КИТОБХОНА
Ҷумъа 26 Апрел 2024 10:01
Дар рӯ ба рӯи ман Маъруф Рауфов нишастааст. Синнаш аз 85 гузашта бошад ҳам, бардаму боқувват аст. Суҳбати мо ба фаъолияти судягиаш рабт дорад, ки 50 соли умрашро дар хизмати ҳамин мақомот сарф намудааст.
- Бе боварӣ ҷинояткорро ислоҳ кардан нашояд, - бо овози пасту нарму таскинбахш сухан меронад ҳамсуҳбати ман. - Судя бояд дар қалби раҳгумзада шуълаи баргаштан ба зиндагии хушбахтонаро аланга занонад. Худ қазоват кунед, судя вориди толор мешавад. Мурофиаи судиро оғоз мебахшад. Ҳайати судро эълон менамояд. Баррасии парвандаи ҷиноятиро аз рӯи моддаи муайяни кодекси ҷиноятӣ сар мекунад ва дар тамоми ин муддат медонад, ки дар курсии айбдорӣ инсон нишастааст ва аз аввалин савол, ки оё шумо худро дар содир кардани ҷиноят гунаҳкор мешуморед, алоқаи равонии судя бо судшаванда барқарор мегардад. Агар муроҷиати судя тунд, дурушт ва таҳқиромез садо диҳад, судшаванда ҳамон лаҳза ба хулоса меояд, ки тақдираш ба дасти одами бераҳму шафқат афтидааст ва ӯро чӣ интизор аст.
Дар бисёр ҳолатҳо дар бораи рӯҳияи ҷинояткор ва муфаттиш гуфтаанду навиштаанд. Китобҳои зиёде ба нашр расидааст ва филмҳои ҳунарии бешуморе ба навор гирифта шудааст. Аммо дар бораи рӯҳияи судя, муносибати ӯ бо айбдоршаванда ҳарфе ба забон намеоранд. Ана, дар ҳамин бора ман ҳодисаеро ба шумо қисса карданиям.
Аввалҳои солҳои 70 – уми асри сипаригашта дар суди вилояти Кӯлоб парвандаи ҷиноятии кисабури машҳур Ситамбек Кабудовро баррасӣ мекардам. Дар маҷлиси судӣ баҳсе ба миён омад ва хостам, ки аз прокурори вилоят Имомов маслиҳат пурсам.
Дари дафтари кориашро кушода, ӯро саргарми баҳси тезу тунд ва мунозираи пуршиддате бо сардори Раёсати корҳои дохилии вилоят Мавлонназаров дарёфтам. Онҳо чунон ба ҳаяҷон дода шуда буданд, ки ҳатто бо утоқи корӣ ворид шудани маро пайхас накарданд.
- Аз ҳодиса хабар доред? – савол дод Имомов.
- Не, хабар надорам, - зуд посух гардонд сардори Раёсат. – Тинҷӣ бошад? Чи гап шуд?
- Дар маҳаллаи Чармгарон аз нақлиёти хизматии Калон нимтанаи чарминашро дуздидаанд, - қариб, ки дод занад Имомов.
- Наход?! – аз ҷой парида хест Мавлонназаров. - Кӣ ба шумо ин хабарро расонд?
- Муҳофизаш, - прокурор бо нафрат ба қуттии партов туф кард. – Бо телефон занг зад. Таҳдид ҳам кард. Саратонро дар санг мезанеду нимтанаро меёбед. То аз ҳодиса огоҳ ёфтани Калон нимтана бояд дар ҷояш бошад.
- Бачаҳоро ба ҷойи ҳодиса фиристонам? – Мавлонназаров даст ба телефон бурд. - Ҷойи ҳодисаро аз назар гузаронанд. Изи панҷаи дастро гиранд. Агар шоҳидон бошанд, онҳоро мавриди пурсиш қарор диҳанд.
- Ҳушатон дар ҷояш, - бо алам гуфт прокурор. – Чӣ мехоҳед, ки пагоҳ тамоми мардуми вилоят аз ин ходисаи нанговар огаҳӣ ёбанд.
- Пас, чора чист? – Мавлонназаров даст ба рӯй кашид.
- Кулли кормандони Раёсати вилоят, милисаҳои шаҳри Кӯлоб ва райони Восеъро ба по хезонед, - маслиҳат дод Имомов. – Хабаркашҳою ҷосусонатонро истифода баред. Вале ҷустуҷӯйро тавре ба роҳ монед, ки ҳатто муш ҳам дар зери замин нафаҳмад.
