Дӯсти ҳамкорам ба рухсатии меҳнатӣ баромаду зодгоҳаш рафт. Зодгоҳи ӯ яке аз мавзеъҳои басо зебо ва макони сайругашти дилнишин Теҳрай аст. Дар бораи зодгоҳаш бароям борҳо қиссаҳои хеле шавқовар ҳикоят дошт. Пас, тасмим гирифтам, ки аз чунин мавзеи хушобу ҳаво ва салқин дидан намоям. Ҳамчунин, ба зиёрати бузургони он ҷо хобида, имом Аскара ва ҳазрати Имом мушарраф шавам. Афсӯс ҳар сол, бо ҳар баҳона ин ниятам ба таъхир меафтод.

Имсол пеш аз рухсатӣ дӯстам сахт таъкид дошт, ки ҳатман наздаш деҳ раваму аз ҳавои тозаи кӯҳистон каме нафас гирам. Рости гап, худ сағираи дар деҳот, дақиқтараш водӣ, миёни пахтазорон ба воя расида, кунун чанд даҳсола сокини пойтахтам. Лек ба муҳити пуршӯру серғавғо ва ҳавои аз нақлиёти сершумор ифлосгаштаи шаҳр ҳеҷ одат накардам, ки накардам.

Гоҳо хумори ҳавои деҳ ба сар меояд. Чандрӯза зодгоҳ меравам. Ноилоҷ бозпас меоям. Бо баҳонаи идомаи фаъолияти меҳнатӣ ва коҳиш бахшидани ташвишҳои рӯзгор.

Билохира охири ҳафта аз ҷойи кор як–дурӯза ҷавоб гирифта, озими сафар шудам. Ба шаҳри музофотии маркази минтақа расида, аз он ҷо қатори чанд мусофири дигар ба сабукраве нишаста, ҷониби Теҳрай роҳ гирифтем.

Хилофи ҳавои ифлоси шаҳр, дохили деҳи кӯҳистон аз ҳавои серуни субҳгоҳон нафас гирифтан хеле гуворост.
Дар кӯчаи зодгоҳи дӯстам, якҷоя қадамзанон аз ҳар боб суҳбат доштем. Аз паҳлуи мо нафарони гуногун мегузаштанд. Мардуми деҳ одӣ ва хеле самимист. Самимона салом гуфта, роҳи хешро идома мебахшиданд.
Рӯ ба рӯямон тахмин зани сисола пайдо шуд. Дар бағал тифли яксола ва дар паҳлу як писарчаю духтарча. Ба назар хонандаҳои синфҳои поёнӣ. Бо мо баробар шуда, аз ҳаракат бозистод. Салом дода, бо дӯстам “Муаллим” гӯён, муроҷиат ва гарму ҷӯшон ҳолпурсӣ кард.

— Шогирди даврони омӯзгориям, – аз пушти шогирд дӯстам андешаманд нигоҳе партофту сар ҷунбонда, гуфторашро идома бахшид: — Ёздаҳ сол ба гуфтан осон...

— Чӣ гап шуд? – аз охирин суханҳои пурмуаммояш чизе сарфаҳм нарафта, пурсидам.
— Ин қиссаи дароз аст, – ҳамоно андешаманд гуфт вай.
— Ҳеҷ гап не, қисса кардан гир, вақти дароз аст–ку?
— Лекин намедонам, гапро аз куҷо сар кунам.
— Аз аввал, ботартиб.

Дӯстам каме ба андеша рафт ва чуқур нафас кашид. Сипас ба идомаи нақлаш пардохт:
— Ин шогирдам Муҳаббат. Дидӣ, чи гуна зебост? Баъди хатми мактаб ва ба ҳади балоғат расидан, миёни гулдухтарони деҳи бақадрасида, Комрон, яке аз ҷавонони деҳаамон маҳз ӯ, яъне Муҳаббатро пазируфт. Комрон ҳам шогирди худам. Тӯю тамошо барпо гашт. Зери суруди “Ёр–ёрон” наварӯсро ба манзили шавҳар гусел карданд.

Эҳ–ҳ, рости саргузашти Муҳаббатро бароят нақл мекунаму ба хаёлам, чизе дар қафаси сина дилро зер дорад.
— Ошно, дилатро як су гузору давоми қиссаро гуфта деҳ, – хостам маҷрои суханро ҷониби ҳазлу шӯхӣ кашам. Аммо чеҳраи андешаманд ва чинҳои пешонияшро дида, аз раъям гаштам.

— Майлаш, нақл мекунам, лекин ту ба миёни гап, мисли хари маст лагад напарто, – ба назарам каме ранҷидахотир изҳор намуд дӯстам.

— Шуд–шуд, ошно – дарҳол дастҳоро боло бардошта, ҳамоно шӯхиомез гуфтам ман. — Даррав мисли пахол оташ нагир, ки сӯхта ҳайф мешавӣ.

— Не, оташ намегирам, — инро гуфта дӯстам намедонам, аз чи боисе боз хомӯш монд. Чизеро ба хотир овардан мехост.
— Дар ҳақиқат саргузашти Муҳаббат, чун рамзи садоқат ва муҷассамаи иффату покдоманӣ хеле ғамангез аст, – боз ба нақлаш пардохт дӯстам. — Навхонадорон ҳамагӣ се моҳ якҷоя бо ҳам зистанд. Комрон қатори аксар ҷавонони деҳ ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафт. Ӯ ба хориҷа рафту арӯси ҷавонаш танҳо монд. Ба муддати хеле тӯлонӣ.
Бисёр наварӯсон ва ҳатто занонро медонам, ки фироқи тӯлониро натавонистанд таҳаммул созанд. Дошт накарданд. Лекин Муҳаббат...

Сараввал Муҳаббат ҳамроҳи волидони шавҳар мезист. Яъне дар хизмати эшон буд. Комрон тавассути телефони дастӣ бо падару модар ҳамсуҳбат мегардид. Аммо ба арӯси ҷавон қариб таваҷҷуҳ надошт, бо ӯ гап задан намехост.
Ҳафтаву моҳҳо ва аз паси он солҳо сипарӣ шудан гирифту бозгашти Комрон норӯшан. Муҳаббат ҳеҷ сарфаҳм намерафт, ки шавҳараш чаро ин қадар ба ғарибиҳо дил баста, хоҳиши хона омадан надорад. Чанд маротиб аз ин боб хушдоманро пурсон шуд. Ҷуз ҷавобҳои бе сару нуг ва ваъдаҳои бешумор чизи дигар шунида натавонист.

Муносибати атрофиён дар хонаи шавҳар бо Муҳаббат бад набуд. Балки хуб буд. Лек ба назари Муҳаббат чунин менамуд, ки волидони шавҳар чизеро аз ӯ пинҳон медоранд. Ӯ бошад, сарфаҳм намерафт.
Чун бозгашти шавҳар ба дарозо кашид, Муҳаббат қарор дод манзили волидон баргардад. Он ҷо ӯро интизор шавад. Албатта, гоҳо ним моҳ, як моҳ пас манзили шавҳар рафта, бо онҳо рӯз бегоҳ мекард. Ҳамоно ӯро хуш қабул доштанд. Ҳамоно бо кадом ҳисе Муҳаббат эҳсос мекард, ки чизеро аз ӯ пинҳон медоранд.
Муҳаббат аз зумраи арӯсони бо дасту панҷа буд. Аз уҳдаи омодасозии тамоми намуди таом, пухтани ҳар гуна нон мебаромад. Баъди бозгашт ба манзили падарӣ аз пайи омӯхтани ҳунари дигари занона шуд. Дар деҳ ва деҳоти атроф кампири Нишона чун дӯзандаи моҳир номвар буд. Чанд муддат наздаш шогирд шуда, дӯтани либосҳои занонаро ба хубӣ аз бар кард. Кампири Нишона пир шуда, аз уҳдаи сариштаи ҳар гуна кор, супоришҳо баромада наметавонист. Муҳаббат акнун ҷойнишини ӯ гашта, ҳар гуна фармоиш, махсусан ҷиҳози арӯсиро сари вақт ва бо сифати хуб ба ҷо меовард.

Побанди ҳар гуна корҳо Муҳаббат гузашти вақтро эҳсос карда натавонист. Аллакай шаш – ҳафт сол пушти сар гашта буд. Дар муддати муайян, чун ҳукми одат, рафтуомад ба манзили шавҳарро аз хотир намебаровард. Мекӯшид худро аз эшон дур нагирад. Онҳо низ ҳамеша хуш қабулаш доштанд. Лек он ҳисе гӯё чизеро аз вай паноҳ медоранд, ҳеҷ не ки вуҷудашро тарк созад.

Муҳаббат дар дӯхтани ҳар гуна либос, хусусан ҷиҳози арусӣ чунон ҳунарманд шуд, ки ҳатто аз маркази ноҳия ва шаҳр наздаш омада, ҳар гуна фармоишро ба ӯ ҳавола мекарданд.

Даҳ соли ҳаёти Муҳаббат ба раҳпоӣ гузашт. Дар ин муддат, чун ҳунарманди бо дасту по натанҳо ба рӯзгори волидон ёрии молиявӣ расонд, ҳамчунин хеле пасандоз захира карда тавонист. Ба ҳамаи ин нигоҳ накарда, шавҳари худро аз гӯшаи хотир намебаровард. Танҳо бо ёди ӯ мезист. Дар дил орзуҳо мепарварид. Орзуи он ки шавҳар назди ҳамсари бо дидаҳои чор раҳпояш меояд. Меояду орзуҳои дар дил парвардаро якҷоя амалӣ хоҳанд сохт.

Муҳаббат ҳатто аҳд кард, ки ба нафаре аз омади шавҳараш нахустин шуда хабар диҳад, чун шодиёна, сару либоси арзанда туҳфа месозад. Аз ин тасмими Муҳаббат қариб тамоми ҷавонони деҳ огаҳ буданд. Дар дил Худо мегуфтанд, ки Комрон ҳар чи тезтар расида ояд ва хушхабарро ба Муҳаббат расонда, туҳфаро соҳиб шаванд.

Ниҳоят он рӯзи деринтизор фаро расид. Вақте хушхабар ба Муҳаббат расид, аз ғояти шодию ҳаяҷон пойафзолро ҳатто фаромӯш кард ба по намояд. Пойлуч ҷониби манзили волидони шавҳар дартоз шуд.
Манзили зисти волидони ҳар ду дар масофаи то чандсад метр аз ҳам дурӣ дорад. Гӯё бол баровард. Дар як лаҳза худро ба он ҷо расонд.

Рӯи ҳавлӣ шавҳараш Комронро дар иҳотаи наздикону пайвандон шоду хандон дид. Хост шармро як сӯ гузораду давида худро ба оғӯши ӯ партояд. Ин дам нигоҳҳои ҳар ду бо ҳам бархӯрданд. Нигоҳи Муҳаббат гарм буд, аз Комрон сард. Чунин нигоҳ Муҳаббатро аз ҳаракат боздошт. Суханони ба забон овардаи Комрон бошад, вуҷуди ӯро сахт сӯзонд. То ҳаде, ки пеши чашмонашро торикӣ фаро гирифту калавида қариб афтад.
“Рав, ман туро се талоқ кардам!”, – чунин буд суханҳои ба забоновардаи Комрон. Бар ивази интизориҳои солҳо тӯлкашида.

Ғайриихтиёр селаи ашк аз дидаҳои Муҳаббат рехтан гирифт. Ҳарфе ба забон оварда натавонист. Каме ба худ омада, ҳис кард, ки ҳама ҷониби ӯ нигоҳ доранд. Ба он хотир, ки шояд ғавғое бардорад. Аммо чизе нагуфт. Хомӯш, ноумед ва пои луч манзили шавҳарро тарк кард.

Нақли дӯстамро шунида, рости гап ҳайрон шудам.

— Охир ин чи хел мешавад? – билохира гуфтам ман. — Духтари бечора шавҳарро интизор мешаваду вай бошад, нархи сабзию пиёзро напурсида, дарҳол ҷавобашро медиҳад?
— Комрон, ин тайлоқи бенӯхта он ҷо хонадор шудаю соҳиби фарзанд шудааст.
— Ошно, гуфтӣ, ки Муҳаббат ҳис мекард чизеро аз ӯ пинҳон медоранд?
— Дуруст, волидони Комрон аз зангирии писари худ дарак ёфтанд. Онҳо бовар доштанд, ки писарашон баргашта ин ҷо оилааш пойдор мемонад. Афсӯс, умедашон барбод рафт. Комрон бошад, шармандаю расво шуд.

Рӯзи дигар аксар мардум ба ҳавлии волидони Комрон ворид шуда, қариб ӯро зери мушту лагад мегирифтанд. Аз ӯ талаб намуданд деҳаро тарк созад, вагарна ҳолаш бад хоҳад шуд. Комрон ноилоҷ ва шармандавор аз зодгоҳаш баромада рафт.

— Ин кӯдакҳо ба Муҳаббат чӣ дахл доранд?
— Фарзандони ӯянд.
— Ошно, нафаҳмидам. Дар аввал аз Муҳаббат фаришта тарошидӣ. Охир ин ду кӯдаки дар паҳлуяш буда, мактабхон–ку?

— Медонӣ–чи, ошно, пас аз ҷудошавӣ яке аз дӯстони Комрон, ки ҳамсараш фавтид, талабгори Муҳаббат шуд. Онҳо бо ҳам хонадор шуданд. Аз ҳамсари фавтида ду тифл боқӣ монд, ки мо онҳоро ҳамроҳи Муҳаббат дидем. Тифли сари дасташ аз шавҳари дуюми ӯст. Хулоса Муҳаббат имрӯз модари се фарзанд аст.