунем, муаллиф онро якҷо бо нақбканон навиштааст, зеро нозукиву ҷузъиёти кори нақбканӣ дар асар хеле хуб баён гардидааст. Ҳамчунин дар китоб Бахтиёр Муртазоев дар баробари нишон додани меҳнати душвори тоқатфарсо дар нақби Истиқлол, шаҳрвандонро ба ватандӯстию меҳанпарастӣ даъват менамояд. Дар асар Мафтун ва дӯстонаш Шералию Ҷобирбек образҳои тахайюлии романи ҳуҷҷатианд, ки барои обод кардани сохтмони роҳи кишвар камари ҳиммат бастаанд. Маҳз дар симои Мафтун нависанда шахси ободкору созандаи Ватанро нишон додааст. Дар маҷмуъ “Нақби Истиқлол”-и Бахтиёр Муртазо ба хонанда кор кардан баҳри ободии Ватан, садоқат, одамият ва меҳанпарастиро талқин мекунад. Ин ягона асарест, ки аз устод мутолиа кардаам ва бо гузашти чанд мазмуну муҳтавои он ба хубӣ дар ёдам мондааст, ки ин аз дилчаспу хоно будани асари мазкур далолат мекунад.

Дар моҳи марти соли ҷорӣ ба муносибати 90-солагии нашрияи “Ҷавонони Тоҷикистон” тасмим гирифта шуд, ки бо сармуҳаррирону собиқадорони нашрия суҳбату мусоҳибаҳо ташкил карда шавад. Он суҳбату матолиб дар баробари оне, ки дар рӯзнома ба чоп мерасиданд, барои чопи маҷмуае низ пешбинӣ шуда буданд. Бо ҳамин мақсад як рӯз бо ҳамкорам Хуршед Ховарӣ ба Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон рафтем, то бо собиқ кормандони нашрия дар ин боб ҳарф занему розигии эшонро гирем. Чун Иттифоқи нависандагон ягона маконест, ки чанд корманди собиқи “Ҷавонони Тоҷикистон” ҳоло якҷо кору фаъолияти эҷодӣ менамоянд. Вақте мо ба Иттифоқи нависандагон рафтем, дар толори хурдаш маҷлис мерафт ва тақрибан касеро дар утоқи кориаш ёфтан мумкин набуд, ба ҷуз раиси иттифоқ ва чанд нафари дигар. Аввал ба назди раиси Иттифоқи нависандагон Низом Қосим рафтем. Бо баҳонаи серкорӣ хоҳиши моро рад намуданд. Баъди каме дигар дар долони иттифоқ интизор шудан маҷлис ба охир расид. Мо дар баромадгоҳи маҷлисгоҳ истода, як-як ба нафароне, ки дар “Ҷавонон...” собиқаи корӣ доштанд, арзамонро мефаҳмонидем. Аксарият баҳонаи имрӯзу фардо ва серкорӣ карданд. Ҳамин вақт ҳамкорам Хуршед Ховарӣ бо хурсандӣ маро ҷеғ зада гуфт: “Устод Бахтиёр Муртазоев. Он кас рад намекунанд, хоҳиши моро, биё наздашон равем. Эшон барои таҷлил кардани 90-солагии рӯзнома чандин маротиба ба дари нашрия омада, бо ҳамкоронам суҳбатҳо дошт ва ин тасмим ҳам ба хоҳишҳову пофишориҳои устод рабт дорад.” Баъди он ки назди устод рафтему ҳолпурсӣ намудем, эшон пеш аз мо пурсиданд: “Барои 90-солагии рӯзнома ягон кор кардед?” Гуфтем, ки мақсади мо низ аз ин ҷо омадан бо собиқадорони нашрия суҳбат кардан аст: “Ман ҳамеша омодаам, барои суҳбат. Ҳар вақте фурсат ёфтед, ба ман занг занед”. Ҳамроҳи устод то беруни бинои иттифоқ суҳбаткунон баромадем. Ин аввалин шиносоии ман бо устод аз наздик буд.

Баъд аз як рӯзи вохӯриамон ба устод занг задаму вақти суҳбатро таъин кардем. То ин вақт аз ин ҷову аз он ҷо дар бораи ҳаёту рӯзгори устод каме ҳам бошад, мутолиа кардаву огоҳ шудам.

Рӯзи якшанбе буд. Устод ба идораи нашрия омаданд. Ман барои суҳбат омодагӣ медидам, вале устод ҳамин ки нафасашонро рост карданд, узрхоҳӣ карда гуфанд: “Ман имрӯз бояд як ҷо меҳмонӣ равам. Чун ваъда додам, ки наздатон меоям, нахостам ваъдахилоф шавам. Барои ҳамин омадам, ки аз наздик аз шумо узр пурсида баъдан ба меҳмонӣ равам ва суҳбатамонро ба рӯзи дигар гузорем.” Ростӣ, аз ин муомилаи устод ҳам тааҷҷуб кардам, ҳам дар хилоҷат мондам: “Ҳеҷ ҷои узрпурсӣ надорад, устод. Ҳар вақте ба шумо мувофиқ бошад, ман вақт меёбам.” Бо вуҷуди ин, то он вақте ки мо барои нашрия мусоҳиба наоростем, устод чанд маротиба занг зада аз ман вақт доштану надошан ва мусоид буданамро барои вохӯрӣ мепурсиданд.

Ҳамин тавр бо устод дар бораи фаъолияташон дар нашрияи “Ҷавонон...” ҳудуди се соат суҳбат намудем. Вале бисёр чизҳое буд, ки нопурсида монданд. Боз ҳам устод бузургӣ карда, чанд маротибаи дигар ба идора омада мегуфтанд: “Як чизи муҳимро фаромӯш кардем. Инро ҳам дар маводат ҷой кун, пурратар мешавад.” Ва дар охир аз фаъолияти устод дар нашрияи “Ҷавонони Тоҷикистон” матлабе таҳти унвони “Ёдҳо дар ёдоштҳо” ба чоп расонидам. Баъди чопи матлаб хостам, ки ба устод занг зада миннатдорӣ кунам, ки ин қадар вақташонро гирифтам, чун чанд маротиба саргардон шуда, ба идора омаданду чанд маротибаи дигар зангам заданд. Вале устод боз ҳам пешдастӣ карда, занг зада бо хоксорӣ миннатдорӣ аз он карданд, ки кори кучаки эшонро бузург қадр кардем.

Баъди чопи ҳамин матлаб, ки баҳонаи хубе барои ошноии ману устод гардид, эшонро наздиктару хубтар шинохтам. Ва воқеан инсонеанд, наҷиб. Бо гуфтор, бо рафтор, бо муомилаву муошират, бо фурутанию хоксорӣ, бо донишмандию доноӣ, бо заковату бо дарк ба фарқ аз ҳама онҳое, ки мешиносам, меистанд. Ҳарчанд мушоҳида кардам, боре надидаму нашунидам, ки устод дар бораи як нафар бадгӯӣ карда бошанд. Ҳарчанд зимни суҳбатҳо кунҷкобӣ карда, мехостам донам, ки оё ҳангоми корашон дар “Ҷавонон...” аз касе ранҷидааст ва ё аз касе хиёнат дидааст, вале устод ҳамеша дар бораи ҳар ҳамкору рафиқи худ хушбинона ҳарф мезананд. Аз ҳар нафаре, ки ёд кунанд, танҳо аз хулқу атвори некаш мегӯянд. Ва чизе, ки дар дигарон кам ёфт мешаваду зиндагии устод саросар аз он бунёд ёфтааст, табъи хушу руҳи болидаи ҳамешагист. Ҳар куҷо, ки бо устод рӯбарӯ шавам, дар ҳар вазъе, ки набошанд, табъи хушу хотири ҷамъ ва ҳамеша дар лаб табассум доранд. Ин ҳол нишон аз он аст, ки қалби устод аз ҳама бадиҳо муназзаҳ асту хоҳишу талабаш ҳамеша дигаронро шод кардан аст. Кору пайкори неки устод, фаъолияти дурударози пурбаракаташ, дониши омӯхтаву ба дигарон омӯзонидааш шоёни таҳсину арзандаи ситоиш мебошад.

Ҳайати эҷодии рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” устод, собиқ сармуҳаррири нашрия, Бахтиёр Муртазоевро ба муносибати 80-солагиашон самимона шодбошу таҳният мегӯянд. Таманно мекунем, ки устод ҳамеша бардаму барно бошанд!