- Агар ин амал натиҷа надиҳад чӣ? – Мавлонназаров боварӣ надошт, ки ин чорабинӣ мусбӣ ба анҷом мерасад.
- Он гоҳ, дӯстам, ҳар дуямон аз мансаб мепарем, - ба рӯйи прокурор нигоҳ карда намешуд.
- Пас, чӣ кор кунам? – нолид Мавлонназаров.
- Ман намедонам, - Имомов сар ба зер гирифт.
- Ман медонам, - ба суҳбат ҳамроҳ шуда, ба мизи кории прокурор наздик шудам.
- Шумо ??? – прокурор аз ҷояш нимхез шуд.
- Шумо? - ҳаросон чашмакӣ мезад сардори Раёсат.
- Ҳа, ман, - ва ба курсии пешниҳодкардаи прокурор нишастам.
- Чӣ хел? - Имомов ба ҷояш нишаст.
- Чӣ тавр? – нигоҳи чашмони Мавлонназаров илтиҷоомез буд.
- Бигӯед, ки Калон чанд муддат дар вилоят мемонад? – ба ҷойи ҷавоб ман ба онҳо савол додам.
- Ҳоло Калон нашъунамои пахтазори маҳаллаи Чармгаронро аз назар гузаронида истодааст, - Имомов ба ҳисобот гузашт. - Аз рӯйи маълумоти ба дастафтида пасон ба маҳаллаи Зиракӣ рафта, ба заҳмати заминдорони деҳаҳои гирду атрофи фурӯдгоҳ шинос мешавад. Маҷлиси фаъолони вилоят соати 8 – и бегоҳ ба нақша гирифта шудааст.
- Пас дар ихтиёрамон 10 соат ҳаст, - соати девориро нишон додам.
- Ин ба мо чӣ медиҳад? – Имомов аз ҷой хеста, дар дафтари корӣ ба қадамзанӣ даромад.
- Дар ин муддат мо бояд нимтанаро ёфта, аз ин фалокати ба сарамон омада бо сарбаландӣ раҳоӣ ёбем.
- Аз дастатон чӣ кор меояд? – прокурор нобоварона ба рӯям нигарист. – Дар ҳоле ки шумо Шерлок Холмс нестед.
- Ҳоло ман парвандаи ҷиноятии дузди машҳур Ситамбек Кабудовро баррасӣ карда истодаам.
- Хайр чӣ? - прокурор ду дасташро ба ду тараф ёзонд.
- Барои иҷрои ин амал ӯро аз толори суд ҷавоб медиҳам.
- Шумо боварӣ доред, ки ин кисабури ҳашт маротиба меҳмони зиндоншуда бо мо ҳамкорӣ мекунад? - Мавлонназаров шубҳаи дилашро ба забон овард.
- Ман ба ҷинояткорон боварӣ надорам, - Имомов рӯй турш кард.
- Агар ӯ аз рӯйи виҷдон қасам хӯрад, ҳатман ба қавлаш вафо мекунад, - онҳоро дилпур карданӣ шудам.
- Гурезад чӣ? – прокурор синчакорона ба рӯям нигарист. - Думро хода карда ғайб занад чӣ?
- Он гоҳ ман таъинот дар бораи кофтуков мебарорам, - ба тарафи сардори Раёсат рӯй тофтам, - ва ҷаноби Мавлонназаров ӯро дошта ба мурофиаи судӣ меорад.
- Шумо, муҳтарам судя, ба кисабур чӣ ваъда медиҳед?- прокурор баргашта ба ҷояш нишаст. - Ӯ бе мукофот кор намекардагист.
- Барои обрӯи вилоят ӯ ин вазифаро бар дӯш мегирад, - дилпурона посух додам. - Зеро Ситамбек зода ва сокини ҳамин вилоят аст.
- Майлаш, ман розӣ, - пас аз сукути бардавом фикрашро баён кард Имомов. – Дигар илоҷ надорем. Вале маро дар ин амал қуш накунед.
- Ҳа, боз ман шармандаи ду олам нашавам, - Мавлонназаров низ розигии худро бо ин суханон тасдиқ намуд.
Ба коргоҳ баргашта, аз милиса хоҳиш кардам, ки Ситамбекро наздам биёрад.
- Ба истироҳатам халал расондед, - ба ғур – ғур даромад кисабур. – То рӯзи душанбе танаффус эълон карда будед – ку. Даъвати таъҷилӣ аз баҳри чист?
- Ман бояд бо шумо суҳбат кунам, - саҳл овозамро баланд кардам.
- Гӯшам ба шумо, - Ситамбек рӯяшро ба тарафам тофт.
- Масъала басо ҷиддист ва ин ба парвандаи ҷиноятии шумо дахле надорад, - мақсадамро ба забон оварданӣ шудам.
- Агар дахл надошта бошад боз беҳтар, - чашмонашро нимпӯш кард дузд. – Аслан масъалаҳоеро, ки ба кори ман дахл надошта бошанд меписандам.
- Шумо бо ҷаҳони ҷиноят чӣ алоқамандие доред?
- Одатан ман танҳо кор карданро дӯст медорам, - бо мамнуният ҷавоб гардонд Ситамбек. – Кисаҳои одамони содалавҳ, даҳаняла ва бепарвофалак майдони фаъолияти ман мебошад. Ангуштони сеҳрнок, чобуку серҳаракатам ризқу рӯзиамро муҳайё мегардонанд.
- Боре дар мурофиаи судӣ гуфта будед, ки дар байни ҷинояткорон соҳиби обрӯю иззатед. Ин ҳақиқат аст ва ё лофу газоф?
- Ба маънои томаш ҳа,- кисабур ба худситоӣ гузашт. - Охир, понздаҳ соли умрам дар зиндон, дар байни ҳамон касофатҳо гузаштааст. Вале чаро ба шахсияти ман таваҷҷуҳ зоҳир карда истодаед?
- Гап сари он аст, ки Калон ба вилоятамон ташриф овардааст.
- Ман бехабарам, - китф боло кашид Ситамбек. – Бо сабаби надонистани суроғаи зистам ба ман барқия нафиристодааст.
- Аммо ба ин сафар каме доғ расид, - охир ӯро аз ҳодиса огоҳ карданӣ шудам. - Шахсони номаълум нимтанаи чарминашро аз дохили нақлиёти хизматӣ дуздидаанд.
- Бемаданиятӣ! – аз ҷой парида хест Ситамбек. - Бо тамоми овоз мегӯям, ки ин шармандагист, расвоист ва даҳшат аст. Ба шарафи вилоят иснод оварданд. Вале ба фикрам маро барои изҳори тасаллият ҷеғ назадаед?
- Барои ёфтани пӯстин ёрии шумо зарур шуд, - ба чашмони бозингари дузд рост нигоҳ кардам.
- Дар боздоштгоҳи муваққатӣ нишаста магар ман дуздро дастгир карда метавонам?
- Ман шуморо ҷавоб медиҳам.
- Ба чанд муддат?
- То соати 8 и бегоҳ.
- Ниҳоят мӯҳлати кам, - андак ба андеша рафт Ситамбек. – Вале бигӯед, ки ин ба ман чӣ медиҳад?
- Росташро гӯям, ҳеҷ чиз.
- Самимиятро мепазирам, - кисабур аз ҷой хест. - Метавонам равам?
- Агар софдилона қавл диҳед, ки пас аз анҷоми амалиёт баргашта ба маҳкама меоед, фаҳмо?
- Мисли рӯз.
- Ситамбек, ба шумо бовар кардан мумкин?
- Вақте ки кисабур софдилона ваъда дод, ӯ кӯшиш мекунад, ки ба қавлаш вафо кунад, - овози дузд ботантана садо дод.
- Шубҳае надорам.
- Дар бораи ба маҳкама баргаштан забонхат диҳам? – Ситамбек даст сӯйи қалам дароз кард.
- Ҳеҷ гуна забонхат даркор нест, - қаламро аз рӯйи миз гирифтам. – Қавли шумо кифоя…
Ситамбек ба назди Сафар шитофт ва аз ҳодиса ӯро огоҳ намуд. Ғазаби Шоҳ ҳадду канор надошт. Баъди ним соат ҳамаи ҷинояткорон дар кулбаи ӯ ҷамъ омаданд.
Саркардаи дуздон чунон маърӯзае кард, ки аз чашмони онҳо сели ашк ҷорӣ шуд. Шаҳрро ба минтақаҳо тақсим карданд ва ҳамкасбон пайи супориш давиданд. Аз рӯйи тақсимот бозори колхозӣ ба зиммаи Ситамбек афтид. Ӯ болои боми ошхона баромад. Бозор чун кафи даст дар пеши назараш метофт. Интизорӣ тӯл накашид. Аз даромадгоҳи кунҷакӣ ҷавонмарди лоғарандоме бо бастаи либос ва бо чашмони тарсрӯ ба назди дӯкони чарчинворӣ омада чизе гуфт. Соҳиби дӯкон бо аломати инкор сар таконд. Лаҳзае пас ба назди дӯкони гӯштфурӯшон омада, илтимосашро ба забон овард.
- Ака, нимтанаи чармин мехаред? - қассоб гоҳ ба ҷавон менигаристу гоҳ ба бастаи зери каши дузд.
- Ман мехарам, - Ситамбек бастаро аз дасти ҷавон кашида гирифт ва ӯро ба кунҷи хилвате бурда, ба зери баногӯшаш мушти обдоре фароварда, таҳдид намуд:
- Минбаъд аз куҷо ва аз кӣ дуздидани ашёро бидон!..
Баргардонидани нимтанаро худи Шоҳ бар уҳда гирифт. Зеро ӯ дар иҷрои чунин вазифаҳо устухон надошт. Аз рассом хоҳиш кард, ки ба ӯ ришу мӯйлаби сунъӣ часпонад…
Аз тарафи палаки колхозӣ мӯйсафеде халтаи тарбузу харбуза бар пушт ба мошини хизматии Калон наздик шуд. Ронанда дар курсӣ пинак мерафт. Муҳофиз дар атрофи мошин асабиёна чарх мезад ва андеша меронд:
- Пагоҳӣ Калон ба осмони тира нигариста супориш дод, ки нимтанаи чарминашро гирам. Онро дар паҳлуяш гузошта будам. Хуб дар хотир дорам, ки ҳангоми бо роҳбарони вилоят ба саҳро баромадан пӯстинро нагирифта буд. Мани аблаҳ ба тамошои духтари нозанини қадрас дода шуда, надида мондам, ки чӣ тавр дузди ҳиллагар нимтанаро рабудааст. Ҳе, муҳофиз нашуда мур!
- Раисамон супориш доданд, ки ҳамин маҳсулотро ба мошин бор кунам,- овози деҳқон муҳофизро ба худ овард.
- Худатон бордонро кушода, маҳсулотро ҷо ба ҷо кунед, - бо дили нохоҳаму бо қавоқи гирифта ҷавоб гардонд муҳофиз.
Мӯйсафед бордонро кушод ва аз нав ба ҷавонмарди паҳлавонсурат муроҷиат кард.
- Писарам, ин нимтанаро гиред, то ки тарбузу харбузаро ба бордон гузорам.
- Чӣ гуфтед, бобо? Нимтана гуфтед? – ва муҳофиз пӯстинро аз дасти деҳқон кашида гирифта, ҳама кунҷу бари онро аз назар гузаронида, аз шодӣ барои ба прокурори вилоят занг задан ба сӯйи телефон давид…
Ҳоло Ситамбек баъди аз зиндон озод шудан дар трести сохтмонӣ фаъолият намуда, чолокӣ ва ҳунари ангуштони худро дар ободонии шаҳри азизаш истифода мебарад ва гоҳ – гоҳе ба назди ман омада мегӯяд:
- Медонед чӣ, муҳтарам судя! Бори нахуст дузд ба ҷойи кисабурӣ ба кофтукови ҷинояткор машғул шуд. Акнун фаҳмидам, ки ин касби хеле шавқовар будааст. Қасам ба виҷдонам дарёфт кардани нимтанаи чармин лаҳзаи хушбахттарини умри ман буд. Шумо ба ман бовар кардед, ки он бароям имтиҳони ҷиддӣ гашта, баъди он ман ба сари одамон дигар ғаму кулфат наоварда, зиндагиро аз нав сар кардам. Ана, ҳамин тавр. Боварии шумо калиде буд, ки ба воситаи он дари зангзадаи дилам кушода шуда, дар он ҳисси неку некукориро бедор кард…
Шаб аз нисф гузашт. Суҳбат ба охир расид. Рауфов хайру маъзур гуфта, баромада рафт. Ман ба андешаҳои дӯстам дода шуда, аз фикр мегузарондам: агар судяю муфаттиш ва таҳқиқгару тафтишкунанда ба калимаи муқаддаси боварӣ эътимоду пайравӣ мекарданд, шумораи маҳбусони зиндонҳо ба маротиб коҳиш меёфту миқдори ислоҳшудагон беандоза меафзуд.
Зариф ҒУЛОМ, нависанда
- Бе боварӣ ҷинояткорро ислоҳ кардан нашояд, - бо овози пасту нарму таскинбахш сухан меронад ҳамсуҳбати ман. - Судя бояд дар қалби раҳгумзада шуълаи баргаштан ба зиндагии хушбахтонаро аланга занонад. Худ қазоват кунед, судя вориди толор мешавад. Мурофиаи судиро оғоз мебахшад. Ҳайати судро эълон менамояд. Баррасии парвандаи ҷиноятиро аз рӯи моддаи муайяни кодекси ҷиноятӣ сар мекунад ва дар тамоми ин муддат медонад, ки дар курсии айбдорӣ инсон нишастааст ва аз аввалин савол, ки оё шумо худро дар содир кардани ҷиноят гунаҳкор мешуморед, алоқаи равонии судя бо судшаванда барқарор мегардад. Агар муроҷиати судя тунд, дурушт ва таҳқиромез садо диҳад, судшаванда ҳамон лаҳза ба хулоса меояд, ки тақдираш ба дасти одами бераҳму шафқат афтидааст ва ӯро чӣ интизор аст.
Дар бисёр ҳолатҳо дар бораи рӯҳияи ҷинояткор ва муфаттиш гуфтаанду навиштаанд. Китобҳои зиёде ба нашр расидааст ва филмҳои ҳунарии бешуморе ба навор гирифта шудааст. Аммо дар бораи рӯҳияи судя, муносибати ӯ бо айбдоршаванда ҳарфе ба забон намеоранд. Ана, дар ҳамин бора ман ҳодисаеро ба шумо қисса карданиям.
Аввалҳои солҳои 70 – уми асри сипаригашта дар суди вилояти Кӯлоб парвандаи ҷиноятии кисабури машҳур Ситамбек Кабудовро баррасӣ мекардам. Дар маҷлиси судӣ баҳсе ба миён омад ва хостам, ки аз прокурори вилоят Имомов маслиҳат пурсам.
Дари дафтари кориашро кушода, ӯро саргарми баҳси тезу тунд ва мунозираи пуршиддате бо сардори Раёсати корҳои дохилии вилоят Мавлонназаров дарёфтам. Онҳо чунон ба ҳаяҷон дода шуда буданд, ки ҳатто бо утоқи корӣ ворид шудани маро пайхас накарданд.
- Аз ҳодиса хабар доред? – савол дод Имомов.
- Не, хабар надорам, - зуд посух гардонд сардори Раёсат. – Тинҷӣ бошад? Чи гап шуд?
- Дар маҳаллаи Чармгарон аз нақлиёти хизматии Калон нимтанаи чарминашро дуздидаанд, - қариб, ки дод занад Имомов.
- Наход?! – аз ҷой парида хест Мавлонназаров. - Кӣ ба шумо ин хабарро расонд?
- Муҳофизаш, - прокурор бо нафрат ба қуттии партов туф кард. – Бо телефон занг зад. Таҳдид ҳам кард. Саратонро дар санг мезанеду нимтанаро меёбед. То аз ҳодиса огоҳ ёфтани Калон нимтана бояд дар ҷояш бошад.
- Бачаҳоро ба ҷойи ҳодиса фиристонам? – Мавлонназаров даст ба телефон бурд. - Ҷойи ҳодисаро аз назар гузаронанд. Изи панҷаи дастро гиранд. Агар шоҳидон бошанд, онҳоро мавриди пурсиш қарор диҳанд.
- Ҳушатон дар ҷояш, - бо алам гуфт прокурор. – Чӣ мехоҳед, ки пагоҳ тамоми мардуми вилоят аз ин ходисаи нанговар огаҳӣ ёбанд.
- Пас, чора чист? – Мавлонназаров даст ба рӯй кашид.
- Кулли кормандони Раёсати вилоят, милисаҳои шаҳри Кӯлоб ва райони Восеъро ба по хезонед, - маслиҳат дод Имомов. – Хабаркашҳою ҷосусонатонро истифода баред. Вале ҷустуҷӯйро тавре ба роҳ монед, ки ҳатто муш ҳам дар зери замин нафаҳмад.
- Агар ин амал натиҷа надиҳад чӣ? – Мавлонназаров боварӣ надошт, ки ин чорабинӣ мусбӣ ба анҷом мерасад.
- Он гоҳ, дӯстам, ҳар дуямон аз мансаб мепарем, - ба рӯйи прокурор нигоҳ карда намешуд.
- Пас, чӣ кор кунам? – нолид Мавлонназаров.
- Ман намедонам, - Имомов сар ба зер гирифт.
- Ман медонам, - ба суҳбат ҳамроҳ шуда, ба мизи кории прокурор наздик шудам.
- Шумо ??? – прокурор аз ҷояш нимхез шуд.
- Шумо? - ҳаросон чашмакӣ мезад сардори Раёсат.
- Ҳа, ман, - ва ба курсии пешниҳодкардаи прокурор нишастам.
- Чӣ хел? - Имомов ба ҷояш нишаст.
- Чӣ тавр? – нигоҳи чашмони Мавлонназаров илтиҷоомез буд.
- Бигӯед, ки Калон чанд муддат дар вилоят мемонад? – ба ҷойи ҷавоб ман ба онҳо савол додам.
- Ҳоло Калон нашъунамои пахтазори маҳаллаи Чармгаронро аз назар гузаронида истодааст, - Имомов ба ҳисобот гузашт. - Аз рӯйи маълумоти ба дастафтида пасон ба маҳаллаи Зиракӣ рафта, ба заҳмати заминдорони деҳаҳои гирду атрофи фурӯдгоҳ шинос мешавад. Маҷлиси фаъолони вилоят соати 8 – и бегоҳ ба нақша гирифта шудааст.
- Пас дар ихтиёрамон 10 соат ҳаст, - соати девориро нишон додам.
- Ин ба мо чӣ медиҳад? – Имомов аз ҷой хеста, дар дафтари корӣ ба қадамзанӣ даромад.
- Дар ин муддат мо бояд нимтанаро ёфта, аз ин фалокати ба сарамон омада бо сарбаландӣ раҳоӣ ёбем.
- Аз дастатон чӣ кор меояд? – прокурор нобоварона ба рӯям нигарист. – Дар ҳоле ки шумо Шерлок Холмс нестед.
- Ҳоло ман парвандаи ҷиноятии дузди машҳур Ситамбек Кабудовро баррасӣ карда истодаам.
- Хайр чӣ? - прокурор ду дасташро ба ду тараф ёзонд.
- Барои иҷрои ин амал ӯро аз толори суд ҷавоб медиҳам.
- Шумо боварӣ доред, ки ин кисабури ҳашт маротиба меҳмони зиндоншуда бо мо ҳамкорӣ мекунад? - Мавлонназаров шубҳаи дилашро ба забон овард.
- Ман ба ҷинояткорон боварӣ надорам, - Имомов рӯй турш кард.
- Агар ӯ аз рӯйи виҷдон қасам хӯрад, ҳатман ба қавлаш вафо мекунад, - онҳоро дилпур карданӣ шудам.
- Гурезад чӣ? – прокурор синчакорона ба рӯям нигарист. - Думро хода карда ғайб занад чӣ?
- Он гоҳ ман таъинот дар бораи кофтуков мебарорам, - ба тарафи сардори Раёсат рӯй тофтам, - ва ҷаноби Мавлонназаров ӯро дошта ба мурофиаи судӣ меорад.
- Шумо, муҳтарам судя, ба кисабур чӣ ваъда медиҳед?- прокурор баргашта ба ҷояш нишаст. - Ӯ бе мукофот кор намекардагист.
- Барои обрӯи вилоят ӯ ин вазифаро бар дӯш мегирад, - дилпурона посух додам. - Зеро Ситамбек зода ва сокини ҳамин вилоят аст.
- Майлаш, ман розӣ, - пас аз сукути бардавом фикрашро баён кард Имомов. – Дигар илоҷ надорем. Вале маро дар ин амал қуш накунед.
- Ҳа, боз ман шармандаи ду олам нашавам, - Мавлонназаров низ розигии худро бо ин суханон тасдиқ намуд.
Ба коргоҳ баргашта, аз милиса хоҳиш кардам, ки Ситамбекро наздам биёрад.
- Ба истироҳатам халал расондед, - ба ғур – ғур даромад кисабур. – То рӯзи душанбе танаффус эълон карда будед – ку. Даъвати таъҷилӣ аз баҳри чист?
- Ман бояд бо шумо суҳбат кунам, - саҳл овозамро баланд кардам.
- Гӯшам ба шумо, - Ситамбек рӯяшро ба тарафам тофт.
- Масъала басо ҷиддист ва ин ба парвандаи ҷиноятии шумо дахле надорад, - мақсадамро ба забон оварданӣ шудам.
- Агар дахл надошта бошад боз беҳтар, - чашмонашро нимпӯш кард дузд. – Аслан масъалаҳоеро, ки ба кори ман дахл надошта бошанд меписандам.
- Шумо бо ҷаҳони ҷиноят чӣ алоқамандие доред?
- Одатан ман танҳо кор карданро дӯст медорам, - бо мамнуният ҷавоб гардонд Ситамбек. – Кисаҳои одамони содалавҳ, даҳаняла ва бепарвофалак майдони фаъолияти ман мебошад. Ангуштони сеҳрнок, чобуку серҳаракатам ризқу рӯзиамро муҳайё мегардонанд.
- Боре дар мурофиаи судӣ гуфта будед, ки дар байни ҷинояткорон соҳиби обрӯю иззатед. Ин ҳақиқат аст ва ё лофу газоф?
- Ба маънои томаш ҳа,- кисабур ба худситоӣ гузашт. - Охир, понздаҳ соли умрам дар зиндон, дар байни ҳамон касофатҳо гузаштааст. Вале чаро ба шахсияти ман таваҷҷуҳ зоҳир карда истодаед?
- Гап сари он аст, ки Калон ба вилоятамон ташриф овардааст.
- Ман бехабарам, - китф боло кашид Ситамбек. – Бо сабаби надонистани суроғаи зистам ба ман барқия нафиристодааст.
- Аммо ба ин сафар каме доғ расид, - охир ӯро аз ҳодиса огоҳ карданӣ шудам. - Шахсони номаълум нимтанаи чарминашро аз дохили нақлиёти хизматӣ дуздидаанд.
- Бемаданиятӣ! – аз ҷой парида хест Ситамбек. - Бо тамоми овоз мегӯям, ки ин шармандагист, расвоист ва даҳшат аст. Ба шарафи вилоят иснод оварданд. Вале ба фикрам маро барои изҳори тасаллият ҷеғ назадаед?
- Барои ёфтани пӯстин ёрии шумо зарур шуд, - ба чашмони бозингари дузд рост нигоҳ кардам.
- Дар боздоштгоҳи муваққатӣ нишаста магар ман дуздро дастгир карда метавонам?
- Ман шуморо ҷавоб медиҳам.
- Ба чанд муддат?
- То соати 8 и бегоҳ.
- Ниҳоят мӯҳлати кам, - андак ба андеша рафт Ситамбек. – Вале бигӯед, ки ин ба ман чӣ медиҳад?
- Росташро гӯям, ҳеҷ чиз.
- Самимиятро мепазирам, - кисабур аз ҷой хест. - Метавонам равам?
- Агар софдилона қавл диҳед, ки пас аз анҷоми амалиёт баргашта ба маҳкама меоед, фаҳмо?
- Мисли рӯз.
- Ситамбек, ба шумо бовар кардан мумкин?
- Вақте ки кисабур софдилона ваъда дод, ӯ кӯшиш мекунад, ки ба қавлаш вафо кунад, - овози дузд ботантана садо дод.
- Шубҳае надорам.
- Дар бораи ба маҳкама баргаштан забонхат диҳам? – Ситамбек даст сӯйи қалам дароз кард.
- Ҳеҷ гуна забонхат даркор нест, - қаламро аз рӯйи миз гирифтам. – Қавли шумо кифоя…
Ситамбек ба назди Сафар шитофт ва аз ҳодиса ӯро огоҳ намуд. Ғазаби Шоҳ ҳадду канор надошт. Баъди ним соат ҳамаи ҷинояткорон дар кулбаи ӯ ҷамъ омаданд.
Саркардаи дуздон чунон маърӯзае кард, ки аз чашмони онҳо сели ашк ҷорӣ шуд. Шаҳрро ба минтақаҳо тақсим карданд ва ҳамкасбон пайи супориш давиданд. Аз рӯйи тақсимот бозори колхозӣ ба зиммаи Ситамбек афтид. Ӯ болои боми ошхона баромад. Бозор чун кафи даст дар пеши назараш метофт. Интизорӣ тӯл накашид. Аз даромадгоҳи кунҷакӣ ҷавонмарди лоғарандоме бо бастаи либос ва бо чашмони тарсрӯ ба назди дӯкони чарчинворӣ омада чизе гуфт. Соҳиби дӯкон бо аломати инкор сар таконд. Лаҳзае пас ба назди дӯкони гӯштфурӯшон омада, илтимосашро ба забон овард.
- Ака, нимтанаи чармин мехаред? - қассоб гоҳ ба ҷавон менигаристу гоҳ ба бастаи зери каши дузд.
- Ман мехарам, - Ситамбек бастаро аз дасти ҷавон кашида гирифт ва ӯро ба кунҷи хилвате бурда, ба зери баногӯшаш мушти обдоре фароварда, таҳдид намуд:
- Минбаъд аз куҷо ва аз кӣ дуздидани ашёро бидон!..
Баргардонидани нимтанаро худи Шоҳ бар уҳда гирифт. Зеро ӯ дар иҷрои чунин вазифаҳо устухон надошт. Аз рассом хоҳиш кард, ки ба ӯ ришу мӯйлаби сунъӣ часпонад…
Аз тарафи палаки колхозӣ мӯйсафеде халтаи тарбузу харбуза бар пушт ба мошини хизматии Калон наздик шуд. Ронанда дар курсӣ пинак мерафт. Муҳофиз дар атрофи мошин асабиёна чарх мезад ва андеша меронд:
- Пагоҳӣ Калон ба осмони тира нигариста супориш дод, ки нимтанаи чарминашро гирам. Онро дар паҳлуяш гузошта будам. Хуб дар хотир дорам, ки ҳангоми бо роҳбарони вилоят ба саҳро баромадан пӯстинро нагирифта буд. Мани аблаҳ ба тамошои духтари нозанини қадрас дода шуда, надида мондам, ки чӣ тавр дузди ҳиллагар нимтанаро рабудааст. Ҳе, муҳофиз нашуда мур!
- Раисамон супориш доданд, ки ҳамин маҳсулотро ба мошин бор кунам,- овози деҳқон муҳофизро ба худ овард.
- Худатон бордонро кушода, маҳсулотро ҷо ба ҷо кунед, - бо дили нохоҳаму бо қавоқи гирифта ҷавоб гардонд муҳофиз.
Мӯйсафед бордонро кушод ва аз нав ба ҷавонмарди паҳлавонсурат муроҷиат кард.
- Писарам, ин нимтанаро гиред, то ки тарбузу харбузаро ба бордон гузорам.
- Чӣ гуфтед, бобо? Нимтана гуфтед? – ва муҳофиз пӯстинро аз дасти деҳқон кашида гирифта, ҳама кунҷу бари онро аз назар гузаронида, аз шодӣ барои ба прокурори вилоят занг задан ба сӯйи телефон давид…
Ҳоло Ситамбек баъди аз зиндон озод шудан дар трести сохтмонӣ фаъолият намуда, чолокӣ ва ҳунари ангуштони худро дар ободонии шаҳри азизаш истифода мебарад ва гоҳ – гоҳе ба назди ман омада мегӯяд:
- Медонед чӣ, муҳтарам судя! Бори нахуст дузд ба ҷойи кисабурӣ ба кофтукови ҷинояткор машғул шуд. Акнун фаҳмидам, ки ин касби хеле шавқовар будааст. Қасам ба виҷдонам дарёфт кардани нимтанаи чармин лаҳзаи хушбахттарини умри ман буд. Шумо ба ман бовар кардед, ки он бароям имтиҳони ҷиддӣ гашта, баъди он ман ба сари одамон дигар ғаму кулфат наоварда, зиндагиро аз нав сар кардам. Ана, ҳамин тавр. Боварии шумо калиде буд, ки ба воситаи он дари зангзадаи дилам кушода шуда, дар он ҳисси неку некукориро бедор кард…
Шаб аз нисф гузашт. Суҳбат ба охир расид. Рауфов хайру маъзур гуфта, баромада рафт. Ман ба андешаҳои дӯстам дода шуда, аз фикр мегузарондам: агар судяю муфаттиш ва таҳқиқгару тафтишкунанда ба калимаи муқаддаси боварӣ эътимоду пайравӣ мекарданд, шумораи маҳбусони зиндонҳо ба маротиб коҳиш меёфту миқдори ислоҳшудагон беандоза меафзуд.
Зариф ҒУЛОМ, нависанда
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед