КИТОБХОНА
Сешанбе 22 Октябр 2024 06:31
Ирода дари ҳуҷраи корияшро басту хомӯшии атроф барҳам хӯрд. Долони коргоҳ пур мегашт аз садои баланди пошнаҳои на он қадар баландаш. Ба ҳамин минвол аз зинаҳо поён мешуд. Бовиқор, сарбаланд ва хушҳол. Ҳарчанд саҳни аз донишҷӯ холии донишгоҳ барояш тира менамуд, аммо аз он ки як соли дигарро бо муваффақият ба поён расонд, меболид. Ва ҳам дар ҳаяҷон буд. Барои фардо. Чун рӯзи хосе буд барояш.
Ӯ бо берун шудан аз бино дид, ки кӯчаҳо кам - кам пардаи торикӣ ба рӯи худ мекашанд. Шояд аз он ки бо ғуруби офтоб замин сардтар мегардад. Қариб ҳамеша дар чунин вақт ба хона бармегашт. Соати корӣ барояш вақте ба анҷом мерасид, ки корҳояш ба анҷом расад.
Бо мамнуни аз фазои ороми кору рӯзгор чи гуна расиданашро назди сабукрави на он қадар гаронаш нафаҳмид. Савори он шуду сабукравро оромона ба ҳаракат даровард. Суруди дӯстдоштааш аз як сарояндаи Шарқ, ки дохили мошин танинандоз мегардид, ба ӯ ва ҳатто ба мошин қувваи дигар дод, ки суръат гирифт. Ин садо ба берун низ паҳн мегашт. Гӯё мақсадашро ба ҳама расонидан мехост:
- Ман инҳоро фаҳмидам аз зиндагӣ,
Ба ҷуз марг ҳич чизе иҷбор нест.
Миёни ману орзуҳои ман,
Ба ҷуз аз худам ҳиччи девор нест...”.
Ирода дари хонаи сеҳуҷрагияшро кушоду ворид гашт. Фазои холии хонаашро бӯи лазизи хӯрок пур карда буд. Маълум буд, ки писараш чун одат хӯрок омода намудаву ба толори варзишӣ рафтааст. Ӯ имсол курси 3-и факултаи ҳуқуқшиносиро хатм намуда буд.
Ирода пас аз иваз кардани либос хост каме истироҳат кунад, вале садои занги дар ӯро аз назди рахти хоб ба сӯйи худ хонд. Меҳмонро самимона пешвоз гирифта, ба меҳмонхона бурд ва худ барои гарму ширин гаштани суҳбаташон, ки тулонӣ ҳам буд, барои овардани чою ширинӣ ба ошхона шитобид.
Ҳар бори вохӯрӣ бо ин духтари шикастабол 21 соли қаблро дар зеҳни ӯ зинда мекард. Захмҳои хубшуда дигарбора хун мешуданд...
Иродаро баъди ду соли таҳсил дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва баъди фавти падараш, бародарон ба ҷавоне аз ҳамсоядеҳа ба шавҳар доданд. Шавҳари дар тамоми умр боре ҳам даст ба китобу қалам назада ва ҳатто наздики дарвозаи илм нагашта, хилофи ваъда таҳсилро барои Ирода мамнуъ сохт. Ирода низ ба сахтӣ тоб овард. Чӣ ҳам метавон кард. Пои обрӯи хонавода дар миён буд.
Зиндагӣ ва таҳаммули нафаре, ки аз дунёи афсонавияш фарсахҳо дур буду пайваста даст бардоштану бо ҳар баҳона лату кӯб кардан одаташ гашта, барои зани боғуруре чун Ирода сабршикан буд.
Баъди як соли зиндагии пур аз хушунат онҳо соҳиби писаре бо номи Шамшод гаштанд. Ӯ ба писараш аҳамият ҳам намедод. Ҳушу ёдаш банд буд ба кӯчагардию қиморбозӣ ва занҳои бегона.
