- Э, хабар дорӣ?

- Боз чӣ гап шуд?

- Носерам гузаштааст.

- Э, не-ее?

- Ҳа-а.

- Чӣ хел гузашт?

- Хайр, чи хел мегузаранд? Мурд, ҷонаш халос шуд.

- Оббо, охир гузашта–а... Хайр, дар куҷо гузашт дар хонааш ё...

- Хонаи ӯ даруни лифт буд–ку? Ана, ҳамон ҷо фавтидааст.

- Аҷаб дунё! Ин қадар даводавҳо барои чӣ? Мемурему бурда таги хок мекунанд.

- “Рафтанду равем боз оянду раванд”, дар вақташ баён дошта буд Хайёми бузург. Ҳар кас дар вақту соаташ аз дунё мегузарад. Соати Носерам ҳам расид.

- Лекин Носерам нусхаи асли худаш буд. Ба ҳирс афтода, ҳеҷ серӣ надошт.

- Ҳеҷ гап не, акнун аз хок сер мешавад.

- Не, ба ростӣ, бо як сари қоқ барои кӣ ин қадар ҷон коҳонданд?

- Дуруст, Алию Валӣ гуфта, чунон ба гирдоби тамаъ афтида монд, ки бовар намеояд. Ба ҷони худаш раҳм надошт.

- Акнун ҷиянҳояш дар ҳақаш ақаллан ягон дуо мекарда бошанд?

- Худо медонад. Гоҳ-гоҳ шикоят дошт, ки ана ҳамон ҷиянҳо нисбаташ беҳурматӣ мекунанд.

- Медонисту боз барои ҳамон тайлоқчаҳо саг барин медавид.

- Чунки ба дарди бедавои ҳирс афтода буд.

- Ҳирс?

- Бале, ҳирси дунё.

- Аҷиб, ҳамин ҳирс охир ӯро аз дунё бурд.

- Ҳа–а, дуруст, ҳамин ҳирс ахир сарашро хӯрд.

- Эҳ, аҷаб дунё! Шабу рӯз нагуфта, ҷони худро дар азоб гузоштан, ба ақл рост намеояд. Хайр, апаи Сунбула киҳо мераванд?

- Ҳоли бачаҳо маслиҳат карда, як ҳайат шуда мерафтагистанд.

Гуфугӯи табиби навбатдор Сунбула ва ҳамшираи шафқат Дилноз аз хусуси корманди шуъба Низора мерафт, ки ҳамкорон ба ӯ лақаби Носерамро часпонда буданд. Аз фавти ӯ на ҳамаи кормандон хабар доштанд.

- Шумо худатон меравед, апаи Сунбула?

- Ростӣ намедонам, шаби дароз навбатдорӣ... Хайр, худат чӣ?

- Ман ҳам намедонам. Шаб ҳамроҳи шумо будам-ку?

- Хулоса рафтани ҳардуямон багумон.

- Э–ээ, наравем ҳам мешавад.

Табиб дар гуфтори ҳамшираи шафқат як бепарвоӣ ҳис кард. Возеҳ буд, ки аз фавти ҳамкоре чун Носерам чандон муассиру ғамгин нест. Рафтору кирдори ӯ аксар ҳамкоронро дилгир ва ҳузурашро чандон хуш надоштанд.

Ҳамагӣ як сари қоқ буд дар ин олам, Носерам. Офаридгор барояш фарзандро насиб надид. Маҳз безурриётӣ боис гашт ҳамсар аз вай ҷудо шавад. Манзили сеҳуҷрагиро барояш вогузошту тарки макон кард. Ҳамсари дигар гирифт. Ҳамин тавр, танҳоӣ ба Носерам насиб шуда монд.

Бо чандин мардони дигар вохӯрд, лек оила барпо карда натавонист. Дар ин миён ҷиянаш бо кӯдакони хурдсол аз шавҳар ҷудо шуд. Ҷои зист надошт. Азбаски танҳо буд, ӯро бо фарзандонаш ба манзили хеш хонд.

Мекӯшид ба тифлони ҷиян ҳамеша ғамхор бошад. Рафта-рафта ин ғамхорӣ ба як дарди ҳарина табдил ёфт. Ин дард тамаъ буд. Куҷое, ки мерафт, ба корафтодае дучор мегашт, саъй дошт манфиате ба даст орад.

Пас аз хатми мактаби миёна дар яке аз беморхонаҳои маъруфи пойтахт ифои вазифа дошт. Соҳиби маълумоти тиббӣ набуд. Ғайр аз номаи камол умуман дигар маълумоте надошт. То ҳади нафақа танҳо дар як ҷо фаъолият кард. Кораш ҳам душвор набуд. Ба ҳисоб гирифтани бистару ҷойхоби шуъбаи бемориҳои дил ва тақсими онҳо ба беморон.

Ҳама корро бо салоҳдиди хеш анҷом медод. Баробари пардохти маблағи истифодаи ҷиҳози хоб аз беморон ҳақ талаб мекард. Ҷудогона барои худ. Мутаассифона, талаби ҳақ дар бисёр идораву муассиса ва ташкилот ба ҳукми “анъана” даромадааст.

Аксар наздикони беморон ҳангоми аёдат барои кормандони шуъба низ ягон навъ хӯрданӣ, меваҷот, чун дастовез меоварданд. Онҳоро дар ҳуҷраи умумии барои пизишкон пешбинишуда дар яхдон гузошта, бо салоҳдиди хеш харҷ мекарданд, кормандони шуъба. Субҳи дигар дар коргоҳ аз пасмондаи ғизоҳои гуногун чизе ёфт намешуд. Билохира ҳама огоҳ шуд, аз анҷомдиҳандаи ин амалкардаҳо.

Ба муовини мудири шуъба як дӯсташ аз ноҳияи дурдасти кӯҳистон қариб даҳ кило тути хушк овард. Ӯ нахост ҳамаро ба манзили худ барад. Тути хушкро дар ҳуҷраи умумӣ гузошту хост рӯзи дигар ба ҷамъи ҳамкорон тақсим намояд. Саҳари дигар ба ҷойи кор ҳозир шуду аз меваи хушк нишоне наёфт. Дуд аз димоғаш баромад. Одами ҳалиму камгап якбора шӯрид. Ба сари чанд нафар аз кормандони шуъба дӯғу пӯписа ҳам кард. Носерам низ он ҷо ҳузур дошт. Ба муовин фаҳмонданд, инро кӣ анҷом додааст. Лаҳзае ҷониби Носерам песонда нигоҳ афканд. Вай бошад, саъй дошт худро мусичаи бегуноҳ нишон диҳад.

Ҳар сол ҳангоми ҷашни рӯзи кормандони соҳа ташвишҳояш хеле зиёд мегашт. Як пояш дар вазорат буду пойи дигараш дар сохторҳои гуногуни он. Худро корманди собиқадор шумурда, мекӯшид ҳар чи бештар туҳфаи зиёд ба даст орад. Дар ҳама ҷо мешинохтандаш. Иловатан дар ҷойи зист хешро камбизоат гузаронда, пайваста соҳиби кумакҳои гуногун мегардид.

Муддати фаъолияташ чандин мудири шуъба иваз шуд. Ҳар гоҳ мудири наверо барои шиносоӣ шуъба меоварданд, модарвор ӯро сахт оғӯш гирифта, бӯсаборон мекард. Чунин буд тарзи ширин кардани Носерам хешро ба роҳбар. Ҳатто боре ҳангоми пешвозгирии вазири навтаъин дар беморхона, давида худро ба ҳалқаи пешвозгирандагон расонд ва оғӯшкашон аз гунаҳояш бӯсид. Чунин ҳолатро магар интизор набуд, ки ҳайрон ба атрофиён дида дӯхт вазир. Сардухтур ба гӯшаш пичирросзанон фаҳмонд, ки корманди собиқадор ва куҳансоли соҳа аст.

Ҳамкорон дар вазъи тантанавӣ хостанд ӯро ба нафақа гусел намоянд. Ин дам гӯё қиёмат қоим шуд. Якбора ҳоли Носерам беҳад табоҳ гашт. Дилаш ба дард даромада, гӯё беҳуш шуда монд.

Мудири шуъба корманди нав маҳсуб меёфт. Ҳисобашро гум кард. Муовинаш чун гурги борондида, таҷрибаи зиёд дошт. Хулқу атвори Носерамро хуб медонист. Пас ба мудир гӯё маслиҳат дод:

- Биё, хубаш гуселро мавқуф гузорем, кор кардан гирад.

- Охир аз вазорат дастур шудааст, ки солмандонро ба нафақа фиристем.

- Ҳеҷ гап не, ин тарафи масъала осон. Роҳи ҳаллашро меёбем.

Муовин ба Носерам вазъро фаҳмонд. Чанд рӯзи охир аз боиси нафақаравӣ гӯё малулу ғамзада менамуд.

- Гап ҳамин хола, ба ҷоят ҷиянатро мегузарониву кор карда гаштан мегирӣ, – ба ӯ фаҳмонд муовин.

Хабари муовинро шунида, дубора шукуфт.

Ҳамин тавр, масъалаи нафақаравӣ мавқуф ёфту Носерам кори хешро идома бахшид. Лек ба ҳар ҳол, ҳуҷҷатҳояшро барои нафақа гирифтан тахт кард. Акнун ҳам нафақа мегирифту ҳам фаъолият дошт.

Бинои беморхона ҳафтқабата буд. Барои аз як қабат ба дигар қабат бурдани беморон ва таҷҳизоти гуногун лифти боркашонӣ фаъолият дошт. Ба аёдат омадаю корафтодагон ҳам аз он истифода мебурданд. Ба сари Носерам фикре омад. Хост аз лифт ҳам фоида бинад. Назди мудир даромада, матлабашро баён кард.

- Охир, ин чи хел мешавад, аз одамон пул гирифтан? – мақсади Носерамро фаҳмидан пас, ҳайрон шуда изҳор дошт мудир.

- Э, писарҷон, ин ба фоидаи шуъба. Ягон ҳиссаашро ҳақи хизмат ба ман медиҳеду халос. Охир, ҷиянам бачаҳои хурдсол дорад. Онҳоро хӯрондану пӯшондан лозим.

- Чӣ, модарашон кор намекунад?

- Мекунад, лекин пулаш ба рӯзгор намерасад.

Носерам тавонист мудирро розӣ созад.

Ҳамин тавр, лифт ҷойи кор ва манзили дуюми вай шуд. Он ҷо ӯ мизи хурдакак ва курсича гузошт. Даҳҳо нафарро ҳар рӯз лозим меомад аз лифт истифода баранд. Аз ҳар кадом ҳақи хизматрасонӣ мегирифт. Корафтода қабати даркориро баён медошту, Носерам тугмачаро зер мекард.

Кори шуъбаро сарам–дилам ба ҷо оварда, ҳамшираҳои шафқати ҷавонро водор мекард, баъзе корҳоро ба ҷояш саранҷом созанд. Худ аз субҳ то шом даруни лифт ҷо гирифта, ба мардум “хизматрасонӣ” дошт. Ҳатто истеъмоли таом ҳам он ҷо сурат мегирифт. Супурдани маблағҳои ба даст омада бошад, аксаран “фаромӯш” шуда мемонд. Мабодо нафаре аз кормандони ҷавон ба кораш эрод гирад, корҳо чатоқ. Носерам коре мекард ки ӯ аз гуфта садҳо маротиба пушаймон мегашт.

- Ҳе, ақлақ, аввал мисли мо панҷоҳ сол хизмата ба ҷо биёр, баъд гап зан! – барошуфтаю додзанон санги маломат ба сараш мерехт Носерам.

Ба ҳар ҳол кормандони миёнсол дар чунин маврид ҷавононро дастгирӣ ва тасфи Носерамро то андозае паст мекарданд.

- Чӣ ин қадар воҳима мекунӣ? Аз куҷо панҷоҳ сол? Барои худат кор мекунию боз ба одам мечаспӣ. Рост мегӯяд, чи лозим ҷонканиҳои беҳуда? Бас аст, ба ҳафтод расидӣ, рав дам гир, камтар Худоро ёд кун.

Дар чунин лаҳза Носерамро шинохтан хеле душвор. Чун ғамзадае худро аз дигарон канор гирифта, дар гӯшае танҳо ва оҳу воҳкунон фарогири яъсу ноумедӣ, ҳатто ашк мерезад.

Раҳми баъзеҳоро меовард вазъаш. Қисме баръакс.

- Носерам мурданро фаромӯш кардааст. Чаро ғамашро хӯрем?

- Ҳеҷ гап не, имрӯз – пагоҳ ба ҳафтод медарояд, шояд рафта дам гирад.

- Умед накун, то Азроил ҷонашро нагирад, рафтанаш багумон.

Мехост ҳама ҳамкорон танҳо “хола”, гӯён ба вай муроҷиат намоянд. Рафту “момо”ё “бибӣ” гуфта монанд, сахташ мерасид.

То рӯзи ҳафтодсолагияш рӯзҳои ба шумор монд. Носерам ба такудав даромада, бағоят серкор шуд. Саъй дошт то ҳама огоҳ бошанд. Зӯр зада, ба қабули вазир даромаду вайро низ шахсан огоҳ кард.

Ҳамкорон хеле саъй намуданд, то санаи мавлуди ҳамкори куҳансолу собиқадор ба таври хотирмон сурат гирад. Хони пурнозу неъмат густурда, намояндагонро аз беморхонаю сохторҳои гуногуни вазорат даъват намуданд. Туҳфаҳои зиёд тақдим шуд. Ҷаҳоннамои замонавӣ, яхдон, либосшӯяк ва боз таҷҳизоту ашё ва либосҳои гуногун. Як гӯшаи толори маърака доиршуда ба ғарами туҳфаҳо табдил ёфт. Туҳфаҳоро дида, чашми Носерам аз шодӣ барқ мезад.

Дар ҳақаш чӣ суханҳое, ки нагуфтанд: собиқадору куҳансолтарини соҳа, модари кормандони шуъба, мушфиқу меҳрубон ва ғайраю ҳоказо. Ҳарчанд аксари ҳамкорон ӯро чашми дидан надоштанд, лек риёкорӣ ба авҷи аъло расид.

Ҳамагӣ як рӯз дам гирифт, Носерам. Ҳамкорон аз нав ӯро дар ҷойи кор диданд. Дақиқтараш даруни лифт.

Ҳамин тавр, рӯзҳои маъмулӣ идома дошт. Носерам даруни хонаи дуюм, яъне лифт, ба қавле рӯз кӯр мекард. Ҳарчанд саъй дошт худро бардам нишон диҳад, аммо вазъаш чандон хуб набуд. Ҳатто мувофиқ ба сину сол либос напӯшад ҳам, гузашти умр асари худро ба ҷисмаш ноаён мегузошт. Чеҳрааш коҳидаю роҳгардияш душвор буд. Ҳангоми қадамгузорӣ вазни баданро бонавбат аз як по ба пойи дигар гузошта, чун мирзодикак, ба росту чап алвонҷ мехӯрд.

Вақте фавти Носерам овоза шуд, на ҳамаи кормандон бовар карданд. Ҷисми беҷонаш субҳи дигар даруни лифт дарёфт шуд. Ҳарчанд рӯзи истироҳат бошад ҳам, он рӯз мизоҷ бисёр шуда, то намози хуфтан ҷон мекоҳонад. Мондаю лакот гашта, мехоҳад каме дам гирад. Болои курсии хурдакак нишаста, сар болои мизи кучак гузоштаю хобаш мебарад. Ҷараёни барқро аз лифт ҷудо намудан пас, дари он худ ба худ пӯшида мешавад. Ҳамин тавр, вақти хоб аз ҷисми ӯ ҷон берун мегардад.

Пас аз ҷаноза қисме аз ҳамкорон сари манзили охираташ рафтанд. Ғайр аз чанд нафар муйсафед, ки шояд наздиконаш буданд, касе дигар ҳузур надошт, он ҷо. Ин ҳайрати ҳамкоронро овард. Ҳатто фарзандони ҷиянаш, Алию Валӣ, ки Носерам маҳз баҳри эшон ҷон мекоҳонд, сари манзили охираташ чун нишони эҳтиром, ҳозир шуданро ба худ раво надиданд.