Ирода як соли дигари пурмашаққатро дар он зулматкада сипарӣ кард, вале бо шунидани овозаи он ки шавҳараш бо зани дигаре робита дорад, сабр аз вуҷудаш рабуд.
Шоми он рӯз дар як даст борхалтаи либосҳо ва дар бағал Шамшоди яксола тарки чунин як рӯзгори бемафҳум кард.
Ба хонаи бародароне, ки замоне ояндаашро фикр накарда, ӯро ба шавҳар доданд, рафт. Бо дили пурхун. Баъди як ҳафтаи худбарқароркунӣ писарашро ба модари гирён аз бадбахтии духтар супурду бо қувваи тоза ба шаҳр - ба донишгоҳ рафт. Хушҳол аз он буд, ки бо хоҳиши худи ӯ дугонааш ба ҷойи ӯ ариза навишта, чанд сол таҳсилашро ба таъхир гузошта буд.
Устодони бохабар аз донишу маҳорати Ирода бо қабули ариза таҳсили ӯро барқарор карданд ва дар кафедра ба ҳайси коргузор ба кор таъмин намуданд...
Ирода тақдири такрор шудаи худро дар Умеда медид. Ӯ низ ба шиканҷаҳои шавҳари бадмас-ти шаҳрӣ, ки замоне бо ҳавову ҳаваси дар пойтахт зиндагӣ кардан, ҳатто аз таҳсил даст кашида буд, тоб наоварда фирор кард.
Ирода бо Умеда баъди фирор аз хонаи шавҳараш тасодуфан вохӯрда буду ӯро ба хонааш овард ва бо падару модараш маслиҳат карда, ӯро ҳамроҳ бо Шамшод барои имтиҳони дохилшавӣ дар соли ҷадид омода карданд.
Билохира, Умеда ба Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон, шуъбаи ғоибона дохил гардиду корро дар яке аз кӯдакистонҳои пойтахт шуруъ кард ва хобгоҳро барои худ ҷойи зист интихоб намуд. Вале тез тез ба дидани Ирода меомад ва соатҳо бо ҳам ҳарф мезананд. Аз кор, аз нақшаҳо. Суҳбати имрӯзаашон низ тул кашид. Умеда ба Ирода руҳия мебахшид. Бобати фардо...
Коргоҳ. Ҳуҷраи корӣ. Дар баста. Пушти дар марде нишаста. Бо абрувони хамида, чеҳраи парешон ва вуҷуди беқарор аз интизорӣ. Аз ҳар дам ба соати деворӣ нигаристанаш, ки қариб 3-и нисфирӯзиро нишон медод, маълум буд, ки хеле вақт аст пушти ин дар қарор дорад, вале рафтанӣ ҳам нест. Шояд аз роҳи дуре омадааст. Зеро пойафзоли олуда ба чангу хокаш инро гувоҳ буд.
Мард ҳар замон аз котиба, ки пушти компютер нишаста, бо зарби ангушт фиғони тугмаҳои онро бароварда, оромии ин маконро барҳам мезад, кай омадани соҳибҳуҷраро мепурсид.
Баъди чанде Ирода бо бағали аз дастагулҳо пур ва лабони дар табассум ғарқ, бо қомати баланду сари баландтар вориди долони ҳуҷраи корияш гашт. Лабони чанд лаҳза пеш аз гулҳои дар даст дошта шукуфонтараш, бо дидани марди пушти дари утоқи корияш ғунча гашта ба ҳам часпид.
Котибаи аз аҳвол бехабар зуд дарро кушоду гулҳоро ҳамроҳ бо Ирода ба канори утоқ гузошт ва хабар дод, ки марде соатҳост роҳи ӯро мепояд. Ирода хомӯшона ба ҷойи худ нишаст ва баъди чанде мард низ бо салом ва хоксории беш аз ҳад дохили утоқаш шуд.
Симои Ирода то ҳол тағйир наёфта буд. Мард худро шинос кардан хост, ки Ирода суханашро бурида "шинохтам" гуфт.
Мард бо сари хам мақсади омаданашро баён дошт. Маълум шуд, ки ӯ писарашро ба донишгоҳ дохил карданист ва барои ин аз Ирода кӯмак мехоҳад.
Марди дар симо хубу орому хоксор баъди он ки Ирода гуфт писараш дар қатори дигарон метавонад имтиҳон супорад, ошуфта гашт.
- Ирода, ба хотири писарамон...
- Шамшод писари мо не, аз ман аст. Ӯ ҳатто туро шинохтан нахост.
Ирода аз ҷой хеста дарро кушод ва ба котиба гуфт, ки метавонад меҳмонро гусел кунад. Дар ин миён Шамшоду Умеда рӯ ба рӯи онҳо пайдо шуданд. Мард ки дар аснои рафтан буд, Шамшодро аввалин бор медид, вале аз аксе рӯи мизи Ирода каме пеш дидааш тахмин кард, ки Шамшод аст ва ба ӯ салом дод. Шамшод аз рӯи гуфтаҳои модар ва таҳқиқоти худ мардро шинохт, вале ба Умеда ишораи ба утоқи модараш даромадан карду худ низ дохил шуда дарро баст.
Ӯ бо табассум туҳфаеро, ки барои модар гирифта буд, тақдимаш карду ӯро барои ҳимояи рисолаи номзадияш табрик кард. Сипас, Умеда гулдастаи дар дасташ бурдаро ба Ирода дода, ӯро ба оғӯш гирифт. Табассуми чанде пеш тарки ин лабон карда, дубора ба макони қаблӣ баргашт. Утоқи кории Ирода табдил гашта буд ба гулистон. Ба хандазор.
Ирода туҳфаи писарашро кушод. Расме буд, ки худи ӯ тасвир намуда. Дар он акси зане хандон. Бо нигоҳу чеҳраи меҳрубонона. Бо қомати сарвмисол. Миёни пайроҳаи дарозе, ки пешорӯяш баландӣ буду болои он равшании чашмхиракунанда. Зане дар баландиҳо. Наздики нур.
Ирода бори аввал медид, ки нафаре расми ӯро бо ин ҳама зебоӣ тасвир месозад. Аз ҳаяҷони зиёд, қатраи ашке аз мижгонаш, ки навдаи сарсабзи аз боридани борони баҳорӣ хушҳолгаштаи дарахти мевадорро мемонд, ба рӯи расм чакид. Аз худу аз зиндагию аз писараш болид. Хушбахтиро дар тамоми вуҷудаш ҳис кард. Худоро сипос гуфт. Бори дигар бовар кард, ки як зан барои хушбахт будан, ниёз ба марде надорад. Худ бояд созандаи шодиҳо бошад. Худ бояд талош варзад. Бо фақат нишас-тану интизор будани марде, ки рӯзе биёяду туро хушбахт созад, наметавон зиндагӣ сохт.
Ҳар се хандон ба саҳни донишгоҳ расиданд. Марди каме пеш пушти дар интизор ҳамоно дар поён рӯи харакҳо менишаст. Шояд ҳоло ҳам интизори чизе буд.
Аз ӯ болотар ҷавони парешони дигаре низ омадани касеро мунтазир буд. Ӯ чанд рӯз буд таъқибгари Умеда гашта буд. Баъди кор ҳар ҷо ки Умеда мерафт, ӯ низ аз паяш. Суҳбат кардан мехост. Ва ӯро баргардонидан. Аммо...
Ирода ва Шамшоду Умеда ба мошин савор шуданд. Шамшод баъди барои занони ҳамроҳаш буда дар кушодан, худ дар бари ронанда ҷо гирифт. Ирода мошинро ба ҳаракат даровард. Садои сарояндаи шарқе баланд шуд:
- Ман инҳоро фаҳмидам аз зиндагӣ,
Ки бо сарнавишт меша ҷангиду бурд.
Ки ҷангидану бохтан беҳтар аст,
Аз ин ки нишасту фақат ғусса хӯрд...
Онҳо аз ин макон дур мешуданд. Вале ду нигоҳе ноумедона ин ҳар серо ҳамоно гусел менамуд. Ирода бошад бо мушоҳидаи нигоҳҳои олуда ба шарму ба муҳаббати дар оина тасвир ёфтаи ин ду ҷавони канораш фақат табассум мекард...
Моҳистон САФАРЗОДА,
эҷодкор
Ӯ бо берун шудан аз бино дид, ки кӯчаҳо кам - кам пардаи торикӣ ба рӯи худ мекашанд. Шояд аз он ки бо ғуруби офтоб замин сардтар мегардад. Қариб ҳамеша дар чунин вақт ба хона бармегашт. Соати корӣ барояш вақте ба анҷом мерасид, ки корҳояш ба анҷом расад.
Бо мамнуни аз фазои ороми кору рӯзгор чи гуна расиданашро назди сабукрави на он қадар гаронаш нафаҳмид. Савори он шуду сабукравро оромона ба ҳаракат даровард. Суруди дӯстдоштааш аз як сарояндаи Шарқ, ки дохили мошин танинандоз мегардид, ба ӯ ва ҳатто ба мошин қувваи дигар дод, ки суръат гирифт. Ин садо ба берун низ паҳн мегашт. Гӯё мақсадашро ба ҳама расонидан мехост:
- Ман инҳоро фаҳмидам аз зиндагӣ,
Ба ҷуз марг ҳич чизе иҷбор нест.
Миёни ману орзуҳои ман,
Ба ҷуз аз худам ҳиччи девор нест...”.
Ирода дари хонаи сеҳуҷрагияшро кушоду ворид гашт. Фазои холии хонаашро бӯи лазизи хӯрок пур карда буд. Маълум буд, ки писараш чун одат хӯрок омода намудаву ба толори варзишӣ рафтааст. Ӯ имсол курси 3-и факултаи ҳуқуқшиносиро хатм намуда буд.
Ирода пас аз иваз кардани либос хост каме истироҳат кунад, вале садои занги дар ӯро аз назди рахти хоб ба сӯйи худ хонд. Меҳмонро самимона пешвоз гирифта, ба меҳмонхона бурд ва худ барои гарму ширин гаштани суҳбаташон, ки тулонӣ ҳам буд, барои овардани чою ширинӣ ба ошхона шитобид.
Ҳар бори вохӯрӣ бо ин духтари шикастабол 21 соли қаблро дар зеҳни ӯ зинда мекард. Захмҳои хубшуда дигарбора хун мешуданд...
Иродаро баъди ду соли таҳсил дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва баъди фавти падараш, бародарон ба ҷавоне аз ҳамсоядеҳа ба шавҳар доданд. Шавҳари дар тамоми умр боре ҳам даст ба китобу қалам назада ва ҳатто наздики дарвозаи илм нагашта, хилофи ваъда таҳсилро барои Ирода мамнуъ сохт. Ирода низ ба сахтӣ тоб овард. Чӣ ҳам метавон кард. Пои обрӯи хонавода дар миён буд.
Зиндагӣ ва таҳаммули нафаре, ки аз дунёи афсонавияш фарсахҳо дур буду пайваста даст бардоштану бо ҳар баҳона лату кӯб кардан одаташ гашта, барои зани боғуруре чун Ирода сабршикан буд.
Баъди як соли зиндагии пур аз хушунат онҳо соҳиби писаре бо номи Шамшод гаштанд. Ӯ ба писараш аҳамият ҳам намедод. Ҳушу ёдаш банд буд ба кӯчагардию қиморбозӣ ва занҳои бегона.
Ирода як соли дигари пурмашаққатро дар он зулматкада сипарӣ кард, вале бо шунидани овозаи он ки шавҳараш бо зани дигаре робита дорад, сабр аз вуҷудаш рабуд.
Шоми он рӯз дар як даст борхалтаи либосҳо ва дар бағал Шамшоди яксола тарки чунин як рӯзгори бемафҳум кард.
Ба хонаи бародароне, ки замоне ояндаашро фикр накарда, ӯро ба шавҳар доданд, рафт. Бо дили пурхун. Баъди як ҳафтаи худбарқароркунӣ писарашро ба модари гирён аз бадбахтии духтар супурду бо қувваи тоза ба шаҳр - ба донишгоҳ рафт. Хушҳол аз он буд, ки бо хоҳиши худи ӯ дугонааш ба ҷойи ӯ ариза навишта, чанд сол таҳсилашро ба таъхир гузошта буд.
Устодони бохабар аз донишу маҳорати Ирода бо қабули ариза таҳсили ӯро барқарор карданд ва дар кафедра ба ҳайси коргузор ба кор таъмин намуданд...
Ирода тақдири такрор шудаи худро дар Умеда медид. Ӯ низ ба шиканҷаҳои шавҳари бадмас-ти шаҳрӣ, ки замоне бо ҳавову ҳаваси дар пойтахт зиндагӣ кардан, ҳатто аз таҳсил даст кашида буд, тоб наоварда фирор кард.
Ирода бо Умеда баъди фирор аз хонаи шавҳараш тасодуфан вохӯрда буду ӯро ба хонааш овард ва бо падару модараш маслиҳат карда, ӯро ҳамроҳ бо Шамшод барои имтиҳони дохилшавӣ дар соли ҷадид омода карданд.
Билохира, Умеда ба Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон, шуъбаи ғоибона дохил гардиду корро дар яке аз кӯдакистонҳои пойтахт шуруъ кард ва хобгоҳро барои худ ҷойи зист интихоб намуд. Вале тез тез ба дидани Ирода меомад ва соатҳо бо ҳам ҳарф мезананд. Аз кор, аз нақшаҳо. Суҳбати имрӯзаашон низ тул кашид. Умеда ба Ирода руҳия мебахшид. Бобати фардо...
Коргоҳ. Ҳуҷраи корӣ. Дар баста. Пушти дар марде нишаста. Бо абрувони хамида, чеҳраи парешон ва вуҷуди беқарор аз интизорӣ. Аз ҳар дам ба соати деворӣ нигаристанаш, ки қариб 3-и нисфирӯзиро нишон медод, маълум буд, ки хеле вақт аст пушти ин дар қарор дорад, вале рафтанӣ ҳам нест. Шояд аз роҳи дуре омадааст. Зеро пойафзоли олуда ба чангу хокаш инро гувоҳ буд.
Мард ҳар замон аз котиба, ки пушти компютер нишаста, бо зарби ангушт фиғони тугмаҳои онро бароварда, оромии ин маконро барҳам мезад, кай омадани соҳибҳуҷраро мепурсид.
Баъди чанде Ирода бо бағали аз дастагулҳо пур ва лабони дар табассум ғарқ, бо қомати баланду сари баландтар вориди долони ҳуҷраи корияш гашт. Лабони чанд лаҳза пеш аз гулҳои дар даст дошта шукуфонтараш, бо дидани марди пушти дари утоқи корияш ғунча гашта ба ҳам часпид.
Котибаи аз аҳвол бехабар зуд дарро кушоду гулҳоро ҳамроҳ бо Ирода ба канори утоқ гузошт ва хабар дод, ки марде соатҳост роҳи ӯро мепояд. Ирода хомӯшона ба ҷойи худ нишаст ва баъди чанде мард низ бо салом ва хоксории беш аз ҳад дохили утоқаш шуд.
Симои Ирода то ҳол тағйир наёфта буд. Мард худро шинос кардан хост, ки Ирода суханашро бурида "шинохтам" гуфт.
Мард бо сари хам мақсади омаданашро баён дошт. Маълум шуд, ки ӯ писарашро ба донишгоҳ дохил карданист ва барои ин аз Ирода кӯмак мехоҳад.
Марди дар симо хубу орому хоксор баъди он ки Ирода гуфт писараш дар қатори дигарон метавонад имтиҳон супорад, ошуфта гашт.
- Ирода, ба хотири писарамон...
- Шамшод писари мо не, аз ман аст. Ӯ ҳатто туро шинохтан нахост.
Ирода аз ҷой хеста дарро кушод ва ба котиба гуфт, ки метавонад меҳмонро гусел кунад. Дар ин миён Шамшоду Умеда рӯ ба рӯи онҳо пайдо шуданд. Мард ки дар аснои рафтан буд, Шамшодро аввалин бор медид, вале аз аксе рӯи мизи Ирода каме пеш дидааш тахмин кард, ки Шамшод аст ва ба ӯ салом дод. Шамшод аз рӯи гуфтаҳои модар ва таҳқиқоти худ мардро шинохт, вале ба Умеда ишораи ба утоқи модараш даромадан карду худ низ дохил шуда дарро баст.
Ӯ бо табассум туҳфаеро, ки барои модар гирифта буд, тақдимаш карду ӯро барои ҳимояи рисолаи номзадияш табрик кард. Сипас, Умеда гулдастаи дар дасташ бурдаро ба Ирода дода, ӯро ба оғӯш гирифт. Табассуми чанде пеш тарки ин лабон карда, дубора ба макони қаблӣ баргашт. Утоқи кории Ирода табдил гашта буд ба гулистон. Ба хандазор.
Ирода туҳфаи писарашро кушод. Расме буд, ки худи ӯ тасвир намуда. Дар он акси зане хандон. Бо нигоҳу чеҳраи меҳрубонона. Бо қомати сарвмисол. Миёни пайроҳаи дарозе, ки пешорӯяш баландӣ буду болои он равшании чашмхиракунанда. Зане дар баландиҳо. Наздики нур.
Ирода бори аввал медид, ки нафаре расми ӯро бо ин ҳама зебоӣ тасвир месозад. Аз ҳаяҷони зиёд, қатраи ашке аз мижгонаш, ки навдаи сарсабзи аз боридани борони баҳорӣ хушҳолгаштаи дарахти мевадорро мемонд, ба рӯи расм чакид. Аз худу аз зиндагию аз писараш болид. Хушбахтиро дар тамоми вуҷудаш ҳис кард. Худоро сипос гуфт. Бори дигар бовар кард, ки як зан барои хушбахт будан, ниёз ба марде надорад. Худ бояд созандаи шодиҳо бошад. Худ бояд талош варзад. Бо фақат нишас-тану интизор будани марде, ки рӯзе биёяду туро хушбахт созад, наметавон зиндагӣ сохт.
Ҳар се хандон ба саҳни донишгоҳ расиданд. Марди каме пеш пушти дар интизор ҳамоно дар поён рӯи харакҳо менишаст. Шояд ҳоло ҳам интизори чизе буд.
Аз ӯ болотар ҷавони парешони дигаре низ омадани касеро мунтазир буд. Ӯ чанд рӯз буд таъқибгари Умеда гашта буд. Баъди кор ҳар ҷо ки Умеда мерафт, ӯ низ аз паяш. Суҳбат кардан мехост. Ва ӯро баргардонидан. Аммо...
Ирода ва Шамшоду Умеда ба мошин савор шуданд. Шамшод баъди барои занони ҳамроҳаш буда дар кушодан, худ дар бари ронанда ҷо гирифт. Ирода мошинро ба ҳаракат даровард. Садои сарояндаи шарқе баланд шуд:
- Ман инҳоро фаҳмидам аз зиндагӣ,
Ки бо сарнавишт меша ҷангиду бурд.
Ки ҷангидану бохтан беҳтар аст,
Аз ин ки нишасту фақат ғусса хӯрд...
Онҳо аз ин макон дур мешуданд. Вале ду нигоҳе ноумедона ин ҳар серо ҳамоно гусел менамуд. Ирода бошад бо мушоҳидаи нигоҳҳои олуда ба шарму ба муҳаббати дар оина тасвир ёфтаи ин ду ҷавони канораш фақат табассум мекард...
Моҳистон САФАРЗОДА,
эҷодкор
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед